عارضه ترومبوز ورید عمقی، خطرناک است

آفتاب یزد- نجمه حمزه نیا: ترومبوز ورید عمقی سومین بیماری عروقی شایع پس از حملات قلبی و سکته است. هر سال، تقریباً ۱ تا ۳ نفر از هر هزار بزرگسال در جهان به ترومبوز عمقی و یا آمبولی ریه مبتلا می‌شوند و سالانه سیصد هزار نفر در نتیجه ترومبوز وریدی و آمبولی ریه جان خود را از دست می‌دهند. ترومبوز وریدی به خودی خود خطری جدی برای زندگی نیست، با این‌حال شما نیاز به تشخیص و درمان سریع آن دارید زیرا در برخی موارد لخته‌های خون این پتانسیل را دارند که آزاد شوند و در جریان خون شما حرکت کنند و سبب بروز مشکلات جدی و غیر قابل جبران شوند لذا با توجه به اهمیت موضوع آفتاب یزد در اینباره با دکتر فریبا هندسی، متخصص قلب و عروق و دکتر لیلا عسگرپور، متخصص قلب و عروق و دکتر نادر افشاری، متخصص قلب و عروق گفتگو کرده است.
دکتر هندسی در این باره می‌گوید: عارضه ترومبوز ورید عمقی (DVT) به دنبال تشکیل لخته خونی در سیاهرگ‌‌های عمقی، به وجود می‌آید.
وی ادامه داد: لخته خون تشکیل شده در سیاهرگ‌های عمقی این امکان را دارد که از جای خود کنده شده و با ورود به سیاهرگ‌های ریوی از طریق جریان خون، ایجاد ترومبوز ریوی کرده و در نهایت منجر به مرگ بیمار شود لذا از این رو پزشکان در صورت برخورد با موارد مشکوک به این عارضه، برای رسیدن به یک تشخیص قطعی در اسرع وقت اقدام خواهند کرد.
این متخصص قلب و عروق ادامه داد: مراجعه به پزشک در صورت بروز علایم مشابه ترومبوز ورید عمقی الزامی است؛ در موارد مشکوک به تشکیل لخته در سیاهرگ‌های عمقی، پزشک ممکن است از دستگاه سونوگرافی برای کمک به تشخیص بهتر استفاده کند. از آزمون‌های دیگری مانند تهیه ونوگرام، پلتیسموگرافی امپدانسی (پلتیسموگرافی انسداد وریدی)، سی تی اسکن یا تست دی دایمر نیز می‌توان برای تشخیص ترومبوز ورید عمقی استفاده کرد.
وی اظهار کرد: ترومبوز ورید عمقی، بیماری بسیار خطرناکی است و توجه به علائم، تشخیص به موقع و مراجعه به پزشک در این مورد، بسیار حائز خواهد بود البته این مورد برای خانم‌هایی که باردار هستند یا قرص‌های هورمونی مصرف کردند، افرادی که عمل جراحی همراه با استراحت مطلق و بی‌حرکتی داشتند یا علاوه بر مشاهده علائم پا، سرفه و تنگی نفس هم داشتند؛ حساس‌تر هم است.
دکتر هندسی متذکر شد: از علائم ترومبوز وریدی می‌توان به مواردی نظیر تورم در ناحیه آسیب‌دیده، احساس تنگی نفس، سرفه همراه با خون، تغییر رنگ روی پوست پا، ضربان قلب سریع، احساس درد در ناحیه پا، درد در قفسه سینه، از حال رفتن و نبض سریع اشاره کرد.
این متخصص قلب و عروق عنوان کرد: از آنجایی که ترومبوز وریدی، در برخی از افراد بدون علائم است و تا زمانی که لخته خون به ریه‌ها منتقل نشود، خود را نشان نمی‌دهد، متاسفانه در چنین شرایطی فرد دچار آمبولی ریه می‌شود.
وی اضافه کرد: علائم و نشانه‌های آمبولی ریه شامل احساس تنگی نفس شدید و ناگهانی، تنفس و ضربان قلب شدید، احساس درد در ناحیه قفسه سینه، سرفه همراه با خون،نفس کشیدن همراه با درد،تعریق است.
دکتر هندسی ابراز داشت: ممکن است برای تشخیص اختلالات خونی وراثتی مانند ترومبوز ورید عمقی و آمبولی ریوی (PE)، نیاز به انجام آزمایش خون باشد. آزمایش خون همچنین برای اندازه‌گیری غلظت دی‌اکسید‌کربن و اکسیژن در خون نیز کاربرد دارد.
این متخصص قلب و عروق افزود: آزمایش دی دایمر نیز معمولاً جهت رد کردن موارد مشکوک به ترومبوز ورید عمقی در جمعیت کم‌ خطر یا با خطر متوسط، از نظر ابتلا به این عارضه انجام می‌شود. در این آزمایش، افزایش سطح دی دایمر در خون، که یک قطعه پروتئینی به جا مانده پس از تشکیل لخته خونی است، مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. در صورتی که سطح این قطعه پروتئینی در خون شما افزایش پیدا نکرده باشد، احتمالاً شما مبتلا به عارضه ترومبوز ورید عمقی نیستید.
وی خاطرنشان کرد: با وجود اینکه نتایج به دست آمده از آزمایش دی دایمر معمولاً قابل اطمینان می‌باشند، اما این آزمون برای یافتن موقعیت لخته خونی در سیستم وریدی کاربردی ندارد. از سایر نقاط ضعف آزمایش دی دایمر می‌توان به غیر قابل اطمینان بودن نتایج به دست آمده از این آزمون در زنان باردار، افرادی که از داروهای ضد انعقاد استفاده می‌کنند و یا سابقه ابتلا به ترومبوز ورید عمقی دارند، اشاره نمود.

 نشانه‌های ترومبوز ورید عمقی می‌توانند مشابه سایر بیماری‌ها باشند
دکتر هندسی تصریح کرد: نشانه‌های ترومبوز ورید عمقی می‌توانند مشابه سایر بیماری‌ها باشند، از همین رو در صورت محتمل بودن ترومبوز ورید عمقی و برخورد پزشک با موارد مشکوک به این عارضه، بدون شک به کارگیری روش‌های مختلف تصویربرداری برای رسیدن به تشخیص قطعی توسط پزشک تجویز خواهد شد.
این متخصص قلب و عروق اظهار کرد: روش تصویربرداری، سونوگرافی وریدی معمولاً اولین گزینه برای تشخیص ترومبوز ورید عمقی بوده و در صورت سابقه ابتلا به عارضه ترومبوز ورید عمقی در افراد، یا مصرف داروهای ضد انعقاد و یا مثبت بودن نتایج آزمایش دی دایمر، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
وی ابراز کرد که سونوگرافی وریدی انواع مختلفی دارد که عبارتند از سونوگرافی فشاری، سونوگرافی دوپلکس، تصویربرداری کالر داپلر است.
دکتر هندسی توضیح داد: سونوگرافی دوپلکس مانند سونوگرافی فشاری یکی از انواع روش‌های رایج استفاده از امواج فراصوت (که با نام تست‌های اکو نیز شناخته می‌شوند) در پزشکی می‌‌باشد. در این روش تصویربرداری، یک پروب برروی پوست سینه بیمار قرار گرفته و سپس با استفاده از امواج صوتی، تصویری از بافت زیرین پوست برروی نمایشگر تشکیل می‌شود.
این متخصص قلب و عروق افزود: در مرحله بعد، کارشناس مسئول تصویربرداری ممکن است با اعمال فشار بر روی ورید رانی (در ناحیه کشاله ران) یا ورید پوپلیتال (پشت زانو)، وضعیت فشار پذیری و فشردگی وریدی را ارزیابی کند.
وی تشریح کرد: عروق وریدی معمولاً بسیار فشار پذیر هستند و با اعمال فشار بر روی آنها، فشرده می‌شوند؛ اما در صورت بروز عارضه ترومبوز ورید عمقی و وجود لخته خونی، فشردن عروق وریدی دشوار خواهد شد.
دکتر هندسی افزود: عدم فشرده شدن عروق وریدی تقریباً همیشه یک نشانه قطعی از بروز عارضه ترومبوز ورید عمقی می‌باشد. با به کارگیری روش تصویربرداری سونوگرافی می‌توان خود لخته خون تشکیل شده را نیز به تصویر کشید و وضعیت انسداد وریدی را نیز ارزیابی کرد.
این متخصص قلب و عروق توضیح داد: در روش سونوگرافی دوپلکس، از امواج صوتی با فرکانس بالا برای به تصویر کشیدن جریان خون در عروق وریدی استفاده می‌شود. این روش تصویربرداری می‌تواند وجود لخته خونی در ورید‌های عمقی را شناسایی کرده و یکی از سریع ‌ترین، بی‌درد‌ترین، قابل اطمینان‌ترین و غیر تهاجم‌ترین روش‌های تشخیص عارضه ترومبوز ورید عمقی می‌‌باشد. در روش سونوگرافی دوپلکس از تصویربرداری کالر داپلر نیز استفاده می‌شود.
وی عنوان کرد: در روش تصویربرداری کالر داپلر، یک تصویر دو بعدی از عروق خونی برروی نمایشگر تشکیل می‌شود. پزشکان با تحلیل تصاویر داپلر، می‌توانند ساختار عروق را مشاهده کرده، موقعیت لخته خونی را مشخص نموده و مسیر جریان خون را دنبال کنند. از سونوگرافی داپلر همچنین می‌توان برای تخمین سرعت جریان خون و مشخص نمودن مکان کاهش سرعت یا توقف آن در سیستم قلبی-عروقی، بهره جست.
دکتر هندسی بیان کرد: در گذشته رسیدن به تشخیص قطعی در مورد عارضه ترومبوز ورید عمقی، نیازمند تهیه ونوگرام بود. در این روش، یک ماده حاجب حاوی ید به درون یکی از ورید‌های بزرگ در ناحیه پا یا مچ پا تزریق می‌شد تا پزشکان بتوانند این عروق را در اندام تحتانی و ناحیه لگن مشاهده کنند. پس از تزریق ماده حاجب، تصاویر اشعه ایکس از ناحیه پای بیمار تهیه می‌شدند تا در صورت وجود انسداد در ورید پا، امکان مشاهده و تشخیص آن برای پزشکان و متخصصین فراهم شود.
این متخصص قلب و عروق ادامه داد: ونوگرام یک روش تشخیصی تهاجمی بوده و می‌تواند دردناک و دارای خطرات بخصوصی، مانند بروز عفونت، باشد؛ از این رو پزشکان معمولاً استفاده از روش تصویربرداری سونوگرافی دوپلکس را ترجیح می‌دهند.
وی افزود: ولی این حال بعضی پزشکان، ممکن است تهیه ونوگرام را برای افراد دارای سابقه ابتلا به ترومبوز ورید عمقی توصیه کنند زیرا در این افراد، عروق خونی و وریدها ممکن است در گذشته به دلیل تشکیل لخته آسیب دیده باشند و به همین دلیل روش سونوگرافی دوپلکس ممکن است نتواند به خوبی تهیه ونوگرام، تشکیل لخته‌های خونی جدید را شناسایی و نشان دهد.
دکتر هندسی متذکر شد: امروزه بسیاری از پزشکان از روش ونوگرافی با استفاده از تشدید مغناطیسی (MR) به جای روش تصویربرداری با اشعه ایکس استفاده می‌کنند که با تهاجم کمتری همراه است. دستگاه تشدید مغناطیسی با استفاده از امواج دارای بسامد رادیویی، باعث برانگیخته شدن اتم‌های هیدروژن در سطح بافت‌ها شده و با توقف ایجاد پالس‌های مغناطیسی از طرف دستگاه، این اتم‌‌ها نیز به وضعیت طبیعی خود باز خواهند گشت.
این متخصص قلب و عروق افزود: همین امر باعث می‌شود که سیگنال‌های متفاوتی از طرف بافت‌های سالم بدن و لخته‌های خونی دریافت شده و با استفاده از تصویری که توسط دستگاه تشدید مغناطیسی ساخته می‌شود، پزشکان قادر خواهند بود لخته‌‌های خونی را از سایر بافت‌ها تشخیص دهند.
وی اذعان داشت: تصویربرداری با استفاده از تشدید مغناطیسی (ام آر آی) و برش‌نگاری رایانه‌ای (سی تی اسکن )، دو روش تصویر‌برداری هستند که می‌توانند برای تهیه تصویر از اندام‌ها و بافت‌‌های بدن و همچنین عروق وریدی و لخته‌‌های خونی، مورد استفاده قرار گیرند. با وجود کاربرد فراوان و نتایج قابل اطمینان، این روش‌ها معمولاً در کنار سایر آزمون‌ها برای تشخیص ترومبوز ورید عمقی مورد استفاده قرار می‌گیرند. دکتر هندسی مطرح کرد: در صورتی که پزشک شما به آمبولی ریوی مشکوک باشد، ممکن است اقدام به تجویز آنژیوگرافی ریوی با استفاده از برش‌نگاری رایانه‌ای (CTPA) کند. این روش، یک روش تصویربرداری با اشعه ایکس استاندارد می‌باشد، ماده حاجب به درون ورید بازو تزریق شده و همراه خون به وریدهای ریوی منتقل می‌شود. وجود ماده حاجب در جریان عروق ریوی باعث می‌شود که بتوان تصاویر واضحی از آنها با استفاده از اشعه ایکس تهیه کرد.
این متخصص قلب و عروق تصریح کرد: در صورتی که امکان انجام تصویر‌برداری به وسیله آنژیوگرافی ریوی با استفاده از برش‌نگاری رایانه‌ای وجود نداشته باشد، می‌توان از اسکن تهویه، پرفیوژن ریه یا آنژیوگرافی ریه استفاده کرد. در این اسکن جریان خون و اکسیژن‌‌رسانی به ریه‌ها با استفاده از یک ماده رادیواکتیو مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. در صورت وجود لخته خونی، اسکن ریه ممکن است مقدار اکسیژن را طبیعی نشان داده ولی جریان خون در قسمت‌هایی از ریه که عروقشان مسدود شده، کندتر باشد.
وی بیان کرد: در آنژیوگرافی ریوی، نوعی ماده حاجب با استفاده از یک کاتتر به عروق خونی ناحیه کشاله ران تزریق شده و سپس با استفاده از اشعه ایکس،‌ تصویر‌برداری انجام می‌شود. تصاویر به دست آمده امکان بررسی مسیر طی شده توسط ماده حاجب در جریان خون و تشخیص وجود هر گونه انسداد را برای پزشک فراهم می‌آورند.
دکتر هندسی گفت: پلتیسموگرافی انسدادی نیز یکی دیگر از روش‌‌های غیر تهاجمی برای تشخیص عارضه ترومبوز ورید عمقی است. با وجود نتایج قابل اطمینان حاصل از این روش تشخیصی، در بسیاری از بیمارستان‌‌ها تجهیزات یا کارشناسان مجرب برای انجام صحیح این آزمون در دسترس نمی‌باشد.
این متخصص قلب و عروق افزود: در این روش، یک کاف (مشابه کاف فشارسنج) برروی ران قرار گرفته و باد می‌شود تا ورید‌های رانی فشرده شوند. پس از فشرده شدن ورید‌های رانی، حجم هوای درون کاف با استفاده از الکترود‌‌های قرار گرفته در آن اندازه‌گیری شده، سپس باد درون کاف خالی می‌شود تا جریان خون دوباره برقرار گردد. پس از برقراری جریان خون، روند اندازه‌گیری حجم هوای درون کاف بار دیگر تکرار می‌شود.
وی اضافه کرد: در صورت وجود ترومبوز ورید عمقی، اختلاف بین حجم هوای اندازه‌گیری شده درون کاف، قبل و بعد از خالی شدن هوای درون آن، کمتر از حد طبیعی خواهد بود که نشان‌دهنده انسداد نسبی عروق وریدی به وسیله لخته خونی می‌باشد.
دکتر هندسی گفت: نتایج به دست آمده از آزمایش‌ها و معاینات بالینی می‌توانند به پزشک در تایید یا رد نقش سایر عوامل در ایجاد علایم مشاهده شده، کمک کنند. بعضی از این عوامل شامل گردش خون ناکافی (نارسایی وریدی)، تشکیل لخته خون نزدیک به سطح پوست، آسیب عضلانی (کشیدگی، پارگی یا ضربه)، کیست بیکر،التهاب بافت همبند و ادم لنفاوی است.

عارضه عمده ترومبوز ورید عمقی، آمبولی ریه است
در ادامه نیز دکتر عسگر پور در اینباره خاطرنشان کرد: ترومبوز ورید عمقی یک وضعیت جدی است و زمانی رخ می‌دهد که لخته خونی در دیواره داخلی یک سیاهرگ عمقی تشکیل شود.
وی بیان کرد: لخته خون به حالت ژلاتین و جامد است. لخته‌های خون ورید‌های عمقی معمولا در ران یا ساق پا شکل می‌گیرند اما می‌توانند در قسمت‌های دیگر بدن نیز ایجاد شوند. سایر نام‌های مرتبط با بیماری ترومبوز ورید عمقی شامل ترومبوآمبولی، سندرم پس از ترومبوز و سندرم پس از فلیبیک می‌باشد.
این متخصص قلب و عروق در پاسخ به این پرسش که ” چه کسی در معرض ترومبوز ورید عمقی قرار دارد “، گفت: ترومبوز عمیق سیاهرگ بیشتر در افراد بالای ۵٠ سال رخ می‌دهد. شرایط خاصی که سبب تغییراتی در جریان خون شما می‌شوند خطر ابتلا به لخته شدن خون را افزایش می‌دهند.
وی ادامه داد: این شرایط عبارتند از آسیبی که باعث صدمه دیدن وریدها می‌شود مانند شکستگی استخوان، اضافه وزن، که فشار بیشتری بر روی وریدهای پا و لگن وارد می‌کند، سابقه خانوادگی ترومبوز ورید عمقی، داشتن کاتتر در ورید، مصرف قرص‌های ضد سرطان یا هورمون درمانی، سیگار کشیدن و نشستن طولانی مدت است.
دکتر عسگرپور بیان کرد: برخی بیماری‌ها ممکن است خطر لخته شدن خون را افزایش دهند که شامل اختلالات انعقادی وراثتی می‌باشند، به ویژه هنگامی که شما حداقل یک عامل خطر داشته باشید و سرطان و بیماری‌های التهابی روده نیز می‌توانند خطر ابتلا به لخته شدن خون را افزایش دهند. نارسایی قلبی نیز با افزایش خطر لخته شدن همراه است.
این متخصص قلب و عروق متذکر شد: ترومبوز وریدی یک خطر بزرگ در ارتباط با جراحی است به خصوص اگر عمل جراحی در اندام‌های تحتانی، مانند جراحی تعویض مفصل داشته باشید.
وی عنوان کرد: حاملگی خطر ابتلا به ترومبوز را افزایش می‌دهد. افزایش سطح هورمون و بزرگ شدن رحم باعث کاهش جریان خون به اندام‌های تحتانی می‌شوند. این خطر بیش از شش هفته پس از زایمان ادامه دارد. استراحت کامل یا سزارین نیز خطر ابتلا به ترومبوز ورید عمقی را افزایش می‌دهند.
دکتر عسگر پور اذعان داشت: علائم ترومبوز ورید عمقی فقط در حدود نیمی از افرادی که این شرایط را دارند، رخ می‌دهد. علائم معمول عبارتند از تورم یک طرفه پا یا مچ پا، درد در پای متاثر که از ساق پا شروع می‌شود، درد شدید و ناشناخته در پا و مچ پا، ناحیه‌ای از پوست که گرم‌تر از پوست مناطق اطراف است و پوست در ناحیه آسیب دیده رنگ پریده، قرمز یا آبی رنگ است.
این متخصص قلب و عروق ابراز داشت: افراد ممکن است تا زمانی که درمان اورژانسی برای آمبولی ریه را انجام نداده اند، متوجه ترومبوز ورید عمقی نشوند. آمبولی ریه یک عارضه تهدید‌کننده زندگی است که در آن یک شریان در ریه مسدود می‌شود.
وی متذکر شد: درمان ترومبوز شریانی بر روی پیشگیری از رشد لخته تمرکز می‌کند. علاوه بر این، درمان برای جلوگیری از آمبولی ریه و کاهش خطر ایجاد لخته بیشتر تلاش خواهد کرد.
دکتر عسگر پور ابراز کرد: جهت درمان بیماری ترومبوز ورید عمقی ممکن است پزشک داروهای رقیق‌کننده خون مانند هپارین، وارفارین، انوکساپارین یا فونداپارینوکس را تجویز کند، این کار باعث می‌شود که خون شما لخته نشود. همچنین این امر لخته‌های موجود را تا حد ممکن کوچک نگه می‌دارد و احتمال ایجاد لخته‌های بیشتر را کاهش می‌دهد.
این متخصص قلب و عروق افزود: اگر رقیق کننده‌های خون موثر نباشند و یا در موارد شدید ترومبوز ورید عمقی پزشک ممکن است از داروهای ترومبولیتیک استفاده کند. داروهای ترومبولیتیک لخته‌ها را حل می‌کنند. این دارو‌ها به صورت داخل وریدی می‌باشند.
وی تصریح کرد: جوراب‌های واریس می‌توانند مانع از تورم در مبتلایان به بیماری ترومبوز ورید عمقی شوند و ممکن است شانس ابتلا به لخته شدن را کاهش دهند. جوراب‌های واریس فقط در زیر زانو یا بالاى آن قرار می‌گیرند. پزشک ممکن است توصیه کند که هر روز آن را بپوشید.
دکتر عسگر پور اذعان داشت: اگر جهت درمان بیماری ترومبوز ورید عمقی قادر به مصرف
رقیق کننده‌های خون نباشید، ممکن است لازم باشد یک فیلتر در داخل ورید شکمی خود داشته باشید. این نوع درمان با توقف ورود لخته‌ها به ریه از آمبولی ریه پیشگیری می‌کند ولی با این حال، گذاشتن فیلترها نیز کمی خطر دارد زیرا اگر طولانی مدت باقی بمانند، در واقع می‌توانند ترومبوز ورید عمقی ایجاد کنند. باید کوتاه مدت مورد استفاده قرار بگیرند تا خطر ترومبوآمبولی کاهش یابد و بتوان از داروهای ضد انعقاد استفاده کرد.
این متخصص قلب و عروق مطرح کرد: درمان ترومبوز ورید عمقی معمولا چند ماه به طول می‌انجامد و نیاز به ثبات بیمار در مسیر درمان و پیگیری مداوم وی است.
وی متذکر شد: عارضه عمده ترومبوز ورید عمقی، آمبولی ریه است. اگر لخته خون به ریه‌ها وارد می‌شود و یک رگ خونی را مسدود کند، می‌تواند منجر به آمبولی شود. این امر می‌تواند باعث آسیب جدی به ریه‌ها و سایر قسمت‌های بدن شود.
دکتر عسگرپور ادامه داد: اگر نشانه‌هایی از آمبولی ریه دارید، سریعا به اورژانس مراجعه کنید. این علائم عبارتند ازسرگیجه، تعریق، درد قفسه سینه‌ای با سرفه که تنفس آن بدتر می‌شود، تنفس سریع و پی در پی، سرفه همراه با خون، ضربان قلب سریع است.
وی مطرح کرد: شما می‌توانید با ایجاد چند تغییر در شیوه زندگی، خطر ابتلا به ترومبوز ورید عمقی را کاهش دهید که شامل کنترل فشار خون، ترک سیگار و کاهش وزن است.
این متخصص قلب و عروق ادامه داد: حرکت دادن پاها یا راه رفتن پس از مدت کوتاهی که نشسته‌اید یا خوابیده‌اید نیز کمک می‌کند تا جریان خون خود را حفظ کنید. اگر جراحی دارید و پزشک برای شما رقیق‌کننده ی خون تجویز کرده است، آن را مصرف کنید چرا که احتمال ایجاد لخته را کاهش می‌دهد.

راه‌های مختلفی جهت پیشگیری از بروز ترومبوز ورید عمقی وجود دارد
در ادامه نیز دکتر افشاری در اینباره ابراز داشت: ترومبوز ورید عمقی به معنای ایجاد لخته خون در سیاهرگ‌های عمقی است. بروز چنین اختلالی بیشتر سیاهرگ‌های اندام تحتانی ( پا ) را درگیر می‌کند که می‌تواند منجر به گرفتگی سیاهرگ‌های این بخش شود.
وی توضیح داد: هر نوع عارضه‌ای که در بدن ایجاد شود می‌تواند علت‌های مختلفی داشته باشد، ترومبوز ورید عمقی نیز از این قاعده مستثنی نیست.
این متخصص قلب و عروق ادامه داد: از جمله علت‌های اصلی بروز مشکل ترومبوز ورید عمقی می‌تواند به ترومای پا (ضربه به ساق پا)، استراحت طولانی مدت یا مطلق در بستر، انجام برخی از عمل‌های جراحی ارتوپدی از قبیل تعویض مفصل زانو، تعویض مفصل لگن، اعمال جراحی ترمیم شکستگی پا یا خردشدگی پا، چاقی بیش از حد، داشتن بیماری سرطان، بارداری و یا مصرف داروهای ضد بارداری و مسافرت‌ هوایی و ماشینی (طولانی مدت) اشاره کرد.
وی مطرح کرد: برخی از علائم شایع بیماری ترومبوز ورید عمقی شامل تورم، درد و گرمی در ناحیه‌ای که توسط سیاهرگ تخلیه می‌شود (ساق یا ران پا)، حساسیت به لمس، قرمز شدن قسمت‌هایی که دچار آسیب دیدگی شده‌اند می‌باشد.
دکتر افشاری متذکر شد: اگر شما حتی یکی از این علائم گفته شده را داشتید می‌بایست حتما به متخصص قلب مراجعه کنید. پزشک ابتدا بیمار را معاینه و سپس درخواست سونوگرافی کالر داپلر وریدی می‌کند تا بتواند بیماری را به درستی تشخیص دهد.
این متخصص قلب و عروق بیان کرد: راه‌های مختلفی جهت پیشگیری از بروز ترومبوز ورید عمقی وجود دارد که مهمترین آن عبارتند از اینکه در زمان بیماری و بعد از جراحی از استراحت طولانی مدت به شدت اجتناب کنید، پس از جراحی بیمار سعی کند که از جای خود بلند شود و راه بیفتد، در مسافرت‌های طولانی مدت حتما پاهای خود را هر یک یا دو ساعت تکان دهد و یا اگر امکان داشت راه بروید، آن دسته از افرادی که بالای ۳۵ سال هستند می‌بایست از مصرف داروهای ضد بارداری اجتناب کنند و اگر داروی ضد بارداری مصرف می‌کنید به هیچ وجه سیگار نکشید و به شدت از مصرف آن اجتناب کنند.
وی ادامه داد: اگر جراحی ارتوپدی انجام داده‌اید حتما به این نکته توجه داشته باشید که طبق تجویز پزشک جراح به مدت ۱۰ روز داروی ضد لخته مصرف کنید.
دکتر افشاری اشاره کرد: راه‌های مختلفی به منظور درمان ترومبوز ورید عمقی وجود دارد ولی انجام آنها می‌بایست طبق دستور پزشک باشد.
این متخصص قلب و عروق بیان کرد: برخی از راه‌های درمان ترومبوز ورید عمقی عبارتند از مصرف داروهای ضد انعقاد خون و گاهی اوقات ممکن است در صورت درگیری سیاهرگ‌های لگن و ران نیاز به بستری یا تجویز دارو داخل رگ باشد.با آمدن داروهای جدید ضد انعقاد خیلی از موارد را می‌شود به صورت سرپایی درمان کرد.
وی ادامه داد: توصیه می‌شود در دو روز اول بیمار بی‌حرکت باشد و پا را بالاتر از بدن نگه دارد یعنی دو یا چند بالشت زیر پای خود قرار دهد و پوشیدن جوراب واریس نیز پیشنهاد می‌شود.
دکتر افشاری خاطرنشان کرد: افراد در معرض ابتلا به بیماری ترومبوز عمقی باید برخی نکات را رعایت کنند که مهمترین آن عبارتند از اینکه سبک زندگی آنها سالم باشد، در طول روز آب کافی مصرف کنند، مصرف دخانیات از جمله سیگار و قلیان را قطع کنند، بدون دستور پزشک هیچ دارویی مصرف نکنند، از رژیم غذایی خاصی پیروی کنند، در طول روز تحرک کافی داشته باشند و یک جا نشینند، از جوراب‌های طبی واریس استفاده کنند و طبق دستور پزشک بعد از انجام جراحی ارتوپدی داروهای ضد لخته خون مصرف کنند.
این متخصص قلب و عروق مطرح کرد: کنده شدن لخته از پا و رسیدن به سرخرگ اصلی ریه می‌تواند باعث آمبولی ریه شود که بسیار خطرناک است. آمبولی ریه در واقع بسته شدن شریان ( سرخرگ ) اصلی ریه یا شاخه‌های آن در اثر لخته می‌باشد که بیشتر منشاء این لخته از سیاهرگ عمقی پا است. حتما به این نکته توجه داشته باشید که در صورت عدم تشخیص و درمان آمبولی ریه می‌تواند منجر به مرگ بیمار شود.
وی تصریح کرد که از جمله علائم آمبولی ریه شامل تنگی نفس ناگهانی یعنی بیمار دقیقا زمان شروع تنگی نفس را به یاد دارد، ضربان قلب بالا، درد قسمت تحتانی پشت کمر( ناحیه ریه)، خلط خونی (هموپتیزی) می‌شود.
دکتر افشاری می‌گوید: در خصوص این موضوع که چه کسانی در معرض آمبولی ریه هستند می‌توان به مواردی نظیر اینکه افرادی که به دنبال جراحی‌های بزرگ ارتوپدی، جراحی‌های لیپوساکشن شکم هستند، بی‌حرکتی طولانی مدت، مصرف داروی ضد بارداری، مسافرت‌های هوایی طولانی مدت اشاره کرد و حتی مصرف سیگار می‌تواند عامل خطر برای آمبولی ریه باشد.
این متخصص قلب و عروق بیان کرد: به منظور پیشگیری از آمبولی ریه راه‌های مختلفی وجود دارد مانند به راه افتادن هر چه سریعتر بیمار بعد از اعمال جراحی، پرهیز از استراحت مطلق، در مسافرت‌های طولانی هوایی در صورت امکان هر دو یه ساعت بیمار قدم بزند یا جوراب واریس به پا کند، پرهیز از مصرف داروی ضد بارداری در افراد بالای ۳۵ سال و چاق و افراد سیگاری، ترک سیگار، تجویز داروی ضد لخته بعد از اعمال جراحی و در بیماران سرطانی می‌توان اشاره کرد.
وی بیان کرد: عارضه دیگر بیماری ترومبوز عمقی، سندروم ترومبوتیک می‌باشد، درصدی از بیماران ترومبوز ورید عمقی ممکن است تا مدت‌ها درد و تورم ناحیه پا را به صورت مزمن تجربه کنند که به آن سندرم ترومبوتیک گویند.
دکتر افشاری عنوان کرد: راه‌های تشخیص و درمان آمبولی ریه بدین صورت است که بعد از معاینه توسط پزشک و سونوگرافی کالر داپلر پاها سی تی آنژیوگرافی عروق ریه به منظور تشخیص تجویز می‌شود. برای درمان بیمار می‌بایست بستری شود و پزشک متخصص داروی ضد لخته را داخل رگ او تجویز کند.
این متخصص قلب و عروق در پایان گفت:گاهی اوقات بیمار ترومبوز سیاهرگ پا و آمبولی ریه هیچکدام از علت و عوامل خطر گفته شده را ندارد یعنی جراحی اخیر ندارد، شکستگی پا ندارد، بی‌حرکتی ندارد، سرطان، مصرف داروی ضد بارداری ندارد لذا این افراد احتمال کمبود یک یا چند فاکتور انعقادی خون دارند که باید تا آخر عمر داروی ضد لخته مصرف کنند.