صربستان در مسیر اوکراین؟!

آفتاب یزد – رضا بردستانی: در حالی که زلنسکی و اوکراین پس‌از نزدیک به ۷۰۰ روز جنگ با روسیه از سوی آمریکا و متحدان کاخ سفید – تقریباً – به حال خود رها شده اند، جبهه‌ای جدید، برای رویارویی آمریکا و روسیه در شرق اروپا گشوده شده است؛ بلگراد، اما به نظر می‌رسد تیر غربی‌ها برای به کرسی نشانیدن خواست خود در صربستان به سنگ خورده است. شاید در هفته‌ها و ماه‌های پیش‌رو، با فروکش کردن جنگ روسیه علیه اوکراین بازهم در صربستان شاهد ناآرامی‌هایی از این دست که اتفاق افتاد اما کنترل شد، باشیم!
در همین رابطه، «ماریا زاخارووا» سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه مدعی شد: «تلاش‌های غرب برای متزلزل کردن وضعیت در صربستان با استفاده از روش‌های کودتای «میدان» در کی‌یف واضح و آشکار بود». او در یک موضعگیری دیگر به خبرگزاری تاس گفت: «غرب آشکار و شفاف و با الگوبرداری از «کودتا» در اوکراین در پی ایجاد تشنج سیاسی در صربستان است. »

 انتخابات صربستان زیر سایه تورم، خشونت و شکل‌گیری ائتلاف اپوزیسیون جدید برگزار شد
ده روز قبل، صرب‌ها (روز یکشنبه ۱۷ دسامبر/ ۲۶ آذر ماه) کم‌تر از ۱۸ ماه پس از آخرین انتخابات قانون‌گذاری در این کشور برای برگزیدن نمایندگان جدید پارلمان به پای صندوق‌های رای رفتند. این انتخابات که با رای‌گیری برای گزینش اعضای شوراهای محلی نیز همزمان شده بود در شرایطی ویژه، متاثر از بالارفتن بی‌سابقه نرخ تورم و تظاهرات گسترده علیه خشونت‌هایی که زمینه ظهور یک اپوزیسیون جدید را در این کشور فراهم کرده، برگزار شد. اگرچه نام الکساندر ووچیچ در فهرست‌های انتخاباتی برای رای‌گیری پارلمانی و محلی ثبت نشده بود، با این وجود آن رقابت تا حد زیادی به عنوان یک همه پرسی در خصوص میزان اقبال به دولت او تلقی می‌شد. آن طور که رسانه‌ها گزارش داده بودند، آخرین نظرسنجی‌ها حکایت از آن داشت که حزب ترقی‌خواه صرب تحت رهبری الکساندر ووچیچ، رئیس جمهوری راستگرا و ناسیونالیست صربستان می‌تواند با کسب ۴۰ تا ۴۵ درصد آرا اکثریت را در پارلمان جدید از آن خود کند.
آقای ووچیچ روز رای‌گیری در حالی که عازم شعب انتخاباتی برای رای دادن بود، گفت که انتظار «حضوری خوب و کسب پیروزی قاطع» در انتخابات را دارد. رئیس‌جمهوری صربستان که در هفته‌های قبل از انتخابات حضوری پررنگ در رسانه‌ها داشت، افزود: «دولت وظایف مهم زیادی در آینده دارد که باید به انجام برساند.» وی در عین حال هشدار داده بود در صورت تمدید نشدن دوره ماموریت اکثریت فعلی، کشور دچار هرج و مرج خواهد شد.
در مقابل آقای ووچیچ، ائتلاف جدید نیروهای اپوزیسیون قرار داشت که از دل تظاهرات گسترده علیه خشونت‌های اخیر در این کشور بیرون آمده بود. این خشونت‌ها در پی دو تیراندازی که یکی از آن‌ها در یک مدرسه ابتدایی روی داد و در مجموع جان ۱۹ نفر را گرفت به اوج خود رسید و صربستان را به شدت تحت تاثیر قرار داد. در همان زمان یکی از نامزدهای ائتلاف جدید نیروهای اپوزیسیون موسوم به «صربستان علیه خشونت» که خود نامزد انتخابات است، گفته بود: «امیدوارم در پایان روز، شاهد مشارکت قوی در بلگراد و سراسر کشور باشیم و رای دهندگان آزادی کامل برای انتخاب خود داشته باشند.»
در جریان آخرین انتخابات قانونگذاری که همزمان با انتخابات ریاست جمهوری و شهرداری‌ها در آوریل ۲۰۲۲ برگزار شد، حزب ترقی‌خواه صرب و متحدانش ۱۲۰ کرسی از ۲۵۰ کرسی پارلمان را به دست آوردند و الکساندر ووچیچ مجددا برای دومین دوره به عنوان رئیس جمهوری صربستان انتخاب شد. اپوزیسیون صربستان پس از خشونت‌ها و تیراندازی‌های اخیر خواستار برگزاری انتخابات جدید قانونگذاری شد؛ الکساندر ووچیچ نیز از آن استقبال کرد و به امید تقویت جایگاه دولت و تشدید کنترل‌ها بر کشور، ابتدای ماه نوامبر برای این انتخابات فراخوان داد.
ائتلاف اپوزیسیون با شعار «زندگی بدون ترس از صاحبان قدرت» اعلام کرد به دنبال بازگرداندن آرامش به جامعه و بهبود وضعیت اقتصادی در این کشور است که به شدت از نرخ بالای تورم، به ویژه افزایش قیمت مواد غذایی رنج می‌برد. به گزارش خبرگزاری فرانسه، نرخ تورم سالانه در فصل بهار از ۱۵ درصد در این کشور فراتر رفت و در نوامبر گذشته به ۸ درصد کاهش یافت.

 ادعای پیروزی حزب الکساندر ووچیچ در انتخابات پارلمانی صربستان؛ روسیه استقبال کرد
یک روز بعد از برگزاری انتخابات (دوشنبه ۲۷ آذر) الکساندر ووچیچ، رئیس جمهوری راستگرا و ناسیونالیست صربستان حزب خود را در انتخابات پارلمانی این کشور برنده اعلام کرد و گفت که «حزب ترقی‌خواه»، «اکثریت مطلق» را در پارلمان کشورش به دست آورده است. حزب «ترقی‌خواه» صربستان که تحت رهبری آقای ووچیچ فعالیت می‌کند، پیش‌بینی کرده بود که این حزب، ۴۷ درصد کل آراء را به دست می‌آورد. در پی اعلام پیروزی حزب آقای ووچیچ در انتخابات پارلمانی صربستان، روسیه از نتایج این انتخابات استقبال کرد. دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین در گفتگو با خبرنگاران با استقبال از پیروزی حزب آقای ووچیچ، ابراز امیدواری کرد که مسیر دوستی و همکاری روسیه و صربستان که به گفته او کشور «دوست» و «برادر» است، ادامه پیدا کند.
پوپولیست‌های حاکم بر صربستان در حالی مدعی پیروزی در انتخابات پارلمانی این کشور شده‌اند که برخی گزارش‌ها از وجود تخلفات انتخاباتی در روز رای‌گیری حکایت داشتند. آنا برنابیچ، نخست وزیر صربستان گفت که احزاب مخالف به رهبری «صربستان علیه خشونت» حدود ۲۳ درصد آرا به دست خواهند آورد.
به این ترتیب، حزب رئیس جمهوری صربستان حدود ۱۳۰ کرسی از ۲۵۰ کرسی پارلمان این کشور را به دست خواهد آورد. احزاب مخالف دولت صربستان تلاش کردند که حزب رئیس جمهوری این کشور را در بلگراد به چالش بکشند، زیرا به نظر برخی از تحلیلگران سیاسی، پیروزی مخالفان در پایتخت می‌تواند به طور جدی به دولت آقای ووچیچ خدشه وارد کند.
آقای ووچیچ با این ادعا که حزب او در رای‌گیری در پایتخت صربستان هم پیشتاز است، گفت که نتیجه ائتلاف‌ها مشخص خواهد کرد که چه جریانی در بلگراد دست بالاتری خواهد داشت. احزاب مخالف به رهبری «صربستان علیه خشونت» پیش‌بینی‌های انتخاباتی حزب حاکم را رد کرده و مدعی وجود تخلفات انتخاباتی شده‌اند. آن‌ها اعلام کرده‌اند که شمارش آرا را «با همه ابزارهای دموکراتیک» به چالش می‌کشند.
میروسلاو الکسیچ، رهبر اپوزیسیون صربستان گفت که افرادی که در بلگراد زندگی نمی‌کنند را با اتوبوس‌ها، وانت‌ها و خودروها به بلگراد آورده‌اند تا رأی خود را در پایتخت این کشور به صندوق بیندازند. او در ادامه مدعی شد که ۴۰ هزار مدرک هویتی برای افرادی که در پایتخت زندگی نمی‌کنند، صادر شده است. نرخ مشارکت رای‌دهندگان در این انتخابات پیش از بسته شدن حوزه‌های رای‌گیری، حدود ۵۵ درصد بود که تقریباً مشابه میزان ثبت شده در انتخابات سال ۲۰۲۲ بوده است که حزب آقای ووچیچ به پیروزی رسید. صربستان، کشوری که روابط گرمی با روسیه و ولادیمیر پوتین دارد، از سال ۲۰۱۴ کاندیدای عضویت در اتحادیه اروپا است.

 انتخابات تمام شد، اعتراضات آغاز!
تجمع هزاران نفری معترضان در بلگراد؛ مسکو: تحریک به ناآرامی‌ها
در صربستان از خارج صورت می‌گیرد
چندین هزار نفر روز دوشنبه در مقابل ساختمان کمیسیون مرکزی انتخابات در بلگراد، پایتخت، تجمع کردند تا بار دیگر اعتراض خود را نسبت به انتخاباتی که در اوایل ماه جاری میلادی برگزار شد و ناظران بین‌المللی آن را ناعادلانه خواندند، ابراز دارند. معترضان به سمت ایستگاه اصلی پلیس راهپیمایی کردند زیرا معتقد بودند افراد بازداشت شده توسط پلیس در آنجا نگهداری می‌شوند. پیش‌از این، پلیس اعلام کرد که ۳۸ نفر در جریان اعتراضات مخالفان به نتایج انتخابات و پس از آن بازداشت شده‌اند. پلیس گفت که در این درگیری‌ها هشت مامور زخمی شده‌اند.
معترضان شیشه‌های ورودی اصلی شهرداری را شکستند و پس از آن پلیس حوالی ساعت ۱۰ شب با اسپری فلفل تلاش کرد آن‌ها را متفرق کند. ایویکا ایوکوویچ، رئیس اداره پلیس، گفته که دو نفر از هشت پلیس زخمی جراحات جدی دارند. ایوکوویچ در یک کنفرانس خبری گفت: «ما به کار برای حفظ صلح و نظم ادامه خواهیم داد و انتظار داریم که شاهد دستگیری‌های بیشتری در رابطه با اعتراضات شب گذشته باشیم.»

 واکنش رسمی روسیه: نیروهای تحت حمایت خارجی‌ها در تلاش برای ایجاد مشکل در صربستان هستند
روسیه، متحد صربستان، گفته که نیروهای تحت حمایت خارجی‌ها در تلاش برای ایجاد مشکل در صربستان هستند. دمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین در این خصوص گفت: «فرایندها و تلاش‌هایی از سوی نیروهای سوم، از جمله از خارج، برای تحریک چنین ناآرامی در بلگراد وجود دارد. ما شک نداریم که رهبری صربستان حاکمیت قانون را تضمین خواهد کرد.»
احزاب اپوزیسیون پلیس را به استفاده از زور بیش از حد متهم و در شبکه‌های اجتماعی تصاویری از ضرب و شتم معترضان از سوی نیروهای پلیس در خیابان‌ها منتشر کرده‌اند. آنا برنابیچ، نخست وزیر مستعفی صربستان از روسیه به خاطر ارائه اطلاعات در مورد فعالیت‌های برنامه‌ریزی شده توسط مخالفان تشکر کرد. این سیاستمدار صرب که همجنس‌گرا بودنش در زمان حضورش در قدرت مورد توجه قرار گرفته بود در یک برنامه تلویزیونی درخصوص کمک‌های همچنین روسیه گفت: «می‌دانم که این اظهارنظرها من را بین غربی‌ها محبوب نخواهد کرد.»
صربستان که خواستار پیوستن به اتحادیه اروپا است، در برابر فشار کشورهای غربی برای اعمال تحریم‌ها علیه روسیه مقاومت کرده است. مسکو دهه‌ها است که یکی از نزدیک‌ترین متحدان صربستان است، به ویژه پس از سال ۱۹۹۹ که روسیه با حملات هوایی ناتو علیه یوگسلاوی که صربستان و مونته نگرو را تشکیل می‌داد، مخالفت کرد.
در همین رابطه یک هیئت نظارتی بین‌المللی گفت که حزب حاکم صربستان از طریق سوگیری رسانه‌ای، نفوذ نامناسب الکساندر ووچیچ رئیس جمهوری این کشور و اقدامات غیرقانونی در فرآیند انتخابات مانند خرید رای به صورت غیرقانونی در انتخابات پیروز شده است. مقامات صربستان اما هرگونه تخلف را رد کرده‌اند. بر اساس نتایج اولیه کمیسیون انتخابات ایالتی، حزب پوپولیست حاکم صرب پیشرو (SNS) در انتخابات پارلمانی زودهنگام ۱۷ دسامبر ۴۶.۷۲ درصد از آرا را به دست آورد. حزب صربستان در برابر خشونت با ۲۳.۵۶ درصد آرا در رتبه دوم و حزب سوسیالیست صربستان با ۶.۵۶ درصد آرا در رده سوم قرار گرفتند.
> قدردانی بلگراد از حمایت مسکو از تمامیت ارضی صربستان
وزیر خارجه صربستان در دیدار با فرستاده روسیه در بلگراد ضمن قدردانی از حمایت مسکو از تمامیت ارضی این کشور، درباره تقویت همکاری‌های دوجانبه گفت‌وگو کرد. به گزارش ایسنا، ایویچا داچیچ، معاون اول نخست‌وزیر و وزیر امور خارجه صربستان با سفیر روسیه در بلگراد دیدار کرده و از حمایت مسکو از تمامیت ارضی صربستان قدردانی کرد.
طبق گزارش خبرگزاری تاس، صدها معترض صربستانی همزمان با تشدید خشونت‌هایی که رئیس‌جمهوری صربستان آن را «مداخله خارجی» خواند، تلاش کردند به مجلس بلگراد نفوذ کنند. اعتراضات ضد دولتی پس از آن در صربستان آغاز شد که اپوزیسیون، «حزب حاکم پیشرو صربستان» (SNS) را به «سرقت آراء» در جریان انتخابات پارلمانی هفته گذشته متهم کرد. این انتخابات منجر به پیروزی حزب حاکم بر ائتلاف «صربستان علیه خشونت» (SPN) شد که طرفدار اتحادیه اروپاست. داچیچ درباره دیدار خود با سفیر روسیه گفت: درباره مسائل عمده، منافع مشترک و همکاری‌های مضاعف در صحنه بین‌المللی رایزنی کردیم. او همچنین از حمایت منسجم و قاطع روسیه از تمامیت ارضی صربستان و حق حاکمیت این کشور قدردانی کرد.

 زاخارووا: غرب پشت «انقلاب رنگی» در صربستان است
سخنگوی وزارت خارجه روسیه گفت، تلاش معترضان صربستانی برای هجوم به ساختمان مجلس شهر بلگراد، بخشی از توطئه کشورهای غربی جهت براندازی دولت صربستان بود. به گزارش ایسنا، «ماریا زاخارووا» سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه ضمن موافقت با اظهار نظرات «الکساندر ووچیچ» رئیس‌جمهوری صربستان، تاکید کرد: تلاش‌های غرب‌جمعی برای متزلزل کردن وضعیت در صربستان با استفاده از روش‌های کودتای «میدان» در کی‌یف آشکار و واضح بود.

 صربستان از خنثی‌سازی «انقلاب رنگی» خبر داد و از روسیه تشکر کرد
صدها معترض ضد دولتی هم‌زمان با تشدید خشونت‌هایی که رئیس‌جمهوری صربستان مداخله خارجی را عامل آن دانست و آن را تلاشی برای «انقلاب رنگی» خواند، تلاش کردند به مجلس شهر بلگراد نفوذ کنند. به گزارش ایسنا، معترضان صربستانی در حالی که درب شیشه‌ای پارلمان بلگراد را می‌شکستند و شعار می‌دادند «برو بیرون» و «این صربستان است!»، مدعی شدند که قصد دارند نهادها را «آزاد» کنند. بر اساس ویدیوهای منتشر شده از این ناآرامی‌ها، پلیس صربستان داخل ساختمان سنگر گرفت و در را با پشت و سپرهایشان نگه داشتند. دست‌کم دو افسر پلیس در این درگیری‌ها مجروح شدند. معترضان با پرتاب آجر از آن‌ها می‌خواستند ساختمان را ترک کنند و «در کنار مردم بایستند.»
رادومیر لازوویکا، نماینده مجلس ملی صربستان که رئیس مشترک جبهه چپ-سبز (ZLF) است، مدعی شد که مخالفان صرفا به دنبال «دفاع از نهادها» هستند و از «ژاندارمری و همه نیروهایی که از زور استفاده می‌کنند خواست تا پناه بگیرند و به مردم اجازه دهند از بالکن مجلس صحبت کنند.» در حالی که معترضان به شکستن شیشه‌ها با چوب و تخریب این ساختمان دولتی ادامه می‌دادند، او گفت: «هیچکس خواهان آسیب یا خشونت نیست.»
پس از رسیدن نیروهای کمکی پلیس ضد شورش، مقامات به سرعت جمعیت را متفرق کردند و حداقل ۳۵ «عامل محرک» را دستگیر کردند. همچنین الکساندر ساپیچ، رئیس شورای موقت بلگراد، ویدیویی از عواقب این رخداد را به اشتراک گذاشت که تخریب داخل و خارج ساختمان قانونگذاری صربستان را نشان می‌دهد. الکساندر ووچیچ، رئیس‌جمهوری صربستان از پلیس به دلیل مقاومت در برابر آنچه «حملات وحشیانه» خواند و همچنین تلاش برای «حفظ استقلال و حاکمیت کشور»
تمجید کرد.
رئیس‌جمهوری صربستان به دنبال وقوع خشونت‌ها گفت: «امروز تلاشی برای تصرف نهادهای دولتی به زور انجام شد… کسانی که سوگند مبارزه با خشونت را می‌خورند، نشان داده‌اند که اراذل واقعی هستند.» ووچیچ که رهبری «حزب حاکم پیشرو صربستان» را بر عهده دارد، گفت که قبل از وقوع این اتفاقات، از آن‌ها مطلع شده بود. او در سخنانی با اشاره به تحرکات معترضان گفت: «هیچ انقلابی در جریان نیست. هیچ چیزی به خواست آن‌ها پیش نمی‌رود. کسانی که (اپوزیسیون) سوگند می‌خورند با خشونت مبارزه کنند، نشان داده‌اند که اراذل واقعی هستند.»
ووچیچ با استناد به گزارش‌های سرویس‌های اطلاعاتی خارجی، مدعی شد که این اعتراض توسط قدرت‌های غربی حمایت می‌شود که خواهان برکناری او به دلیل روابط صمیمانه‌اش با روسیه و امتناع از دست کشیدن از ادعای صربستان در مورد کوزوو هستند. او در ادامه از «سرویس‌های خارجی» که به نامشان اشاره‌ای نکرد، تشکر کرد که به سرویس‌های امنیتی صربستان اجازه دادند «دقیقا بدانند اراذل و اوباش واقعا به دنبال چه کاری هستند.»
بعد از الکساندر ووچیچ که بابت کمک سرویس‌های خارجی تشکر کرد، آنا برنابیچ، نخست‌وزیر صربستان از سرویس‌های امنیتی روسیه که به بلگراد در مورد شورش‌های برنامه‌ریزی شده در پایتخت این کشور هشدار داده بودند، قدردانی کرد. نخست‌وزیر صربستان گفت: «فقط می‌توانم از شما تشکر کنم و این احتمالاً مورد پسند غربی‌ها نخواهد بود. زمانی که دولت صربستان تلاش کرد تا سطح هشدار را بالا ببرد، برخی گفتند که این «روایت نادرست روس‌هاست که اخبار جعلی منتشر کنند» اما اینطور نبود. »
اصطلاح «انقلاب رنگی» یک واقعه اعتراضی را توصیف می‌کند که توسط یک دولت غربی – معمولا ایالات متحده – تأمین مالی و سازماندهی می‌شود. این انقلاب‌ها با هدف سرنگونی رهبران مخالف منافع ایالات متحده، معمولا توسط سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا حمایت و توسط مجموعه‌ای از سازمان‌های غیردولتی با بودجه ایالات متحده سازماندهی می‌شوند.
در حالی که این اصطلاح پس از «انقلاب رُز» در سال ۲۰۰۳ در گرجستان به طور گسترده‌ای شناخته شد، اولین استفاده موفقیت‌آمیز از تاکتیک‌های انقلاب رنگی در سال ۲۰۰۰ در یوگسلاوی اتفاق افتاد، زمانی که یک جنبش دانشجویی تحت حمایت ایالات متحده اسلوبودان میلوسویچ را مجبور به استعفا کرد. رئیس‌جمهوری صربستان پیشتر در اوایل همین سال در جریان اعتراضات «ضد خشونت» گفته بود: «صربستان از انقلاب‌های شما خسته شده است. صربستان از ورود کسانی که تحت نفوذ خارجی هستند و نابود کردن هر چیزی که صربستانی است، خسته
شده است.»