آسمان خالی و «دلار»‌هایی که ساده از دست می‌دهیم!

آفتاب یزد ـ رضا بردستانی – خبرنگار بین الملل: روزنامه خبرتورک چاپ ترکیه در شماره ی سه شنبه ۲۶ دی ماه نوشت:«تعداد پروازها با احتساب پروازهای ترانزیتی در حریم هوایی ترکیه در سال گذشته با ۱۴٫۹ درصد افزایش نسبت به سال قبل به ۲ میلیون و ۱۶۷ هزار و ۱۹ پرواز رسید. در طول دوره مورد بحث، تقریباً هر ۱۵ ثانیه یک هواپیما از آسمان ترکیه عبور می‌کرد.»
در همین زمینه و در یک گزارش نسبتا قدیمی(تیرماه ۱۳۹۸) می‌خوانیم:« تبليغات رسانه‌هاي غربي مبني بر ناامن بودن خاك ايران كه بيشتر متوجه خليج فارس و تنگه هرمز است، علاوه بر افزايش تنش در منطقه، ممكن است باعث كاهش درآمدهاي پروازي در ايران شود. نمي‌توان از اين نكته غافل شد كه حريم هوايي ايران، به دليل در بر گرفتن تنگه هرمز و خليج فارس، به راحتي مي‌تواند بسياري از پروازهاي ارتباطي را پوشش دهد. پروازها بر اساس ميزان ماندگاري در آسمان ايران بايد مبلغي را به عنوان عوارض پرداخت كنند. اين مبلغ طبق اعلام شركت فرودگاه‌ها و ناوبري هوايي ايران، چهار هزارم دلار در هر كيلومتر براي هر يك تن وزن هواپيما است. اگر نرخ تسعير ارز براي شركت فرودگاه‌ها را ۴۲۰۰ تومان در نظر بگيريم، به ازاي هر يك كيلومتر، ايران حدود ۱۷ تومان درآمد از پروازها كسب مي‌كند. هر چند كه اعلام ميزان دقيق درآمدهاي كسب شده از پروازهاي عبوري تاكنون منتشر نشده، اما طبق برخي آمارها تعداد مسافران خارجي كه از آسمان ايران براي عبور استفاده كردند در سال ۹۷ به ۶ ميليون نفر رسيد. گفتني است در اين سال تعداد پروازهاي عبوري ۲۴۷ هزار در سال بوده است. هر چند در سال ۹۶ كه شرايط تحريمي هنوز بر ايران سايه نينداخته بود، پروازهاي عبوري ۴۲۶ هزار و ۶۸۴ بود كه به معني انجام يك هزار و ۱۶۸ پرواز عبوري روزانه است. ميزان درآمد پروازهاي عبوري مشخص نيست و البته نهادي نيز اقدام به انتشار آن نكرده است. اما مديرعامل شركت فرودگاه‌ها و ناوبري هوايي، سال ۹۴ آخرين رقم درآمد پروازهاي عبوري را ۴۰۰ ميليون دلار اعلام كرد. هر چند برخي كارشناسان درآمد روزانه ايران را ۱٫۸ ميليون دلار اعلام كردند. اگر اين رقم صحيح باشد، ايران در دوران پسا تحريم و تا قبل از شروع تحريم‌هاي جديد حدود ۶۵۷ ميليون دلار در سال ۹۵ درآمد داشته است.»
تیر ماه ۹۸، علیرضا منظری، یکی از مقامات اسبق سازمان هواپیمایی کشوری در مطلبی کوتاه نوشت:« در حال حاضر به‌طور متوسط روزانه هزار پرواز از آسمان ايران عبور مي‌كند. شركت‌هاي اروپايي و آسيايي مشتري‌هاي پروپا قرص حريم هوايي ايران هستند. اين شركت‌هاي هواپيمايي از ايران براي مسير پروازي آسيا – اروپا و بالعكس استفاده مي‌كنند. ايران به دليل موقعيت ژئوپليتيكي كه دارد، تعداد پروازهاي عبوري زيادي را مي‌تواند داشته باشد كه از اين محل درآمد خوبي نيز براي شركت فرودگاه‌هاي كشور ايجاد مي‌شود. اما هر اتفاق و حالتي كه مي‌تواند تهديدي براي پروازهاي مسافري باشد، منجر به تغيير مسير مي‌شود. عموما بر اساس كنوانسيون شيكاگو وقتي منطقه‌اي جنگي مي‌شود، شركت‌‌هاي هوايي براي تامين و حفظ امنيت مسافران خود‌، سعي بر تردد از مسيرهاي جديد دارند.در مورد حادثه اخيري كه منجر به اعلام تغيير مسير برخي شركت‌هاي هوايي شد، بايد اين نكته را خاطرنشان كرد كه اگر تبليغات رسانه‌اي عليه كشور ادامه‌دار نباشد‌، استفاده از حريم ايران ادامه‌دار خواهد بود.نكته ديگر در خصوص بخشنامه‌اي است كه سازمان‌هاي هواپيمايي كشورها به شركت‌ها مي‌دهند. در اين بخشنامه‌ها مشخص مي‌شود كه چه مسيري تهديد است و نبايد از آن عبور كرد. البته تا اين بخشنامه‌ها اجرايي شود و در اختيار بخش‌هاي مختلف قرار بگيرد، زمان مي‌برد و قاعدتا شركت‌هاي هوايي نمي‌توانند به صورت ناگهاني مسيرهاي خود را تغيير دهند. هر چند كه بخشنامه‌ها در بيشتر مواقع حالت هشدار‌دهنده‌ دارند و الزامي براي تغيير مسير نيست.نكته آخر در خصوص ميزان درآمد از دست رفته به دليل كاهش تردد هواپيماها است. از آن جايي كه ارقام درآمدي به صورت رسمي بيان نمي‌شود، نمي‌توان نسبت به هرگونه كاهش درآمدي اظهارنظر كرد. اما از آنجايي كه به نظر نمي‌رسد اين وضعيت ادامه‌دار باشد، از دست رفتن درآمدي جدي به نظر نمي‌رسد.»

 نکته‌ای که مهم است؛
تأثیر ۸۵ درصدی درآمد سالانه ی کشور از محل پرواز‌های عبوری بر شرکت فرودگاه‌ها
و ناوبری هوایی ایران
اواخر آذرماه سال جاری، خبرگزاری فارس در مصاحبه با «رضا نخجوانی»، معاون وزیر راه و شهرسازی مشخصا از درآمد ۲۳۰ میلیون دلاری از محل تردد هوایی از آسمان کشور خبر داد و یادآور شد؛
« سهم درآمدهای پروازهای عبوری ۸۵ درصد بودجه کل شرکت و ۲۳۰ میلیون دلار در سال است.»
معاون وزیر راه و شهرسازی در این مصاحبه می‌گوید:« روزانه ۱۰۰۰ پرواز عبوری از آسمان کشور داریم که از این محل سالانه ۲۳۰ میلیون دلار عاید شرکت فرودگاه‌ها برای توسعه، بهسازی و بازسازی فرودگاه‌های کشور می‌شود.» با نگاهی به این آمار و در مقایسه با آماری که روزنامه ی ترکیه‌ای منتشر کرده است متوجه می‌شویم با ملاحظاتی حداقل این درآمد می‌توانست دو تا سه برابر افزایش پیدا کند که خود نقش مهمی در صنعت هوانوردی کشور دارد.
به گزارش فارس، رضا نخجوانی، مدیرعامل شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران، ‌ در حاشیه هفتمین نمایشگاه حمل و نقل، لجستیک و صنایع وابسته وزارت راه، اظهار داشت: روزانه ۱۰۰۰ پرواز عبوری از آسمان کشور داریم. مدیرعامل شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران گفت: در بخش فرودگاهی کشور صدها هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری شده است، ساخت یک باند فرودگاه ۲۰۰۰ میلیارد تومان هزینه دارد. سالانه بیش از ۱۰۰۰ میلیارد تومان در بخش تاسیسات و بهسازی پروژه داریم، برای رقم ۳۰ هزار میلیارد تومان تا ۲۰ سال آینده نیاز به سرمایه‌گذاری داریم تا دروازه‌های ایمنی و سرویس‌دهی به فرودگاه‌ها انجام شود. وی در پاسخ به سوال فارس گفت: اداره ۵۴ فرودگاه کشور، توسعه و هزینه‌های آنها بر عهده ما است، سهم درآمدهای پروازهای عبوری ۸۵ درصد بودجه کل شرکت و ۲۳۰ میلیون دلار در سال است. وی درباره انتقال پروازهای مهرآباد به فرودگاه امام اظهار کرد: فرودگاه مهرآباد هاب پروازهای داخلی است و روزانه تا ۴۰۰ پرواز در مهرآباد انجام‌می‌شود، انتقال این پروازها به فرودگاه امام موجب نارضایتی مردم می‌شود برای مردم مشکل‌آفرین است. معاون وزیر راه و شهرسازی اضافه کرد: بدهی ایرلاین‌ها به شرکت فرودگاه‌ها همیشه وجود دارد، اما رابطه مالی ما با شرکت‌ها، دائمی است آنها در چارچوب زمانی بدهی‌های خود را پرداخت می‌کنند، قطعا دیر و زود هم دارد اما امیدواریم به تعهدات خود عمل کنند. نخجوانی اظهار کرد: در مهرآباد مشکلات زیادی داریم، خدماتی که در مهرآباد ارائه می‌شود در شأن مردم نیست، در همین راستا از ۲۰ سال پیش طرح ارتقا و توسعه مهرآباد در دستور کار است و بر اساس طرح جامع همه مشکلات فعلی مهرآباد رفع خواهد شد. نخجوانی افزود: کار به مشاور ارجاع و نتیجه‌گیری شده است تا در مهرآباد ترمینال ۱۰۰ هزار متر مربعی ساخته شود بدین ترتیب فرکانس پروازهای صبحگاهی مهرآباد را از ۴۵ پرواز صبحگاهی به ۱۲۰ پرواز صبحگاهی ارتقا می‌دهیم؛ به دستور وزیر راه و شهرسازی منابع مالی این طرح توسعه پیش‌بینی‌شده است. وی افزود: هواپیمای فلایت‌چک در کشور داریم دستگاه‌های کمک ناوبری در حال فعالیت است. همچنین برای خرید و انتقال فلایت‌چک دیگر اقداماتی انجام‌ شده است، البته اطلاعات جزئی واردات فلایت چک‌ موضوع استراتژیک و امنیت ملی است و مجاز نیستیم رسانه‌ای کنیم. نخجوانی بیان کرد: برای اجرای پروژه‌های بهسازی و بازسازی فرودگاه‌های کشور در طول ۲۰ سال آینده ۳۰ همت سرمایه می‌خواهیم و چون درامد-هزینه‌ای هستیم و بودجه نداریم، ما مجبوریم برای تامین قسمت کوچکی از منابع مالی ارتقای خدمات، عوارض ارتقا و سپس کیفیت افزایش یابد. مدیرعامل شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران تصریح کرد: برای نظامات تعرفه‌ای، تخفیفاتی در جهت وصول مطالبات وجود دارد و پیشنهاداتی هم داده‌ایم اما هنوز نهایی نشده است.

روزنامه «خبرتورک» چاپ ترکیه:«هر ۱۵ ثانیه یک هواپیما از حریم هوایی ترکیه عبور می‌کند»
آسمان خالی و «دلار»‌هایی که ساده از دست می‌دهیم!
ایران علی رغم همه ی تلاش‌های رسانه‌ای ـ تبلیغاتی همچنان یکی از امن‌ترین کشورهای جهان است. حالا اگر روی زمین اندک ناامنی‌هایی وجود دارد، جاده‌های خوبی نداریم، مسیر ریلی ما نیاز به سرمایه گذاری‌های کلانی دارد، ناوگان هوایی ما کهنه و زمینگیر است اما آسمان ایران قطعاً امنیتی قابل تأمل دارد. تلاش دشمنان برای محروم کردن ایران از برخی درآمدها، به طور مثال، درآمد از محل ترددهای هوایی که سالانه می‌تواند بالای یک میلیارد دلار به توسعه ی صنعت هوانوردی ما کمک کند، تحریم‌ها نیز مانع این درآمدزایی، علی القاعده نمی‌تواند بشود، نشان‌دهنده ی اوج شرارت و بد طینتی است اما باید از دستگاه‌های ذیربط و مسئول نیز پرسید که برای بازگرداندن آسمان ایران به محل مورد علاقه ی شرکت‌های هواپیمایی مهم دنیا
چه کرده اند.
همین چند روز قبل که خبر لغو یک سویه ی قرارداد فروش ۹۷ فروند هواپیما به ایران از سوی ایرباس رسانه‌ای شد مسئولی با بی‌اهمیت جلوه دادن این خبر به همین مقدار توضیح بسنده کرد که:«خبر تازه‌ای نیست!» که اگرچه می‌دانیم این خبر حتماً تازه نیست و باز می‌گردد به اتفاقاتی که از ۹۷ به بعد رخ داد اما آن قدر مهم است که باید روزها و هفته‌ها به مسیری که پیموده شد تا به این نقطه برسیم، اندیشید. این روزها، یکی ـ یکی عوارض و هزینه‌های زیر سایه ی سنگین و تلخ و سیاه تحریم‌ها بودن روشن می‌شود؛ توسعه ی تنها بندر اقیانوسی ایران همچنان روی کاغذ باقی مانده، قرارداد فروش هواپیما به سادگی لغو می‌شود، آسمان ایران از صدها میلیون درآمد که هیچ هزینه‌ای برای کشور ندارد محروم می‌شود، توریست به کشورمان نمی‌آید، از داشتن خودروهای به روز محرومیم، سرمایه گذاران خارجی مدت‌ها است دور نام ایران را قلم گرفته‌اند و… این‌ها در کنار فروش سخت و با تخفیف نفت هم راستا با هم کشور را از میلیاردها دلار درآمد که می‌تواند صرف سرمایه‌گذاری در بخش زیرساخت‌های ما که عمدتا فرسوده هستند بشود، ما را در تولید برق یاری کند، کشاورزی ما را دگرگون کند، بهینه شدن مصرف آب سرعت بگیرد، جاده‌های مان سر و سامان بگیرد، مسیرهای ریلی ما مجهز به قطارهای سریع السیر شود، ناوگان هوایی ما دستی به سر و روی خود بکشد و… اما هیچ کدام از این‌ها اتفاق نمی‌افتد، چرا؟ چون تحریمیم!
وقتی می‌خواستیم دلایل بر زمین ماندن شانزده ساله ی طرح توسعه ی بندر چابهار را در گفتگو با محسن جلیلوند بررسی کنیم خیلی ساده، شفاف و روان گفت:«تا تحریمیم دنبال هیچ دلیل و علتی نگرد!» و ادامه داد:« در تمام دنیا، هیچ سرمایه‌گذاری ولو با تخفیف‌ها و آپشن‌های اغوا‌کننده حاضر به سرمایه‌گذاری در کشوری که تحت شدیدترین تحریم‌ها است نخواهد بود.» فارغ از این مسئله، حالا با نگاهی به برخی از کشورهای همسایه می‌بینیم از درآمدهایی محروم مانده‌ایم که دلیل آن اگرچه تحریم و شرارت دشمنان است اما فقط همین نیست گویی با ایجاد برخی تغییرات در لحن و دیپلماسی در کنار رایزنی شاید بتواند روزی هزار هواپیمایی که از آسمان ایران عبور می‌کند به ۲۰۰۰ فروند افزایش پیدا کند و همین افزایش دوبرابری یعنی، ۲۵۰ میلیون دلار درآمد بیشتر در بخش هوایی که می‌تواند معجزه کند آن هم در این شرایط سخت تحریمی.
واقعاً نمی‌دانیم سهل انگاری از مسئولان ما است یا عوامل بیرونی چنین فاجعه‌ای را رقم زده است اما می‌دانیم فاصله ی ایران و ترکیه در این فقره(تعداد پروازهای عبوری)، ۱۰۰۰ فروند در برابر ۶۰۰۰ فروند
نباید باشد!