چگونه دل‌درد کودکان را درمان کنیم؟

آفتاب یزد – نجمه حمزه نیا: عارضه دل‌درد در کودکان شایع است و یکی از دلایل مکرری است که والدین به متخصص اطفال مراجعه می‌کنند. دل‌درد کودکان می‌تواند به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد و به عنوان پدر یا مادر، تصمیم‌گیری در مورد اینکه آیا دل‌درد فرزندتان طبیعی است یا از مشکل جدی‌تری خبر می‌دهد، می‌تواند سخت باشد بنابراین باید به طور کلی دل‌درد کودکان را جدی بگیرید و تا حد امکان از خود درمانی خودداری کنید چرا که ممکن است دل‌دردی ساده نشانه‌ی بیماری جدی باشد لذا با توجه به اهمیت موضوع آفتاب یزد در اینباره با دکتر مهدی افشاری، متخصص کودکان و نوزادان و دکتر مسعود صدرالدینی، فوق تخصص گوارش و کبد گفتگو کرده است.
دکتر افشاری در اینباره می‌گوید: دل‌درد کودکان یکی از دلایل رایج مراجعه والدین به پزشک است. زمینه‌ساز دل‌درد کودکان ممکن است دلایل ساده و بی‌اهمیت یا مشکلات حاد باشد. وی بیان کرد: خوشبختانه در بیشتر موارد، دل‌درد کودکان خیلی سریع بهبود پیدا می‌کند ولی داشتن اطلاعات مناسب، تصمیم‌گیری و اقدام به‌موقع در بهبود کودک تعیین‌کننده خواهد بود.
این متخصص کودکان و نوزادان مطرح کرد: دلایل بروز دل‌درد کودکان عبارتند از عفونت‌ها، عوامل غذایی، مسمومیت، مشکلات وابسته به جراحی و دلایل پزشکی است. وی افزود: باکتری‌ها یا ویروس‌ها با ایجاد آنفلوآنزای معده یا آنفلوآنزای التهاب معده‌ای و روده‌ای که گاستروآنتریت نامیده می‌شود، باعث بروز دل‌درد می‌شوند. معمولا عفونت‌های ویروسی خیلی سریع بهبود می‌یابند، این درحالی است که درمان اکثر عفونت‌های باکتریایی به مصرف آنتی بیوتیک نیاز دارد.
دکتر افشاری عنوان کرد: مسمومیت غذایی که نشانه‌هایی شبیه به آنفلوآنزای معده و گاستروآنتریت دارد، آلرژی غذایی، خوردن بیش‌ازحد غذا، یا تولید گاز از عوامل دیگر بروز دل‌درد در کودکان است. این علائم معمولا پس از تند غذا خوردن خود را نشان می‌دهند. این متخصص کودکان و نوزادان گفت: مسئله مسمومیت می‌تواند به دلیل ساده (مثل خوردن غذای مسموم) یا مشکلات جدی‌تر مثل بلع قرص آهن، آهنربا، سکه، مسمومیت بوتولیسم از غذای فاسد که در اثر خوردن غذای کنسروی آلوده به باکتری بتولینوس پدید می‌آید یا مصرف بیش‌ازحد دارو را شامل شود.
وی اضافه کرد: آپاندیسیت یا انسداد روده‌ها نیز باعث ایجاد دل‌درد در کودکان می‌شود. مشکلات خارج از بخش داخلی و شکم نیز ممکن است باعث بروز این مشکل شوند.

دکتر افشاری توضیح داد: معمولا والدین متوجه دل‌درد کودکان می‌شوند. نوزادان یا کودکان نوپا معمولا با گریه، نشان دادن درد در چهره یا به خود پیچیدن ناراحتی‌شان را نشان می‌دهند. اغلب بچه‌های کوچک می‌توانند خیلی سریع راجع به مشکل‌شان با شما صحبت کنند. این متخصص کودکان و نوزادان بیان کرد: اکثر دلایل ساده‌ای که در ایجاد دل‌درد کودکان نقش دارند زیاد پایدار نمی‌مانند. بسیاری از ما درد نفخ یا آنفلوآنزای معده را تجربه کرده‌ایم و می‌توانیم به‌یاد بیاوریم که درد آن بیشتر از ۲۴ ساعت دوام نداشته است. هر درد شکمی که بیشتر از ۲۴ ساعت طول بکشد باید توسط پزشک ارزیابی شود. وی اشاره کرد: اکثر دردهای ساده در قسمت مرکزی شکم ایجاد ناراحتی می‌کنند. کودک مبتلا به دل‌درد معمولا اطراف نافش را مالش می‌دهد. وجود درد در نواحی دیگر از اهمیت بیشتری برخوردار است به‌خصوص اگر این درد در قسمت پایین و راست شکم احساس شود، می‌تواند نشانه التهاب آپاندیس باشد.
دکتر افشاری مطرح کرد: به‌عنوان یک قانون کلی، اگر کودکی علاوه بر دل‌درد، ظاهر مریض و بیماری داشته باشد، باید هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه کرد. بیشتر اوقات، والدین کودک «متوجه می‌شود» که کودک بسیار بیمار شده است.
وی افزود: وقتی دل‌درد شروع می‌شود، باید به نشانه‌های کلیدی از جمله رنگ‌پریدگی چهره، عرق کردن، بی‌خوابی یا بی‌حالی توجه کرد. اگر نمی‌توانید با بازی حواس کودک را از دل‌دردش دور کنید یا کودک برای ساعت‌های طولانی از خوردن یا نوشیدن امتناع می‌کند، هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید.
این متخصص کودکان و نوزادان ابراز کرد: بچه‌هایی که دچار دل‌درد می‌شوند تقریبا زودبه‌زود استفراغ می‌کنند اما استفراغ همیشه مشکلی جدی محسوب نمی‌شود. با این‌حال، همان‌طور که درباره مدت زمان درد گفته شد، دلایل ساده‌ای که باعث استفراغ می‌شوند نیز اغلب به‌زودی از بین می‌روند و اگر استفراغ بیش از ۲۴ ساعت ادامه داشته باشد، حتما باید به پزشک مراجعه کنید.
وی توصیه کرد: با دیدن رنگ سبز یا زرد استفراغ نوزادان و کودکان نوپا باید با پزشک تماس بگیرید. وجود خون یا ترشحات تیره در استفراغ نیز در هر سنی، قطعا به مراقبت‌های اورژانسی نیازمند است.
دکتر افشاری می‌گوید: بروز اسهال به‌همراه دردهای شکمی در کودکان بسیار رایج است و معمولا ویروس‌ها چنین وضعیتی را رقم می‌زنند. این مسئله ممکن است برای چند روز ادامه داشته باشد اما معمولا کمتر از ۷۲ ساعت (سه روز) دوام می‌یابد. وجود خون در مدفوع به مراقبت‌های پزشکی نیاز خواهد داشت.
این متخصص کودکان و نوزادان عنوان کرد: بروز تب، همیشه بر وجود مشکلی جدی دلالت نمی‌کند. درواقع، ممکن است کودک به‌رغم دمای طبیعی بدنش، به دل‌درد دچار شود. وی یادآور شد: دل‌درد همراه با مشکلات ادراری مثل دفع ادرار دردناک یا تکرر ادرار ممکن است نشانه وجود عفونت ادراری در کودک باشد و برای درمان آن به مراقبت‌های پزشکی نیاز است.
دکتر افشاری ادامه داد: برخی از دلایل جدی بروز دردهای شکمی نیز با ضایعه‌های پوستی همراه می‌شوند. ترکیب راش و دل‌درد دلیل مهمی برای تماس با پزشک خواهد بود. این متخصص کودکان و نوزادان اظهار کرد: بروز دل‌درد در کودکان دلایل متعددی دارد که عملکرد ارگان‌های مختلف را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و هریک به آزمایش‌های خاصی برای تشخیص نیازمند است. پزشک با پرسیدن سابقه و معاینه کودک به اطلاعات لازم دست پیدا می‌کند. اگر پزشک متوجه خون در راست‌روده شود، آزمایش‌های بیشتری درخواست می‌کند. وی افزود: احتمالا با نمونه‌گیری خون و شمارش کامل سلول‌های خونی، تست عملکرد کبد، کشت خون، سطح آمیلاز (آنزیم‌هایی از گروه گلیکوزید هیدرولاز که باعث تجزیه زنجیره‌های کربوهیدرات‌ها مانند نشاسته می‌شوند) و لیپاز (آنزیمی که نقش تبدیل تری‌گلیسیرید به گلیسرول و اسید چرب را ایفا می‌کند) یا وجود سرب در خون را بررسی می‌کنند. ممکن است نمونه‌گیری از ادرار نیز برای نتایج دقیق‌تر نیاز باشد و در برخی موارد به نمونه مدفوع نیز برای تشخیص وجود خون، باکتری یا انگل نیاز است.
دکتر افشاری ابراز داشت: بسته به شرایط کودک، ممکن است به آزمایش‌های خاصی نیاز باشد که می‌توان به تنقیه یا بلع باریوم یعنی فرآیندی که در آن از طریق مقعد و روده‌ی بزرگ مایعی حاوی باریوم را وارد می‌کنند تا عکس‌برداری ایکس-ری انجام بدهند)، فشار مقعد یا آزمایش‌های لگنی اشاره کرد.

> اکثرا دل‌درد کودکان با روش‌های خانگی درمان‌پذیر است
این متخصص کودکان و نوزادان تشریح کرد: در بیشتر موارد، دل‌درد کودکان با روش‌های خانگی درمان‌پذیر است بنابراین کودک باید به‌اندازه کافی استراحت کند و از مصرف مواد غذایی جامد، آسپرین، آنتی بیوتیک‌ها (به‌جز مواردی که پزشک تجویز کرده) و داروهای گیاهی خودداری کند و برای جلوگیری از کم آبی بدن، به‌اندازه کافی مایعات بنوشد و در مواردی که کودک تب خفیف دارد، استامینوفن برای او تجویز می‌شود اما اگر تب کودک شدید باشد و اسهال یا تهوع او بیش از ۲۴ ساعت طول بکشد، حتما باید به پزشک مراجعه کنید. وی افزود: والدین یا مراقبان کودک باید وضعیت کودک را تحت‌نظر داشته باشند و درصورت نیاز، در زمان مناسب با پزشک متخصص تماس بگیرند. کودک را به‌خصوص زمانی که روبه‌بهبودی است زیرنظر داشته باشید.
دکتر افشاری بیان کرد: در اغلب موارد، دل‌درد کودکان با استراحت بهبود پیدا می‌کند. خوابیدن روی شکم می‌تواند به رفع پیچش گاز در شکم کمک کند اما بهترین وضعیت حالتی است که کودک در آن احساس راحتی داشته باشد. این متخصص کودکان و نوزادان توضیح داد: به‌طورکلی انسان قادر است بدون خوردن غذاهای جامد به زندگی ادامه بدهد اما نوشیدن مایعات هرگز نباید فراموش شود. وی اضافه کرد: توصیه پزشکان این است که هر ۱۵ تا ۲۰ دقیقه حدود ۳۰میلی‌لیتر (۲ قاشق غذاخوری) آب به کودک بدهید و کم‌کم مقدار مایعات را بیشتر کنید. از نوشیدنی‌های رنگ‌دار، گازدار، کافئین‌دار، چاق‌کننده یا شور و شیرین (مثل نوشابه، چای، قهوه، شیر، نوشیدنی‌های ورزشی یا انرژی‌زا و آب میوه‌ها) استفاده نکنید.
دکتر افشاری متذکر شد: در صورت بروز دل‌درد در کودک از دادن آب یا شیر جوشیده به نوزادان خودداری کنید زیرا این نوشیدنی‌ها می‌توانند با میزان نمک درون بدن کودک مشکلات جدی به‌وجود بیاورند. همچنین هضم شیر برای معده‌ای که دچار مشکل شده سخت‌تر خواهد بود. پزشکان نوشیدنی‌هایی مثل او آر اس (ORS) را توصیه می‌کنند و باید سعی کنید برنامه غذایی نوزاد را هرچه زودتر به حالت قبل دربیاورید. این متخصص کودکان و نوزادان افزود: انتخاب دیگر برای بچه‌های بزرگ‌تر استفاده از نوشیدنی زنجبیل یا یک سوپ آبکی ساده است. از دادن شیر، آب میوه، نوشیدنی‌های گازدار، نوشیدنی‌های انرژی‌زا و قهوه به بیماران مبتلا به اسهال خودداری کنید زیرا احتمالا معده آن‌ها در این وضعیت تحمل این نوشیدنی‌ها را ندارد. اگر کودک شما تقاضای نوشابه کرد، نوع بدون کافئین آن را به او بدهید. تکان دادن نوشابه‌های گازدار و خارج کردن گاز آن‌ها برای کودک قابل هضم‌تر خواهد بود. وی تصریح کرد: زمانی که کودک پس از بهبود دل‌درد آمادگی بازگشت به برنامه غذایی روتین‌اش را داشته باشد، شما را آگاه می‌سازد. پله‌پله برنامه‌ی گذشته را پیاده کنید. اول، با نان تست یا کراکرها شروع کنید و به‌تدریج به رژیم غذایی عادی کودک بازگردید. موز، پوره سیب، نان تست خالی یا برنج پخته گزینه‌های خوبی برای شروع تغییر رژیم مایعات به غذاهای جامد هستند.
دکتر افشاری می‌گوید: اگردل‌درد کودک همراه با تب باشد می‌توانید از استامینوفن برای قطع تب استفاده کنید. بیشتر پزشکان استفاده از آسپرین را برای کودکان توصیه نمی‌کنند. اگر پزشک برای کودک آنتی بیوتیک تجویز نکرده، از دادن آن به کودک خودداری کنید. وی افزود: معمولا پزشکان مصرف داروهای گیاهی یا راه‌حل‌های خانگی را توصیه نمی‌کنند. اگر از این شیوه استفاده کرده‌اید و پس از آن نزد پزشک رفته‌اید، حتما جزئیات موارد مصرفی را به او گزارش بدهید. چراکه ممکن است مصرف این مواد با داروهایی که پزشک تجویزکرده تداخل داشته باشد.
این متخصص کودکان و نوزادان مطرح کرد: درمان دل‌درد برای هر کودک بر اساس سابقه، معاینه پزشک و نتایج آزمایش‌ها متفاوت خواهد بود. درمان می‌تواند به سادگیِ استراحت در منزل، مصرف مایعات و رعایت تغذیه، ساده باشد و در موارد جدی، بستری شدن در بیمارستان و انجام عمل جراحی دور از انتظار نیست.
وی گفت: پیش‌آگاهی درباره دل‌درد کودکان، به‌اندازه دلایل ایجاد دل‌درد متفاوت و گسترده است. در کل، دل‌دردی که سریع تشخیص داده و درمان شود، یک پیش‌آگاهی خوب خواهد بود. با وجود این، دل‌دردی که شناسایی و درمان نشود ممکن است مشکلات جدی به‌وجود بیاورد. درنتیجه، از ابتدایی‌ترین مراحل تشخیص دل‌دردِ کودک، بهتر است والدین یا مراقبان کودک در کنار تیم پزشکی باشند تا مطمئن شوند که درمان و مراقبت‌های لازم را برای کودک دریافت می‌کنند.

> علل احتمالی درد شکم کودکان بسیار وسیع است
در ادامه نیز دکتر صدر الدینی در اینباره خاطرنشان کرد: درد شکم مشکل شایعی در میان کودکان است. تا سن ۱۵ سالگی، حدوداً از هر ۳ کودک یک نفر برای درد شکم به پزشک مراجعه می‌کند. بسیاری از کودکان مبتلا به دل‌درد در طی چند ساعت یا چند روز بدون درمان خاصی بهبود می‌یابند و اغلب نمی‌توان علتی را پیدا کرد. گاهی اوقات علت با گذشت زمان آشکارتر می‌شود و می‌توان درمان را شروع کرد. وی بیان کرد: شکایت از درد شکم در کودکان کمتر از ۱۱ سال شایع‌تر است و اغلب با تغییر عادات غذا خوردن و اجابت مزاج همراه است. اغلب دردهای شکمی، موارد حاد و جدی نیستند و معمولاً درمان‌های خانگی تنها چیز مورد نیاز برای تسکین درد و ناراحتی شکم است.
این فوق تخصص گوارش و کبد اظهار کرد: معمولاً والدین یا پرستار کودک می‌توانند متوجه درد شکم کودک شوند. نوزادان و کودکان نوپا ممکن است با گریه کردن، حالات صورت و یا جمع کردن شکم خود این درد را بروز دهند.
وی افزود: کودکان خردسال هم معمولاً درد شکم خود را فوراً به شما خبر می‌دهند اما برخی از نوجوانان ممکن است تمایلی به اظهار درد شکم نداشته باشند بنابراین باید سعی کنید علت و توضیحی برای احساس آن‌ها بیابید.
دکتر صدرالدینی عنوان کرد: علل احتمالی درد شکم کودکان بسیار وسیع است، از دلایل بی‌اهمیت گرفته تا دلایل مرگبار و اختلاف اندکی در شکایت کودک از درد شکم وجود دارد. خوشبختانه، درد شکم کودکان معمولاً به سرعت بهبود می‌یابد. اما والدین در تشخیص اینکه آیا درد کودک نیاز به درمان فوری دارد یا خیر، با مشکل مواجه‌اند.
این فوق تخصص گوارش و کبد می‌گوید: توصیف احساس درد شکم ممکن است سخت باشد، به خصوص اگر کودک شما کلماتی برای توصیف آن نداشته باشد. همیشه به یاد داشته باشید که درد ذهنی است و بسته به علت ممکن است در طول زمان تغییر کند. وی اشاره کرد: کودک شما ممکن است از کلمات مختلفی برای توصیف درد استفاده کند. ممکن است مجبور شوید به بهترین شکل ممکن ترجمه کنید. به عنوان مثال، ممکن است کودک شما درد شدید موضعی داشته باشد که می‌آید و می‌رود. آن‌ها ممکن است بگویند: اوه! گاهی اوقات درد می‌کند… همین جاست و نوزاد کوچک شما ممکن است بدخلق باشد، گریه کند یا به شیوه‌ای غیرعادی رفتار کند.
دکتر صدرالدینی افزود: مراقب زبان بدن فرزندتان باشید. آیا آن‌ها شکم خود را می‌گیرند؟ آیا آن‌ها تنقلات مورد علاقه خود را نمی‌خورند؟ آیا آن‌ها علائم دیگری مانند استفراغ یا اسهال دارند که ممکن است به این معنی باشد که آن‌ها در وضعیت نامناسبی هستند؟ اینها همه سرنخ است. البته، همیشه می‌توانید سعی کنید از کودک نوپا بپرسید که چه مشکلی دارد اما بدانید که پاسخ او ممکن است کل داستان را بیان نکند.
این فوق تخصص گوارش و کبد مطرح کرد: همانطور که کودکان رشد می‌کنند، توانایی آن‌ها برای گفتن آنچه که آن‌ها را آزار می‌دهد به والدینشان افزایش می‌یابد. ممکن است با توجه به اینکه زبان بدن آن‌ها خاموش است یا طبق معمول غذا نمی‌خورند شروع شود. کودک شما ممکن است به صراحت بگوید که معده‌اش درد می‌کند یا به محل درد اشاره کند لذا ترغیب فرزندتان برای به توصیف و بیان جزئیات بیشتر می‌تواند به شما کمک کند تصویر واضح‌تری از نوع دقیق درد او داشته باشید. اگر فرزند شما در این مورد مشکل دارد، به او اطمینان دهید که بهترین کار ممکن را انجام می‌دهد. وی ابراز داشت که به طور کلی علت‌های شایع درد شکم کودکان عبارتند از بروز عفونت‌ها، مواد غذایی، مسمومیت، مشکلات جراحی و علل پزشکی است.
دکتر صدرالدینی ادامه داد: ویروس یا باکتری می‌تواند عامل درد شکم و آنفلوآنزای معده یا روده (موسوم به التهاب معده و روده) باشد. عفونت‌های ویروسی معمولاً به سرعت برطرف می‌شوند، در حالی که عفونت‌های باکتریایی نیاز به آنتی‌بیوتیک دارند تا بهبودی کودک حاصل شود. این فوق تخصص گوارش و کبد ادامه داد: مسمومیت غذایی، آلرژی غذایی، خوردن بیش از حد مواد غذایی یا تولید گاز می‌تواند موجب نفخ و ناراحتی موقت کودک شود و معمولاً حمله درد بلافاصله پس از خوردن رخ می‌دهد. وی بیان کرد: علت عارضه مسمومیت در کودکان از مشکلات ساده (مانند صابون خوردن) تا مشکلات جدی‌تر مانند بلعیدن قرص آهن، آهن ربا، سکه‌ها، بوتولیسم ناشی از مواد غذایی فاسد و یا مصرف بیش از حد داروها (مانند استامینوفن، تیلنول) متغیر است.
دکتر صدرالدینی ادامه داد: مشکلات جراحی نیز عبارتند از آپاندیسیت یا انسداد روده می‌باشد و عوارض پزشکی خارج از شکم نیز می‌تواند موجب درد شکم در کودک شود. به عنوان مثال، درد شکم کودک می‌تواند ناشی از دیابت و یا نیش «عنکبوت بیوه سیاه» باشد.
این فوق تخصص گوارش و کبد توضیح داد: علل درد شکم از نفخ تا موارد جدی‌تر مانند آپاندیسیت متغیر است اما بسیاری از شرایط در این بین قرار می‌گیرند. بهتر است بهترین یا بدترین سناریو را فرض نکنید. در عوض، روی نوع درد و سایر علائم تمرکز کنید. وی خاطرنشان کرد: کودکان نیز مانند بزرگسالان ممکن است دچار سوء هاضمه می‌شوند. این می‌تواند ناشی از خوردن غذاهای خاص، مانند غذاهای چرب، چرب یا اسیدی باشد و یا ممکن است ناشی از سریع غذا خوردن یا مصرف نوشابه‌های گازدار باشد. کودک شما حتی ممکن است از احساس سوزش در قسمت بالای شکم خود شکایت کند.
دکتر صدرالدینی ادامه داد: علائم سوء هاضمه عبارتند از آروغ زدن، نفخ، احساس سیری بیش از حد، ریفلاکس، یا آروغ زدن، حالت تهوع، نفخ شکم و یبوست.
این فوق تخصص گوارش و کبد اشاره کرد: شاید شکم کودک شما به این علت درد می‌کند که مدتی است که مدفوع نکرده است. آن‌ها ممکن است در قسمت پایین شکم خود گرفتگی داشته باشند در برخی موارد، کودک شما حتی ممکن است اسهال داشته باشد که زمانی اتفاق می‌افتد که مدفوع نرم‌تر در اطراف مدفوع سفت شده راه پیدا کند. وی تصریح کرد: انواع مختلفی از ویروس‌ها و باکتری‌ها می‌توانند باعث مسمومیت غذایی شوند. نوروویروس یکی از این ویروس‌ها است. علائم عبارتند از استفراغ، اسهال، حالت تهوع، درد یا گرفتگی شکم، تب و بدن درد است.
دکتر صدرالدینی توضیح داد: آپاندیس یک کیسه کوچک است که به روده بزرگ متصل است و ممکن است ملتهب شود و باعث آپاندیسیت شود. بدون درمان، آپاندیس ملتهب می‌تواند ترکیده و منجر به عوارض بیشتر شود. درد شکمی همراه با آپاندیسیت به طور ناگهانی در اطراف ناف شروع می‌شود. سپس درد در نهایت به قسمت پایین سمت راست شکم منتقل می‌شود بنابراین اگر کودک شما درد شدید و موضعی دارد که به سمت راست حرکت می‌کند، مراقب باشید. این فوق تخصص گوارش و کبد ادامه داد: سایر علائم آپاندیسیت می‌تواند شامل دردی که با حرکت، سرفه و عطسه بدتر می‌شود، بدتر شدن درد، بی‌اشتهایی، حالت تهوع، استفراغ، تب، تورم شکم باشد.
وی مطرح کرد: انسداد روده نیز در کودکان می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد، مانند اشیاء بلعیده شده، ناهنجاری‌های روده و بیماری التهابی روده است.
دکتر صدرالدینی گفت: عفونت‌های مختلف نیز ممکن است باعث درد شکم کودک شوند. به عنوان مثال، گلودرد استرپتوکوکی ممکن است باعث تهوع، استفراغ یا ناراحتی معده شود. این احساس ممکن است یک درد مبهم یا عمومی در مقابل چیزی تیز باشد. سایر علائم عفونت می‌تواند شامل تب، تورم غدد لنفاوی، سردرد، بی‌حالی و گلو درد باشد.
این فوق تخصص گوارش و کبد تشریح کرد: چشم‌انداز و بهبودی درد شکم در کودکان به اندازه علل ایجاد‌کننده آن متنوع است. درد شکمی که تشخیص داده شده و تحت درمان زود هنگام قرار گرفته است، پیش آگهی کلی خوبی خواهد داشت؛ اما دردی که تحت تشخیص و درمان قرار نگرفته می‌تواند مهلک و تهدید‌کننده زندگی کودکان باشد. در نتیجه، در اوایل بیماری کودک، والدین باید برای اطمینان از درمان و مراقبت مناسب کودک، با متخصص مشورت و همکاری کنند. وی متذکر شد: درد شکم در کودکان دارای چندین علت احتمالی است که سیستم‌های مختلف بدن را تحت تاثیر قرار داده و هر کدام از آن‌ها نیاز به مجموعه‌ای منحصر به فرد از تست‌های تشخیصی دارد. در ابتدا پزشک شرح حال کاملی از سابقه پزشکی کودک به دست آورده و کودک را معاینه می‌کند. این معاینه به احتمال زیاد شامل آزمایش مقعد برای بررسی وجود خون در آن است. با استفاده از این اطلاعات، پزشک ممکن است آزمایشات اضافی دیگری را نیز توصیه کند مانند آزمایش خون، آزمایش عملکرد کبد، کشت خون، سطح آمیلاز، لیپاز و یا سطح سرب خون. دکتر صدرالدینی اضافه کرد: همچنین ممکن است نمونه ادرار کودک برای آزمایش و کشت به آزمایشگاه ارسال شود و ممکن است نمونه مدفوع برای بررسی وجود خون، باکتری‌ها و انگل‌ها گرفته شود.
این فوق تخصص گوارش و کبد افزود: مطالعات تصویربرداری (اشعه X و آزمایشات مرتبط) نیز ممکن است برای بررسی شکم انجام شود. سایر آزمایشات ممکن است شامل سی تی اسکن شکم است و ممکن است آزمایشات ویژه‌ای بر اساس وضعیت کودک انجام شود، از جمله تنقیه یا بلع سولفات باریوم، مانومتری مقعد و یا معاینه لگنی. وی تشریح کرد: درمان کودک شما به آنچه که پزشک فکر می‌کند باعث درد او می‌شود بستگی دارد. درد شکم در کودکان اغلب می‌تواند با درمان‌های خانگی برطرف شود لذا باید اطمینان بیابید که کودک شما از استراحت کافی برخوردار است، مایعات کافی را برای جلوگیری از کم آبی بدن دریافت می‌کند و از دادن مواد غذایی جامد، آسپرین، آنتی‌بیوتیک (مگر اینکه توسط یک پزشک تجویز شود) و مکمل‌های گیاهی به کودک خود نیز اجتناب کنید.
دکتر صدرالدینی افزود: در صورتی که کودک دچار تب شدید شده و بیش از ۲۴ ساعت دچار اسهال و یا استفراغ باشد، باید به دنبال کمک‌های پزشکی باشید.
این فوق تخصص گوارش و کبد یادآور شد: درمان درد شکم در کودکان ممکن است به سادگی با فرستادن فرزندتان به خانه با توصیه به استراحت، مصرف مایعات و خوردن یک رژیم غذایی ملایم باشد و سایر گزینه‌های درمانی نیز شامل پذیرش در بیمارستان و جراحی است. وی بیان کرد: توصیه‌های کلی برای کاهش دل‌درد عبارتند از اینکه اطمینان حاصل کنید که کودک شما به اندازه کافی استراحت می‌کند، به کودک خود کمک کنید تا مقدار زیادی مایعات شفاف مانند آب جوشیده سرد شده یا آبمیوه بنوشد، اگر فرزندتان احساس ناراحتی کرد، او را مجبور به خوردن نکنید و اگر کودک شما گرسنه است، غذای ملایمی مانند برنج، موز یا نان تست به او بدهید و یک بطری آب گرم یا کیسه گندم را روی شکم فرزندتان بگذارید یا یک حمام آب گرم برای او ترتیب دهید و مراقب باشید که خود یا فرزندتان را نسوزانید.
دکتر صدرالدینی ادامه داد: اگر فرزندتان برخی موارد را دارد فوراً به پزشک یا اورژانس نزدیکترین بیمارستان خود مراجعه کنید که عبارتند از درد شدید، تب یا لرز، رنگ پریدگی و تعریق، استفراغ بیش از ۲۴ ساعت، امتناع از خوردن یا نوشیدن، خون در استفراغ یا مدفوع آن‌ها، مشکل دفع ادرار یا تولید کمتر از چهار پوشک خیس در روز، بثورات پوستی همراه با درد.
این فوق تخصص گوارش و کبد عنوان کرد: درمان دارویی درد شکم کودکان با توجه به تاریخچه پزشکی، معاینه فیزیکی، نتایج آزمایشات و وضعیت منحصر به فرد کودک تجویز می‌شود. درمان ممکن است به سادگیِ فرستادن کودک به خانه همراه با استراحت، تشویق به مصرف مایعات و یک رژیم غذایی ملایم باشد و در صورت بروز عوارض جدی، درمان کودک ممکن است گسترده‌تر بوده و نیاز به بستری در بیمارستان و عمل جراحی باشد. وی توصیه کرد: شما می‌توانید استامینوفن (بدون آسپرین،، پانادول، تیلنول) را برای کنترل تب کودک استفاده کنید. بیشتر پزشکان هنوز هم از تجویز آسپرین برای کودکان خودداری می‌کنند. از دادن آنتی‌بیوتیک به کودک اجتناب کنید، مگر اینکه توسط پزشک تجویز شود. پزشکان داروهای گیاهی یا دیگر داروهای خانگی را توصیه نمی‌کنند. اگر بعد از استفاده آن‌ها برای کودک خود به پزشک مراجعه کنید، مطمئن شوید که دقیقاً همان چیزی که به کودک داده‌اید، به پزشک اطلاع دهید. زیرا این قبیل مواد می‌تواند بر نتایج توصیه‌های درمانی پزشک تأثیر بگذارد.
دکتر صدرالدینی بیان کرد: والدین کودک باید هوشیار باشند و در زمان مناسب برای دریافت کمک‌های پزشکی اقدام کنند. بر وضعیت کودک به خصوص در دوران بهبودی، نظارت دقیق داشته باشید تا زمانی که کودک بهتر شود. ممکن است برای نوجوانان آزار‌دهنده باشد، اما به هر حال آن‌ها را تحت نظارت قرار دهید.
این فوق تخصص گوارش و کبد متذکر شد: برای کودکان مبتلا به دردهای فعال شکمی، استراحت اغلب مفید و موثر است. دراز کشیدن روی صورت ممکن است به کاهش درد نفخ کمک کند. اما وضعیت مطلوب، همان حالتی است که بهترین احساس را به کودک می‌دهد. وی اظهار کرد: افراد می‌توانند بدون غذای جامد مدت طولانی زنده بمانند، اما برای ادامه حیات نیاز به مصرف مایعات دارند. کودکی که به طور پیوسته استفراغ می‌کند قادر به نگه داشتن مقدار زیادی از مایعات در بدن خود نیست.
این متخصص ابراز داشت: پزشکان توصیه می‌کنند مقدار کمی (۱-۲ اونس) مایعات را هر دفعه (به طور معمول هر ۱۵ الی ۲۰ دقیقه) به کودک بدهید تا زمانی که کودک بتواند مقداری بیشتری مایعات را در بدن خود نگه دارد. از دادن مایعات و نوشیدنی‌های رنگی، گازدار، کافئین‌دار، چرب و یا بیش از حد شور و شیرین (مانند کولای سیاه، چای، قهوه، شیر، نوشیدنی‌های انرژی‌زا و آب میوه) به کودک اجتناب کنید.
دکتر صدرالدینی عنوان کرد: آب یا شیر گرم را به نوزاد خود ندهید، زیرا می‌تواند موجب مشکلات جدی در رابطه با نمک بدن نوزاد شود. همچنین، هضم شیر برای معده بیمار دشوارتر است. پزشکان مایعات مختلف را برای کم‌آبی بدن توصیه می‌کنند و نیز سعی کنید هر چه زودتر روال تغذیه عادی نوزادتان را از سر بگیرید.
این فوق تخصص گوارش و کبد ادامه داد: گزینه‌های مناسب برای بچه‌های بزرگ‌تر شامل لیموناد زنجبیلی یا سوپ جوی ساده با آب مرغ است. از دادن شیر، آب میوه، نوشابه‌های قوی گازدار، قهوه و نوشیدنی‌های انرژی‌زا در کودکان مبتلا به اسهال اجتناب کنید زیرا معده آن‌ها ممکن است این مایعات را تحمل نکند. اگر کودکان بزرگ‌تر نوشابه بخواهند، از دادن نوشابه‌های حاوی کافئین به آن‌ها خودداری کنید. تکان دادن و خارج کردن گاز نوشابه‌های گازدار ممکن است آن‌ها را برای معده کودک بیمار قابل تحمل‌تر کند. وی تصریح کرد: کودک به شما خواهد گفت که چه زمانی قادر به خوردن مواد غذایی جامد است. مصرف این غذاها را به آرامی شروع کنید، ابتدا با نان تُست یا بیسکوئیت کراکر شروع کنید، سپس با افزایش تحمل کودک، کم کم غذاهای معمولی به کودک بدهید. پس از یک رژیم کاملاً مایع، مصرف موز، پوره سیب، نان تُست ساده و یا برنج پخته شده، غذاهای مناسبی برای شروع است.
دکتر صدر الدینی در پایان گفت: درمان دل‌درد کودکان بسته به علت این عارضه می‌تواند با شیوه‌های متفاوتی انجام گیرد. شما می‌توانید با مراجعه به متخصص، علاوه بر تشخیص درست علت دل‌درد کودک خود، درمان‌های لازم را نیز دریافت نمایید.