آفتاب یزد- ابوالفضل انتشاری: سردرد نوعی مشکل درد شایع در بین عموم مردم می‌باشد. تقریبا همه ما درد در سر را، به طوری تجربه کرده ایم. اینکه کدام قسمت سر، احساس درد کند، چه مدتی طول بکشد و با چه درمانی سریعا بهبود یابد؛ به نوع و علت سردرد بستگی دارد. بیش از ۱۵۰ نوع […]

آفتاب یزد- ابوالفضل انتشاری: سردرد نوعی مشکل درد شایع در بین عموم مردم می‌باشد. تقریبا همه ما درد در سر را، به طوری تجربه کرده ایم. اینکه کدام قسمت سر، احساس درد کند، چه مدتی طول بکشد و با چه درمانی سریعا بهبود یابد؛ به نوع و علت سردرد بستگی دارد. بیش از ۱۵۰ نوع سردرد در سازمان بهداشت جهانی ثبت شده است. سردرد نخاعی نیز یکی از انواع سردرد است که می‌تواند کیفیت زندگی افراد را به صورت جدی کاهش دهد لذا با توجه به اهمیت موضوع آفتاب یزد در اینباره با دکتر سیروس
مومن زاده، فوق تخصص دردشناسی و طب درد و دکتر فاطمه طاهریان، متخصص مغز و اعصاب و دکتر سیامک مرادی، فوق تخصص درد و دکتر محمد رضا کاظمی، فوق تخصص درد گفتگو کرده است.
دکتر مومن زاده در این باره می‌گوید: سردرد نخاعی یک سردرد بسیار شدید است و زمانی رخ می‌دهد که مایع مغزی نخاعی از مننژها نشت می‌کند.این نشت میزان مایع اطراف مغز را کاهش می‌دهد و می‌تواند باعث کشش دردناک بافت‌ها و اعصابی شود که از مغز حمایت می‌کنند.


وی مطرح کرد: سردردهای ستون فقرات معمولا از چند ساعت تا چند روز طول می‌کشد. این سردردها زمانی که فرد دراز کشیده احساس بهتری دارد و در حالت نشسته یا ایستاده بدتر می‌شود و همچنین آنها به عنوان سردردهای پس از سوراخ شدن دورال و سردردهای اپیدورال نیز شناخته می‌شوند.
این فوق تخصص دردشناسی و طب درد اظهار کرد: سردردهای نخاعی یک عارضه نسبتاً شایع در کسانی است که تحت فشار نخاعی یا بی‌حسی نخاعی قرار می‌گیرند. هر دو روش نیاز به سوراخ شدن غشایی دارند که طناب نخاعی و در قسمت تحتانی ستون فقرات، ریشه‌های عصبی کمری و ساکرال را احاطه کرده است.
وی افزود: در طی بی‌حسی نخاعی، دارو به کانال نخاعی تزریق می‌شود تا اعصاب نیمه پایینی بدن بی‌حس شود. اگر مایع نخاعی از محل سوراخ کوچک نشت کند، ممکن است دچار سردرد نخاعی شوید.
دکتر مومن زاده مطرح کرد: بیشتر سردردهای نخاعی که به عنوان سردردهای پس از سوراخ شدن دورال نیز شناخته می‌شوند، خود به خود و بدون درمان برطرف می‌شوند. با این حال، سردردهای ستون فقرات شدید که ۲۴ ساعت یا بیشتر طول می‌کشد ممکن است نیاز به درمان داشته باشند.
این فوق تخصص دردشناسی و طب درد اشاره کرد: سردرد نخاعی در عرض پنج روز پس از ضربه زدن به ستون فقرات ایجاد می‌شود و معمولاً در عرض یک تا دو روز پس از ضربه زدن به ستون فقرات رخ می‌دهد.
وی تصریح کرد: علائم سردرد نخاعی عبارتند از سردرد شدید مبهم یا ضربان دار که از جلو یا پشت سر شروع می‌شود و شدت آن از خفیف تا بسیار شدید متغیر است، سردرد دردی که هنگام نشستن یا ایستادن افزایش می‌یابد و با دراز کشیدن کاهش می‌یابد یا از بین می‌رود، سردرد هنگام سرفه، عطسه یا زور زدن بدتر می‌شود و گردن درد یا سفتی گردن، گرفتگی گردن، صدای زنگ در گوش، حالت تهوع، استفراغ، سرگیجه، از دست دادن شنوایی، تاری یا دوبینی، حساسیت به نور وتشنج نیز در این بیماران مشاهده می‌شود.
دکتر مومن زاده عنوان کرد: سردردهای نخاعی ناشی از نشت مایع نخاعی از طریق سوراخ در غشاء است که طناب نخاعی را احاطه کرده است. این نشت، فشار وارد شده توسط مایع نخاعی به مغز و نخاع را کاهش می‌دهد که منجر به سردرد می‌شود.
این فوق تخصص درد شناسی و طب درد افزود: این عارضه ممکن است هنگامی که پزشک برای تشخیص بیماری از بیهوشی استفاده می‌کنند، ایجاد شود.
وی بیان کرد: گاهی اوقات بی‌حسی اپیدورال ممکن است منجر به سردرد نخاعی نیز شود. اگرچه بی‌حس‌کننده اپیدورال درست خارج از غشایی که نخاع را احاطه کرده است تزریق می‌شود اما در صورت سوراخ شدن ناخواسته غشاء، سردرد نخاعی ممکن است.
دکتر مومن زاده توضیح داد: در حین پونکسیون کمری، پزشک یک سوزن را به کانال نخاعی در قسمت تحتانی کمر وارد می‌کند تا بیهوشی ارائه کند یا نمونه‌ای از مایع مغزی نخاعی را خارج کند. گاهی اوقات مایع نخاعی از سوراخ ریز ایجاد شده توسط سوزن به بیرون نشت می‌کند. از دست دادن مایعات، تعادل مایعات اطراف مغز را کاهش می‌دهد. اعصاب و بافت‌های اطراف کشیده می‌شوند که منجر به سردرد می‌شود.
این فوق تخصص درد شناسی و طب درد اشاره کرد: عوامل خطر سردرد ستون فقرات عبارتند از بین ۱۸ تا ۳۰ سال بودن، زن بودن، باردار بودن، داشتن سابقه سردردهای مکرر،انجام اقداماتی شامل استفاده از سوزن‌های بزرگتر یا سوراخ‌های متعدد در غشایی که طناب نخاعی را احاطه کرده است و داشتن توده بدنی کوچک.

> پزشک بر اساس سابقه و علائم بیمار سردرد نخاعی را تشخیص می‌دهد
وی گفت: پزشک بر اساس سابقه و علائم بیمار سردرد نخاعی را تشخیص می‌دهد. اگر در عرض ۱۴ روز ضربه نخاعی داشته باشد، تشخیص اغلب واضح است. در این صورت معمولاً نیازی به آزمایش نیست.
دکتر مومن زاده اضافه کرد: در افرادی که ضربه ستون فقرات نداشته اند، پزشکان معمولاً از آزمایش‌های تصویربرداری به نام تصویربرداری تشدید مغناطیسی (ام آرآی) برای تشخیص منبع سردرد استفاده می‌کنند. این آزمایش‌ها به پزشک امکان می‌دهد مغز و نخاع را ببیند تا نشانه‌های نشت مایعات نخاعی را جستجو کند.
این فوق تخصص درد شناسی و طب درد خاطرنشان کرد: برای مدیریت بیشتر سردردهای ستون فقرات، پزشکان توصیه می‌کنند که کارهایی مانند دراز کشیدن، نوشیدن مایعات زیاد، از جمله نوشیدنی‌های حاوی کافئین و مصرف مسکن‌های بدون نسخه مانند ایبوپروفن را انجام دهید
وی اضافه کرد: گاهی اوقات این اقدامات باعث تسکین درد نمی‌شود. اگر سردرد نخاعی بیش از چند روز طول بکشد، پزشک ممکن است روشی به نام پچ خونی اپیدورال را توصیه کند. طی این روش مقدار کمی از خون به فضای سوراخ وارد می‌شود تا لخته‌ای را تشکیل دهد و سوراخ بسته شود، در نهایت سردرد شما تسکین پیدا خواهد کرد و در موارد بسیار نادر، پزشکان از جراحی برای بستن سوراخی که مایع نخاعی در آن نشت می‌کند، استفاده می‌کنند.

سردرد نخاعی معمولا از چند ساعت تا چند روز طول می‌کشد
در ادامه نیز دکتر طاهریان در اینباره ابراز کرد: سردرد نخاعی جزء سردردهای بسیار شدید است و زمانی ایجاد می‌شود که مایع مغزی نخاعی (مایعی که مغز را احاطه کرده است) از مننژ‌ها (بافتی که مغز و نخاع را احاطه می‌کند) نشت پیدا می‌کند که این نشت منجر به کاهش مایع اطراف مغز می‌شود. این نشت منجر به کشش دردناک بافت و اعصابی می‌شود که از مغز حمایت می‌کند.
وی بیان کرد: سردرد نخاعی معمولا از چند ساعت تا چند روز طول می‌کشد و به گونه‌ای است که فرد زمانی که دراز می‌کشد احساس بهتری دارد و در حالت نشسته یا ایستاده بدتر می‌شود. علاوه بر این به عنوان سردرد پس از سوراخ شدن دورال یا سردردهای اپیدورال نیز شناخته می‌شود.
این متخصص مغز و اعصاب گفت: زمانی که سوزن به محل ستون فقرات وارد می‌شود. سوزن در فضای پر از مایع که نخاع را احاطه کرده، قرار می‌گیرد. چنین شرایطی یک مسیری برای نشت مایع نخاعی ایجاد می‌کند که فشار مایع اطراف مغز و نخاع را تغییر می‌دهد.اگر مقدار زیادی مایع به بیرون نشت پیدا کند، ممکن است دچار سردرد نخاعی شوید.
وی اظهارکرد: از علائم سردرد نخاعی می‌توان به درد خفیف و نبض دار، درد خفیف تا ناتوان کننده،بدتر شدن درد زمان نشستن و بهتر شدن درد هنگام دراز کشیدن اشاره کرد و همچنین ممکن است متوجه موارد دیگری شوید که عبارتند از سرگیجه، صدای زنگ در گوش، از دست دادن شنوایی، تاری یا دوبینی، گرفتگی گردن و حالت تهوع‌.
دکتر طاهریان عنوان کرد: برخی موارد که احتمال ایجاد سردرد نخاعی را افزایش می‌دهد که عبارتند از داشتن سن بین ۱۸ تا ۳۰ سال، جنسیت خانم، بارداری، سابقه سردردهای مکرر، وارد شدن سوزن بزرگ یا ایجاد سوراخ‌های متعدد در غشایی که طناب را احاطه کرده است.
این متخصص مغز و اعصاب مطرح کرد: جهت تشخیص سردرد نخاعی زمانی که به متخصص مراجعه می‌کنید، پزشک بر اساس سابقه و علائم شما این نوع سردرد را تشخیص می‌دهد.اگر طی روز گذشته مداخلاتی مانند تزریق در ستون فقرات خود داشته اید، به راحتی قابل تشخیص است. در این مواقع معمولا نیازی به آزمایش نیست. در غیر این صورت پزشک معمولا آزمایش‌های تصویربرداری به نام‌ام آر‌ای را برای تشخیص علت سردرد برای بیمار در نظر گرفته می‌گیرد.انجام‌ام آر‌ای این امکان را به پزشک می‌دهد که مغز و نخاع را مشاهده کند تا متوجه نشانه‌های نشت مایع نخاع شود.
وی متذکر شد: برای کنترل سردرد نخاعی توصیه‌هایی می‌شود مانند اینکه برای بهبود سردرد دراز بکشید، مایعات زیادی از جمله نوشیدنی‌های حاوی کافئین مانند قهوه، چای و برخی از نوشابه‌های گازدار بنوشید و مسکن‌های بدون نسخه مصرف کنید البته برخی اوقات این اقدامات منجر به تسکین درد نمی‌شود.
دکتر طاهریان افزود: اگر سردرد نخاعی بیش از چند روز ادامه داشته باشد، پزشک ممکن است روش پچ خونی اپیدورال را توصیه کند.در طی این روش پزشک مقدار کمی از خون بیمار روی قسمت سوراخ شده تزریق می‌کند. زمانی که خون لخته می‌شود، سوراخ بسته می‌شود البته در مواقع نادر ممکن است انجام عمل جراحی برای بیمار در نظر گرفته شود.
این متخصص مغز و اعصاب می‌گوید: در صورتی که سردرد نخاعی درمان نشود، می‌تواند عوارض تهدید کننده‌ای از جمله هماتوم ساب دورال (خونریزی در جمجمه که فشار بیشتری به مغز وارد می‌کند) یا تشنج را به دنبال داشته باشد. از دیگرعوارض نادر این عارضه نیز می‌توان به مواردی از جمله عفونت و خونریزی اشاره کرد.
وی مطرح کرد: سردردهای نخاعی معمولا بدون هیچ درمانی از بین می‌روند. اغلب افرادی که نیازی به درمان دارند، معمولا با راهکارهای خانگی درمان می‌شوند.
دکتر طاهریان گفت: تنها در برخی مواقع بیماران مبتلا به سردردهای نخاعی نیاز به مداخله پزشک برای درمان دارند که عبارتند از اینکه اگر سردرد نخاعی عود می‌کند، اگر سردرد شدیدی را تجربه می‌کنید، اگر پس از ۲۴ ساعت سردرد برطرف نشد و اگر پس از تزریق در ستون فقرات در کنترل ادرار مشکل دارید یا احساس خود را در ناحیه کمر یا پا از دست داده اید.

باید برای درمان سردرد نخاعی به پزشک مراجعه کنید
در ادامه نیز دکتر مرادی در اینباره خاطرنشان کرد: سردرد نخاعی یک عارضه نسبتا شایع در بین افرادی است که تحت پونکسیون کمری یا بی‌حسی نخاعی بوده‌اند. طی این دو روش، غشایی که طناب نخاعی، قسمت تحتانی ستون فقرات، ساکرال و ریشه‌های عصبی کمری را احاطه کرده است، سوراخ می‌شود.
وی ادامه داد: در طی بی‌حسی نخاعی، دارو به کانال نخاعی تزریق می‌شود تا اعصاب نیمه پایینی بدن بی‌حس شود.اگر در این حین مایع نخاعی از محل سوراخ نشت پیدا کند، ممکن است دچار سردرد نخاعی شوید.
این فوق تخصص درد عنوان کرد: از علائم سردرد نخاعی می‌توان به درد ضربان‌دار و گرفتگی که از خفیف تا شدید متغیر است،دردی که معمولا هنگام نشستن یا ایستادن بدتر می‌شود و با دراز کشیدن نیز کاهش می‌یابد یا به‌طور کلی برطرف می‌شود.
وی افزود: سردرد نخاعی اغلب علائمی مانند سرگیجه، وزوز در گوش، تاری یا دوبینی، از دست دادن شنوایی، تشنج، حساسیت به نور،تهوع و استفراغ و گردن درد یا سفتی دارد.
دکتر مرادی متذکر شد: اگر بعد از پونکسیون کمری یا بی‌حسی نخاعی دچار سردرد نخاعی شده‌اید، به پزشک خود اطلاع دهید. به خصوص اگر سردرد هنگام نشستن یا ایستادن بدتر می‌شود.
این فوق تخصص درد اشاره کرد: سردردهای نخاعی به دنبال نشت مایع نخاعی از طریق سوراخ در غشا که طناب نخاعی را احاطه کرده است، رخ می‌دهد. این نشت، فشار وارد شده توسط مایع نخاعی به مغز و نخاع را کاهش می‌دهد و در نهایت منجر به سردرد می‌شود.
وی بیان کرد: سردردهای نخاعی معمولا طی ۴۸ تا ۷۲ ساعت پس از پونکسیون کمری یا بی‌حسی نخاعی ظاهر می‌شوند. گاهی اوقات بی‌حسی اپیدورال نیز ممکن است منجر به سردرد نخاعی شود.
دکتر مرادی اضافه کرد: اگر چه بی‌حسی اپیدورال درست خارج از غشایی که نخاع را احاطه کرده، تزریق می‌شود؛ اما در صورت سوراخ شدن ناخواسته غشا، امکان سردرد نخاعی وجود دارد.
این فوق تخصص درد می‌گوید: مواردی که احتمال ایجاد عارضه را افزایش می‌دهد عبارتند از داشتن بین ۱۸ تا ۳۰ سال، زن بودن، بارداری، سابقه سردردهای مکرر، انجام اقداماتی با سوزن بزرگ یا ایجاد سوراخ‌های متعدد در غشا طناب نخاعی و وجود توده بدنی کوچک.
وی تشریح کرد: هنگام مراجعه به پزشک، برای تشخیص این بیماری سوالات زیادی از شما پرسیده می‌شود و همچنین معاینات فیزیکی نیز برای شما انجام می‌گیرد. گاهی اوقات پزشک‌ام آرآی را برای رد سایر دلایل احتمالی برای تشخیص این نوع سردرد توصیه می‌کند.دکتر مرادی خاطرنشان کرد: پزشک ابتدا روش‌های ابتدایی را برای درمان بیماران مبتلا به سردرد نخاعی در نظر می‌گیرد مانند استراحت کردن، نوشیدن مایعات زیاد، مصرف کافئین و مصرف مسکن‌های خوراکی.
این فوق تخصص درد ابراز کرد: اگر دارو‌های ابتدایی برای بیمار موثر نبود، پزشک در مرحله بعدی درمان داروهای متفاوتی را بسته به شرایط بیمار تجویز خواهد کرد.
وی اضافه کرد: اگر سردرد نخاعی شما طی ۲۴ ساعت بهبود پیدا نکرد، در نهایت متخصص روش درمانی پچ خون اپیدورال را به بیمار پیشنهاد خواهد داد. طی این روش مقدار کمی از خون به فضای سوراخ وارد می‌شود تا لخته‌ای را تشکیل دهد و سوراخ بسته شود، در نهایت سردرد شما تسکین پیدا خواهد کرد.معمولا این روش درمانی برای تسکین سردرد نخاعی که خودبه‌خود و با روش‌های ابتدایی درمان نشده‌اند، کاربرد دارد.
دکتر مرادی توصیه کرد: باید حتما برای درمان سردرد نخاعی به پزشک مراجعه کنید، در غیر این صورت این مشکل عوارض جدی از جمله هماتوم ساب دورال و تشنج را ایجاد می‌کند.منظور از هماتوم ساب دورال خونریزی در جمجمه است که فشار زیادی به مغز وارد می‌کند. دیگر عوارض نیز شامل عفونت و خونریزی در کمر است.

سردردهای نخاعی معمولا به مرور زمان از بین می‌روند
در ادامه نیز دکتر کاظمی در اینباره اذعان داشت: سردرد نخاعی یا اسپاینال نوعی عارضه است که معمولا بعد از بی‌هوشی‌های نخاعی در عمل‌های جراحی بروز پیدا می‌کند. در این فرآیند، فشار عصبی وارده از سوی نخاع به مغز را کاهش می‌دهد و در اثر آن سردردهای مزمن و آزاردهنده پس از عمل جراحی آغاز می‌شوند.
وی اضافه کرد: این سردردها معمولا به مرور زمان کاهش یافته و از بین می‌روند، اما اگر با وجود گذشت زمان همچنان احساس درد و ناراحتی می‌کنید، بهتر است با پزشک خود در این باره گفتگو نمایید.
این فوق تخصص درد مطرح کرد: سردردهای نخاعی معمولا ناحیه پیشانی تا گردن را درگیر کرده و موقع خوابیدن فرد تخفیف پیدا می‌کنند و با گذشت زمان، شدت این دردها کمتر خواهد شد تا جایی که فرد دیگر هیچ نوع درد و فشاری را احساس نخواهد کرد.
وی بیان کرد: احساس سردرد پس از عمل جراحی امری بسیار شایع است و اغلب افرادی که در بی‌هوشی آن‌ها از روش نخاعی استفاده شده است، پس از عمل با این مشکل مواجه می‌شوند. پس این امر به طور طبیعی نگران‌کننده نیست، اما در صورت تداوم باید مورد بررسی قرار گیرد.
دکتر کاظمی اظهار کرد: درست است که ابتلا به سردرد نخاعی یا اسپاینال بعد از انجام عمل‌های جراحی امری طبیعی و حتی در مواردی اجتناب ناپذیر است، اما می‌توان با برخی رو‌ش‌ها از ابتلا به آن جلوگیری کرد و یا سرعت بهبود آن را تا حدی افزایش داد که از جمله این موارد معمولا استراحت کردن و خواب کافی پس از به هوش آمدن است.
این فوق تخصص درد ادامه داد: در اغلب موارد سردرد نخاعی به طور خود به خود بهبود می‌یابد اما در صورت طولانی شدن فرآیند درمان، می‌توانید از برخی راهکارها استفاده نمایید.
وی افزود: نوشیدن قهوه و دیگر نوشیدنی‌های حاوی کافئین به شما کمک می‌کند تا زودتر به سردردهای مورد نظر غلبه کرده و سلامت خود را بازیابید.
دکتر کاظمی ادامه داد: استراحت کردن مهم‌ترین رمز غلبه بر سردرد نخاعی است. پس خواب کافی را از یاد نبرید. به خصوص در سه روز اول بعد از عمل جراحی.
این فوق تخصص درد تصریح کرد: جهت بهبود سر درد نخاعی مسکن‌های بسیاری بدون نیاز به نسخه پزشک در دسترس هستند که در صورت نیاز می‌توانید از آن‌ها استفاده نمایید. البته در نظر داشته باشید که مصرف بی‌رویه مسکن نیز عوارض خود را دارد پس در این مورد زیاده‌روی نکنید.
وی تشریح کرد: همانطور که گفته شد ابتلا به سردرد نخاعی بعد از عمل جراحی امری طبیعی است و نباید از بابت آن نگران بود. اما اگر این عارضه با گذشت زمان بهبود پیدا نکرد و با درمان‌های گفته شده نیز بهتر نشد، لازم است تا روش‌های جدی‌تری را امتحان نمایید. در اینجا باید با پزشک خود مشورت کرده و علائم خود را با وی در میان بگذارید. به خصوص اگر سردرد با نشانه‌های دیگری چون حالت تهوع، سرگیجه و تب نیز همراه باشد. شاید پزشک برای تشخیص دقیق مشکل از شما بخواهد‌ام آر‌ای انجام دهید.
دکتر کاظمی خاطرنشان کرد: معمولا از روش‌های متعددی برای درمان سردرد نخاعی استفاده خواهد شد که یکی از رایج‌ترین آن‌ها پچ خون اپیدورال است. در اینجا مقداری خون وارد ناحیه مورد نظر می‌شود تا با ایجاد لخته، سردرد را متوقف نماید. موارد استفاده از این روش بسیار محدود است و صرفا در مواردی کاربرد دارد که فرد به هیچ کدام از درمان‌های اولیه واکنش نشان نمی‌دهد.
این فوق تخصص درد توضیح داد: بسیاری از افراد در عمل‌های جراحی از طریق نخاع، بی‌هوش می‌شوند و تعداد بسیاری از آن‌ها نیز پس از به هوش آمدن با سردردهای ناشی از این شیوه دست و پنجه نرم می‌کنند. این دردها تا حدی طبیعی هستند و با گذشت زمان بهبود پیدا می‌کنند. اما در موارد نادری ممکن است حال فرد حتی با گذشت زمان نیز بهتر نشود و سردرد به قوت خود باقی بماند. در این شرایط استفاده از انواع روش‌های درمانی اولیه برای بهبود سردرد نخاعی ضرورت دارد. وی اضافه کرد: در صورتی که سردرد باز هم ادامه پیدا کرد، رجوع به پزشک و انجام برخی تست‌ها مانند‌ام آر‌ای ضروری خواهد بود. به خصوص اگر علائم دیگر چون سرگیجه، حالت تهوع و تب دارید، بهتر است هر چه سریع‌تر این موارد را با پزشک خود مطرح کرده و برای استفاده از دیگر روش‌های درمانی مانند پچ خون اپیدورال اقدام نمایید. هرچند که تعداد کمی از افراد به کاربرد این شیوه نیاز پیدا می‌کنند و اغلب آن‌ها با درمان‌های ساده‌تر بهبود خواهند
یافت.