لزوم احیای سیستم کنترل آلودگی هوا در نیروگاه‌ها

آفتاب یزد: شروع فصل سرد سال و آلودگی هوا همیشه به دنبال متهم است. اخیرا انگشت اتهام به سمت مازوت‌سوزی نیروگاه‌هاست. اما رئیس سازمان محیط زیست اعلام کرده است که مازوت‌سوزی در هیچ یک از نیروگاه‌هایی که نزدیک کلان‌شهرها و مراکز جمعیتی قرار دارند، انجام نمی‌شود و این موضوع فقط برای نیروگاه‌هایی است که دور از مراکز جمعیتی قرار دارند. در کشورهای پیشرفته بر روی دودکش‌های نیروگاه، تجهیزات رفع آلودگی و فیلتراسیون به منظور تصفیه و فیلتر گاز خروجی از نیروگاه‌ها نصب می‌شود و همین مسئله مانع از انتشار آلودگی ناشی از سوخت زغال‌سنگ و مازوت در محیط می‌شود. اما ایران هنوز راه درازی در پیش دارد تا سیستم کنترل آلودگی هوا در نیروگاه‌های خود داشته باشد. اما نکته حائز اهمیت این است که محققان کشور با کسب فناوری تولید نانوالیاف موفق به تولید صنعتی فیلترهای نیروگاهی ارتقاء یافته با استفاده از این فناوری شدند.
هر سال با شروع فصل سرما یافتن مقصر برای آلودگی هوا آغار می‌شود؛ موضوعی که متهم‌های زیادی دارد. یکی از متهم‌های آلودگی هوا، مازوت‌سوزی نیروگاه‌هاست. در ابتدا باید با مفهوم «مازوت» آشنا شویم. مازوت یا نفت کوره یکی از هیدروکربن‌های نفتی است که در مراحل پالایش نفت خام پس از نفتا، بنزین و نفت سفید به دست می‌آید و چون سیاه رنگ است به نام «نفت سیاه» نیز خوانده می‌شود. این ماده ارزان‌ترین ماده سوختنی برای کوره‌ها، حمام‌ها و تنور نانوایی‌ها، موتورهای دیزلی دریایی و برخی نیروگاه‌ها است. این تعریفی است که ویکی‌پدیا از این ماده دارد.
جست‌وجوها نشان می‌دهد که در اروپا و ایالات متحده، ترکیب مازوت شکسته به گازوئیل تبدیل می‌شود. در گذشته، مازوت برای گرم کردن خانه‌ها در شوروری سابق و شرق دور مورد استفاده قرار می‌گرفت؛ چراکه آن‌ها تجهیزات لازم برای تبدیل مازوت به سایر محصولات پتروشیمی را نداشتند. در کشورهای غربی به کوره‌هایی که از مازوت استفاده می‌کنند، کوره‌های ضایعات‌سوز نیز می‌گویند.
مازوت که به طور عمده توسط کشورهای روسیه، قزاقستان، آذربایجان، ترکمنستان و ایران تولید می‌شود برای گرم کردن بویلرها (دیگ بخار) جهت تولید بخار مورد استفاده
قرار می‌گیرد؛ زیرا این ماده، گرمای سوختن بسیار بالایی دارد. از عوامل مهم در درجه‌بندی این سوخت باید به محتوای گوگرد آن اشاره کرد که متاثر از منبع اصلی آن است.
در حمل‌ونقل، مازوت به طور معمول به این سوخت، نفت کثیف (Dirty Oil) می‌گویند و از آن‌جایی که ویسکوزیته (میزان مقاومت سیال در مقابل جاری شدن) بسیار بالایی دارد، پمپ‌کردن آن به تجهیزات خاصی نیازمند است. تفاوت در ویسکوزیته مازوت باعث می‌شود تا این سوخت به چند دسته‌ی مختلف تقسیم شود:
● CST180
● CST230
● CST280
● CST380
● M۱۰۰
دراین میان، مازوت ۱۰۰ (M۱۰۰) نیز به‌دلیل وجود مقادیر مختلف گوگرد، به ۴ نوع مختلف تقسیم می‌شود:
● گوگرد زیاد (High Sulphur): شامل ۲ تا ۳.۵ درصد گوگرد
● گوگرد معمولی (Normal Sulphur): شامل ۱ تا ۲ درصد گوگرد
● گوگرد کم (Low Sulphur): شامل ۰.۵ تا ۱ درصد گوگرد
● گوگرد بسیار کم (Very Low Sulphur): شامل ۰.۵ درصد گوگرد
پس از آنکه با مازوت آشنا شدیم، باید در مورد مازوت‌سوزی در نیروگاه‌ها اطلاعاتی کسب کنیم. با اینکه مصرف مازوت در نیروگاه‌ها و سایر صنایع در پاییز و زمستان ممنوع است، اما همچنان تردیدهایی در این‌باره وجود دارد و برخی دلیل تشدید آلودگی هوا را استفاده از مازوت در نیروگاه‌ها و صنایع می‌دانند. اما نیروگاه زیر بار مصرف مازوت در شش ماه دوم سال نمی‌روند و معتقدند که مازوت تنها ۶ درصد سوخت مورد نیاز نیروگاه‌ها را تشکیل می‌دهد؛ بنابراین نمی‌تواند سبب آلودگی هوا باشد.
گفتنی است، سهم سوخت‌های مصرفی در نیروگاه‌ها بدین شرح است؛ ۸۵ درصد گاز، ۹درصد گازوئیل و ۶ درصد مازوت.

اظهارنظر مسئولان در مورد مازوت‌سوزی نیروگاه‌ها در کشور
مصطفی رجبی‌مشهدی، سخنگوی صنعت برق در تاریخ ۱۵ آذر ماه ۱۴۰۲ در گفت‌وگو با همشهری آنلاین درباره اینکه آیا در نیروگاه‌های کشور مازوت استفاده می‌شود، گفت: در پنج نیروگاهی که در استان تهران برق تولید می‌کنند، مازوت مصرف نمی‌شود؛ ضمن اینکه برنامه و اولویت ما در نیروگاه‌های شهرهای پرجمعیت و کلانشهرها استفاده از گاز و سپس گازوئیل استاندارد برای تولید برق است. وی ادامه داد: در مقایسه با سال گذشته گاز بیشتری برای مصرف در نیروگاه‌ها تحویل گرفتیم و اگر هموطنان در مصرف برق و گاز صرفه‌جویی کنند از سوخت مایع در تولید برق استفاده نخواهیم کرد.
رجبی‌مشهدی با اشاره به اینکه در نیمه نخست آذر ماه به نسبت مدت مشابه سال قبل، ۳۰درصد کم‌تر از سوخت مازوت در نیروگاه‌ها استفاده شد، اظهار کرد: در مجموع، مازوت سهم بسیار اندکی از سوخت موردنیاز نیروگاه‌ها را تشکیل می‌دهد و در برخی نیروگاه‌ها از مازوت همزمان با گاز استفاده می‌شود.

بیش از ۱۰ سال است که هیچ یک از نیروگاه‌های تهران سوخت مازوت دریافت نکرده‌اند
مجید شهیدی، مدیرکل روابط‌عمومی شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی نیز که سوخت نیروگاه‌های کشور را تامین می‌کند درباره احتمال مازوت‌سوزی در نیروگاه‌ها، توضیح داد: شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی در طول سال سوخت مورد نیاز نیروگاه‌ها را تامین می‌کند. برخی نیروگاه‌ها مازوت‌سوز هستند و برخی دیگر با سوخت گاز فعالیت می‌کنند. شهیدی تصریح کرد: براساس قانون هوای پاک و مصوبه شورای عالی امنیت ملی، شهرهای بزرگ و مراکز استان که نیازمند مازوت‌سوزی باشند باید مجوز شورای امنیت بگیرند، اما با همین قانون هم بیش از ۱۰سال است که هیچ یک از نیروگاه‌های تهران سوخت مازوت دریافت نکرده‌اند اما در برخی نیروگاه‌ها که گاز کم بیاید، چاره‌ای جز سوزاندن سوخت فسیلی نیست. وی با اشاره به اینکه دو پالایشگاه گازی در سال‌های گذشته به دلیل مصرف بالای گاز خاموش شدند، خاطرنشان کرد: آن‌ها ۶۰ میلیون مترمکعب مصرف گاز داشتند و همین موضوع باعث شد پالایشگاه خاموش شود.
این مقام مسئول بیان کرد: نیروگاه را هم نمی‌توان در این شرایط غیرفعال کرد؛ به همین دلیل برخی نیروگاه‌ها با نفت گاز فعالیت کردند و اکنون نیز در تهران گازوئیل زیر ۱۰پی‌پی‌ام توسط پالایشگاه‌ها تامین می‌شود. اما سهمیه مازوت سالانه به نیروگاه‌ها تحویل داده شده و آن‌ها در مخازنشان نگهداری می‌کنند.
شهیدی با اشاره به این موضوع که نیروگاه‌ها مازوت می‌سوزانند یا نه به ما ارتباط ندارد، گفت: این شرکت تنها تامین‌کننده نیاز سوختی کشور است؛ تا جایی که ما می‌دانیم ۱۰سال است شیر توزیع مازوت باز نشده است.

نیروگاه‌های تهران، اصفهان، کرج و اراک مازوت‌سوزی ندارند
داریوش گل‎علی‌زاده، رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست نیز در گفت‌وگو با همشهری آنلاین، اظهار کرد: درحال حاضر نیروگاه‌های شهرهای تهران، اصفهان، کرج و اراک هیچ‌کدام مازوت‌سوزی ندارند و اگر هم مازوت بسوزانند، انتشار آلاینده‌های حاصل از این سوخت فسیلی علت آلودگی هوا نیست، بلکه عامل تشدیدکننده آلودگی هواست. گلی‌علی‌زاده درخصوص آلودگی هوای کلانشهرها در فصل‌های پاییز و زمستان، بیان کرد: بارگذاری در هر پهنه و منطقه باید منطبق بر ظرفیت اکولوژیکی سرزمین باشد.
وی تصریح کرد: در بحث آلودگی هوا هم باید ظرفیت تهویه هوا را درنظر بگیریم و میزان انتشار آلاینده‌ها از منابع متحرک و منابع ثابت باید به‌گونه‌ای باشد که اقلیم منطقه، توان و ظرفیت پالایش آن را داشته باشد. این مقام مسئول با اشاره به اینکه بیش از ۹۴ درصد تولید انرژی ایران متکی به مصرف سوخت‌های فسیلی است، گفت: در نتیجه اگر مصرف سوخت‌های فسیلی با بهترین تکنولوژی هم همراه باشد، سبب انتشار آلودگی می‌شود؛ درصورتی که اگر میزان انتشار متناسب با ظرفیت تهویه هوا نباشد، مشکلی که به آن دچار هستیم، کماکان ادامه خواهد داشت.

مازوت‌سوزی در هیچ یک از نیروگاه‌هایی که نزدیک کلان‌شهرها و مراکز جمعیتی قرار دارند، انجام نمی‌شود
به نقل از پایگاه خبری شانا، علی سلاجقه، رئیس سازمان محیط زیست نیز ۲۲ آذر ماه ۱۴۰۲ در حاشیه نشست دولت، با اشاره به موضوع مازوت‌سوزی، گفت: به عنوان امین مردم اعلام می‌کنم که مازوت‌سوزی در هیچ یک از نیروگاه‌هایی که نزدیک کلان‌شهرها و مراکز جمعیتی قرار دارند، انجام نمی‌شود و این موضوع فقط برای نیروگاه‌هایی است که دور از مراکز جمعیتی قرار دارند.
سلاجقه با بیان اینکه طبق ابلاغیه روز ۲۱ آذر ماه سال جاری، چند نیروگاهی که در کلان‌شهرها هستند، به هیچ وجه مجوز مازوت‌سوزی ندارند، اظهار کرد: کیفی‌سازی بنزین یورو ۴ وضع خوبی دارد و بنزین یورو ۵ نیز در کلان‌شهرها توزیع می‌شود.
ساناز جعفرزاده، مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و بهره‌برداری تولید شرکت برق حرارتی در گفت‌وگو با پایگاه خبری شانا در تاریخ ۱۹ آذر ماه سال جاری با بیان اینکه از ابتدای امسال تاکنون در هیچ یک از نیروگاه‌های داخل کلان‌شهرهای کشور از سوخت مازوت استفاده نشده است، خاطرنشان کرد: با این وجود شاهد آلودگی شدید هوای شهرهایی همچون تهران، اصفهان و اراک هستیم؛ بنابراین نباید از دلایل اصلی آلایندگی هوا غافل شویم.

نیروگاه طرشت مازوت‌سوزی ندارد
افشین داودی، مدیر بهره‌برداری نیروگاه طرشت نیز با تأکید بر اینکه این نیروگاه مازوت‌سوزی ندارد، گفت: این نیروگاه تنها از سوخت گاز (سی‌ان‌جی) استفاده می‌کند و واحدهای بخار نیروگاه به‌دلیل رعایت موازین زیست محیطی از سوخت مازوت استفاده نمی‌کنند. وی اظهار کرد: مخازن سوخت مازوت بیش از ۳۰ سال است که از این نیروگاه جمع‌آوری شده و بخش مازوت‌سوز این نیروگاه به مجموعه ورزشی تبدیل شده است.

راهبردهای مهم برای رفع مشکل زیست محیطی مازوت‌سوزی نیروگاه‌ها
به نقل از پایگاه خبری شانا، اسماعیل کفایتی، رئیس پارک نوآوری و فناوری صنعت نفت ۶ شهریور ماه سال ۱۴۰۲ در آیین رویداد گوگردزدایی و ارتقای کیفیت نفت کوره با اشاره به اینکه افزون بر گوگردزدایی مازوت می‌توانیم آن را به ارزش افزوده تبدیل کنیم، اضافه کرد: از این رو افزون بر تولید محصولاتی نظیر گازوئیل، بنزین و… می‌توانیم فرآورده با ارزش بالاتر نیز از مازوت بگیریم. کفایتی گوگردزدایی پیش از استفاده از نفت کوره، گوگردزدایی از دودکش پس از مصرف و جایگزین کردن با سوخت‌های دیگر را از راهبردهای مهم جهانی برای رفع مشکل محیط زیست دانست و اظهار کرد: برای گوگردزدایی مازوت نشستی را با یک شرکت چینی برگزار کرده‌ایم.
رئیس پارک نوآوری و فناوری صنعت نفت گفت: گوگردزدایی باید از دو جنبه پسا احتراق و پیش از استفاده بررسی شود، اما به دلیل مسائل محیط زیستی، پسا احتراق گزینه مناسبی نیست؛ از این رو با هدف ارزش افزوده باید پیش از استفاده مازوت گوگردزدایی انجام و تبدیل به فرآورده بهتر شود. وی افزود: برای مدیریت ناترازی گاز باید از مازوت استفاده شود؛ از این رو
باید کیفیت مازوت بهبود یابد و برای این کار سیستم‌های جدیدی را برای کاهش مازوت استخراج کنیم.
شهنام اشتری، مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی ۹ دی ماه سال جاری در گفت‌وگو با خبرگزاری ایرنا با تایید مازوت‌سوزی نیروگاه حرارتی تبریز، اظهار کرد: این موضوع در آلودگی هوای این کلانشهر تاثیر به سزایی دارد.
بهنام یوسفی، عکاس خبرگزاری مهر نیز در تاریخ ۹ دی ماه سال جاری عکس‌هایی را از مازوت‌سوزی نیروگاه شازند روی سایت این خبرگزاری منتشر کرد. نیروگاه شازند شبانه‌روز ۴ میلیون لیتر مازوت می‌سوزاند که سهم قابل توجهی در آلودگی هوای اراک دارد.

اثرات ورود مازوت به محیط زیست
همانطور که در پاراگراف‌های بالاتر اشاره شد، برای گرم شدن بویلرها در نیروگاه‌های حرارتی از مازوت استفاده می‌کنند اما ورود مازوت و سایر نفت‌های کوره به محیط زیست آثار مختلفی را به همراه دارند؛ نفت‌های کوره همچون مازوت از مواد شیمیایی مختلفی تشکیل شده‌اند و هریک نوعی مخلوط متفاوت از دیگری به شمار می‌آید. زمانی که این مواد به خاک یا آب‌های سطحی می‌رسند، بخشی از آن‌ها تبخیر می‌شوند؛ برخی دیگر نیز به دلیل نشتی مخازن نگهداری آن‌ها در آب و خاک حل خواهند شد. مواد شیمیایی تبخیر شده می‌توانند در اثر تابش نور خورشید به ترکیبات دیگری شکسته شوند. این اتفاق در اثر فعالیت‌های قارچ‌ها و باکتری‌های داخل آب یا خاک نیز صورت می‌گیرد. این مواد شیمیایی که در خاک و محیط‌های دیگر وجود دارند می‌توانند تا بیش از یک دهه در محیط زیست باقی بمانند. بنزن، تولوئن و زایلین از جمله این ترکیبات سمی هستند.
امروزه ما به روش‌های مختلفی در معرض فرآورده‌های نفتی از جمله نفت کوره و مازوت
قرار می‌گیریم. محتمل‌ترین حالت زمانی است که برای گرم کردن خانه‌ها از نفت سفید استفاده شود که در گذشته بسیار رواج داشته است. علاوه بر این، از نفت سفید و سایر ترکیبات نفتی به عنوان حلال و پاک‌کننده نیز بهره می‌گیرند؛ بنابراین در صورت ذخیره و نگهداری این مواد در منزل و تبخیر آن‌ها، احتمال تماس آن‌ها با پوست بسیار زیاد است. علاوه بر این، وجود نیروگاه‌های حرارتی در نزدیکی شهرها و استفاده از مازوت در آن‌ها سبب قرارگیری انسان در معرض ترکیبات حاصل از سوختن ناقص این فرآورده‌ها خواهد شد.
مازوت و سایر سوخت‌ها زمانی که آن‌ها را در هوا تنفس و یا آب و غذای آلوده را مصرف کنید و همچنین به هنگام تماس پوست با این مواد، وارد بدن می‌شوند. همچنین اگر محل کار یا زندگی شما در نزدیکی کارخانه‌ها و نیروگاه‌هایی باشد که از این سوخت استفاده می‌کنند، مازوت و سایر سوخت‌ها وارد بدن می‌شوند.

اثرات استفاده از مازوت بر سلامتی
در اثر سوزاندن سوخت‌های فسیلی حاوی گوگرد همچون مازوت، ترکیباتی موسوم به Sox منتشر می‌شوند که بخش بیشتر آن را SO2 تشکیل می‌دهد؛ SO2 گازی سمی است که برای سلامتی مضر است. این گاز، وزن بیشتری نسبت به هوا دارد و زمانی که غلظت آن در هوا به بیش از ۵۰۰ppb برسد، بوی بدی خواهد داشت که در این سطح، کشنده خواهد بود.
این گاز در غلظت‌های پایین‌تر، درد قفسه سینه، مشکلات تنفسی، قرمزی چشم و افزایش احتمال بروز بیماری‌های قلبی و تنفسی را به همراه دارد. به طور کلی، غلظت معمول این گاز در اتمسفر کم‌تر از ۱۰ppb باید باشد که در این غلظت اثر مخربی بر سلامتی نخواهد داشت.
اثر دوم سوزاندن مازوت و سایر سوخت‌های گوگردی، تشکیل سولفات‌ها و نیترات‌ها به شکل آئروسول یا ذرات بسیار ریز هوا است که «ذرات معلق» (Particulate Matter) موجود در هوا را سبب می‌شوند. این ذرات معلق با تشدید آلودگی هوا خطر آسم و حملات قلبی و تنفسی را افزایش می‌دهند. اثر سوم سوزاندن مازوت از منبع انتشار آن فراتر می‌رود و در این حالت اکسیدهای گوگرد به دلیل واکنش در اتمسفر و فاز محلول در آب، به اسید تبدیل می‌شوند. این آئروسول‌های اسیدی تحت شرایط خاص هواشناسی به باران اسیدی، برف و مه تبدیل خواهند شد. زمانی که آلودگی هوا ناشی از عملکرد و فعالیت‌های انسانی نباشد، pH باران‌های اسیدی در حدود ۵.۵ خواهد بود که این میزان خاصیت اسیدی به دلیل وجود کربنیک اسید حاصل از واکنش بخار آب با دی‌اکسید کربن است.
این باران‌های اسیدی اثرات مخرب دیگری نیز بر جای می‌گذارند که از میان آن‌ها می‌توان به حل شدن فلزات سنگین در باران‌های اسیدی اشاره کرد و خاک‌ها نیز دیگر توانایی نگه‌داشتن ریشه درختان را نخواهند داشت. در نتیجه با فرسایش خاک و از بین رفتن پوشش گیاهی، احتمال بروز سیل افزایش می‌یابد.

ضرورت استفاده از دستگاه تصفیه هوا
این نکته که افزایش غلظت آلاینده‌ها در هوا سیستم‌های حیاتی انسان را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد و عوارض جانبی فراوانی بر محیط زیست دارد به اثبات رسیده است. هرگاه صحبت از آلودگی هوا پیش می‌آید، عموم افراد ماندن در فضای بسته خانه را توصیه کرده و به آلودگی هوای شهری و محیط بیرونی فکر می‌کنند. غافل از آنکه میزان آلاینده‌ها و ذرات معلق در فضاهای سربسته می‌تواند تا حدود ده برابر بیشتر از فضای بیرون باشد. اندازه میزان آلایندگی در فضاهای سربسته نشان‌دهنده آلودگی بیشتر در مقایسه با فضاهای بیرونی بوده است.
اگر چه توصیه‌های بهداشتی و سلامتی بسیاری برای کاهش آثار منفی آلاینده‌ها وجود دارد اما در نهایت کارشناسان توصیه می‌کنند استفاده از دستگاه تصفیه هوا برای کاهش خطر مسمومیت با آلاینده‌های ناشی از سوزاندن سوخت‌های فسیلی مانند مازوت ضروری است.
یکی از متداول‌ترین سوالاتی که درباره دستگاه‌های تصفیه هوا پرسیده می‌شود، این است که آیا واقعا دستگاه تصفیه هوا قابلیت کاهش دادن آثار سوء ناشی از مازوت‌سوزی در فضاهای بسته مانند خانه را دارد؟ که در پاسخ یه این سوال می‌توان گفت: در شرایط فعلی که راهکارهای موثر برای رفع پدیده آلودگی چندان عملی نیست، بررسی عملکرد دستگاه تصفیه هوا در مقابله با آثار مازوت‌سوزی در محیط‌های سربسته به عنوان یک راهکار کوتاه مدت می‌تواند تاثیر آن در سلامت خانواده و در نهایت جامعه را به خوبی نشان دهد.
در کشورهای پیشرفته بر روی دودکش‌های نیروگاه، تجهیزات رفع آلودگی و فیلتراسیون به منظور تصفیه و فیلتر گاز خروجی از نیروگاه‌ها نصب می‌شود و همین مسئله مانع از انتشار آلودگی ناشی از سوخت زغال‌سنگ و مازوت در محیط می‌شود. خبرگزاری اسپوتنیک در سال ۲۰۱۸ گزارشی به نقل از روزنامه South China Morning Post، منتشر کرد که در آن اعلام شده بود چین بزرگ‌ترین دستگاه تصفیه هوا در جهان را فعلا به طور آزمایشی راه‌اندازی کرده است. دستگاه تصفیه هوا با استفاده از نیروگاه‌های حرارتی ساخته شده در اطراف این برج کار می‌کند. هوایی که وارد این نیروگاه‌ها می‌شود، بر اثر گرم شدن بر اثر نور خورشید در برج بالا رفته و از فیلترهای تصفیه هوا عبور می‌کند. طراحان می‌گویند در نتیجه احداث این دستگاه تصفیه هوا، در کاهش میزان دود در هوای یک منطقه پهناور توفیق حاصل خواهد شد. در ایران نیز به دلیل‌عدم استفاده از فناوری‌های موجود در حوزه فیلتراسیون، به تمام نیروگاه‌ها سوخت گاز و گازوئیل تحویل داده می‌شود، اما در فصول سرد سال به علت کمبود گاز و گازوئیل، به طور محدود در برخی نیروگاه‌ها نفت کوره توزیع و ارائه می‌شود، اما در کنار آن می‌بایست نسبت به استانداردسازی نیروگاه‌ها اقدام شود.
با توجه به اینکه مشتقات گوگرد موجود در مازوت اصلی‌ترین عامل آلودگی این فرآورده نفتی هستند، از این رو حذف این عنصر می‌تواند تا ۹۰ درصد از آلودگی‌های انتقال یافته به هوا را تعدیل کند. بر همین مبنا دو راهکار حذف مشتقات گوگرد از سوخت پیش از ورود به نیروگاه، همچنین حذف مشتقات گوگرد از طریق فیلتراسیون دود پس از سوخت مازوت در نیروگاه از شیوه‌های فنی کاهش قابل توجه آلودگی هوا است. با توجه به تحلیل اقتصادی و زمان مورد نیاز در دسترس باید نسبت به انتخاب یکی از این دو راه‌حل در کاهش آلودگی ناشی از مصرف مازوت اقدام کرد.
نصب فیلتر و استفاده از شیوه‌های حذف مشتقات گوگرد در دودکش نیروگاه‌ها می‌تواند زمینه استفاده از مازوت را مهیا کند و به عبور مؤثر از چالش قطعی برق و قطعی گاز بدون تشدید آلودگی هوا منجر شود.

نیروگاه‌های ایران مجهز به سیستم کنترل آلودگی و یا تصفیه هوا هستند؟
روزنامه ایران در گزارشی که در تاریخ ۶ آذر ماه سال ۱۴۰۰ منتشر کرد، آورده است «نیروگاه‌ها براساس ماده ۲۳ قانون هوای پاک موظف به استفاده از سیستم کنترل آلودگی هستند اما هیچ نیروگاهی تاکنون به این سیستم تجهیز نشده است».
اما خبرگزاری ایسنا در ۱۹ دی ماه سال ۱۴۰۱ در گزارشی تحت عنوان «تنیده شدن نانو الیاف‌ها در کلاف آلایندگی صنایع نیروگاهی» این‌چنین آورده است:
علی‌اصغر نجیمی، مدیر گروه صنعت ستاد توسعه فناوری نانو، نانو فیلترها شامل دو دسته «هوای ورودی» و «هوای خروجی» کارخانه‌ها و واحدهای صنعتی است و هر صنعتی که موتور و یا توربین داشته باشد، دارای هوای ورودی است که در حال حاضر در این زمینه تکنولوژی «نانو فیبر» را در اختیار داریم که شامل دستگاه‌های تولیدکننده نانو الیاف و فیلترهای نانویی می‌شود که توسط شرکت‌های دانش‌بنیان از سال ۱۳۹۰ توسعه یافته است.
نجیمی با بیان اینکه برخی از شرکت‌های صنعتی برای تصفیه هوای خروجی واحدهای صنعتی خود اقدام به واردات این نوع فیلترها کردند، اظهار کرد: اما به دلیل اعمال تحریم‌ها از فروش آن به ایران امتناع شد و شرکت‌های نانویی دانش‌بنیان در این زمینه وارد شدند و توانستند این نوع فیلترها را به صورت صنعتی تولید کنند؛ به گونه‌ای که در حال حاضر در یکی از شرکت‌های صنعتی پنج خط تولید این نوع فیلترها راه‌اندازی شده و ظرفیت بالایی از تولید فیلترهای ویژه هوای ورود کارخانجات و واحدهای صنعتی و نیروگاه‌ها ایجاد کرده‌اند. وی با اشاره به اینکه سایر شرکت‌های صنعتی نیز دستگاه‌های تولیدکننده نانو فیلترهای داخلی را خریداری و اقدام به راه‌اندازی خطوط فیلترهای نانویی هوای ورودی واحدهای صنعتی کردند، یادآور شد: ویژگی این فیلترها این است که هوای پاک‌تری را وارد محفظه احتراق می‌کند. زمانی که هوای پاک وارد محفظه شود، احتراق به صورت کامل انجام می‌شود.
نجیمی اضافه کرد: این ویژگی هم کاهش مصرف سوخت را به دنبال دارد و هم باعث می‌شود آسیب به قطعات متحرک موتور کاهش یابد و نتیجه این دو عامل کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری در مجتمع‌هایی که از نانو فیلتر بهره می‌برند، خواهد شد.
مدیر گروه صنعت ستاد توسعه فناوری نانو، افزایش بهره‌وری تولید برق در نیروگاه‌ها را از دیگر دستاوردهای بهینه‌سازی مصرف سوخت دانست و یادآور شد: بر اساس گزارش‌های منتشر شده استفاده از فیلترهای نانو برای تصفیه هوای ورودی نیروگاه‌ها، تا حدود یک درصد بهره‌وری را افزایش می‌دهد که عدد بالایی برای نیروگاه‌ها به شمار می‌رود. وی با بیان اینکه در حال حاضر حدود ۳۰ نیروگاه از این نوع فیلترها استفاده می‌کنند، اضافه کرد: علاوه بر نیروگاه‌ها شرکت نفت و گاز نیز از این نوع فیلترها در واحدهای خود استفاده می‌کنند.

نسل جدید نانو فیلتر با قابلیت جذب دوده
در شرایطی که آلودگی هوای کلانشهرها مشکلات بسیاری را ایجاد کرده است، نوآوری محققان ایرانی به کمک رفع آلاینده‌های هیدروکربنی محیط زیست آمده است. فیلتر دوده تولید شده قابلیت اجرا بر روی انواع خودروی دیزل و حتی با پایه موتور یورو ۲ و با شرایط سوخت گازوئیل یورو ۲ و ۷۰۰ PPm گوگرد را دارد. همچنین عمر و پایداری ۳ برابری نسبت به نمونه فیلتر سرامیکی خارجی دارد. این فیلتر هوا قدرت جذب ذرات کوچک‌تر از ۲.۵ میکرون را دارد. پس می‌تواند برای کنترل آلودگی گامی مهم باشد؛ ضمن آنکه این فیلترها با نصب یک نانو کاتالیست جاذب، قابلیت استفاده در خودروهای بنزینی را نیز دارد.
یکی دیگر از شرکت‌های دانش‌بنیان نانو فیلترهای صنعتی را به تولید رسانده و توانسته است فیلترهای نیروگاهی خود را به عراق و فیلترهای خودرویی را به افغانستان صادر کند. در فیلترهای هوای این شرکت از نانوالیاف استفاده شده است که این نانوالیاف نیز در این شرکت با خرید ۴ دستگاه تولید نانوالیاف ایرانی، تولید می‌شود.
فیلترهای صنعتی و نیروگاهی تولید شده در این شرکت دانش‌بنیان از قابلیت‌هایی چون حفاظت بهتر از قطعات توربین‌های نیروگاهی، کاهش هزینه‌های توقفات و افزایش توان تولید برق و افزایش عمر فیلترها حداقل به ۱.۵ برابر عمر فعلی برخوردارند.

تولید فیلترهای نانویی نمونه‌برداری از آلاینده‌های هوا
محققان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی موفق به اخذ گواهینامه نانومقیاس برای فیلتر نمونه‌برداری از سیلیس کریستالی شده‌اند که در فرآیند شناسایی کمی و کیفی آلاینده‌های هوا کاربرد دارد. تاکنون تولید فیلترهای نمونه‌برداری از آلاینده‌های هوا در داخل کشور با محدودیت همراه بوده و واردات آن نیز با توجه به تحریم‌های اقتصادی و نوسانات قیمت ارز، دشوار بوده است. بر این اساس توسعه فیلترهای تجاری بر پایه نانوالیاف برای اهداف نمونه‌برداری از آلاینده‌های ذره‌ای هوا مد نظر این محققان قرار گرفت. هدف اصلی این پروژه، جلوگیری از واردات این محصول و خروج ارز، معرفی نمونه‌های جدید و جایگزین برای فیلترهای نمونه‌برداری معمول و فراهم کردن شرایط فروش خطوط تولید نانوالیاف برای استفاده در تولید محصولی جدید به دنیا است.
در شناسایی و تعیین مقدار مواد شیمیایی در هوای محیط کار، مرحله‌ای با عنوان نمونه‌برداری وجود دارد که دارای اهمیت خاصی است و بر مبنای این نمونه‌برداری‌ها، آزمایشات لازم برای شناسایی کمی و کیفی آلاینده‌های هوا انجام گرفته و نتایج به دست آمده برای انجام اقدامات بعدی یعنی کنترل خطر آلاینده‌های شیمیایی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

تولید مدیاهای منسوج فیلترهای صنعتی هوا
هوای ایران در میان آلوده‌ترین هواها در جهان بوده و با توجه به رشد صنعتی در حال وخیم‌تر شدن است و ذرات معلق ناشی از فرآیند تولید مواد معدنی و سیمان در کارخانه‌ها به عنوان یکی از عوامل مهم ایجادکننده این آلودگی‌ها محسوب می‌شود. بر این اساس محققان جهاد دانشگاهی صنعتی امیرکبیر تولید مدیاهای منسوج فیلترهای صنعتی را
در دستور کار قرار دادند.