چاره‌جویی برای کوتاهی قد کودکان

آفتاب یزد – نجمه حمزه نیا: با رسیدن کودکان به سنین رشد، یکی از نگرانی‌های اساسی والدین، قد کودک است. در حقیقت عوامل مختلفی می‌تواند زمینه ساز کوتاهی قد در کودک شود لذا لازم است تا والدین به نمودار رشد کودک خود توجه داشته باشند و در صورت نمایان شدن هر گونه علل مشکوک با پزشک متخصص مشورت کنند. متاسفانه کوتاهی قد می‌تواند گاهی اوقات نشان‌دهنده یک مشکل اساسی پزشکی باشد که در صورت عدم درمان به موقع می‌تواند مشکلات جدی را برای فرد به همراه داشته باشد لذا با توجه به اهمیت موضوع آفتاب یزد در اینباره با دکتر سید حسین دهقان منشادی، فوق تخصص غدد ومتابولیسم و دکتر مهرزاد غلامپور، فوق تخصص غدد و متابولیسم گفتگو کرده است. دکتر دهقان منشادی در این باره می‌گوید: اصطلاح قد كوتاه به كودكاني اطلاق مي‌شود كه از نظر سن و جنس، قد بسيار کوتاه‌تری از حد متوسط داشته باشند. این اصطلاح بیشتر در مورد کودکانی استفاده می‌شود که قد آنها، هنگام ترسیم بر روی منحنی رشد در مطب پزشک معالج، در زیر خطی قرار می‌گیرد که صدک سوم یا پنجم را نشان می‌دهد.وی اظهار کرد: نمودار رشد از خطوطی برای نمایش مسیر رشد متوسط یک كودك با سن، جنس و قد مشخص، استفاده می‌كند. هر خط درصد مشخصی از جمعیتی را نشان می‌دهد که در یک سن خاص در محدوده آن قد خاص قرار دارند. به عنوان مثال، پسری با قدی که در خط صدک بیست و پنجم ترسیم شده است نشان می‌دهد که تقریباً ۲۵ درصد از پسران هم سن او از او کوتاه‌تر هستند.این فوق تخصص غدد و متابولیسم ادامه داد: کودکان اغلب این خطوط را دقیقاً دنبال نمی‌کنند اما بیشتر اوقات رشد آن‌ها به مرور زمان تقریباً موازی با این خطوط خواهد بود. کودکی که قد او زیر خط سه درصد است، نشان می‌دهد که قد کوتاهی در مقایسه با جمعیت کل دارد.وی مطرح کرد: به طور کلی کاهش رشد کودک شامل قد کمتر از یک درصد بر اساس سن و جنس و یا قد کمتر از
دو انحراف معیار نسبت به میانگین قد (متناسب با جنس) می‌باشد. دکتر دهقان منشادی تصریح کرد: عموما اختلالات رشد به سه گروه تقسیم می‌شوند که عبارتند از اختلالات رشدي اولیه، اختلالات رشدي ثانویه و کوتاهی قد بدون علت است. این فوق تخصص غدد ومتابولیسم بیان کرد: تشخیص کوتاهی قد براساس علائم بالینی و یافته هاي پاراکلینیکی می‌باشد. هنگام بررسی ویژگی هاي مهم تاریخچه و معاینه بالینی در کودک با قد کوتاه باید گفت که بررسی تاریخچه اختلال رشد، بررسی مشکلات زایمان و دوران قبل از تولد، بررسی نشانه برخی بیماری ها، بررسی تاریخچه خانوادگی و انجام معاینات قابل انجام است.
وی ادامه داد: در بررسی تاریخچه اختلال رشد، زمان اولین جلب توجه راجع به کوتاهی قد کودك یا تغییرات قد، اندازه قد و وزن و دور سر در زمان تولد و زمان بروز علائم بلوغ مورد توجه پزشک قرار می‌گیرد.
دکتر دهقان منشادی افزود: در بررسی مشکلات زایمان و دوران قبل از تولد نیز پزشک به بررسی بیماری‌ها و مشکلات همراه با سندروم هاي خاص، بیماري هاي پس از تولد نظیر افت قند خون (کم کاري مادرزادي هیپوفیز) زردي طولانی(کم کاري مادرزادي تیروئید)، شلی اندام‌ها و تغذیه ضعیف (سندروم پرادر- ویلی) ورم دست و پا ( سندروم ترنر) توجه می‌کند.
این فوق تخصص غدد ومتابولیسم اضافه کرد: جهت بررسی نشانه برخی بیماری‌ها نیز توجه به نشانه هاي ابتلا به بیماري هاي غدد درون ریز خاص یا سندروم هاي خاص، بیماري هاي سیستمیک و سابقه درمان با کورتیکواستروئیدها، اشعه درمانی، متیل فنیلات در کودک مهم است.
وی اظهار کرد: هنگام بررسی تاریخچه خانوادگی کودک نیز بررسی میزان قد پدر و مادر و خواهر و برادر و سن شروع بلوغ در پدر و مادر مورد توجه پزشک است. دکتر دهقان منشادی می‌گوید: هنگام انجام معاینات کودک نیز بررسی مرحله بلوغ، ترکیب بدنی( حجم عضله و چربی زیر آن )، علائم ویژه بیماري یا سندروم خاص و در نظر گرفتن علائم وجود ضایعه فراگیر در هیپوتالاموس یا هیپوفیز(اندازه گیري حوزه و حدت بینایی، فوندوسکوپی و وجو د نیستاگموس یعنی حرکات چرخشی چشم) اهمیت دارد. این فوق تخصص غدد ومتابولیسم اذعان داشت: مهمترین پارامتر در بررسی کودکان با کاهش رشد، بررسی کلینیکی دقیق، شامل بررسی هاي مکرر قد و سرعت رشد قدي می‌باشد و همواره باید احتمال مشکلات هیپوتالاموس- هیپوفیز را در کودك مبتلا به کاهش رشد در نظر داشت. وی افزود: هیچ استاندارد طلایی براي تشخیص کمبود هورمون رشد در کودك با کاهش رشد وجود ندارد. بررسی کمبود هورمون رشد نیازمند اندازه گیري میزان” IGF-BP-3 ” و همچنین آزمایش هاي تحریکی هورمون رشد (بعد از رد کم کاري تیروئید) می‌باشد.دکتر دهقان منشادی اضافه کرد: در صورت کمبود ایزوله هورمون رشد نیازمند انجام دو تست تحریکی هورمون رشد به دنبال هم یا در روزهاي مجزا می‌باشیم ولی در افرادي با پاتولوژي(آسیب) سیستم عصبی مرکزي، سابقه رادیاسیون (اشعه درمانی) و کمبود هورمون هاي متعدد هیپوفیز یا نقص ژنتیکی دارند، انجام یک تست هورمون رشد کافی است. در بیمارانی که سابقه دریافت اشعه به جمجمه داشته یا بد شکلی هاي هیپوتالاموس – هیپوفیز دارند، کمبود هورمون رشد، ممکن است در عرض سال‌ها ایجاد شده و تشخیص آن نیازمند آزمایش هاي مکرر باشد. این
فوق تخصص غدد ومتابولیسم بیان کرد: انجام آزمایش ام.آر.آي مغز با توجه خاص
به هیپوتالاموس و هیپوفیز را باید در هر کودکی که تشخیص کمبود هورمون رشد مشاهده می‌شود، انجام داد زیرا تشخیص، براساس معیارهاي بالینی و آزمایشگاهی است. کودکان با بیماری سندروم ترنر، براي درمان با هورمون رشد نیازي به آزمایش هورمون رشد ندارند، زیرا درمان بر اساس ترشح غیرطبیعی هورمون رشد نیست. وی تصریح کرد: در بررسی کمبود هورمون رشد، بررسی همزمان ترشح ACTH و کورتیزول در زمان هیپوگلیسمی به دنبال تزریق انسولین باید انجام شود. دکتر دهقان منشادی ابراز داشت: سطح هورمون رشد باید در زمان افت قندخون در نوزاد بررسی شود (در صورت عدم وجود اختلالات متابولیک مانند افزایش آمونیم خون و یا کمبود کارنیتین) و میزان کمتر از ۲۰ نانوگرم در میلی لیتر پیشنهاد کننده،کمبود هورمون رشد است. در نوزادان استفاده از تست هاي استاندارد تحریکی هورمون رشد بجز تست گلوکاگن، پیشنهاد نمی‌شود ولی در زمان هیپوگلیسمی،
اندازه گیري هورمون رشد، ارزشمند است.
این فوق تخصص غدد ومتابولیسم اشاره کرد: در موارد شک به کمبود هورمون رشد، ام.آر.آي مغز باید انجام شود تا اختلالات تکاملی رد شود میزان” IGF-BP-3 ” براي تشخیص کمبود هورمون رشد در نوزادان مفید است ولی میزان “IGF-I ”
به ندرت کمک‌کننده است و
” IGF-BP-3 ” آزمایش انتخابی در مورد شک به کمبود هورمون رشد نوزادي است.
وی توضیح داد: درمان کوتاهی قد پیشنهادي درصورت کمبود هورمون رشد، شروع تزریق هورمون رشد با دوز ۱۸ درصد تا۳۵ در صد میلی گرم به ازاء هر کیلوگرم وزن بدن در هفته بوده که
در هفت دوز تقسیم شده و به صورت روزانه مصرف می‌شود. دوز روزانه مهمترین پارامتر درمان است. تجویز زیر جلدي یا عضلانی، عملکرد مشابهی دارند ولی در حال حاضر فقط از تجویز زیر جلدي استفاده می‌شود.
دکتر دهقان منشادی مطرح کرد: درمان با هورمون رشد باید بعد از اتمام رشد نیز ادامه یابد زیرا هورمون رشد اثرات متابولیک مهم دیگري شامل، حمایت از عملکرد طبیعی غدد و ثابت ماندن چگالی طبیعی استخوان‌ها در بالغین نیز دارد.

 مصرف کلسیم و آهن نیز نقش مهمی در افزایش قد کودکان دارند
این فوق تخصص غدد ومتابولیسم تصریح کرد: مصرف کلسیم و آهن نیز نقش مهمی در افزایش قد کودکان داشته و برای رشد استخوان‌ها و مفاصلی سالم ضروری هستند.وی خاطرنشان کرد: پاسخ رشدي به هورمون رشد برون نما متفاوت است و بستگی به تواتر، دوز، سن ( افزایش رشد بیشتر در کودکان با سن کمتر دیده می‌شود، وزن، میزان و نوع گیرنده هورمون رشد که توسط هورمون رشد BP بررسی می‌شود) و تفاوت هاي فصلی دارد.دکتر دهقان منشادی افزود: با تجویز روزانه هورمون رشد، کودك با کمبود رشد، افزایش رشد قدي از۳ تا ۴ سانتی متر در سال قبل از درمان، به ۱۰ تا ۱۲ سانتیمتر در سال اول درمان و۷ تا ۹ سانتی متر در سال هاي دوم و سوم پیدا می‌کند.این فوق تخصص غدد ومتابولیسم عنوان کرد که پیشنهاد شده که وقتی بلوغ طبیعی یا زودرس باعث محدودیت پاسخ به هورمون رشد شود، با استفاده از آگونیست هاي GnRH یا مهار کننده‌های آروماتاز می‌توان بلوغ را به تأخیر انداخت تا سرعت رشد اسکلتی کمتر شود ولی کاملاً ثابت نشده که باعث بهبود قد نهایی شود.وی اذعان داشت: در حال حاضر، در درمان دردرمان کمبود هورمون رشد، استراتژي اصلی، استفاده از هورمون رشد در زودترین زمان و بیشترین دوز تا تغییر روند بلوغ است.دکتر دهقان منشادی متذکر شد: علاوه بر فاکتورهایی مانند ژنتیک و وضعیت کلی سلامت، عواملی مانند تغذیه مناسب برای افزایش قد و رژیم غذایی نیز در رشد و افزایش قد کودک مؤثر هستند. با داشتن یک برنامه‌ غذایی سالم و نیز فعالیت‌های ورزشی منظم، می‌توان به شکل چشم‌گیری رشد قدی کودکان را کنترل کرد. این فوق تخصص غدد ومتابولیسم اظهار کرد: کمبود هورمون محرکه تیروئید اغلب در فاز اولیه درمان با هورمون رشد نشان داده می‌شود و قبل و بعد از شروع درمان با آن در سه ماهۀ اول و سپس سالانه باید عملکرد تیروئید بررسی شود.
وی مطرح کرد: محور هیپوفیز- آدرنال توسط تست تحمل انسولین بررسی شده و در صورت اختلال در ترشح ACTH گلوکوکورتیکوئید در حداقل دوز نگهدارنده(هیدروکورتیزون کمتر یا مساوي ۱۰ میلیگرم به ازاي هر متر مربع از سطح بدن در روز) استفاده شود. دوزهاي بالاتر باعث اختلال در پاسخ به درمان با هورمون رشد می‌شود. گرچه در زمان استرس، دوز را باید افزایش داد.دکتر دهقان منشادی ابراز داشت: وقتی درمان با هورمون رشد در کودکی شروع شده باشد و قبل از نوجوانی، رشد طبیعی باشد، درمان جایگزینی با استروئیدهاي جنسی در سن نرمال(دردختران سنین ۱۱تا ۱۲ سالگی وپسران سنین ۱۲ تا۱۳ سالگی) شروع می‌شود. در پسران ابتدا ماهانه یک چهارم دوز بزرگسالان تستوسترون انانتات تزریق شده و سپس به تدریج به ۲۰۰ میلی گرم در ماه افزایش می‌یابد. در دختران درمان شامل استروژن توام یا اتینیل استرادیول بوده و سپس استروژن- پروژسترون به طور دوره اي داده می‌شود.این فوق تخصص غدد ومتابولیسم متذکر شد: درمان کوتاهی قد در بزرگسالان بسیار دشوار بوده و لازم است این درمان قبل از سن بلوغ صورت گیرد.
وی اذعان داشت: علل پاسخ ناکافی به هورمون رشد شامل مواردی از قبیل همکاري و پذیرش نامطلوب بیمار، آماده سازي غلط هورمون رشد جهت تجویز یا شیوه غلط تزریق، کم کاري مخفی تیروئید، بیماري سیستمیک
( انواع بیماری‌های داخلی) همزمان، درمان گلوکوکورتیکوئیدي(کورتون ) با دوز بالا، رادیاسیون(اشعه درمانی) قبلی به مهره‌های فقرات، بسته شدن اپیفیزها(صفحات رشد)، آنتی بادی هاي ضد هورمون رشد و تشخیص غلط کمبود هورمون رشد، در فرد با کاهش رشد است.
دکتر دهقان منشادی توضیح داد: بر اساس تعریف سازمان غذا و دارو (FDA) از کوتاهی قدی که علت اساسی برای آن وجود ندارد (به آن “ قد کوتاه ایدیوپاتی” گفته می‌شود) و زمانی یک کودک کوتاه قد تلقی می‌شود که قد او دو انحراف معیار از میانگین یا قد پیش‌بینی شده داشته باشد.
این فوق تخصص غدد ومتابولیسم افزود: بر طبق نتایج اشعه ایکس دست چپ، زمانی این اتفاق می‌افتد که قد پس از بلوغ یک پسر ۱۶۲ سانتی‌متر یا کمتر و قد یک دختر، ۱۲۱ سانتی‌متر یا کمتر باشد.
وی خاطرنشان کرد: اگرچه کوتاهی
قد می‌تواند در مراحل ابتدایی یا در هر دوره‌ای از کودکی بروز کند، اما به طور کلی از زمان بلوغ خود را نشان می‌دهد. این سن در حدود ۱۰ سالگی برای دختران و
۱۱ سالگی برای پسران است. فرصت رسیدگی به این مسئله پس از بلوغ، تا قبل از پایان ۱۶ سالگی کودک است.
دکتر دهقان منشادی تشریح کرد: متخصصان رشد هنگام ارزیابی رشد فرزندتان موارد بسیاری را در نظر می‌گیرند. به عنوان مثال، قد والدین کودک نشانگر مهمی از پیش‌بینی قد کودک در هنگام رشد کامل است. والدینی که قد متوسطی دارند، به احتمال زیاد رشد کودک آن‌ها نیز به طور متوسط پایین خواهد بود. نرخ رشد که از آن به عنوان سرعت رشد یاد می‌شود، نیز حائز اهمیت است.
این فوق تخصص غدد ومتابولیسم مطرح کرد: کودکانی که به اندازه دوست شان در حال رشد نیستند، به تدریج با افزایش سن، افت آن‌ها بر روی منحنی رشد بیشتر می‌شود. به عنوان مثال، از خط ۲۵ به پنجره صدک پنجم عبور می‌کنند. چنین عبوری از خطوط صدک در منحنی رشد اغلب نشانه هشدار‌دهنده مشکلی اساسی است که بر رشد تأثیر می‌گذارد.
وی یاد‌آور شد: برخی از دلایلی که ممکن است باعث کند شدن سرعت رشد قد شوند عبارتند از ژنتیک، مشکلات ژنتیکی، بیماری‌های مزمن، کمبود هورمون رشد، سوء تغذیه و مشکلات روحی مانند داشتن استرس‌.
دکتر دهقان منشادی افزود: هنگامی که والدین و مادربزرگ و پدربزرگ کودک کوتاه قد هستند، ممکن است کودک نیز کوتاه باشد. این مسئله با عنوان کوتاهی قد خانوادگی شناخته می‌شود. همچنین، قد هدف صرفاً یک تخمین است و برخی از کودکان به آن اندازه که انتظار می‌رود رشد نمی‌کنند.
این فوق تخصص غدد ومتابولیسم ادامه داد: چندین سندروم ژنتیکی می‌تواند به کوتاهی قد منجر شود از جمله سندروم پرادرویلی، سندروم ترنر و سندروم نونان.
وی اظهار کرد:هورمون رشد توسط غده هیپوفیز، واقع در وسط مغز، تولید می‌شود. بنابراین، مشکلات پزشکی مزمن که بر غده هیپوفیز تأثیر می‌گذارد ممکن است بر رشد کودک نیز تأثیر بگذارد. به عنوان مثال، برخورد تشعشع به مغز می‌تواند بر عملکرد هیپوفیز تأثیر بگذارد. بنابراین سرطان کودکان یا درمان آن می‌تواند منجر به کوتاهی قد در آن‌ها شود. بیماری‌های دستگاه گوارش که باعث اختلال در تغذیه می‌شوند مانند بیماری التهابی روده و سلیاک می‌توانند بر رشد کودک تأثیر بگذارند و همچنین می‌تواند یک عامل باشد.
دکتر دهقان منشادی افزود: بسیاری از بیماری‌های دیگر نیز می‌تواند نرخ رشد را به تاخیر بیندازد از جمله کم‌کاری تیروئید، بیماری قلبی، بیماری کلیوی، بیماری ایمنی و چندین اختلال غدد درون‌ریز.
این فوق تخصص غدد ومتابولیسم متذکر شد: هورمون رشد در بعضی از کودکان به اندازه کافی تولید نمی‌شود، از جمله کودکانی که با غده هیپوفیز ضعیف به دنیا می‌آیند.
وی مطرح کرد: سوء تغذیه چه در اثر عدم تأمین غذای کافی، چه اختلال
در خوردن غذا یا بیماری زیربنایی یا معلولی که بر اشتها تأثیر می‌گذارد ایجاد شود، دلیل عمده تأخیر در رشد است.
دکتر دهقان منشادی گفت: چه در معرض خشونت به دلیل جنگ قرار داشته باشید و چه در خانه‌ای باشید که از نظر تغذیه‌ای غنی نیست، کودکان ممکن است استرس روحی و روانی را تجربه کنند که مانع رشد مناسب آن‌ها شود.
این فوق تخصص غدد ومتابولیسم توضیح داد: هورمون رشد توسط سازمان غذا و دارو (FDA) برای استفاده در درمان تعدادی از دلایل کوتاهی قد از جمله کوتاهی قد ایدیوپاتیک، کمبود هورمون رشد، سندروم ترنر، پرادر ویلی، سندرم نونان، بیماری کلیوی مزمن و هنگامی که کودک به دلیل تولد زودهنگام به طور کامل رشد نکرده و کوچک به دنیا می‌آید، تایید شده است.
وی عنوان کرد: کودکانی که برای درمان کوتاهی قد با هورمون رشد تحت درمان قرار می‌گیرند، نیاز به تزریق روزانه همراه با مراجعه منظم به پزشک برای نظارت بر واکنش آن‌ها دارند. بعد از شش ماه تا یک سال درمان، پزشک معالج وضعیت شما را بررسی می‌کند و بسته به نتایج تصمیم می‌گیرد که آیا درمان را ادامه دهد یا خیر.
دکتر دهقان منشادی افزود: از هورمون‌های رشد می‌توان برای درمان کودکان شیرخوار نیز استفاده کرد و بسته به پاسخ ممکن است از سن بلوغ تجویز شود. بنابراین ممکن است کودک به سال‌ها تزریق روزانه نیاز داشته باشد.نتایج در بین افراد مختلف متفاوت خواهد بود، اما این روش درمانی در کودکانی که کمبود هورمون رشد دارند نسبت به کودکانی که کوتاهی
قد آن‌ها علت ریشه‌ای دارد، بهتر جواب می‌دهد.
این فوق تخصص غدد ومتابولیسم بیان کرد: به طور کلی، کودکی که به دلیل کوتاهی قد ایدیوپاتیک سه تا چهار سال تحت درمان با هورمون رشد قرار دارد ممکن است قد نهایی خود را بین دو تا چهار اینچ بهبود ببخشد.
وی متذکر شد: نتایج درمان کوتاهی قد با هورمون رشد در بین افراد مختلف متفاوت خواهد بود، اما این روش درمانی در کودکانی که کمبود هورمون رشد دارند نسبت به کودکانی که کوتاهی قد آن‌ها علت ریشه‌ای دارد، بهتر جواب می‌دهد.

ژنتیک، مهم‌ترین عامل در بلندی قد هر فرد است
در ادامه نیز دکتر غلامپور در اینباره خاطرنشان کرد: هنگامی که والدین متوجه کوتاهی قد فرزندان خود نسبت به همسالان و همکلاسی‌های آنها هستند، موجی از نگرانی آنها را فرا می‌گیرد اما برای برخی از کودکان کوتاه قد بودن ناهنجاری نیست و مورد پذیرش و نشان از سالم بودن آنهاست.
وی بیان کرد: ژنتیک، مهم‌ترین و قدرتمندترین عامل در بلندی قد هر فرد محسوب می‌شود. درواقع کودکان می‌توانند والدین خود یا حداقل ژن‌های آن‌ها را در کوتاهی قد خودشان موثر بدانند.
این فوق تخصص غدد ومتابولیسم مطرح کرد: قبل از سن بلوغ، پسران و دختران با سرعت‌های کم و بیش مشابه رشد می‌کنند. به طور متوسط، بچه‌ها حدود ۲۶ سانتی متر در اولین سال تولد و حدود ۱۱ سانتی متر اضافی در دومین سال تولد رشد می‌کنند. پس از آن، کودکان با روند کاهنده‌ای (حدود ۵ سانتی متر در سال) تا زمان بلوغ به رشد خود ادامه می‌دهند.
وی اظهار کرد: کودکان در زمان بلوغ به اوج رشد خود می‌رسند. برای دختران، بلوغ معمولاً در سنین ۸ تا ۱۳ سالگی شروع می‌شود، در حالی که در پسران، این سن معمولاً از ۹ تا ۱۴ سالگی است. دختران در طی فرآیند جهش رشد خود در دوران بلوغ حدود ۸ سانتی متر در سال رشد می‌کنند و پسران در این مدت سالانه حدود ۱۱ سانتی متر رشد می‌کنند.
دکتر غلامپور اذعان داشت: نوجوانان پس از رسیدن به اوج رشد خود، همچنان امکان رشد قد خود را تا رسیدن به توقف روند رشد، تقریباً چهار تا پنج سال پس از وقوع جهش رشد، به طور کند شونده خواهند داشت. بیشتر نوجوانان، بسته به زمان بلوغ، در جایی از سنین ۱۴ تا ۱۶ سال به قد بزرگسالی شان می‌رسند.
این فوق تخصص غدد ومتابولیسم مطرح کرد: هنگام ارزیابی وضعیت کودکان کوتاه قد، مهمتر از اینکه آیا آنها در نمودار رشد قرار دارند یا نه، نحوه رشد آنها مهم است. برای بررسی این الگوی رشد یا سرعت قد کشیدن کودک، معمولاً باید چندین سال از رشد را بررسی کرد.
وی اشاره کرد: رشد معمول در کودک باید از مسیر رشد نرمال پیروی کند و این مسئله بستگی زیادی به شروع سن بلوغ دارد. به عنوان مثال، اگر دختری در سن ۸ سالگی به بلوغ برسد، ممکن است در ۹ سالگی جهش رشد خود را به دست آورد و تا ۱۳ سالگی رشد وی انجام شود. از طرف دیگر، اگر دختری تا ۱۲ سالگی بلوغ خود را شروع نکند، ممکن است رشد خود را تا سن ۱۷ سالگی ادامه دهد.
دکتر غلامپور متذکر شد: علل مختلفی در کوتاهی قد کودکان موثر است که مهمترین آن عبارتند از قد کوتاه خانوادگی، تأخیر رشد بنیادی، کمبود هورمون رشد، ابتلا به بیماری‌های مزمن و شرایط ژنتیکی است.
این فوق تخصص غدد ومتابولیسم ادامه داد: دختران معمولاً حدود دو سال زودتر از پسران به رشد بلوغ خود می‌رسند، بنابراین بسیاری از دختران در اوایل دوره بلوغ بلندتر از پسران هستند.
وی مطرح کرد: شایع‌ترین دلیل کوتاهی کودک ممکن است به دلیل کوتاهی قد خانوادگی یا کوتاهی قد در در پیشینه خانوادگی باشد. به عبارت دیگر، اگر هر دو پدر و مادر کوتاه باشند، فرزند آنها نیز احتمالاً کوتاه خواهد بود.به همین دلیل یکی از دقیق‌ترین روش‌های پیش‌بینی قد کودک، روش Tanner است که به بدین صورت محاسبه می‌شود که متوسط قد والدین را محاسبه می‌کنند، سپس اگر کودک پسر باشد، ۶٫۳۵ سانتی متر اضافه می‌کنیم و اگر کودک دختر باشد، ۶٫۳۵ سانتی متر کم می‌کنیم. بدین صورت با این تخمین می‌توان پیش‌بینی کرد که قد کودک پسر یا دختر در بزرگسالی چقدر است.
دکتر غلامپور عنوان کرد: کودکانی که کوتاهی قد خانوادگی دارند معمولاً قد آنها با یک سرعت معمول رشد می‌کند. البته عموما منحنی رشد آنها در سطح پایین‌تر از نمودار رشد نرمال قرار دارد اما موازی با نمودارهای رشد طبیعی حرکت می‌کند. برای سنجش کوتاهی قد خانوادگی آزمایش لازم نیست.
این فوق تخصص غدد ومتابولیسم تشریح کرد: تأخیر رشد بنیادی شرایطی است که کودکان به اندازه همسالان خود رشد نمی‌کنند. این مسئله می‌تواند در مراحل مختلف رشد ظاهر شود. این کودکان اغلب “شکوفه‌های دیررس” نامیده می‌شوند و این موضوع تقریباً دو برابر بیشتر از دختران در پسران دیده می‌شود. بلوغ دیررس، عامل اصلی در تاخیر رشد بنیادی است.
وی افزود: کودکانی که تاخیر رشد بنیادی دارند، از نظر قد پایین‌تر از صدک سوم قد معمول رشد می‌کنند. میزان رشد آنها ۵ تا ۶ سانتی متر در سال است. در بچه‌های دچار تاخیر رشد بنیادی، اغلب زمانی که رشد بقیه کودکان متوقف می‌شود، آنها همچنان به رشد خود ادامه می‌دهند.
دکتر غلامپور تصریح کرد: برای رشد طبیعی، فعالیت درست هورمون رشد لازم است. اگر غده هیپوفیز کودک فعالیت کمی داشته باشد، احتمالاً کودک کوتاه قد خواهد بود و در بزرگسالی، اغلب جوان‌تر از سن تقویمی به نظر می‌رسد. کمبود هورمون رشد ممکن است مادرزادی باشد یا ممکن است بعداً در اثر آسیب به سر، تومور مغزی، توده یا ناهنجاری غده هیپوفیز به وجود آید.
این فوق تخصص غدد ومتابولیسم ادامه داد: سایر بیماری‌های غدد درون ریز از جمله کم کاری تیروئید (تیروئید کم کار) و سندروم کوشینگ (اختلالی که از کورتیزول بیش از حد در خون ناشی می‌شود) نیز می‌توانند باعث کوتاهی قد شوند.
وی اظهار کرد: بیماری سلیاک، بیماری التهابی روده (IBD)، بیماری‌های کلیوی و دیابت می‌توانند در رشد کودک تأثیر بگذارند، همچنین علائم مزمن مانند استفراغ، اسهال، تب، کاهش وزن، اشتهای ضعیف، تغذیه نامناسب، سردرد و تأخیر در بلوغ همین تاثیر را بر روند کوتاهی قد دارند.
دکتر غلامپور خاطرنشان کرد: سندروم پرادر- ویلی، سندروم ترنر، سندروم نونان، کوتولگی آکندروپلاستیک و ناهنجاری‌های اسکلتی، همگی از دلایل ژنتیکی کوتاهی قد هستند و بیشتر این موارد در اوایل زندگی تشخیص داده می‌شوند. این فوق تخصص غدد ومتابولیسم ابراز داشت که درمان کوتاهی قد در کودکان بستگی به نوعِ عامل کوتاهی قد در تشخیص بالینی دارد. به عنوان مثال، اگر در ارتباط با فرزند شما کمبود هورمون رشد، عامل کوتاهی قد تشخیص داده شود، هورمون درمانی به عنوان روش معالجه به کار گرفته می‌شود. هورمون درمانی رشد می‌تواند برای کودکانی که کوچکتر از حالت طبیعی به دنیا آمده‌اند و تا دو سالگی رشد نمی‌کنند، استفاده شود.
وی در پایان گفت: اگر عامل اصلی کوتاهی قد، مسائلی مانند بیماری سلیاک یا کم کاری تیروئید تشخیص داده شود، در این صورت همان عامل بیماری زا مورد درمان قرار می‌گیرد. به عنوان مثال، به کودک مبتلا به سلیاک، رژیم غذایی بدون گلوتن تجویز می‌شود در حالی که ممکن است کودک مبتلا به کم کاری تیروئید تحت درمان با جایگزینی هورمون تیروئید قرار گیرد.