آفتاب یزد – نجمه حمزه نیا : رحم یکی از اعضای اصلی آناتومی بدن زنان است که نقش مهمی را در زندگی آنها ایفا می‌کند. این عضو مهم بدن زنان ممکن است دچار مشکلات متعددی گردد که یکی از آنها رحم رتروفلکس است که به نام های دیگر مانند، رحم رتروورس، رحم وارونه یا رحم […]

آفتاب یزد – نجمه حمزه نیا : رحم یکی از اعضای اصلی آناتومی بدن زنان است که نقش مهمی را در زندگی آنها ایفا می‌کند. این عضو مهم بدن زنان ممکن است دچار مشکلات متعددی گردد که یکی از آنها رحم رتروفلکس است که به نام های دیگر مانند، رحم رتروورس، رحم وارونه یا رحم روبه عقب نیز شناخته می شود و می تواند مشکلات متعددی را برای افراد ایجاد کند که در صورت درمان به موقع می‌توان مشکل را رفع کرد . لذا با توجه به اهمیت موضوع آفتاب یزد در این باره با دکتر منیژه جوانمرد خوشدل ، جراح و متخصص زنان و دکتر فاطمه نعمت اللهی ، جراح و متخصص زنان و دکتر متین ذاکرین ، جراح و متخصص زنان گفت و گو کرده است .
وی می‌گوید: در رحم رتروفلکس، رحم به جای موقعیت رو به جلو، در یک حالت رو به عقب در دهانه رحم قرار گرفته است. رحم رو به عقب یکی از اشکال کجی رحم می‌باشدکه با عناوین مختلفی مانند رحم رتروورسه، رحم رو به عقب، کجی رحم و رحم رتروورس شناخته می‌شود.
وی بیان کرد: برخی از زنان با وجود رحم رتروفلکس هیچ علامتی را تجربه نمی‌کنند و این بدان معنا است که فرد ممکن است از شرایط آگاهی نداشته باشد اما برخی از علائمی که فرد ممکن است تجربه نماید شامل درد پایین کمر، درد شدید در دوران قاعدگی، افزایش دفعات ادرار یا احساس فشار در مثانه، عفونت ادراری، بی‌اختیاری خفیف و برآمدگی تحتانی شکم است.
این جراح و متخصص زنان اظهار کرد: رحم رتروفلکس نوعی استاندارد از آناتومی لگن است که بسیاری از زنان در زمان بلوغ آن را کسب کرده یا در هنگام تولد با آن به دنیا می‌آیند. در واقع در حدود یک چهارم از زنان دارای رحم رتروفلکس می‌باشند و ژنتیک ممکن است، علت باشد.
وی ادامه داد: در موارد دیگر، این شرایط ممکن است دلایل زمینه‌ای داشته باشد که اغلب با زخم یا چسبندگی لگن همراه است. این موارد شامل ابتلا به آندومتریوز، فیبروئید، بیماری التهابی لگن، سابقه جراحی لگن، سابقه بارداری قبلی است.
دکتر جوانمرد خوشدل عنوان کرد: بارداری با رحم رتروفلکس بدون هیچ گونه مشکلی صورت می‌گیرد. این وضعیت گاهی با سایر تشخیص‌هایی که ممکن است پتانسیل باروری را تحت تأثیر قرار دهد، همراه می‌شود که شامل آندومتریوز، بیماری التهابی لگن و فیبروئیدها است. آندومتریوز و فیبروم‌ها معمولاً از طریق جراحی‌های جزئی قابل درمان یا اصلاح هستند و بیماری التهابی لگن زمانی که زود تشخیص داده شود، اغلب با آنتی بیوتیک قابل درمان است.
این جراح و متخصص زنان متذکر شد که در صورت لزوم، درمان‌های ناباروری مانند لقاح داخل رحمی (آیو آی) یا لقاح آزمایشگاهی (آی وی اف) می‌توانند به زنان مبتلا به این نوع مشکلات در رسیدن به بارداری کمک کنند.

 معمولا داشتن رحم رتروفلکس تاثیری بر توانایی بارداری نمی‌گذارد
وی اشاره کرد: معمولا داشتن رحم رتروفلکس تاثیری بر توانایی بارداری نمی‌گذارد ولی ممکن است رحم در سه ماهه اول بارداری فشار بیشتری به مثانه وارد ‌کند که این حالت ممکن است باعث افزایش بی‌اختیاری یا مشکلاتی در ادرار و همچنین می‌تواند باعث درد کمر برای برخی از زنان شود.
دکتر جوانمرد خوشدل افزود: این مشکل در صورتی که رحم زمانی شروع به بزرگ شدن با حاملگی کند، مشاهده آن از طریق سونوگرافی دشوارتر می‌شود لذا پزشک ممکن است نیاز به استفاده از سونوگرافی دقیق‌تر از اندام تحتانی در سه ماهه اول بارداری داشته باشد تا پیشرفت بارداری را بتواند مشاهده نماید.
این جراح و متخصص زنان مطرح کرد: رحم باید تا انتهای سه ماهه اول بارداری، به طور معمول بین هفته‌های ۱۰ تا ۱۲ افزایش نموده و تقریبا صاف شود. این حالت باعث می‌شود که رحم از لگن خارج شود و دیگر رو به عقب نباشد البته در بعضی مواقع، رحم قادر به ایجاد این تغییر نیست ولی بعضی اوقات نیز این حالت به دلیل چسبندگی‌هایی ایجاد می‌شود که بر روی رحم لنگر انداخته و آن را در منطقه لگن نگه می‌دارد.
وی یادآور شد: اگر رحم به جلو نرود، ممکن است خطر سقط جنین افزایش یابد. این حالت با عنوان رحم حبس شده شناخته می‌شود که شرایطی غیرمعمول است. در صورتی که این شرایط به سرعت تشخیص داده شود، رحم حبس شده می‌تواند ثابت شده و خطر سقط جنین را کاهش داده یا از بین ببرد.
دکتر جوانمرد خوشدل توصیه کرد: اگر باردار هستید و تجربه شرایطی مانند عدم توانایی مداوم در ادرار کردن، درد در معده یا نزدیک روده، یبوست، بی‌اختیاری ادرار را دارید، بهتر است آن را با پزشک‌تان مطرح نمایید زیرا این علائم ممکن است نشانگر حبس رحم باشد. این شرایط می‌تواند در طی معاینه لگن یا سونوگرافی تشخیص داده شود.
این جراح و متخصص زنان تصریح کرد: برخی از زنان دارای رحم رتروفلکس، احتمال دارد بیشتر درد زایمان را در ناحیه کمر تجربه کنند. پزشک می‌تواند در طول یک معاینه معمول لگن، این مشکل رحم را تشخیص دهد لذا اگر علائم نگران کننده‌ای دارید که در شما وجود دارند لازم است در مورد آنها با پزشک خود مشورت کنید.
وی بیان کرد: در ابتدا ممکن است هنگام بارداری، رحم رتروفلکس تشخیص داده شود. این حالت به آن دلیل است که پزشکان از طریق سونوگرافی قادر به تشخیص آن می‌باشند.
دکتر جوانمرد خوشدل مطرح کرد:اگر علامتی ازابتلا به رحم رتروفلکس وجود نداشته باشد ممکن است به هیچ درمانی نیازی نباشد ولی اگر علائمی دارید یا نگران این بیماری رحم رتروفلکس هستید، می‌توانید در مورد گزینه‌های درمانی با پزشک خود صحبت کنید. در بسیاری موارد، نیازی به درمان وجود نخواهد داشت.
این جراح و متخصص زنان افزود: گاهی اوقات ممکن است پزشک بتواند به طور دستی رحم را دستکاری کرده و آن را در حالت عمودی قرار دهد. در این صورت ممکن است انواع خاصی از تمریناتی که برای تقویت رباط‌ها و تاندون‌هایی که رحم را در حالت عمودی قرار می‌دهند، اعمال نمایند.تمرینات کگل یک نمونه از این تمرینات است. تمرین‌های دیگری که ممکن است به شما کمک کند عبارتند از کشش زانو تا قفسه سینه و انقباضات لگن.
وی گفت: در صورتی که رحم به دلیل موقعیت زخم یا چسبندگی در جایی محبوس شده باشد، درمان غیر جراحی مفید نیست لذا ممکن است عمل جراحی برای تغییر موقعیت رحم و کاهش یا رفع درد انجام شود. چندین روش مختلف وجود داردکه شامل روش آویزان نمودن رحم و دیگر ی روش جابجایی است .

حدود ۲۰ درصد از زنان دچار رحم رتروفلکس می‌شوند
در ادامه نیز دکتر نعمت اللهی در اینباره خاطرنشان کرد: رحم رتروفلکس که نام‌های دیگر آن رحم رتروورس، رحم وارونه یا رحم روبه عقب است، یکی از عمده‌ترین مشکلاتی است که میان خانم‌ها به وجود می‌آید و حدود ۲۰ درصد از زنان دچار رحم وارونه یا همان رتروفلکس می‌شوند.
وی مطرح کرد: در حالت معمولی رحم روی مثانه قرار دارد و به شکل افقی در لگن قرار گرفته است. هنگامی که رحم دچار وارونگی می‌شود، حالت قرار‌گیری آن از حالت افقی به عمودی تغییر می‌یابد. در این حین می‌توان گفت رحم به سمت ستون فقرات و راست‌روده حرکت کرده است.
این جراح و متخصص زنان عنوان کرد: رحم رتروفلکس نباید عوارضی برای فرد داشته باشد و جای نگرانی ندارد. در واقع این تغییر حالت رحم در میان زنان شایع است.
وی اظهار کرد: رحم در قسمت تحتانی لگن قرار دارد و شکلی شبیه به گلابی دارد. درواقع رحم جایی است که جنین در آن شکل گرفته و رشد می‌کند بنابراین رحم رتروفلکس در زنان باردار ممکن است آنها را نگران کرده باشد ولی باید گفت که خوشبختانه رحم وارونه تاثیری در سلامت فرزند ندارد.
دکتر نعمت اللهی ابراز کرد: وارونه شدن رحم در زنان، یک پدیده طبیعی است که بسیاری از خانم‌ها ممکن است به این مشکل دچار شوند. درواقع این حالت را فقط در بارداری می‌توانید تشخیص دهید. البته یک پزشک متخصص می‌تواند آن را در هر زمان تشخیص دهد اما به دلیل اینکه علائمی برای شما ندارد دلیلی برای مراجعه به پزشک نخواهید داشت.
این جراح و متخصص زنان تصریح کرد: رحم رتروفکس ممکن است در سه ماهه اول بارداری، علائمی را برای شخصی مبتلا به این مشکل ، در پی داشته باشد.
وی افزود: در اشخاصی که دچار رحم رتروفلکس می‌شوند، تخلیه مثانه می‌تواند کمی سخت‌تر انجام شود. در واقع علت این پدیده، فشاری است که رحم به مثانه وارد می‌کند و مانع از عملکرد آن می‌شود. کمردرد نیز به عنوان یکی دیگر از نشانه‌های رحم رتروفلکس محسوب می‌شود اما به یاد داشته باشید، در دوران بارداری در حالت طبیعی نیز ممکن است دچار کمر درد شوید.
دکتر نعمت اللهی افزود: در حالت ابتلا به رحم رتروفلکس ممکن است پزشکان برای سونوگرافی و سنجش ضربان قلب کودک به جای استفاده از سونوگرافی معمولی از سونوگرافی دقیق‌تری استفاده کنند زیرا جنین کمی از دسترس پزشک دور‌تر است.
این جراح و متخصص زنان مطرح کرد: علت وارونه شدن رحم(رحم رتروفلکس) در برخی مواقع به دلیل بافت اسکار یا چسبندگی آن است. چسبندگی رحم می‌تواند بر اثر موارد مختلفی شکل گیرد که مهمترین آن عبارتند از بیماری التهابی لگن، آندومتریوز، سابقه جراحی لگن است.
وی اضافه کرد: علاوه بر چسبندگی موارد دیگری نیز می‌تواند منجر به رحم رتروفلکس شود که عبارتند از بروز فیبروم‌های رحمی و بارداری است و همچنین علاوه بر این موارد ی که گفته شد در برخی از حالت‌های نادر، به جای آن که رحم در هنگام بلوغ به سمت جلو حرکت کند، به صورت وارونه حرکت می‌کند.
دکتر نعمت اللهی در ادامه خاطرنشان کرد که تنها در صورتی که رحم رتروفلکس میان استخوان‌های لگن حبس شود، جنین سقط می‌شود.
این جراح و متخصص زنان گفت: از لحاظ پزشکی، رحم وارونه ( رحم رتروفلکس )، در حالت عادی هیچ تاثیری بر سلامت فرزند ندارد اما یکی از عارضه‌های این پدیده، حبس شدن رحم در لگن است که در این صورت اگر سریعا به پزشک مراجعه نکنید، امکان سقط جنین وجود خواهد داشت.
وی ادامه داد: در برخی از موارد نادر، رحم بین استخوان‌های لگن گیر می‌کند و مانع از رشد رحم و جنین می‌شود. این حالت می‌تواند بسیار خطرناک باشد زیرا علاوه بر اینکه ممکن است باعث سقط جنین شود، عوارضی مانند لخته شدن خون، اختلال در کارکرد مثانه و یا مشکل در کارکرد کلیه را برای مادر به همراه خواهد داشت.
دکتر نعمت اللهی متذکر شد: تاثیر حبس شدن رحم در لگن، در سه ماهه دوم بارداری مشخص می‌شود. در این مدت ممکن است جنین سقط شود اما اگر جنین در سه ماه سوم نیز درحال رشد باشد، ممکن است عوارضی مانند پارگی رحم و زایمان زودرس را به دنبال داشته
باشد.
این جراح و متخصص زنان اظهار کرد: در رحم حبس شده، رحم رتروفلکس میان استخوان‌های لگن گیر می‌کند و پزشک معالج این حادثه را متوجه خواهد شد، دراین حالت اگر سریعا به این مورد رسیدگی شود، جنین زنده می‌ماند و از سقط آن جلوگیری می‌شود.
وی گفت: بیماری رحم حبس شده معمولا رایج نیست و تعداد کمی از خانم‌های باردار دچار این مشکل می‌شوند. درواقع بر اساس اعداد و ارقام می‌توان گفت تنها یک نفر از ۳۰۰۰ زن باردار دچار این عارضه می‌شود. اما با این وجود آن را جدی بگیرید.

در ادامه نیز دکتر ذاکرین در اینباره ابرز داشت: رحم رتروفلکس را رحم وارونه و رحم رو به عقب نیز می‌نامند. این اصطلاح به معنای وضعیت قرارگیری غیرطبیعی رحم در درون لگن زنان است.
وی توضیح داد: به طور طبیعی رحم به شکل افقی بر روی مثانه قرار می‌گیرد که در هنگام کج شدن رحم به سمت ستون فقرات و راست روده حرکت می‌نماید. به طور کلی پزشکان رحم وارونه را تغییر طبیعی در بدن خانم‌ها می‌دانند و به طور تقریبی از هر پنج زن یک نفر دچار این مشکل خواهد شد.
این جراح و متخصص زنان عنوان کرد: به طور کلی رحم رتروفلکس برای خانم‌ها مشکلاتی ایجاد نمی‌کند و با گذشت زمان نیز درمان می‌یابد البته برخی خانم‌ها در این شرایط در هنگام قرارگیری در برخی از موقعیت‌ها درد شدیدی را متحمل می‌شوند. همچنین گفتنی می‌باشد که این نوع رحم در بارداری و زایمان آن‌ها تاثیری قائل نمی‌باشد.
دکتر ذاکرین در ادامه متذکر شد: خانم‌ها باید دقت کنند در صورتی این علائم را داشتند به این معنی نیست که لزوما رحم شما به صورت وارونه قرار دارد.این حالت از رحم علائمی مانند ناراحتی و درد شدید درد زیاد در دوره‌های عادت ماهانه را به همراه خود دارد. در مواقعی هم ممکن است مشکلاتی مثل عفونت سیستم ادرار یا در ناحیه ستون فقرات نیز به دلیل رتروفلکس پیش آمده باشد. این علائم در همه زنانی که رحم رتروفلکس دارند ایجاد نمی‌شود اما به طور کلی شایع است.
این جراح و متخصص زنان مطرح کرد: رحم رتروفلکس به تنهایی مشکل یا علائم خاصی ایجاد نمی‌کند اما در صورتی که مشکلی رخ داده باشد احتمال زیاد فرد مبتلا به آندومتریوز است.وی بیان کرد: رتروفلکس شدن رحم در بیشتر زنان تحت تاثیر عوامل ژنتیکی است؛ بسیاری از زنان از ابتدای زندگی و به طور کاملا طبیعی با رحمی ایستاده متولد می‌شوند. اما گاهی هم این حالت از رحم تحت تاثیر عوامل دیگری است و ممکن است بعدا این حالت به وجود بیاید که مهمترین آن عبارتند از حرکت رحم، چسبندگی رحم، آندومتریوز، فیبروم و بارداری.
دکتر ذاکرین گفت: به طور معمول در سال‌های مختلف و در سنین رشد و بلوغ زن، رحم حرکت می‌کند و تغییر حالت می‌دهد. گاهی این تغییر به سمت ایستایی و باعث وارونه شدن رحم می‌شود.
این جراح و متخصص زنان ادامه داد؛ در بعضی موارد برای مثال جراحی لگن موجب چسبندگی بافت‌های بدن می‌شود که رحم را به جهت وارونه برمی گرداند. کیست تخمدان و حاملگی‌های متعدد و خطرناک هم این احتمال را بیشتر می‌کنند.
وی بیان کرد؛ آندومتریوز سطح پوشاننده رحم است که سلول‌های آن در خارج از رحم و اطراف آن رشد می‌کنند. گاهی این سلول‌ها با چسباندن رحم به سایر بخش‌ها موجب عقب گرد رحم می‌شوند.
دکتر ذاکرین اظهار کرد: فیبروم؛ توده‌های سلولی کوچک و غیر سرطان زا در قسمت پشت رحم می‌توانند احتمال رحم رتروفلکس را افزایش بدهند. فیبروم نوعی ناهنجاری مادرزادی در قسمت رحم است.
این جراح و متخصص زنان می‌گوید: رحم توسط نوارهایی از بافت جفت ثابت نگه داشته می‌شود و بارداری موجب کشش بیش از حد این نوارها می‌شود. گاهی اوقات پس از اتمام بارداری رحم به حالت سابق خود بازمی گردد و گاهی نیز اثر آن برای همیشه باقی می‌ماند.
وی خاطرنشان کرد: وارونه شدن رحم (رحم رتروفکس ) در زنان، یک پدیده طبیعی است که بسیاری از خانم‌ها ممکن است به این حادثه دچار شوند. درواقع این حالت را فقط در بارداری می‌توانید تشخیص دهید. البته یک پزشک متخصص می‌تواند آن را در هر زمان تشخیص دهد اما به دلیل اینکه علائمی برای شما ندارد دلیلی برای مراجعه به پزشک نخواهید داشت بنابراین رحم رتروفکس ممکن است در سه ماهه اول بارداری علائمی را برای شخصی مبتلا به این مشکل در پی داشته باشد که عبارتند از سختی در ادرار، کمردرد و دسترسی سخت‌تر به کودک است.
دکتر ذاکرین افزود: اشخاصی که دچار رحم رتروفلکس می‌شوند، تخلیه مثانه می‌تواند کمی سخت‌تر انجام شود. در واقع علت این پدیده، فشاری است که رحم به مثانه وارد می‌کند و مانع از عملکرد آن می‌شود.
این جراح و متخصص زنان ادامه داد: کمردرد به عنوان یکی دیگر از نشانه‌های رحم رتروفلکس محسوب می‌شود اما به یاد داشته باشید، در دوران بارداری در حالت طبیعی نیز ممکن است دچار کمر درد شوید.
وی بیان کرد: در صورت وجود رحم رتروفلکس ممکن است پزشکان برای سونوگرافی و سنجش ضربان قلب کودک به جای استفاده از سونوگرافی معمولی از سونوگرافی دقیق اندام تحتانی استفاده کنند زیرا جنین کمی از دسترس پزشک دور‌تر شده است.
دکتر ذاکرین ابراز کرد: رحم رتروفلکس معمولا تاثیری در توانایی بارداری ندارد. یک رحم رتروفلکس در طول سه ماه اول بارداری ممکن است فشار بیشتری را به مثانه وارد کند. این امر ممکن است موجب افزایش بی‌اختیاری ادرار یا دشواری دفع ادرار شود. عقب رفتگی رحم در برخی زنان می‌تواند موجب کمردرد نیز بشود. در چنین شرایطی ممکن است تا بزرگ شدن رحم به دلیل بارداری دیدن آن از طریق سونوگرافی سخت‌تر شود.
این جراح و متخصص زنان ابراز کرد: رحم در اواخر سه ماه اول بارداری یعنی معمولا بین هفته‌های ۱۰ تا ۱۲ باید بزرگ و صاف بشود. این امر موجب می‌شود رحم از لگن جدا شده و دیگر به عقب متمایل نشود.برخی مواقع، رحم قادر به انجام چنین تغییری نیست. این شرایط گاهی اوقات ناشی از حالت چسبندگی است که رحم را به لگن متصل نگه می‌دارد.
وی ادامه داد: اگر رحم به جلو حرکت نکرد خطر سقط جنین افزایش می‌یابد. چنین شرایطی که غیرمعمول است به رحم احتباس یافته معروف است. اگر چنین ناهنجاری را زود و به موقع تشخیص دهیم می‌توانیم مشکل را اصلاح و خطر سقط جنین را کاهش یا از بین ببریم.دکتر ذاکرین توصیه کرد: درصورت باردار بودن یا داشتن هر یک از مشکلات که عبارتند از ناتوانی متداوم در دفع ادرار، درد در ناحیه شکم، یبوست، بی‌اختیاری ادرار سریعا پزشک را در جریان امر قرار دهید.
این جراح و متخصص زنان توضیح داد: چند مورد گزینه درمانی برای بیماری رحم رتروفلکس وجود دارد که می‌تواند در اصلاح موقعیت رحم مفید باشد. اگر یک خانم دچار علائم حادی است که در زندگی یا توانایی باردارشدن او تاثیر می‌گذارد می‌تواند از داروهای تجویزشده استفاده کرد.
وی افزود: رحم بندها از جنس سیلیکون یا پلاستیک نیز برای این افراد مفید هستند. رحم بندها دستگاه کوچکی هستند که می‌توانند به منظور نگه داشتن رحم در موقعیت مناسب در داخل اندام تحتانی قرار گیرند. این تجهیزات را می‌توان به صورت موقت یا دائمی استفاده کرد. البته اگر برای طولانی مدت در داخل واژن قرار گیرند ممکن است موجب عفونت شوند.
دکتر ذاکرین مطرح کرد: در برخی موارد، ممکن است جهت تغییر دادن موقعیت رحم و کاهش یا از بین بردن درد به جراحی نیاز باشد. روش‌های مختلف جراحی وجود دارد که شامل روش جراحی تعلیق رحم و جراحی بالابردن رحم است. این جراح و متخصص زنان در پایان گفت: گاهی اوقات پزشک ممکن است با دست رحم را دستکاری کند و آن را در موقعیت صاف قرار دهد. در چنین شرایطی، انواع خاصی از تمرینات وجود دارند که در تقویت رباط‌ها و تاندون‌هایی که رحم را در موقعیت صاف نگه می‌دارند
موثر هستند.