یک عاشقانه کم رمق

عشق به عنوان تم اصلی نقش مهمی در شکل گیری بخش مهمی از آثار تاریخ سینما داشته چرا که قابلیت حضور در ژانرهای مختلف از ملودرام تا کمدی را دارد. در سینمای ایران به دلایل مختلف که مهمترین آن علاقه دیرینه تماشاگرانش به ملودرام است، این شاخه بیش از بقیه مورد توجه قرار گرفته و ملودرام‌های عاشقانه‌ای با کیفیت‌های متنوع ساخته شده است. در سال‌های اخیر، موج تازه‌ای در تولید آثاری از این دست به راه افتاده که برخی از آن‌ها نیز بسیار مورد توجه قرار گرفته است. برای مثال هم می‌توان به (در دنیای تو ساعت چند است) ساخته «صفی یزدانیان» و «جهان با من برقص» به کارگردانی سروش صحت اشاره کرد که هردوی آن‌ها نیز قابلیت کالت شدن دارند. البته نمی‌توان از ملودرام‌های عاشقانه گفت و اشاره‌ای به «شب‌های روشن» ساخته فرزاد موتمن نکرد که در یک بازه زمانی بیست ساله طرفداران پروپا قرصی برای خود دست و پا کرده است. روی آوردن نویسندگان سینمایی و منتقدان به سینما، اتفاقی تازه در سینمای ایران به حساب نمی‌آید که گاه حاصل کارشان درخشان از کار درآمده و گاه ناامیدکننده که اغلب دومی بر اولی غلبه داشته است. «آهو» به کارگردانی هوشنگ گلمکانی را می‌توان در این دسته از آثار قرار داد که سازنده‌اش سابقه مطبوعاتی پنجاه ساله داشته و نزدیک به چهار دهه سردبیر یکی از مهمترین ماهنامه‌های سینمایی پس از انقلاب به نام فیلم بوده است. «آهو» به عنوان نخستین ساخته سینمایی گلمکانی بیش از آن که از دل سینما و قواعد ژانر بیرون آمده باشد، از دل ادبیات بیرون آمده و در عین حال نوعی حدیث نفس فیلمساز به حساب می‌آید. از ارجاع به دیالوگ‌های مشهور فیلمی مثل «سوته‌دلان» علی حاتمی تا سریال «دایی جان ناپلئون» تقوایی. همین‌طور ارجاع به فیلم محبوبی همچون: «مالنا» از طریق پسربچه‌ای که رابطه‌ای عاطفی با پروانه به عنوان قهرمان فیلم برقرار می‌کند. «آهو» یک سکانس معروف خوب در آغاز دارد که تماشاگر را با اتمسفر داستان آشنا کرده و سپس با قهرمان خود روبرو می‌کند. دختر جوانی که از شهر و متعلقاتش دل بریده و ساکن روستایی در شمال ایران شده و آثار چوبی خلق می‌کند. «آهو» فیلمنامه‌ای کاملا شخصیت‌محور داشته و با ریتمی ملایم قصه‌اش را روایت می‌کند. همچنین در آن به ندرت خرده داستان جذابی به چشم می‌‍خورد که این امر می‌تواند یک نقطه ضعف بزرگ محسوب شود. چرا که نیمه میانی فیلم کاملا خالی به نظر رسیده و شخصیت مرکزی آن توان کشیدن بار دراماتیک کار را ندارد. گلمکانی و «سپیده آرمان» به عنوان نویسندگان فیلمنامه که از یک رمان ایرانی هم اقتباس شده، به شخصیت‌پردازی نگاهی مینیمال داشته و اطلاعات را به شکل قطره‌چکانی در اختیار تماشاگران خود قرار می‌دهند. به ویژه در رابطه با (پروانه) که این موضوع شدت بیشتری هم گرفته است. الباقی شخصیت‌ها همچون: مازیار، کیانی و حتی سعید کاملا تخت و تک بعدی از کار درآمده‌اند و صرفا از طریق چند خط دیالوگ با آن‌ها آشنا می‌شویم و تمام. حتی فیلمساز برای خلاصی از دست یکی از آنها (مازیار) به یک ترفند قدیمی متوسل شده و در دریای توفانی غرق اش می کند! یکی از نقاط قوت «آهو» برخی وجوه فنی آن است که از جمله می‌توان به فیلمبرداری و موسیقی آن اشاره کرد. «علیرضا زرین‌دست» انتخاب فوق العاده‌ای برای این فیلم بوده که به غنای تصویری آن کمک شایانی کرده است. موسیقی «فردین خلعتبری» نیز اندک، به اندازه و کاملا همخوان با بافت فیلم است. «هوشنگ گلمکانی» در نخستین تجربه سینمایی خود، ضعف‌های ریز و درشتی داشته که بخش مهمی از آن به دکوپاژ‌اش برمی‌گردد. برای مثال می‌توان به حجم انبوه کلوزآپ‌ها اشاره کرد که غیرضروری به نظر می‌رسد. همینطور نماهای نقطه نظر پروانه از داخل اتومبیل (کیانی) در یک سوم ابتدایی فیلم که بیش از اندازه بوده و روی پرده سینما آزاردهنده به نظر می‌رسد. در فیلم‌هایی از جنس «آهو» با توجه به شخصیت‌محور بودنشان، بازیگر به ویژه بازیگر نقش اصلی، نقش کلیدی دارد. «سپیده آرمان» که در شکل‌گیری فیلمنامه «آهو» نیز نقش داشته، به لحاظ سن و میمیک چهره متناسب با شخصیت (پروانه) بوده و با توجه به مونوتون بودن تعمدی فیلم و قهرمانش کاملا چیزی را که مدنظر کارگردان بوده ارائه کرده است. به ویژه در سکانس درد و دل شبانه (پروانه) با (بنفشه) که متفاوت عمل کرده و یکی از بهترین سکانس‌های فیلم شکل گرفته است. محمد جلیلوند، منتقد سینما در پایان متن خود در برنا نوشت: «آهو» را می‌توان با کمی اغماض فیلمی متوسط به حساب آورد که مخاطبانی اندک داشته و شاید بتواند در گذر زمان و در نمایش آنلاین و … علاقمندان بیشتری برای خود دست و پا کند. کاری که سخت به نظر می‌رسد.