صرفاً جهت اطلاع دوبار سفر رئیس‌جمهور به ترکیه لغو شد اما…

آفتاب یزد ـ رضا بردستانی: طی دو مرحله در هفتم آذر و چهاردهم دی ماه سال جاری، سفر رئیس‌جمهور به ترکیه در آخرین دقایق لغو شد. پیرامون لغو سفر اول در آخرین دقایق، بسیاری نوشتند و گمانه زنی‌هایی نیز صورت پذیرفت(من جمله این که؛ منابع دیپلماتیک به الشرق‌الاوسط ترکی توضیح دادند لغو ناگهانی سفر رئیسی به‌دلیل تلاش او برای تحت فشار قرار دادن ترکیه برای اتخاذ موضعی فراتر از لفاظی‌های تند علیه اسرائیل بوده است.) حتی وزارت امور خارجه ایران نیز واکنش نشان داد (هرچه رسانه‌های ترکیه را بررسی کردم، نشانی از واکنش و تحلیل و علت عدم انجام این سفر را نیافتم و ندیدم) اما لغو سفر دوم به آن دلیل که یک حادثه تروریستی در کرمان رخ داده بود، بنا بر آن چه در جهان نیز مرسوم است، معمولاً رؤسای جمهور و مقامات عالی رتبه اگر برنامه‌ای داشته باشند آن را برای تمرکز بیشتر بر آن بحران و احترام به حادثه دیدگان، لغو کرده یا به تعویق می‌اندازند اما لغو این دو سفر، دو همزمانی قابل تأمل نیز داشت و آن حضور بلینکن در متن و حاشیه است.

نخستین سفری که لغو شد
دو هفته قبل از فرارسیدن هفتم آذر(موعدی که برای سفر نخست رئیسی به ترکیه از سوی اردوغان اعلام شده بود) امینه اردوغان، همسر رجب طیب اردوغان میزبان نشستی با حضور همسران سران کشورها با موضوع «حمایت از غزه» بود. در این نشست که همسران رهبران چندین کشور مسلمان از جمله قطر، مالزی و ازبکستان حضور داشتند، همسر ابراهیم رئیسی دعوت نشده بود.
فردای هفتم آذر، بنا بر آن چه روزنامه «حریت» چاپ ترکیه نوشته است، هاکان فیدان وزیر امور خارجه ترکیه با آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه آمریکا در بروکسل دیدار کرد. بلینکن در آن دیدار می‌گوید: «من از همکاری با ترکیه، متحد مهم و بسیار ارزشمند ناتو سپاسگزارم.»
در همان تاریخ، یعنی هشتم آذرماه، نشست مهمی در شورای امنیت سازمان ملل متحد در نیویورک درباره درگیری‌ها در غزه برگزار می‌شود که بنا بر اعلام امیرعبداللهیان، علی رغم تلاش‌های بسیار، آمریکایی‌ها ویزای وزیر امور خارجه را با تأخیر بسیار زیاد صادر می‌کنند(حدود یک بامداد همان روز ویزا صادر می‌شود) و چون امکان حضور نبوده، امیرعبداللهیان از انجام آن سفر صرف نظر می‌کند (وزارت امور خارجه این موضوع را در پاسخ به کسانی می‌گوید که اعلام علت عدم حضور وزیر امور خارجه ایران را خواستار شده بودند.)

دومین سفری که لغو شد
چهاردهم دی ماه قرار بود رئیس جمهوری اسلامی ایران با تنی چند از مقامات راهی آنکارا شود. در پی حوادث کرمان، بازهم در آخرین دقایق، این سفر لغو می‌شود. علت معلوم است و قابل قبول: «به احترام حادثه دیدگان حملات تروریست و رسیدگی به امور مربوط به این حادثه».
یک روز قبل از این تاریخ (سیزدهم دی ماه)، تصویری در برخی رسانه منتشر می‌شود که دیدار و گفتگوی وزیر راه و شهرسازی ایران و «هاکان فیدان»، وزیر امور خارجه ترکیه(!) را نشان می‌دهد. رسانه‌های ایران خیلی کوتاه نوشتند:« مهرداد بذرپاش وزیر راه و شهرسازی کشورمان که به ترکیه رفته است با هاکان فیدان وزیر خارجه این کشور دیدار و گفتگو کرد.»
خبرگزاری ایرنا اما گزارش مفصل‌تری منتشر می‌کند و می‌نویسد:« بذرپاش در جلسه‌ای با وزیر امور خارجه کشور ترکیه ضمن بررسی آخرین وقایع اخیر منطقه، بر حضور قدرتمندانه‌تر کشورهای مسلمان در تقابل با کشورهای حامی رژیم کودک‌کش و مقابله با کشتارهای بیرحمانه رژیم جنایتکار صهیونیستی تاکید کرد. وی در ادامه پیشنهاداتی درباره برگزاری نشست سه جانبه وزرای خارجه ایران، ترکیه و جمهوری آذربایجان در جهت افزایش نقش کریدورهای ترانزیتی در اقتصاد سه کشور مطرح کرد.
به گفته بذرپاش، حجم تجارت میان ایران و ترکیه به عنوان سومین شریک تجاری کشورمان، پس از همه‌گیری کرونا روند افزایشی گرفته است. ظرفیت بالای ایران در حوزه ترانزیت کالا در منطقه و ارتقای سطح مبادلات تجاری دو کشور، از دیگر موضوعات مطرح شده میان بذرپاش و فیدان بود.
بذرپاش در این نشست ضمن تاکید بر نقش مهم کمیسیون‌های مشترک در توسعه روابط دو جانبه به ویژه با کشورهای همسایه، دستاوردهای کمیسیون مشترک دو کشور را موفقیت آمیز ارزیابی کرد. وی در ادامه، اعلام آمادگی طرف ایرانی را به‌منظور میزبانی این کمیسیون در روزهای آتی اعلام کرد. وزیر راه و شهرسازی همچنین در نشست با همتای ترکیه‌ای خود به بررسی برخی از مشکلات تردد حمل و نقل جاده‌ای میان دو کشور پرداخت.»
نکته ی عجیب ماجرا اما، نقل قول‌هایی است که خبرگزاری ایرنا از «هاکان فیدان» منتشر می‌کند: «هاکان فیدان نیز در ابتدای این نشست، جان باختن تعدادی از هموطنان مان در حادثه تروریستی کرمان را تسلیت گفت. وزیر امور خارجه ترکیه با اشاره به هدف‌گذاری تجارت ۳۰ میلیارد دلاری میان ایران و ترکیه، این حجم از تجارت را با افزایش همکاری‌های دوجانبه، قابل دستیابی دانست. وی بر همکاری دو کشور در حوزه انرژی اعم از نفت، گاز و برق و حوزه‌های گمرکی نیز تاکید کرد.» این در حالی است که رسانه‌های ترکیه و صفحه رسمی وزارت امور خارجه در شبکه‌های اجتماعی، جزئیات بیشتری از این ملاقات را منتشر نکرده اند!

بازهم بلینکن!
پیشتر نوشتیم فردای روزی که قرار بود رئیس‌جمهور در آنکارا با رجب طیب اردوغان ملاقات داشته باشد و آن سفر و ملاقات به دلیل لغو در آخرین دقایق انجام نشد، هاکان فیدان در بروکسل با «بلینکن ملاقات می‌کند و حال، یک روز بعد از سفری که بازهم در آخرین دقایق لغو شد، وزیر امور خارجه آمریکا در ترکیه به سر می‌برد.
دچار توهم توطئه نشده‌ایم اما پرسش‌هایی در این زمینه وجود دارد:
ـ همچنان می‌خواهیم بدانیم سفر هفتم آذرماه به چه دلیل به تعویق افتاد؟
ـ علت عدم دعوت از همسر رئیسی در نشستی که امینه اردوغان، همسر رجب طیب اردوغان با موضوع «حمایت از غزه» و با حضور همسران رهبران چندین کشور مسلمان از جمله قطر، مالزی و ازبکستان برگزار شد چه بود؟
ـ بسیاری از مقامات کشورهای منطقه (عراق، عمان، قطر و…) در مقاطع زمانی مختلف به ایران می‌آیند و با مقامات ایرانی ملاقات و گفتگو می‌کنند که قبل یا بعد آن با مقامات آمریکایی ملاقات‌هایی داشته‌اند یا حتی سفرهایی به واشنگتن انجام داده اند، آیا همگی این‌ها حامل پیام‌هایی از کاخ سفید بوده‌اند یا دیدارهای قبل و بعد ملاقات با مقامات ایرانی جهت ارائه گزارش و کسب تکلیف است؟
ـ ۹۰ روز از جنگ حماس و اسرائیل می‌گذرد. در این مدت، نشست‌ها و جلساتی با موضوع غزه در ابعاد منطقه‌ای و بین‌المللی برگزار شده که عمدتاً ایران در آن نقش و حضوری نداشته است(برای نمونه، گروه تماس که هفت کشور تشکیل‌دهنده این گروه شامل «ترکیه، اندونزی، نیجریه، اردن، مصر، قطر و عربستان» بودند، تشکیل شد، سفرهایی به پکن و مسکو انجام دادند که در این گروه نیز جای خالی ایران کاملاً محسوس بود) دلیل این عدم حضورها چیست؟!
ـ درباره ی سفر بلینکن به منطقه و سفر به چندین کشور، مفصل با دکتر علی بیگدلی گفتگو کردیم که متن آن در شماره شنبه ۱۶ دی ماه، منتشر شد. موضوع این سفر عمدتاً به موضوع غزه مربوط است تا جایی که بیگدلی می‌گوید:
«بلینکن در این سفر از اردوغان خواهد خواست تا لحن ملایم‌تری نسبت به اسرائیل اتخاذ کند.» این همزمانی ها، کاملاً اتفاقی است؟