«شکاریم یکسر همه پیش مرگ» اما چگونه؟!

آفتاب یزد ـ رضا بردستانی: یک جمعیت شناس و استاد دانشگاه با اشاره به کاهش چشمگیر «مرگ و میر» در ایران اظهار داشت: آن چه از یک کشور در مسیر توسعه انتظار می‌رود این است که مرگ و میر در جوانی و میانسالی کاهش پیدا می‌کند.
شهلا کاظمی پور افزود: توسعه یافتگی تأثیر خود را در کاهش مرگ و میر در اطفال، بیماری‌های واگیر دار و عفونی نشان داد اما در سوی دیگر، مرگ و میر بر اثر بیماری‌های قلبی ـ عروقی، انواع سرطان‌ها و مرگ و میرهایی که رابطه مستقیم با سبک زندگی دارد افزایش پیدا کند.
این استاد دانشگاه می‌گوید: به طور طبیعی، میان توسعه یافتگی و کاهش و افزایش مرگ و میرها ارتباط وجود دارد به این معنا که، هرچه توسعه یافته‌تر شویم طبیعتاً به خاطر بیماری‌های واگیردار، عفونی و مسائلی که به بهداشت فردی و عمومی مربوط است نمی‌میریم اما همین توسعه یافتگی، صنعتی شدن، تغییر زندگی روستایی به زندگی شهری ما را دچار بیماری‌های ناشی از توسعه صنعت می‌کند، دچار تصادفات می‌شویم، بر اثر سالخوردگی می‌میریم و…
نویسنده کتاب «مبانی جمعیت شناسی» می‌افزاید: برای نمونه در گذشته، از هر ۱۰۰ کودکی که به دنیا می‌آمدند در سال نخست نزدیک به یک/چهارم فوت می‌کردند در حالی امروزه این عدد به ۱۵ در هزار رسیده است که کاهش چشمگیری است.
وی اظهار می‌دارد: از سال ۱۳۵۵ تا به امروز، مرگ و میر از ۱۲ در هزار به ۵ در هزار رسیده که این نیز نشان‌دهنده ی کاهشی شدن مرگ و میرها است اما آن چه این میانه باعث شده تا رشد جمعیت ـ حتی با کاهش مرگ و میرها ـ متوقف شود، کاهش شدید زادآوری، ازدواج و به تبع آن حرکت جمعیت به سمت سالخوردگی و ایستایی جمعیت است.
شهلا کاظمی در ادامه و در پاسخ به این پرسش که؛ مرگ‌ومیرهای عمومی( زلزله، سیل، کرونا، تصادفات جاده ای، آلودگی هوا و…) چه تأثیری بر هرم جمعیتی خواهد گذاشت می‌گوید: مرگ و میرهای حادث و عمومی اگر برای چندین سال ادامه داشته باشد در هرم جمعیتی به اصطلاح «فرورفتگی» ایجاد می‌کنند و تأثیر قابل ملاحظه‌ای می‌گذارند اما مرگ و میرهای عمومی که هرچند سال یک بار رخ می‌دهد(مانند کرونا) تأثیر چندانی ندارد.
وی متذکر می‌شود: برای نمونه در هرم جمعیتی آلمان دو فرورفتگی به واسطه ی دو جنگ جهانی وجود داشت که احتمالاً چون آن نسل دیگر در میان ما نیستند آن «فرورفتگی» نیز دیگر وجود ندارد.
شهلا کاظمی پور می‌گوید: اگر خواسته باشیم خط ارتباطی مرگ و میرها و توسعه یافتگی را دنبال کنیم می‌توانیم چنین نتیجه‌گیری کنیم با تغییر زندگی از روستایی به شهری به طور طبیعی، مرگ و میرهای بر اثر حوادث نظیر تصادفات، حوادث در حین انجام کار و غیره بیشتر می‌شود. یا مثلاً در مورد مرگ و میر اطفال چون زاد و ولدها کمتر شده، مراقبت‌ها بیشتر شده طبیعتاً با کاهش مرگ و میر در اطفال مواجه هستیم ولی از آن جایی که رشد جمعیت به دلیل عدم تمایل به ازدواج و زادآوری پایین کاهشی شده است طبیعتاً رشد جمعیت نیز رو به کاهش است در کنار این مسئله و در ادامه با استمرار این روند کاهشی ما با سالخوردگی جمعیتی نیز مواجه خواهیم بود.

 آمارها و پژوهشگران
این آمارها، همین اواخر و به صورت رسمی اعلام شده است؛ مرگ بر اثر «کرونا» بین ۱۲۰ تا ۲۴۰ هزار نفر، مرگ بر اثر «خودکشی» حدود ۶۰۰۰ نفر، مرگ و میر بر اثر سوانح رانندگی بین ۱۹ تا ۲۶ هزار نفر(میانگین)، مرگ بر اثر آلودگی هوا نزدیک به ۲۶۰۰۰ نفر در سال. کاظمی پور، جمعیت شناس و استاد دانشگاه معتقد است مرگ و میرهای جمعی طبیعتاً جامعه را حساس می‌کند اما نُرم یا میانگین مرگ و میر در ایران به نسبت گذشته بسیار کاهش پیدا کرده و امید به زندگی از ۶۰ سال در سال ۱۳۵۵ به ۷۵ سال در حال حاضر رسیده است.
دکتر شهلا کاظمی پور با انتقاد از در دسترس نبودن آمارهای دقیق و به روز شده اظهار می‌دارد: آمار دقیق و به روز‌رسانی شده، ابزار کار پژوهشگران و برنامه ریزان است، آمار که نباشد برنامه ریزی ممکن نیست. خود من برای یک کار پژوهشی برای رسیدن به آمار دقیق سختی‌های بسیاری متحمل شدم در حالی که به آسانی باید به آمارها دسترسی داشته باشم.
وی ادامه می‌دهد: برخی در دفاع از در دسترس نبودن و حتی محرمانه بودن آمارها می‌گویند. ممکن است بزرگنمایی بشود و ذهن جامعه به هم بریزد، سوء استفاده‌های سیاسی بشود و غیره ما نیز معتقدیم این آمارها نباید در دسترس همگان باشد اما موضوع پژوهشگران و اساتید دانشگاه اندکی متفاوت است.

 سبک زندگی ما که دست دولت‌ها نیست!
دکتر شهلا کاظمی پور با انتقاد از سبک زندگی برخی و بعضی می‌گوید: برخی آن قدر «بد» زندگی می‌کنند که گمان می‌رود خیال خودکشی دارند!
وی ادامه می‌دهد: سبک زندگی ما که دست دولت‌ها نیست؛ سیگار و قلیان نکشیم، تحرک داشته باشیم، فست فودها را کمتر استفاده کنیم، در تغذیه مراقب باشیم این‌ها مسائلی است که فردی است و به دولت‌ها هیچ ارتباطی ندارد.