فواید پروبیوتیک در سلامت زنان

آفتاب یزد: پروبیوتیک‌ها به روش‌های مختلفی در حفظ سلامت خانم‌ها نقش دارند و استفاده از آن‌ها می‌تواند از جنبه‌های مختلف تاثیرگذار باشد. به طور کلی «پروبیوتیک» از واژه یونانی پروبیوس به معنای برای زندگی گرفته شده است. براساس تعاریف ارائه شده سازمان بهداشت جهانی (who) و سازمان جهانی غذا و کشاورزی (FAO) پروبیوتیک‌ها محصولات حاوی میکروارگانیسم‌های زنده، معین و به تعداد مشخص می‌باشد که در صورتی که به مقدار کافی مصرف شوند موجب ارتقاء سلامت میزبان می‌شود. پروبیوتیک‌ها به طور گسترده در درمان بیماری‌های روده‌ای مورد استفاده قرار گرفته‌اند، اما تاثیر پروبیوتیک‌ها بر سلامت اندام تحتانی زنان هنوز بحث برانگیز است زیرا این اندام دارای اکوسیستم پیچیده‌ای است و این اکوسیستم توسط عوامل مختلف مانند سن، مصرف دارو، فعالیت جنسی، اقدامات بهداشتی و تولید هورمون دچار تغییر می‌گردد.
در زنان سالم لاکتوباسیل ها، میکروارگانیسم‌های غالب اندام تحتانی هستند (۹۵ درصد) که
به حفظ میکرو فلور طبیعی واژن کمک می‌کنند. پروبیوتیک‌ها به طرق مختلف از سلامت زنان حمایت می‌کنند. از غذاهای حاوی پروبیوتیک گرفته تا مکمل‌های پروبیوتیک، تصمیم‌گیری برای اینکه کدام یک برای بدن مناسب است شاید کمی سخت باشد. در حالی حاضر تحقیقات در حال کشف تمام راه‌هایی هستند که پروبیوتیک‌ها به بدن ما کمک می‌کنند تا تعادل و تندرستی را حفظ کند، هر قسمت از بدن ما با میکروبیوم منحصربفرد خود زنده است. میکروبیوم شامل ترکیبی سالم از ویروس ها، قارچ‌ها و باکتری‌های مفید است. پروبیوتیک ها، از غذاها و مکمل ها، می‌توانند باکتری‌های خوب را به این ترکیب اضافه کنند و به حفظ تعادل میکروبیوم کمک کنند.

 پروبیوتیک‌ها و سلامت دستگاه ادراری
باکتری‌های مفید در بسیاری از نواحی بدن از جمله مجاری ادراری پراکنده می‌شوند. لاکتوباسیل‌ها نقش مهمی در فلور دستگاه ادراری زنان و خانم‌های یائسه دارند. بنابراین، تکمیل رژیم غذایی خود با پروبیوتیک‌های حاوی سویه‌های مفید باکتریائی خصوصا لاکتوباسیلوس‌ها می‌تواند راهی آسان و ایمن برای کمک به ارتقای سلامت دستگاه ادراری باشد. پروبیوتیک‌ها با ایجاد حالت یوبایوسیس در فلور میکروبی بدن و خصوصا روده‌ها به عنوان بزرگترین بخش از فلور میکروبی بدن، انتقال میکروب‌های مفید از اندام تحتانی در خانم‌ها را بهبود می‌بخشد و سبب پیشگیری و درمان عفونت‌های واژینال و دستگاه ادراری می‌گردد.

پروبیوتیک‌ها و سلامت اندام تحتانی
بیش از ۵۰ نوع مختلف باکتری مانند لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس، لاکتوباسیلوس رامنوسوس و لاکتوباسیلوس گاسری وجود دارد لاکتوباسیلوس‌ها به عنوان غالب‌ترین فلور میکروبی اندام تحتانی به اپیتلیوم این ناحیه می‌چسبند و به طور رقابتی با کلونیزاسیون پاتوژن‌ها رقابت می‌کنند. یکی از مکانیسم‌های اصلی لاکتوباسیل‌ها تولید متابولیت هائی مانند باکتریوسین و پراکسید هیدروژن (H۲O۲) است که می‌توانند از رشد میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا جلوگیری کرده و محیط pH اسیدی اندام تحتانی را حفظ کنند و از تغییرات در تعادل باکتری‌های این ناحیه که می‌تواند منجر به عفونت و سایر مشکلات در اندام تحتانی ناشی از جمله چرخه‌های قاعدگی و تغییرات هورمونی باشد، جلوگیری نماید. داروهای طبیعی پروبیوتیکی با حفظ میکروبیوم اندام تحتانی سبب حفظ این تعادل میگردند.

 پروبیوتیک‌ها و مدیریت وزن
برای درک اینکه چگونه پروبیوتیک‌ها به کاهش وزن کمک می‌کنند، مهم است ببینید این باکتری‌ها در روده چگونه کار می‌کنند. باکتری‌های خوب با کمک در تجزیه غذاها به ویژه تخمیر فیبر در روده مهارت دارند. در این فرآیند پیچیده، مواد مغذی ضروری با نام اسیدهای چرب کوتاه زنجیر مانند استات، بوتیرات و لاکتات تولید می‌شود. همچنان با اثرگذاری بر سلول‌های پوشاننده روده سبب افزایش ترشح هورمون‌های دخیل در سیری مانند GLP1، لپتین می‌گردند که سبب القای حس سیری در فرد و تنظیم انرژی دریافتی می‌گردد. در نتیجه این تعادل پیچیده از باکتری‌های مفید مختلف، با تنظیم وزن مرتبط است. افرادی که اضافه وزن دارند اغلب دارای‌عدم تعادل میکروب‌ها در فلور میکروبی خود هستند. پروبیوتیک‌ها می‌توانند مکمل مفیدی برای یک برنامه مدیریت وزن سالم باشند که شامل یک رژیم غذایی مغذی متعادل، ورزش، خواب کافی، هیدراتاسیون و مدیریت استرس است.

 پروبیوتیک‌ها و سلامت پوست
اگرچه پوست از روده متمایز است، اما پوست نیز پر از گونه‌های مختلف باکتری است. سویه‌هایی مانند Bifidobacterium، Vitreoscilla و Lactobacillus برای حفظ سلامت و محافظت از پوست نقش اساسی دارند و فلور میکروبی آن را تشکیل می‌دهند. مکمل‌های پروبیوتیک خوراکی و کرم‌های پروبیوتیک موضعی می‌توانند به افزودن باکتری‌های مفید کمک کنند و سبب حفظ میکروبیوم متعادل پوست شوند.

م پروبیوتیک‌ها و بارداری

صرف پروبیوتیک‌ها از سه ماهه دوم بارداری و در دوران شیردهی با صلاحدید پزشک مجاز است و در این مدت مصرف پروبیوتیک فوایدی بسیاری برای خانم‌های باردار، از جمله بهبود مشکل یبوست ناشی از افزایش هورمون استروژن است. در نتیجه این یبوست مشکلاتی مانند هموروئید و فتق بعد از زایمان جلوگیری می‌نماید زیرا باکتری‌های خوب می‌توانند به تنظیم علایم گوارشی مربوط به دوران بارداری کمک کنند. پروبیوتیک‌ها می‌توانند به حفظ تعادل فلور اندام تحتانی نیز کمک کنند که به نوبه خود می‌تواند بر باروری تاثیر بگذارد. باکتری‌های خوب به تنظیم تعادل pH اندام تحتانی کمک می‌کنند و اطمینان حاصل می‌کنند که محیطی است که اسپرم می‌تواند در آن زنده بماند. همچنین سبب کمک به پیشگیری از عفونت و پیشگیری از پارگی زودرس کیسه آب و تولد نوزاد نارس میگردد.

پروبیوتیک و پیشگیری از سرطان دهانه رحم:
هنگام ابتلا به HPV، تعادل میکرواکولوژیک اندام تحتانی از بین می‌رود، تعداد لاکتوباسیلوس‌ها کاهش می‌یابد و چسبندگی و کلونیزاسیون فلور غیرطبیعی در این ناحیه افزایش می‌یابد و منجر به تنظیم بیان پروتئین HPV و
(cervical intraepithelial neoplasia (CIN می‌شود که حتی می‌تواند منجر به بروز سرطان دهانه رحم شود. ارتباط بین میکروبیوتای اندام تحتانی و بروز عفونت HPV نشان می‌دهد که تنوع باکتریایی اندام تحتانی در زنان HPV مثبت، پیچیده‌تر و ترکیب میکروبیوتای این ناحیه متفاوت است. لاکتوباسیلوس با ترشح متابولیت‌های ضد توموری مختلف، از جمله پلی ساکاریدهای فسفریله و پلی ساکاریدهای خارج سلولی، سیستم ایمنی را فعال می‌کنند تا از تکثیر تومورهای بدخیم جلوگیری کنند. لاکتوباسیلوس نه تنها می‌تواند محیط اندام تحتانی را اسیدی کند، فلور این ناحیه را تثبیت کند و عملکرد سلول‌های اپیتلیال این ناحیه را تقویت کند، بلکه سلول‌های سرطان دهانه رحم را نیز
از بین می‌برد.
لاکتوباسیلوس با روش‌های مختلفی می‌تواند سبب مهار رشد سلول‌های سرطانی شوند که عبارتند از:
۱- تحریک ترشح پپتیدوگلیکان و اگزوپلی ساکاریدها سلول‌های اپی تلیال اندام تحتانی
۲- تعدیل عملکرد سیستم ایمنی از طریق تولید سیتوکین‌ها ضد التهابی و پیشگیری از تکثیر مونوسیت‌ها
۳- اثرات سیتوتوکسیک متابولیت‌ها بر سلول‌های سرطان دهانه رحم.
۴- فعال کردن بلوغ سلول‌های NK و سلول‌های دندریتیک
مطالعات اخیر محققان نشان داده است که پروبیوتیک‌هایی مانند لاکتوباسیلوس کازئی و لاکتوباسیلوس رامنوسوس با فعال کردن بلوغ سلول‌های NK و سلول‌های دندریتیک نقش ضد سرطانی دارند (لی و همکاران، ۲۰۲۰؛ کانداتی و همکاران، ۲۰۲۲). در این مطالعات نشان داده شد که افزایش گونه‌های لاکتوباسیلوس با کاهش عفونت با زیرگروه‌های پرخطر HPV دربرو نئوپلازی داخل اپیتلیال دهانه رحم و سرطان مرتبط بود.

 پروبیوتیک‌ها و تعدیل عملکرد سیستم ایمنی
پروبیوتیک‌ها می‌توانند به حمایت از سیستم ایمنی سالم و متعادل نیز کمک کنند. تقریباً ۷۰ تا ۸۰ درصد از سلول‌های ایمنی با مخاط روده مرتبط هستند. این به پروبیوتیک‌ها اجازه می‌دهد تا با سیستم ایمنی ارتباط برقرار کنند و بر عملکرد آن تاثیر بگذارند. یک مطالعه دیگر نیز نشان داده است که پروبیوتیک
Bifidobacterium animalis BB-12 به کمک به سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند و عملکرد سالم ریه و سینوس را ارتقا می‌دهد. مطالعه دیگری نشان می‌دهد که مکمل‌های پروبیوتیک از بدو تولد تا دوران کودکی می‌توانند با حمایت از پاسخ‌های سلولی غیر اختصاصی به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کنند. به‌طورکلی باید گفت که محصولات طبیعی پروبیوتیک ایمن هستند و مصرف آن‌ها با کمک به تنظیم فلور میکروبی و تولید متابولیت‌های مفید کمک به حفظ سلامت خصوصا در خانم‌ها در سنین باروری و بعد از یائسگی می شود.