آفتاب یزد – نجمه حمزه نیا: دیابت بارداری از انواع بیماری‌هایی است که در چهار درصد زنانی که باردار می‌شوند، رخ می‌دهد. اگر دیابت بارداری خوب مدیریت نشود کودک را نیز در معرض ابتلا به این بیماری قرار میدهد و مادر و کودک هر دو، دچار عوارض جانبی آن در دوره بارداری و بعد از […]

آفتاب یزد – نجمه حمزه نیا: دیابت بارداری از انواع بیماری‌هایی است که در چهار درصد زنانی که باردار می‌شوند، رخ می‌دهد. اگر دیابت بارداری خوب مدیریت نشود کودک را نیز در معرض ابتلا به این بیماری قرار میدهد و مادر و کودک هر دو، دچار عوارض جانبی آن در دوره بارداری و بعد از زایمان خواهند شد لذا با توجه به اهمیت موضوع آفتاب یزد در اینباره با دکتر منیژه جوانمرد خوشدل، جراح و متخصص زنان و زایمان و دکترمهری مهراد، اورولوژیست گفتگو کرده است.
دکتر جوانمرد خوشدل در اینباره می‌گوید: اگر قند خون تان در طول بارداری بالا باشد، دچار دیابت بارداری هستید. این نوع دیابت در دوران حاملگی بروز کرده و تا قبل از بارداری، شخص مشکل دیابت ندارد. دیابت بارداری تاثیر منفی بر رشد جنین و سلامت مادر دارد.
وی بیان کرد: دیابت بارداری علامتی ندارد و با تست قند خون یا ادرار می‌توان آن را شناسایی کرد ولی اگر قند خون تان خیلی بالا باشد، علائم دیابت بارداری به صورت مختلفی بروز می‌کند که عبارتند از احساس تشنگی زیاد،احساس گرسنگی، تكرر ادرار و خستگی است البته این علائم در بارداری رایج بوده و فقط علامت قند بارداری نیستند. همچنین اگر کمی قند خون تان بالا باشد، به این به معنی نیست که قند خون دارید.
این جراح و متخصص زنان و زایمان مطرح کرد: علت بروز دیابت بارداری، ترشح هورمون‌های بارداری از جفت جنین است. این هورمون‌ها تولید انسولین را در بدن کاهش داده و باعث افزایش قند خون و دیابت بارداری می‌شوند.
وی ادامه داد: به طور طبیعی، بدن برای کنترل سطح عادی قند خون، باید انسولین از لوزالمعده ترشح کند تا گلوکز بتواند توسط سلول‌های بدن جذب شود اما این اتفاق در دیابت بارداری رخ نمی‌دهد.
دکتر جوانمرد خوشدل عنوان کرد: دیابت بارداری در صورتی که به موقع تشخیص داده نشود و تحت درمان و کنترل قرار نگیرد، هم به جنین و هم به مادر صدمه زده و باعث بروز مشکلاتی در بارداری می‌شود.
این جراح و متخصص زنان و زایمان گفت: به خاطر افزایش وزن جنین به بیش از چهار کیلوگرم در زنانی که دیابت بارداری دارند، زایمان طبیعی سخت بوده و ممکن است سزارین شوید.
وی ادامه داد: دیابت حاملگی همچنین احتمال بروز برخی عوارض را در زنان باردار بیشتر می‌کند که عبارتند از پاره شدن زودهنگام کیسه آب و زایمان زودرس، مسمومیت بارداری یا پره اکلامپسی، ابتلا به دیابت نوع دو بعد از زایمان، سقط جنین یا مرده زایی، فشار خون بالا در بارداری و زیاد شدن مایع آمنیوتیک در کیسه جنینی و همچنین قند بارداری منجر به بروز عفونت ادراری در بارداری و به خصوص در نیمه دوم آن می‌شود.
دکتر جوانمرد خوشدل ابراز کرد: زیاد بودن گلوکز (قند) خون مادر، جنین را با مشکلات مختلفی روبرو می‌کند که عبارتند از افت قند خون، کلسیم و مواد معدنی در نوزاد، ابتلا به یرقان یا زردی، نارس بودن موقع تولد، مشکلات تنفسی نوزاد و ایجاد نقص مادرزادی در اندام‌های حیاتی جنین مثل قلب و کلیه‌ها و همچنین ریسک ابتلا به چاقی و دیابت نوع دو در بزرگسالی در نوزادانی که از مادران مبتلا به دیابت بارداری کنترل نشده متولد شده اند، بیشتر از افراد دیگر است.
این جراح و متخصص زنان و زایمان خاطرنشان کرد: پزشکان برای غربالگری دیابت، آزمایش قند خون ناشتا را در اوایل بارداری تجویز می‌کنند. اگر سطح قند خون طبیعی باشد، دوباره این تست بین هفته‌های ۲۴ تا ۲۸ حاملگی
(در سه ماهه دوم بارداری) انجام می‌شود.

 تست‌های تشخیص دیابت بارداری به صورت مختلفی هستند
وی عنوان کرد: تست‌های تشخیص دیابت بارداری به صورت مختلفی هستند که عبارتند از آزمایش تحمل گلوکز، تست چالش گلوکز است.
دکتر جوانمرد خوشدل افزود: برای انجام آزمایش تحمل گلوکز باید ناشتا باشید. بعد از تست قند خون، باید ۱۰۰ میلی لیتر نوشیدنی شیرین را ظرف
۵ دقیقه بخورید و یک ساعت بعد دوباره تست خون بدهید.
این جراح و متخصص زنان و زایمان افزود: جواب تست تحمل گلوکز بدین شکل است که اگر قند خون نرمال باشد ولی مستعد دیابت بارداری باشید، دوباره این آزمایش در هفته‌های دیگر بارداری برایتان تجویز می‌شود.
وی مطرح کرد: در تست چالش گلوکز، غربالگری گلوکز معمولا بین هفته‌های ۲۴ تا ۲۸ حاملگی انجام می‌شود. این تست تعیین می‌کند که برای تایید دیابت بارداری به آزمایش بیشتری نیاز هست یا نه. پس جواب مثبت این تست نشانگر ابتلا به دیابت بارداری نیست.
دکتر جوانمرد خوشدل تصریح کرد: برای تست چالش گلوکز، قند خون در حالت غیرناشتا در هر ساعتی از روز و در وضعیت استراحت مثل نشسته یا خوابیده اندازه‌گیری می‌شود. در مرحله بعدی باید ۵۰ میلی گرم مایعات شیرین را طی ۵ دقیقه بخورید. یک ساعت بعد قند خون شما دوباره آزمایش می‌شود.
این جراح و متخصص زنان و زایمان اشاره کرد: با توجه به شرایط مادر باردار و میزان قند خون، پزشکان از روش‌های مختلفی برای پایین آوردن قند خون در دوران بارداری استفاده می‌کنند.
وی اضافه کرد: برای درمان دیابت بارداری در صورتی که تحرک برای شما اشکالی نداشته باشد، باید روزانه دو یا سه مرتبه و هر بار به مدت ۱۰ الی ۱۵ دقیقه ورزش‌های هوازی یا پیاده روی با سرعت متوسط انجام دهید.
دکتر جوانمرد خوشدل عنوان کرد: برای پایین آوردن قند خون در دوران بارداری، تعداد دفعات غذا خوردن را بیشتر و حجم آن را کمتر کنید. به عنوان نمونه رژیم غذایی برای دیابت بارداری باید سرشار از شیر، لبنیات، میوه، سبزیجات و حبوبات باشد. همچنین باید مصرف شیرینی جات و غذاهای نشاسته دار را زیر نظر پزشکتان محدود کنید. می‌توانید قند، شکر، عسل و خرما را زیر نظر پزشک مصرف کنید.
این جراح و متخصص زنان و زایمان افزود: اگر درمان خانگی دیابت بارداری (ورزش و رژیم غذایی) جواب ندهد، تزریق انسولین یا مصرف قرص متفورمین به بیمار توصیه می‌شود. نگران عوارض تزریق انسولین در دیابت بارداری نباشید چون انسولین از جفت عبور نمی‌کند و هیچ ضرری برای جنین یا مادر ندارد.
وی گفت: اگر برای درمان قند خون بارداری از دارو استفاده می‌کنید، در کنار مصرف انسولین یا متفورمین باید ورزش و رژیم غذایی مناسب برای دیابت بارداری را نیز رعایت کنید.


در ادامه نیز دکتر مهراد در اینباره خاطرنشان کرد: دیابت بارداری، دیابتی است که برای اولین بار در دوران بارداری تشخیص داده می‌شود و مثل دیگر انواع دیابت، بر نحوه استفاده سلول‌های بدن از قند (گلوکز) تأثیر می‌گذارد. دیابت بارداری باعث افزایش قند خون می‌شود و می‌تواند بر بارداری و سلامت جنین تأثیر بگذارد.
وی متذکر شد: در حالی که هر گونه عارضه بارداری نگران‌کننده است ولی خوشبختانه در دوران بارداری می‌توانید با خوردن غذاهای سالم، ورزش و در صورت لزوم مصرف دارو به کنترل دیابت بارداری کمک کنید. کنترل قند خون می‌تواند شما و کودک‌تان را سالم نگه دارد و از زایمان سخت جلوگیری کند.
این متخصص اورولوژی اظهار کرد: افراد مبتلا به دیابت بارداری، معمولا قندخون ‌شان بلافاصله بعد از زایمان به سطح معمول خود برمی‌گردد اما چون دیابت بارداری، خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را بالا می‌برد، شما باید بیشتر اوقات از نظر تغییرات قند خون آزمایش شوید.
وی اضافه کرد: در بیشتر مواقع، دیابت بارداری علائم یا نشانه‌های قابل توجهی ایجاد نمی‌کند، ولی افزایش تشنگی و تکرر ادرار از علائم احتمالی آن است.
دکتر مهراد توضیح داد: در صورت امکان، از همان موقع که برای اولین بار به تلاش برای باردار شدن فکر می‌کنید، به دنبال مراقبت‌های بهداشتی باشید، به این دلیل که ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی شما بتواند خطر ابتلا به دیابت بارداری را همراه با سلامت کلی‌تان بررسی کند. وقتی که باردار شدید، ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی شما را از نظر دیابت بارداری به عنوان بخشی از مراقبت‌های دوران بارداری بررسی می‌کند.این متخصص اورولوژی عنوان کرد: اگر دیابت بارداری دارید، ممکن است نیاز به معاینات بیشتری داشته باشید که به احتمال زیاد در سه ماه آخر بارداری انجام می‌شود. به این ترتیب که او سطح قند خون و سلامت جنین‌تان را کنترل می‌کند.
وی متذکر شد: محققان هنوز نمی‌دانند که چرا بعضی از زنان به دیابت بارداری مبتلا می‌شوند و بعضی دیگر نه اما می‌توان گفت اضافه وزن قبل از بارداری، اغلب در این بیماری نقش دارد.دکتر مهراد بیان کرد: معمولا برای کنترل سطح قند خون هورمون‌های مختلفی با هم کار می‌کنند. اما با تغییر سطح هورمون‌ها در دوران بارداری، پردازش قند خون برای بدن سخت‌تر و باعث افزایش قند خون می‌شود.این متخصص اورولوژی می‌گوید: عوامل خطر ابتلا به دیابت بارداری عبارتند ازاضافه وزن یا چاقی،عدم تحرک بدنی،داشتن پیش دیابت، داشتن دیابت بارداری در بارداری قبلی، ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک، ابتلای یکی از اعضای خانواده به دیابت و داشتن نوزادی با وزن بیش از چهار کیلوگرم.وی می‌گوید: اگر دیابت بارداری به دقت کنترل نشود، می‌تواند منجر به افزایش سطح قند خون شود و مشکلاتی را برای مادر و جنین ایجاد کند، از جمله افزایش احتمال ِنیاز به عمل سزارین برای زایمان.دکتر مهراد اذعان داشت: اگر دیابت بارداری دارید، کودک شما ممکن است در معرض خطر ابتلا به برخی موارد باشد. اگر سطح قند خون شما بالاتر از حد استاندارد باشد، می‌تواند باعث بزرگ شدن بیش از حد کودک شود. نوزادان بسیار بزرگی که چهار کیلوگرم یا بیشتر وزن دارند، احتمال بیشتری دارد که در کانال زایمان فرو بروند، آسیب‌های زایمانی ببینند یا باعث نیاز به سزارین شوند.این متخصص اورولوژی افزود: قند خون بالا ممکن است خطر زایمان زودرس یا زایمان قبل از موعد مقرر را افزایش بدهد و ممکن است به دلیل بزرگ بودن نوزاد، زایمان زودرس توصیه شود.نوزادانی که زود به دنیا می‌آیند ممکن است سندرم دیسترس تنفسی(وضعیتی که تنفس را دشوار می‌کند) را تجربه کنند.
وی ادامه داد: گاهی اوقات نوزادان کمی بعد از تولد قند خون پایین (هیپوگلیسمی) دارند که دوره‌های شدید آن، ممکن است باعث تشنج نوزاد شود. تغذیه سریع و گاهی محلول گلوکز داخل وریدی می‌تواند سطح قند خون نوزاد را به حالت عادی برگرداند.
دکتر مهراد افزود: دیابت بارداری درمان نشده می‌تواند منجر به مرگ نوزاد قبل یا اندکی بعد از تولد شود و خطر ابتلا به چاقی و دیابت نوع دو در آینده در این نوزادان بیشتر است.
این متخصص اورولوژی متذکر شد: دیابت بارداری خطر ابتلا به فشار خون بالا و همچنین پره اکلامپسی را افزایش می‌دهد که عارضه جدی بارداری است که باعث فشار خون بالا و سایر علائمی می‌شود که می‌تواند هم زندگی شما و هم زندگی کودک شما را تهدید کند و اگر دیابت بارداری دارید، احتمال سزارین برای شما بیشتر است.وی متذکر شد: اگر دیابت بارداری دارید، احتمال اینکه در بارداری آینده دوباره به آن مبتلا شوید، بیشتر است. همچنین با افزایش سن، خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ هم افزایش می‌یابد.
این متخصص اورولوژی توضیح داد: هیچ تضمینی در مورد پیشگیری از دیابت بارداری وجود ندارد، اما هر چه قبل از بارداری به عادات سالم بیشتری رو بیاورید، بهتر است. اگر قبلا دیابت بارداری داشته‌اید، انتخاب‌های سالم ممکن است خطر ابتلای مجدد به آن در بارداری‌های آینده یا ابتلا به دیابت نوع ۲ را در آینده کاهش بدهد وی ادامه داد: با انتخاب غذاهای پر فیبر و کم چربی و کالری، روی میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل تمرکز کنید. برای تنوع تلاش کنید تا به شما کمک کند بدون لطمه به طعم غذاها یا تغذیه خود، به اهداف‌تان برسید. همچنین مراقب مقدار غذای خود باشید.
این متخصص اورولوژی عنوان کرد: ورزش قبل و حین بارداری می‌تواند از شما در برابر ابتلا به دیابت بارداری محافظت کند. در بیشتر روزهای هفته بطور متوسط ۳۰ دقیقه فعالیت و از جمله یک پیاده روی سریع داشته باشید. دوچرخه سواری، شنا، فعالیت‌های کوتاه مدت مثل پیاده‌روی در هنگام انجام خرید روزانه، اگر همگی با هم جمع ‌شوند، خیلی تاثیرگذارند.
وی توصیه کرد: اگر قصد بارداری دارید، کاهش وزن اضافی از قبل ممکن است به شما کمک کند که بارداری سالم‌تری داشته باشید و بر روی ایجاد تغییرات پایدار در عادات غذایی خود تمرکز کنید، چون می‌تواند در دوران بارداری به شما کمک کند، مثل مصرف بیشتر سبزیجات و میوه‌ها.
دکتر مهراد اشاره کرد: مقداری افزایش وزن در دوران بارداری معمولی و سالم است. اما افزایش وزن بیش از حد می‌تواند خطر ابتلا به دیابت بارداری را افزایش دهد. از ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی خود بپرسید که افزایش وزن معقول برای شما چقدر است.این متخصص اورولوژی بیان کرد: اگر در خطر متوسط دیابت بارداری قرار دارید، احتمالاً در سه ماهه دوم بارداری، بین هفته‌های ۲۸ الی۲۴، آزمایش غربالگری انجام خواهید داد.
وی مطرح کرد: اگر در معرض خطر بالای دیابت باشید، برای مثال قبل از بارداری اضافه وزن دارید؛ مادر، پدر، خواهر یا برادر یا فرزند مبتلا به دیابت دارید؛ و یا در طول بارداری قبلی دیابت بارداری داشته‌اید، ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی ممکن است در اوایل بارداری و احتمالاً در همان اولین ویزیت، به شما آزمایش دیابت بدهد.
دکتر مهراد می‌گوید: تست‌های غربالگری دیابت بارداری ممکن است بسته به ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی شما کمی متفاوت باشد، اما به طور کلی شامل آزمایش چالش اولیه گلوکز و تست دوم تعیین سطح گلوکز است.
این متخصص اورولوژی افزود: در آزمایش چالش اولیه گلوکز، یک محلول گلوکز شربتی را می‌نوشید و یک ساعت بعد، برای اندازه‌گیری سطح قند خون‌تان آزمایش می‌شوید. سطح قند خون ۱۹۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر نشان‌دهنده دیابت بارداری است.
وی اضافه کرد: سطح قند خون کمتر از ۱۴۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر، معمولاً در محدوده استاندارد محسوب می‌شود، اگرچه ممکن است بسته به کلینیک یا آزمایشگاه، این مقدار متفاوت باشد. اگر سطح قند خون شما بالاتر از حد انتظار باشد، برای تعیین اینکه آیا دیابت بارداری دارید یا خیر، به آزمایش قند دیگری نیاز دارید.
دکتر مهراد عنوان کرد: تست دوم تعیین سطح گلوکز، مشابه آزمایش اولیه است با این تفاوت که محلول شیرین خوراکی، قند بیشتری دارد و تا سه ساعت، قند خون‌تان ساعتی یکبار بررسی می‌شود. اگر حداقل دو مورد از جواب‌ها بالاتر از حد انتظار باشد، دیابت بارداری برای شما تشخیص داده می‌شود.این متخصص اورولوژی خاطرنشان کرد: درمان دیابت بارداری شامل تغییر سبک زندگی، پایش قند خون و در صورت لزوم مصرف دارو و نیز مدیریت سطح قند خون است که به سلامت شما و کودک‌تان کمک می‌کند و می‌تواند در جلوگیری از عوارض دوران بارداری و زایمان خیلی موثر باشد.
وی ابرازکرد: سبک زندگی، شامل نوع تغذیه و فعالیت‌های بدنی شما، بخش مهمی است که به حفظ سطح قند خون‌تان در محدوده سالم کمک می‌کند.
دکتر مهراد افزود: ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی معمولاً کاهش وزن را در دوران بارداری که بدن شما سخت کار می‌کند تا از کودک در حال رشد حمایت کند، توصیه نمی‌کننداما ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی می‌تواند به شما در تعیین اهداف افزایش وزن، بر اساس وزن قبل از بارداری‌تان کمک کند.
این متخصص اورولوژی بیان کرد: یک رژیم غذایی سالم، شامل میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و پروتئین بدون چربی است که دارای مواد مغذی و فیبر بالا و چربی و کالری کم هستند و کربوهیدرات‌های بسیار تصفیه شده از جمله شیرینی‌ها در آن خیلی محدودند. یک متخصص تغذیه یا یک متخصص مراقبت و آموزش دیابت، می‌تواند به شما کمک کند تا یک برنامه غذایی بر اساس وزن فعلی، اهداف افزایش وزن بارداری، سطح قند خون، عادات ورزشی، ترجیحات غذایی و بودجه خود ایجاد کنید.
وی اذعان داشت: فعالیت‌های منظم نقش کلیدی در هر برنامه سلامتی قبل، حین و بعد از بارداری دارد. مثلا ورزش منظم، قند خون شما را کاهش می‌دهد و به عنوان یک امتیاز اضافی، می‌تواند به تسکین بعضی از ناراحتی‌های رایج بارداری از جمله کمردرد، گرفتگی عضلات، تورم، یبوست و مشکلات خواب کمک کند. دکتر مهراد افزود: با تأیید پزشک خود در دوران بارداری حدود سی دقیقه ورزش متوسط روزانه را در بیشتر ایام هفته در نظر بگیرید. اگر مدتی است که فعال نبوده‌اید، به آرامی شروع کنید و آن را به تدریج افزایش دهید. پیاده روی، دوچرخه سواری و شنا انتخاب‌های خوبی برای دوران بارداری هستند و فعالیت‌های روزمره مثل کارهای خانه و باغبانی هم جزو این فعالیت‌ها محسوب می‌شوند. این متخصص اورولوژی مطرح کرد: در حالی که باردار هستید، تیم مراقبت‌های بهداشتی شما ممکن است از شما بخواهند که روزانه قند خون خود را چهار بار یا بیشتر، اول صبح و بعد از هر وعده غذا، بررسی کنید تا مطمئن شوید سطح قند خون‌تان در محدوده سالم است.
وی یاد‌آور شد: اگر رژیم غذایی و ورزش برای مدیریت سطح قند خون شما در دوران بارداری کافی نیست، ممکن است برای کاهش قند خون به تزریق انسولین نیاز داشته باشید. البته تعداد کمی از زنان مبتلا به دیابت بارداری برای رسیدن به قند خون ایده‌آل به انسولین نیاز دارند.دکتر مهراد ادامه داد: بعضی از ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی یک داروی خوراکی را برای کنترل سطح قند خون تجویز می‌کنند؛ ولی بقیه معتقدند که برای تأیید اینکه داروهای خوراکی به اندازه انسولین تزریقی برای مدیریت دیابت بارداری ایمن و مؤثر هستند، به تحقیقات بیشتری نیاز است.این متخصص اورولوژی می‌گوید: بخش مهمی از برنامه درمانی شما جهت کنترل دیابت بارداری، مشاهده دقیق جنین است. ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی شما ممکن است رشد و تکامل کودک شما را با سونوگرافی مکرر یا آزمایش‌های دیگر بررسی کند. به هر صورت، وضع حمل شما باید در موعد مقرر، یا گاهی زودتر از آن انجام شود چون زایمان بعد از موعد مقرر می‌تواند عوارض بیشتری برای شما و کودک‌تان ایجاد کند. وی تصریح کرد: پس از مشکل دیابت بارداری، ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی، سطح قند خون شما را بعد از زایمان و دوباره در طول ۱۲الی ۶ هفته بررسی می‌کند تا مطمئن شود که به محدوده استاندارد برگشته است. اگر آزمایشات شما به این محدوده برگشتند، باید حداقل هر سه سال یکبار خطر دیابت خود را ارزیابی کنید.دکتر مهراد در پایان گفت: اگر آزمایشات بعدی پس از زایمان نشان‌دهنده دیابت نوع ۲ یا پیش دیابت باشد، با ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی خود در مورد افزایش تلاش‌های پیشگیری یا شروع یک برنامه مدیریت دیابت می‌توانید صحبت کنید.