از آغازسال سال تحصیلی جدید تاکنون موارد متعددی از تنبیه و شکنجه و آزار و اذیت روحی و جسمی دانش‌آموزان در بسیاری استان‌های کشور منتشر شده که آخرین مورد آن تنبیه دانش‌آموز دبیرستان طالقانی کوهدشت لرستان است اگرچه هربار آموزش و پرورش وعده توخالی جلوگیری از تکرار این جرائم می‌دهد ولی متاسفانه در بسیاری موارد […]

از آغازسال سال تحصیلی جدید تاکنون موارد متعددی از تنبیه و شکنجه و آزار و اذیت روحی و جسمی دانش‌آموزان در بسیاری استان‌های کشور منتشر شده که آخرین مورد آن تنبیه دانش‌آموز دبیرستان طالقانی کوهدشت لرستان است اگرچه هربار آموزش و پرورش وعده توخالی جلوگیری از تکرار این جرائم می‌دهد ولی متاسفانه در بسیاری موارد بجای حل اصولی مسئله، صورت مسئله را پاک می‌کنند علیرغم اینکه کشورما به کنوانسیون حقوق کودک پیوسته و قانون منع شکنجه دانش‌آموزان را اجرائی نموده وحتی ۱۱۲سال پیش قانون منع تنبیه بدنی دانش‌آموزان درایران تصویب شده ولیکن باگذشت بیش از یک قرن وعلیرغم حاکمیت قوانین و مقررات اسلامی ورعایت امور شرعی وفقهی دراین حوزه بامشکلات متعددی مواجه هستیم، چرا و چگونه در قرن ۲۱ عده‌ای معلم نما یا مسئولین اجرائی بی‌وجدان به خود اجازه و جرات می‌دهند همه اصول اخلاقی و انسانی و قانونی و شرعی را لگد مال کنند و کودکان و نوجوانان عزیز این سرزمین را مورد ضرب و جرح و شکنجه قرار دهند چرا که فارغ از قوانین و مقررات قانونی درآموزه‌های شرعی و دینی برحفظ کرامت و شخصیت کودکان تاکید فراوان شده است، اگرچه قوه قضائیه و نهادهای نظارتی اقدامات لازم را انجام و بعضا این اشخاص به سزای اعمال خود می‌رسند ولی..
… جای تاسف و تاثر اینجاست چرا مسئولین آموزش و پرورش این افراد عقده‌ای ونکبت را به این مناصب می‌گمارند که سرمایه‌های آینده این سرزمین آزرده خاطر کنند و یا کتک‌کاری و برخوردهای دور از شئون انسانی نمایند و لذا آگاه‌سازی دانش‌آموزان و خانواده‌های آن‌ها و آموزش حقوق شهروندی و حقوق آموزشی امری اجتناب‌ناپذیر است. موجب ماده ۷۷ آئین نامه اجرایی مدارس، تنبیه بدنی از سوی کادر اداری و آموزشی تخلف اداری محسوب می‌شود، به گفته معاون حقوقی وزارت آموزش و پرورش سال گذشته از سوی هیئت‌های بدوی رسیدگی به تخلفات اداری سراسر کشور حدود ۴۰ فقره پرونده اتهامی با موضوع تنبیه بدنی، رسیدگی و نسبت به صدور آرای متناسب اقدام شد. علاوه بر اعمال مجازات‌های مقرر در قانون، از آنجا که در رسیدگی به تخلفات کارکنان، میزان آشنایی مدیران و کارمندان مشمول قانون در کاهش تخلفات و استیفای حقوق آن‌ها مؤثر است و از طرفی موجبات رضایت فرهنگیان را نیز فراهم خواهد کرد، بنا بر قاعده قبح عقاب بلابیان دفتر هماهنگی هیئت‌های رسیدگی به تخلفات اداری این معاونت با همکاری اداره کل ارزیابی عملکرد وزارت آموزش و پرورش به منظور آشنایی هر چه بیشتر مدیران واحدهای آموزشی با مسائل و موضوعات مبتلابه حقوقی اقدام به برگزاری دوره‌های آموزشی در سراسر کشور به‌ویژه شهر تهران کرده است. در تمامی حوزه‌های منابع انسانی تشویق و تنبیه از اقدام‌های ضروری و تاًثیرگذار در ایجاد انگیزه بوده و بازدارنده بی‌نظمی است. البته استفاده از این ابزارها در هر محیطی باید در چارچوب مقررات و ضوابط و قوانین مربوطه و با توجه به صلاحیت افراد مجری اجرا شود. بنابراین به طور مطلق نمی‌توان گفت تنبیه دانش‌آموزان در مدارس مطرود است اما معلمان و مدیران مدارس در این خصوص موظف به رعایت مقررات و قوانین جاری هستند. سال ۱۳۷۹آیین‌نامه اجرایی مدارس به تصویب شورای عالی آموزش و پرورش رسید. به استناد ماده ۵ قانون تأسیس شورای عالی آموزش و پرورش مصوب مجلس شورای اسلامی نیز مصوبات این شورا معتبر بوده و برای موسسات ذیربط لازم‌الاجراست. فصل ششم این آیین‌نامه به مقررات انضباطی دانش‌آموزان پرداخته است و در ذیل ماده ۷۶ موارد تنبیهی را که معلمان و مسئولان مدرسه مجاز هستند در صورت تخلف دانش‌آموزان آن هم به شرطی که راهنمایی‌ها و چاره‌‌‌جویی‌های تربیتی در آن‌ها مفید و موثر واقع نشده است اعمال کنند. احصاء کرده است. این موارد از این قرارند: تذکر و اخطار شفاهی به طور خصوصی، تذکر و اخطار شفاهی در حضور دانش‌آموزان کلاس مربوطه، تغییر کلاس در صورت وجود کلاس‌های متعدد در پایه، با اطلاع اولیای دانش‌آموزاخطار کتبی و اطلاع به ولی دانش‌آموز، اخراج موقت از مدرسه با اطلاع قبلی ولی دانش‌آموز حداکثر برای
سه روز انتقال به مدرسه دیگر ماده ۷۷ همین آیین‌نامه تأکید می‌کند هرگونه تنبیه دیگر
از قبیل اهانت، تنبیه بدنی و تعیین تکلیف درس به منظور تنبیه ممنوع است قانونگذار قبل از این که به بیان و تشریح موارد تنبیهی بپردازد در ماده ۷۵ متذکر این نکته شده است که تنبیه باید دانش‌آموز را به اشتباه خود متوجه و زمینه مناسب را برای ایجاد رفتار مطلوب در وی فراهم کند، بنابراین اعمال تنبیه باید متکی بر یافته‌های علمی و استفاده از الگوی مناسب تغییر رفتار باشد. به استناد بند۲ ماده ۸ قانون رسیدگی به تخلفات اداری اگر کارمندی در انجام وظایف محوله، قوانین و مقررات مربوطه را از روی عمد یا ناآگاهی نادیده گرفته و نقض کند مرتکب تخلف اداری شده و قابل تعقیب در هیئت‌های رسیدگی به تخلفات اداری است. بنابراین اگر معلم یا هر یک از مسئولان مدرسه مبادرت به تنبیه بدنی دانش‌آموزان و یا سایر تنبیهاتی که طبق ماده ۷۷ آئین‌نامه، ممنوع شده کنند مرتکب تخلف اداری شده است و والدین دانش‌آموز می‌توانند مراتب را با طرح شکایت به هیئت‌های رسیدگی به تخلفات اداری کارکنان، مستقر در هر وزارتخانه اعلام و پیگیری کنند.
همچنین براساس ماده ۱۹ قانون رسیدگی به تخلفات اداری، چنانچه تخلف کارکنان دولت به گونه‌ای باشد که با یکی از مصادیق مجرمانه ذکر شده در قوانین جزایی مطابقت کند علاوه بر پیگیری در هیئت‌های رسیدگی به تخلفات اداری باید برای رسیدگی به جنبه کیفری موضوع مراتب به مراجع قضائی ذیصلاح ارسال شود. مسئولیت حسن اجرای مقررات و ضوابط در هر یک از دستگاه‌های اجرایی برعهده بالاترین مقام اجرایی است و مدیرانی که تخلف کارمند تحت امر خود را به مراجع ذیصلاح گزارش نکنند، خود مرتکب تخلف اداری شده‌اند. براساس ماده ۸۲ آیین‌نامه اجرایی مدارس، مدیر مدرسه موظف است همکارانش را نسبت به موارد انضباطی آگاه کند و ممنوعیت تنبیه بدنی را تذکر دهد و در صورت مشاهده تخلف نیز مراتب را به منظور اطلاع و اقدام لازم به اداره آموزش و پرورش منطقه گزارش دهد. در ضمن براساس ماده ۸۵ همان آیین‌نامه مدیر مدرسه موظف است وظایف دانش‌آموزان و چگونگی تشویق‌ها و تنبیه‌های پیش‌بینی شده را به صورت اجمالی و متناسب با سن و فهم دانش‌آموزان به آنان آموزش دهد. بی‌تردید محیط مدرسه یا کلاس درس به عنوان یک اجتماع، نیازمند نظم و انضباط است تا با برخورداری از امنیت و آرامش به مکانی تبدیل شود که دانش‌آموزان و اولیای مدرسه، بتوانند بهره لازم و مطلوب را کسب کنند و حقوقی از یکدیگر ضایع نکنند. اما گاهی شاهد حضور شاگردانی در کلاس درس هستیم که با بروز رفتارهای هنجارشکن خود باعث بر هم زدن نظم مدرسه و کلاس درس می‌شوند. برهم خوردن آرامش کلاس، عامل بسیار مهمی در ایجاد اختلال یادگیری دانش‌آموزان است. برای کنترل و برقراری نظم در مدرسه و کلاس، تنبیه شاگردان قانون گریز و گستاخ اجتناب‌ناپذیر است هر چند به هیچ عنوان تنبیه بدنی جایز نیست و آن را امری قبیح می‌دانم چرا که این رویه می‌تواند حتی نتیجه معکوس نیز داشته باشد. ولی نباید به بهانه اجتناب از تنبیه بدنی، معلمان و مسئولان مدرسه را نیز به سمت بی‌تفاوتی به دانش‌آموزان سوق دهیم.


متاسفانه گاهی با دانش‌آموزانی مواجه می‌شویم که نه تنها نسبت به تذکرات اولیای مدرسه اطاعت‌پذیری ندارد بلکه ممکن است با اهانت و توهین به معلم یا سایر اولیای مدرسه و با رفتار گستاخانه خود باعث از بین رفتن ارزش وجودی معلم نزد سایر همکلاسی‌ها شوند. اما تاسف بارتر زمانی است که برخی پدران و مادران نیز، رفتار فرزندشان را تقبیح نکرده و حتی در مواردی والدین نیز درحمایت از فرزند متخلف خود با اولیای مدرسه رفتار توهین‌آمیز دارند. در نظامات حقوقی هر جا صحبت از تکلیف باشد در مقابل، حقوقی نیز تعریف شده است، همانگونه که قانونگذار تنبیه بدنی دانش‌آموزان را ممنوع کرده است حقوقی را نیز برای معلمان محترم و سایر مسئولان مدارس پیش‌بینی کرده و البته تکالیفی را نیز برای دانش‌آموزان مقرر داشته است.
ذیل بند ۱ از فصل ششم آیین‌نامه اجرایی به حقوق معلمان و مسئولان مدرسه اشاره شده است. ضمن اینکه به طور کلی توهین به هر شخصی دارای وصف کیفری است و درصورت اثبات جرم، مجرم متحمل مجازات ذکر شده درماده ۶۰۶ قانون مجازات اسلامی خواهد شد. به طور خاص درخصوص اهانت به کارمندان دولت در حال انجام وظیفه یا به سبب آن مجازات حبس یا شلاق یا جزای نقدی در نظر گرفته شده است بنابراین اگر کسی به هر نحوی چه با به کار بردن الفاظ رکیک یا حرکات دست مانند هل دادن، هر یک از مسئولان مدرسه یا معلمان را مورد اهانت قرار دهد به اتهام توهین به اعضای دولت می‌تواند تحت تعقیب قرار گیرد و شاکی می‌تواند از طریق نیروی انتظامی و مراجع قضائی موضوع را پس از طرح شکایت پیگیری کند. در صورت هرگونه اعتراض بر عملکرد آموزشی مدارس دولتی می‌بایست موضوع حسب مورد از طریق معاونت آموزش ابتدایی یا معاونت آموزش متوسطه یا اداره کل ارزیابی عملکرد و پاسخگویی به شکایت پیگیری شود اما چنانچه اقدام‌های مدیران و مسئولان مدرسه برخلاف قوانین و مقررات و بخشنامه‌های صادره بوده و مشمول یکی از عناوین ۳۸گانه ذیل ماده ۸ قانون رسیدگی به تخلفات اداری یا از مصادیق تخلفات ناشی از اجرای قانون تأسیس و اداره مدارس، مراکز آموزشی و مراکز پرورشی غیردولتی باشد، به استناد مواد ۳۳ الی ۳۵ قانون مذکور موضوع حسب مورد قابلیت طرح در هیئت‌های بدوی رسیدگی به تخلفات اداری آموزش و پرورش و شورای نظارت را دارد برای همین باید برای نسل جدید تمام بگذاریم. تنبیه بدنی کودکان و نوجوانان بسیار مخرب است و ریشه‌های عمیق «نا» فرهنگی داره. همراهی عده‌ای با این موضوع و عادی انگاری آن بستر وقوع آن است. خوشبختانه قانون پیش‌بینی لازم در این زمینه داره و با گزارش به آموزش و پرورش به طور جدی پیگیری می‌شود.

.