آفتاب یزد – نجمه حمزه نیا: هیپوفیز بخشی از سیستم غدد درونریز است و وظیفه ساخت بسیاری از هورمونهای مهم از جمله پرولاکتین را بر عهده دارد. پرولاکتین (که به عنوان لاکتوتروپین هم شناخته میشود) هورمونی است که در بسیاری از فرآیندهای بدن نقش دارد. این هورمون مهم بدن ممکن است برحسب دلایل مختلفی بیشتر […]
آفتاب یزد – نجمه حمزه نیا: هیپوفیز بخشی از سیستم غدد درونریز است و وظیفه ساخت بسیاری از هورمونهای مهم از جمله پرولاکتین را بر عهده دارد. پرولاکتین (که به عنوان لاکتوتروپین هم شناخته میشود) هورمونی است که در بسیاری از فرآیندهای بدن نقش دارد. این هورمون مهم بدن ممکن است برحسب دلایل مختلفی بیشتر از مورد نیاز بدن ترشح شود که در این صورت میتواند عوارضی را برای فرد در پی داشته باشد و کیفیت زندگی فرد را به صورت جدی کاهش دهد لذا با توجه به اهمیت موضوع آفتاب یزد در اینباره با دکتر فاطمه نعمت اللهی، جراح و متخصص زنان و زایمان و دکتر سید حسین دهقان منشادی، فوق تخصص غدد و متابولیسم و دکتر فاطمه سمامی، جراح و متخصص زنان و زایمان گفت و گو کرده است. دکتر نعمت اللهی در این باره میگوید: هورمونها و تعادل آنها از جمله عوامل تأثیرگذار بر بارداری میباشند که «پرولاکتین» یکی از هورمونهای مؤثر در بارداری است. وی بیان کرد: اگر چه هورمون پرولاکتین در زنان و مردان ترشح میشود اما ترشح آن در زنان باردار به ویژه پس از زایمان و در دوران شیردهی بیشتر است.
این جراح و متخصص زنان و زایمان عنوان کرد: با تولید مقادیر غیرطبیعی از این هورمون به ویژه پرولاکتین بالا، مشکلات مختلفی در بدن به وجود میآید لذا باید تا حد امکان نسبت به این عارضه، پیشگیریهای لازم را انجام داد و در صورت مشاهده هرگونه علائم و نشانه هایی، نسبت به مصرف دارو و درمان آن اقدام کرد.وی مطرح کرد: به طور کلی محل تولید و ترشح هورمون پرولاکتین؛ غده هیپوفیز قدامی، مغز، سینه ها، رحم، پوست، پروستات و سلولهای ایمنی میباشد.دکتر نعمت اللهی اظهارکرد: میزان بالای پرولاکتین در خون سبب بروز “هایپرپرولاکتینمی “می شود. سطح بالای پرولاکتین و هایپرپرولاکتینمی نیز غالبا سبب بروز قاعدگی نامنظم، کاهش هورمون استروژن و تستوسترون و در نهایت بروز اختلال در روند بارداری میشود.
نحوه انجام آزمایش میزان هورمون پرولاکتین مشابه آزمایش خون است
این جراح و متخصص زنان و زایمان تشریح کرد: نحوه انجام آزمایش میزان هورمون پرولاکتین مشابه آزمایش خون است. برای انجام این آزمایش آمادگی خاصی نیاز نیست. نمونه گیری اغلب ۳ تا ۴ ساعت بعد از بیداری بیمار در صبح انجام میشود. قبل از انجام آزمایش باید با پزشک درباره داروهای مصرفی خود صحبت کنید؛ زیرا برخی از داروهای ضدبارداری، فشارخون و یا داروهای افسردگی بر نتیجه آزمایش اثرگذار خواهند بود.وی خاطرنشان کرد: اگرچه میزان نرمال پرولاکتین به عوامل مختلفی بستگی دارد اما به طور کلی مقدار پرولاکتین نرمال عبارتند از اینکه مقدار پرولاکتین نرمال برای زنان غیرباردار بیشتر از ۲۵ نانوگرم بر میلی لیتر، مقدار پرولاکتین برای زنان باردار ۳۴ تا ۳۸۶ نانوگرم بر میلی لیتر، مقدار پرولاکتین برای مردان نیز بیشتر از ۱۵ نانوگرم بر میلی لیتر است. دکتر نعمت اللهی میگوید: ترشح پرولاکتین نقش مؤثری در نحوه تخمک گذاری زنان دارد؛ به طوری که با افزایش تعداد LH (گیرندههای روی جسم زرد تخمدان ها) موجب تولید بیشتر پروژسترون میشود. سپس با مهار ترشح پالسی گنادوتروپین ها، توقف روند افزایشی LH در وسط سیکل و در نتیجه کاهش یا فقدان تخمک گذاری را به دنبال میآورد.این جراح و متخصص زنان و زایمان ادامه داد: هیپوگونادیسم به عنوان یکی دیگر از پیامدهای تغییر سطح پرولاکتین است که در اثر کاهش تولید LH، FSH، پروژسترون و استروژن به وجود میآید که این وضعیت هم به علت مهار ترشح GnRH توسط پرولاکتین ایجاد میشود.وی توضیح داد: باید گفت که میزان ترشح هورمون پرولاکتین، تحت کنترل دوپامین (یک واسطه عصبی) قرار دارد که سطح این ماده با مصرف داروهای خاص یا عوامل مختلف، به راحتی تغییر میکند. افزایش یا کاهش دوپامین موجب تغییر مقادیر پرولاکتین میشود و بالا رفتن این هورمون نیز ضمن مهار ترشح “GnRH “، موجب اختلال در ترشح پالسی گنادوتروپینها میگردد. چنین عارضه ای، کاهش تخمک گذاری و در نتیجه ناباروری دوران شیردهی را به همراه خواهد داشت.
دکتر نعمت اللهی ادامه داد که از دیگر عوارض پرولاکتین بالا هم باید افزایش سطح آندروژن و به تبع آن، افزایش وزن و پرمویی را نام برد.
این جراح و متخصص زنان و زایمان گفت: به طور کلی علائم پرولاکتین بالا عبارتند از سر دردهای بیدلیل، نقص در بینایی، ترشح شیر از سینه در دوران غیرشیردهی، آکنه غیرعادی و رشد غیرعادی موهای زائد است.
وی توضیح داد: سطح بالای پرولاکتین قبل از بارداری سبب بروز اختلال در چرخه ترشح هورمون استروژن و پروژسترون، نامنظم شدن تخمک گذاری و حتی قطع آن میشود. هایپرپرولاکتینمی سبب بروز اختلالات دیگری نظیر تورمور هیپوفیز، بیماری کلیه و کبد، کم اشتهایی و کم کاری تیروئید نیز میشود؛ البته درمان هایپرپرولاکتینمی آسان بوده و میتوان به راحتی میزان پرولاکتین را به حد نرمال رساند.دکتر نعمت اللهی متذکر شد: شرایط محیطی میتواند بر افزایش غیرنرمال سطح پرولاکتین اثرگذار باشد. اضطراب و استرس از جمله عوامل تأثیر گذار بر سطح پرولاکتین هستند. در کنار شرایط محیطی، سبک زندگی نیز میتواند بر کنترل این هورمون مؤثر باشد و همچنین قندخون پایین، ورزشهای سنگین و مصرف برخی از داروهای روان درمانی و ریفلاکس معده، در بروز پرولاکتین بالا نقش دارند.این جراح و متخصص زنان و زایمان گفت: برای تشخیص پرولاکتین بالا میتوان با یک تست خون، سطح پرولاکتین در بدن را اندازه گرفت. البته ناشتا نبودن حین آزمایش یا استرس بالا، بر روی نتایج اثرگذار است. در کنار آزمایش خون، بررسیهایی مانند معاینه ترشحات پستان وام آرای از غده هیپوفیز نیز انجام میپذیرد. در برخی از موارد برای تشخیص علت بالا بودن پرولاکتین به ویژه در زنان دارای قاعدگی نامنظم، تست عملکرد تیروئید هم توسط پزشک تجویز میگردد.وی عنوان کرد: انجام ” امای آر ” معمولاً برای افراد مشکوک به تومورهای غده هیپوفیز (پرولاکتینوما) مورد استفاده قرار میگیرد؛ به طوری که با وجود سطح نه چندان بالای پرولاکتین در آزمایش، میتوان آدنوم هیپوفیزی بزرگی را درام آرای مشاهده کرد.این جراح و متخصص زنان و زایمان گفت: غذاهای سرشار از زینک میتواند در کاهش سطح پرولاکتین بدن مؤثر باشد. غذاهایی نظیر گوشت گوساله، گوشت بوقلمون و حبوبات سرشار از زینک هستند. همچنین ویتامین B6 نیز در کنترل سطح پرولاکتین مفید خواهد بود که سیب زمینی، موز، قزل آلای وحشی، جوجه و اسفناج میزان تولید این ویتامین را افزایش میدهند.
پرولاکتین توسط غده هیپوفیز در مغز تولید میشود
در ادامه نیزدکتر دهقان منشادی در اینباره خاطرنشان کرد: پرولاکتین توسط غده هیپوفیزدر مغز تولید میشود. از پرولاکتین همچنین به عنوان هورمون لاکتوژنیک نام برده میشود. پرولاکتین به طور عمده برای کمک به زنان برای تولید شیر پس از زایمان استفاده میشود.وی اظهار کرد: ترشح هورمون پرولاکتین برای سلامت تولید مثلی هم زنان و هم مردان مهم است. آزمایش اندازه گیری سطح پرولاکتین میتواند مسائل به وجود آمده دیگر ناشی از هورمون را نشان دهد. این فوق تخصص غدد و متابولیسم بیان کرد: با وجود اینکه نقش اصلی هورمون پرولاکتین در بدن مردان به طور واضح شناخته نشده است اما اختلال در میزان ترشح این هورمون، همانطور که بدن زنان را متأثر میکند میتواند بر بدن مردان نیز آثار سوئی داشته باشد و حتی بر ظاهر آنها نیز تأثیر بگذارد. این عارضه ممکن است در اثر تومور پرولاکیتینوما در مغز رخ دهد. وی اشاره کرد: زنان مبتلا به علائم پرولاکتینوما ممکن است نیاز به آزمایش داشته باشند. پرولاکتینوما یک تومور غیر سرطانی بر روی غده هیپوفیز است که سطح بالایی از پرولاکتین را تولید میکند. این آزمایش معمولاً در افراد مبتلا به پرولاکتینوما انجام میشود تا پاسخ تومور به درمان را پیگیری کند. علاوه بر این، آزمایش پرولاکتین ممکن است در صورتی که شما مشکلات باروری یا دورههای نامنظم داشته باشید، مورد نیاز باشد. این آزمون همچنین میتواند مانع از بروز سایر مشکلات غدد هیپوفیز یا هیپوتالاموس شود. دکتر دهقان منشادی بیان کرد: علائم پرولاکتینوما در زنان عبارتند از سردردهای ناشناخته، اختلال در بینایی، شیردهی بدون زایمان یا شیردهی به کودک، رشد غیر طبیعی موی بدن و صورت و آکنه غیر طبیعی است.
این فوق تخصص غدد و متابولیسم ادامه داد: در صورت بروز علائم پرولاکتینوما مردان نیز ممکن است نیاز به آزمایش داشته باشند. علائم پرولاکتینوما در مردان عبارتند ازسردرد غیرقابل توضیح، اختلال در بینایی، مشکلات باروری، کمبود غیر طبیعی موی بدن و صورت، بزرگ شدن سینه (ژنیکوماستی) است.
وی تشریح کرد: آزمایش پرولاکتین دقیقاً مانند یک آزمایش خون است. این آزمایش به مدت چند دقیقه در مطب یا در یک آزمایشگاه انجام میگردد. شما لازم نیست برای آن آماده باشید. نمونه معمولاً ۳ تا ۴ ساعت پس از بیدار شدن در صبح جمع آوری میشود. خون از ورید در بازوی شما گرفته میشود. درد بسیار کمی وجود دارد. هنگامی که سوزن وارد بدن میشود یا پس از درآوردن آن ممکن است کمی احساس ناراحتی یا سوزش داشته باشید.
دکتر دهقان منشادی ادامه داد: بعضی از قرصهای کنترل ضد بارداری، داروهای فشار خون بالا یا داروهای ضد افسردگی میتوانند نتایج آزمایش را تحت تأثیر قرار دهند بنابراین قبل از اینکه آزمایش انجام شود، در خصوص هر گونه دارویی که مصرف میکنید، به پزشک خود اطلاع دهید. مشکلات خواب، سطوح استرس بالا و تمرینات شدید قبل از این آزمایش نیز میتوانند بر نتایج تأثیر بگذارند.این فوق تخصص غدد و متابولیسم متذکر شد: آزمایش پرولاکتین عوارض کمی دارد. بعد از نمونه گیری خون، ممکن است کبودی کوچکی در محل وارد شدن سوزن مشاهده شود. چند دقیقه پس از درآوردن سوزن روی محل تزریق را فشار دهید؛ این کار به کاهش کبودی کمک میکند. ممکن است احساس ضعف یا سرگیجه داشته باشید.وی افزود: در موارد نادر، پس از انجام آزمایش، ورید ممکن است تحت شرایطی به نام فلبیت ملتهب شود. فلبیت را با یک کمپرس گرم روی محل تزریق به مدت چند بار در روز میتوانید رفع کنید.دکتر دهقان منشادی ادامه داد: اگر اختلال خونریزی دارید، ممکن است پس از انجام این آزمایش خونریزی ادامه پیدا کند بنابراین اگر شما از داروهای رقیق کننده خون مانند آسپرین یا وارفارین استفاده میکنید، قبل از انجام آزمایش، به پزشک خود اطلاع دهید.این فوق تخصص غدد و متابولیسم اظهار کرد: پزشک در خصوص طبیعی یا غیرطبیعی بودن نتایج آزمایش بر اساس بسیاری از عوامل، از جمله سلامت عمومی فرد، ارزیابیهای خود را انجام خواهد داد. مقادیر پرولاکتین در بین آزمایشگاههای مختلف میتواند کمی متفاوت باشد. وی عنوان کرد: سطح پایین پرولاکتین درزنان یا مردان معمولاً نگران کننده نیست. با این حال، سطح بسیار بالای پرولاکتین، که “هایپرپرولاکتینمیا “نامیده میشود، میتواند نشان دهنده مشکلات جدیتری باشد. حدود ده درصد از مردم دچار هایپرپرولاکتینمیا هستند.دکتر دهقان منشادی اظهار کرد: سطوح بالای پرولاکتین در دوران بارداری و پس از زایمان در طول شیردهی به نوزاد طبیعی است. با این حال، هایپرپرولاکتینمیا همچنین میتواند ناشی از بیاشتهایی عصبی، بیماری کبد، بیماری کلیوی و کم کاری غده تیروئید باشد. کم کاری غده تیروئید میتواند باعث بزرگ شدن غده هیپوفیز شود که با درمان جایگزینی هورمون تیروئید قابل درمان است.
این فوق تخصص غدد و متابولیسم افزود: سطح بالای پرولاکتین همچنین میتواند ناشی از تومورهای غده هیپوفیز باشد. این تومورها میتوانند با تجویز دارو یا عمل جراحی درمان شوند.وی عنوان کرد: بعضی از داروها میتوانند باعث افزایش سطح پرولاکتین شوند. داروهای روانپزشکی مانند ریسپریدون و هالوپریدول میتوانند سطح پرولاکتین را افزایش دهند. متوکلوپرامید همچنین میتواند سطح پرولاکتین را افزایش دهد. این دارو به طور معمول برای درمان ریفلاکس اسید یا تهوع ناشی از داروهای سرطانی استفاده میشود.دکتر دهقان منشادی ادامه داد: برخی از عوامل استرس زای رایج نیز میتوانند سطح پرولاکتین را افزایش دهند. این عوامل استرس زا شامل قند خون پایین، فعالیتهای ورزشی شدید و حتی فرمهای خفیف ناراحتی هستند. اگر متوجه شدید که سطح پرولاکتین شما بالا است، ممکن است نیاز به یافتن راههایی برای کاهش استرس و حفظ قند خون در سطوح پایدار داشته باشید.این فوق تخصص غدد و متابولیسم افزود: مصرف شبدر قرمز، شنبلیله، یا رازیانه نیز میتوانند سطوح پرولاکتین را افزایش دهند. اگر متوجه شدید که سطح پرولاکتین بالایی دارید، از مصرف هر یک از این مواد پرهیز نمایید.وی متذکر شد: در برخی موارد، سطح پرولاکتین بالا میتواند منجر به ناباروری شود. تومورهای پرولاکتینوما میتوانند بر غده هیپوفیز فشار آورند و تولید هورمونها را متوقف کنند. این وضعیت به عنوان کم کاری غده هیپوفیز شناخته شده است. در مردان، این مشکل باعث از دست دادن موی بدن میشود. در زنان، این امر میتواند منجر به ناباروری شود.دکتر دهقان منشادی مطرح کرد: هایپرپرولاکتینمیا میتواند برای یک زن باردار وضعیتی دشوار باشد. سطح پرولاکتین بالا میتواند تولید طبیعی هورمونهای استروژن و پروژسترون را متوقف کند. این وضعیت میتواند موجب شود تا تخمدان ها، تخمکها را به طور نامنظم آزاد کند یا به طور کامل فعالیت آنها متوقف شود.
این فوق تخصص غدد و متابولیسم اضافه کرد: داروها و دیگر درمانهای پرولاکتینوما کمک میکنند تا باروری در بسیاری از زنان بازگردانده شود.
وی توصیه کرد: اگر متوجه شدید که سطح پرولاکتین بالا یا تومورهای پرولاکتینوما زیاد است، با پزشک خود در مورد درمانهای صحیح و مناسب صحبت کنید. شما همچنین میتوانید در مورد برداشتن یا کاهش تومور با پزشک خود مشورت نمایید.دکتر دهقان منشادی بیان کرد: به طور کلی پرولاکتینوما نوعی تومور هیپوفیز خوش خیم است. پرولاکتینوما با اتیولوژی بدخیم بسیار نادر است و باعث افزایش اندازه هیپوفیز و افزایش تولید هورمون پرولاکتین در یک ارگانیسم میشود.این فوق تخصص غدد و متابولیسم مطرح کرد: پرولاکتینوما یکی از انواع گستردهترین تومورها است. بررسی مغز پس از مرگ وجود پرولاکتینوما در ۲۵ درصد از بیماران را نشان داد. در یک چهارم موارد در طول مدت زمان وجود تومور، پرولاکتینوما رفتار تهاجمی از خود نشان نمیدهد و بر ترشح هورمونها تأثیری ندارد. در ۴۰ درصد از موارد به دلیل اندازههای کوچک تومور علائم پرولاکتینوما بیان نشده است. معمولاً اندازه این تومورها بیشتر از ۳ میلیمتر نیست.وی ادامه داد: تنها در ۳۵ درصد از افراد باقی مانده که علائم پرولاکتینومی را نشان دادند، یک رشد سریع هیپوفیزی تومور و افزایش سریع اندازه هیپوفیز مشخص شد. دلایل تحریک کننده در موارد خاص و تهاجمی شدن پرولاکتینومای غده هیپوفیز هنوز برای علم پزشکی ناشناخته است.دکتر دهقان منشادی میگوید: سطح پرولاکتین طبیعی در ارگانیسم زن در دوران بارداری و تغذیه با شیر مادر افزایش مییابد. کیفیت شیردهی بستگی به این هورمون دارد.این فوق تخصص غدد و متابولیسم گفت: در افزایش ترشح پرولاکتین به صورت پاتولوژیک ناشی از رشد پرولاکتینومای غده هیپوفیز در زنان، گایپرپرولاکتینمیا ایجاد میشود.وی تصریح کرد: در میان علائم پرولاکتینومای،اختلال چرخه قاعدگی نیز به چشم میخورد. در بیماران مبتلا به پرولاکتینمی ممکن است یک هیپوفیز وجود داشته باشد. دکتر دهقان منشادی ابراز داشت: اختلالات چرخه قاعدگی در یک پرولاکتینومای هیپوفیزی ناشی از آسیب شناسی تولید هورمونهای لوتئین و هورمونهای تحریک کننده فولیکول ناشی از سطح بالای پرولاکتین در یک ارگانیسم است.این فوق تخصص غدد و متابولیسم بیان کرد: یکی دیگر از نشانههای مهم پرولاکتینوما در زنان، آزاد شدن شیر از غدد قفسه سینه میباشد. این پدیده به صورت یک اثر فیزیولوژیکی طبیعی ایجاد میشود یعنی سطح پرولاکتین افزایش مییابد و سینه برای شیردهی آماده میشود.
وی متذکر شد: بیماران مبتلا به پرولاکتینمی هیپوفیز نیز اغلب از سردرد شکایت دارند. این علامت پرولاکتینوما با اختلالات تعادل هورمونی در ارگانیسم زن مرتبط است.دکتر دهقان منشادی اظهار کرد: در مردان، ژنیکوماستی (افزایش اندازه غدد قفسه سینه) را با علائم پرولاکتینوما مرتبط میدانند. پرولاکتین تولید هورمون مردانه تستوسترون را سرکوب میکند.پرولاکتینومای هیپوفیز در مردان میتواند منجر به ناباروری شود و به خصوص تومورهای بزرگ باعث ایجاد مشکلاتی در بینایی خواهند شد.این فوق تخصص غدد و متابولیسم ابراز داشت: در مردان، پرولاکتینوما در اندازههای بزرگ بیشتر دیده میشود. میکروآدنوماهای هیپوفیز نیز در بسیاری از زنان تشخیص داده شدهاند.وی بیان کرد: ممکن است بتوان سطح پرولاکتین در یک ارگانیسم را بر اساس آزمایش خون تعیین کرد. تشخیص یک پرولاکتینومای هیپوفیز به کمک یک توموگرافی مغناطیسی و کنتراست مگنتیک انجام میگردد. در تومورهای بزرگ، اسکن توموگرافیک-کومیوترنو مغز اجازه میدهد که پرولاکتینوما بهتر مشخص شود.دکتر دهقان منشادی تشریح کرد: درمان پرولاکتینوما میتواند محافظه کارانه یا با عمل جراحی باشد. درمان اندازههای کوچک تومور پرولاکتینوما با روشهای محافظه کارانه آغاز میشود. داروهایی که باعث کاهش ترشح پرولاکتین میشوند عبارتند از پارلودروم، لوودوپاس، لیزورید، پریتولوم، لرگوتریل و غیره. درمان محافظه کارانه پرولاکتینوما در اندازههای کوچک در ۸۵ درصد از موارد مؤثر است.این فوق تخصص غدد و متابولیسم متذکر شد: در صورت ناکارآمد بودن روشهای درمان محافظه کارانه پرولاکتینوما، روشهایی مانند پرتودرمانی و سپس آنکوتومی میکروسرجیکال هیپوفیز توصیه میشود. نتایج درمان عملی پرولاکتینوما معمولاً خوب است. در طول ۲ تا ۳ ماه پس از آنکوتومی، سطح پرولاکتین به حالت طبیعی باز میگردد. وی بیان کرد: لازم نیست به طور مرتب میزان پرولاکتین را در دوران بارداری اندازه گیری کنید زیرا طبیعی است که سطح پرولاکتین با پیشرفت بارداری افزایش یابد.دکتر دهقان منشادی گفت: مواد غذایی حاوی ویتامینهای مانند E و B 6 و ب کمپلکس میتواند به تنظیم هورمون پرولاکتین در خون کمک کند. از جمله مواد غذایی حاوی این ویتامینها میتوان به گوشت، مرغ، ماهی، اسفناج، سویا و …. اشاره نمود.
درمان پرولاکتین بالا بستگی به علت آن دارد
در ادامه نیز دکتر سمامی در اینباره ابراز داشت: در عارضه پرولاکتین بالا، سطح هورمون پرولاکتین خون بالاتر از حد نرمال است. البته بالا بودن سطح پرولاکتین در دوران بارداری و شیردهی طبیعی است. در موارد دیگر، سطح پرولاکتین میتواند به دلیل یک بیماری و یا استفاده از داروهای خاص افزایش یابد. وی بیان کرد: پرولاکتین باعث کاهش سطح هورمونهای استروژن و تستوسترون در مردان و زنان میشود. افزایش پرولاکتین و متعاقباً کاهش استروژن و تستوسترون میتواند منجر به اختلالات ناباروری و اختلالات قاعدگی گردد. این جراح و متخصص زنان و زایمان عنوان کرد: زنان دارای پرولاکتین بالا ممکن است علائمی نظیر عدم پریود و یا پریود نامنظم ترشح شیر از سینهها (خارج از بارداری و یا شیردهی) را داشته باشند.وی افزود: افراد دارای پرولاکتین بالا ممکن است سردرد و یا مشکلات بینایی داشته باشند. به دلیل این که عصب بینایی نزدیک غده هیپوفیز قرار دارد و ممکن است با رشد یک تومور بزرگ دچار آسیبدیدگی شود. دکتر سمامی تشریح کرد: پرولاکتین یک هورمون است که توسط غده هیپوفیز، که در زیر مغز قرار دارد، تولید میشود. این هورمون باعث بزرگ شدن سینهها و تولید شیر پس از تولد نوزاد میشود. در خون هر دو جنس، مقدار کمی از هورمون پرولاکتین وجود دارد.این جراح و متخصص زنان و زایمان ادامه داد: سطح پرولاکتین توسط فاکتورهای مهار کننده پرولاکتین مانند دوپامین کنترل میشود. در دوران بارداری، سطح پرولاکتین بالا میرود و پس از تولد نوزاد، افت ناگهانی در استروژن و پروژسترون رخ میدهد. این افزایش سطح پرولاکتین، بدن را تحریک میکند تا برای تغذیه نوزاد، شیر تولید کند.
وی مطرح کرد: در زنانی که باردار نیستند، هورمون پرولاکتین به تنظیم چرخه قاعدگی کمک میکند. همچنین، هورمون پرولاکتین در تولید اسپرم مردان نیز تأثیرگذار است.دکتر سمامی اظهار کرد: پرولاکتین بالا عارضهای است که طی آن سطح هورمون پرولاکتین در خون زنان غیر باردار و مردان بیش از حد بالا میرود.این جراح و متخصص زنان و زایمان خاطرنشان کرد: حدود یک سوم از زنانی که در سالهای باروری خود دارای قاعدگی نامنظم هستند اما عملکرد تخمدان آنها طبیعی است، دارای پرولاکتین بالا هستند. در این وضعیت، زنان ممکن است دچار مشکلات ناباروری شده یا سینههای آنها خارج از بارداری شروع به تولید شیر کند. وی بیان کرد: سطح پرولاکتین بالا میتواند تولید هورمونهای طبیعی دیگر مانند استروژن و پروژسترون را مختل کند. این اختلال میتواند سبب تغییر و یا توقف تخمک گذاری گردد. همچنین میتواند منجر به قاعدگی نامنظم یا تاخیر در قاعدگی شود. با این حال برخی از زنان دارای پرولاکتین بالا هیچگونه علائمی ندارند.دکتر سمامی اذعان داشت: بعضی از علت شایع پرولاکتین بالا عبارتند از تومورهای هیپوفیز (پرولاکتینوما)، کم کاری تیروئید، مصرف داروهای افسردگی، ضد جنون و فشار خون بالا، مصرف گیاهان از جمله شنبلیله، دانه رازیانه و شبدر قرمز، التهاب قفسه سینه (ناشی از زخم جراحی، آبله مرغان و یا حتی پوشیدن یک سوتین بسیار تنگ)، استرس یا ورزش (بیش از حد و یا شدید)، مصرف برخی غذاها البته باید گفت که برای حدوداً یک سوم موارد پرولاکتین بالا علت مشخصی یافت
نشده است.
این جراح و متخصص زنان و زایمان ابراز داشت: آزمایش خون میتواند سطح پرولاکتین را نشان دهد. گاهی ممکن است سطح هورمون پرولاکتین به دلیل غذا خوردن یا استرس و فشار بالاتر برود. در این صورت ممکن است در وضعیت ناشتا و بدون استرس آزمایش خون مجدد انجام شود. پزشک همچنین ممکن است برای یافتن هر گونه علل بارز و یا هر گونه ترشحات سینه، معاینه بالینی انجام دهد. وی افزود: اگر سطح پرولاکتین پس از آزمایش دوم هنوز هم بالا باشد، پزشک ممکن است برای اسکن مغز و جستجوی تومورهای احتمالی هیپوفیز، آزمایش ام.آر.آی را توصیه کند.دکتر سمامی گفت: درمان پرولاکتین بالا بستگی به علت آن دارد. اگر هیچ علتی یافت نشود یا شما دارای تومور هیپوفیز باشید، پزشک معمولاً از روش دارو درمانی استفاده میکند. کمکاری تیروئید با طب جایگزین هورمون تیروئید درمان میشود و سطح پرولاکتین را به حالت عادی بازمیگرداند. اگر مصرف منظم داروها علت بالا بودن سطح پرولاکتین شما باشد، پزشک با همکاری شما برای کمک به کاهش سطح پرولاکتین خونتان داروهای متفاوتی را جایگزین یا اضافه میکند. این جراح و متخصص زنان و زایمان افزود: پزشک شروع به درمان با دوز کم داروها میکند و سپس به آرامی دوز را افزایش میدهد تا سطح هورمون پرولاکتین به حالت عادی برگردد. این درمان تا زمانی که علائم کاهش یابد یا در صورت بارداری (در صورتی که هدف شما این باشد) موفق شوید، ادامه مییابد.وی عنوان کرد: درمان پرولاکتین بالا معمولاً هنگامی که باردار هستید، متوقف میشود. پس از حداقل دو سال درمان، اگر دیگر اثری از تومور و یا بالا بودن سطح پرولاکتین در خونتان نباشد، ممکن است بتوانید به آرامی دوز داروهای خود را کاهش داده یا حتی متوقف کنید. با این حال، پس از توقف درمان، ممکن است تومور دوباره رشد کند لذا برای چکاپ و آزمایش به پزشک مراجعه کنید. پزشکتان به شما خواهد گفت که در چه فواصل زمانی برای پیگیری درمان خود مراجعه کنید.وی میگوید: در صورتی که پزشک معتقد است دارویی که مصرف میکنید باعث افزایش هورمون پرولاکتین شما شده است، ممکن است به شما بگوید مصرف آن دارو را برای حداقل سه روز متوقف کنید. البته، مصرف داروی خود را بدون دستور پزشک متوقف نکنید. پس از یک دوره بدون دارو، پزشک یک آزمایش خون دیگر را توصیه میکند تا ببیند سطح پرولاکتین شما به حالت عادی بازگشته است. در صورتی که نمیتوانید دوره بدون دارو را سپری کنید، پزشک داروی مشابهی را برای شما تجویز میکند که سطح پرولاکتین خونتان را افزایش ندهد.
دکتر سمامی افزود: در صورتی که هیچ داروی جایگزین مناسبی موجود نباشد، پزشک شما ممکن است داروی کابرگولین یا بروموکریپتین را برای کاهش تولید پرولاکتین تجویز کند. در صورتی که دارای ناباروری و کاهش توده استخوانی هستید، ممکن است درمان با استروژن (برای زنان) یا تستوسترون (برای مردان) را دریافت کنید.این جراح و متخصص زنان و زایمان متذکر شد: اگر تومور هیپوفیز بزرگ باشد و دارو درمانی علائم بیمار را بهبود ندهد، ممکن است انجام عمل جراحی لازم باشد. بیمار باید برای بررسی اندازه تومور، آزمایش ام.آر.آی را به طور منظم انجام دهد.وی مطرح کرد: به ندرت پیش میآید که هیچ کدام از روشهای دارو درمانی و عمل جراحی جهت درمان پرولاکتین بالا مؤثر واقع نشوند. در آن صورت، ممکن است از روش پرتودرمانی برای کوچک کردن تومور استفاده شود. همچنین اگر تومور رشد تهاجمی داشته و به سرعت گسترش مییابد یا در موارد نادری که تومور بدخیم و سرطانی است، از روش پرتودرمانی استفاده میشود. دکتر سمامی توضیح داد: گاهی زنانی که سطح هورمون پرولاکتین آنها بالا است، در طول درمان خود باردار میشوند. این زنان نیاز به مراقبت ویژهای برای سلامتی نوزادشان دارند. دستورالعمل پزشکان برای زنان بارداری که دارای تومور هیپوفیز هستند، به این صورت است که بهتر است در صورت بارداری، مصرف کابرگولین و یا بروموکریپتین را قطع کنند، اما بدون دستور پزشک، مصرف دارو را متوقف نکنند.این جراح و متخصص زنان و زایمان افزود: اگر سطح پرولاکتین بسیار بالا یا تومور بزرگی که ممکن است به بینایی آسیب برساند، وجود داشته باشد، پزشک ممکن است از شما بخواهد درمان خود را ادامه دهید. برای تداوم درمان در زنان باردار، داروی بروموکریپتین ارجحیت دارد.وی درپایان گفت: در حالی که زنان باردار هستند، نیازی به تست پرولاکتین و آزمایش خون ندارند زیرا سطح پرولاکتین به طور معمول در دوران بارداری بالا است. اگر تومور هیپوفیز در حال رشد است یا بینایی را تحت تأثیر قرار میدهد، انجام ام.آر.آی در دوران بارداری لازم
است.
Saturday, 27 April , 2024