آفتاب یزد – رضا بردستانی: یک استاد ژئوپلیتیک دانشگاه با اشاره به روابط ایران و عراق از گذشته تا به امروز به آفتاب یزد گفت: یک وقت می‌گوییم روابط دو کشور خوب است و یک وقت می‌گوییم بسیار خوب است. در رابطه با تعامل تهران – بغداد حتما ما روابط خوبی داریم اما تا رسیدن […]

آفتاب یزد – رضا بردستانی: یک استاد ژئوپلیتیک دانشگاه با اشاره به روابط ایران و عراق از گذشته تا به امروز به آفتاب یزد گفت: یک وقت می‌گوییم روابط دو کشور خوب است و یک وقت می‌گوییم بسیار خوب است. در رابطه با تعامل تهران – بغداد حتما ما روابط خوبی داریم اما تا رسیدن به نقطه‌ی بسیار خوب باید تلاش کنیم، اعتمادسازی کنیم، ابتکاراتی به کار ببندیم و درهای هر دو کشور را به صورت گسترده (ضمن رعایت مسائل امنیتی) به روی مردم هر دو کشور بازکنیم، بازارچه‌های مرزی را فعال کنیم و گردشگری را از بُعد مذهبی به ابعاد مذهبی، فرهنگی و تفریحی گسترش دهیم.
عبدالرضا فرجی راد می‌افزاید: آن چه در روابط تهران و بغداد نباید از نظر دور نگه داشته شود این است که، نسل امروز (چه در ایران و چه در عراق) که معروف به نسل «زد» هستند از آن جایی که چند بعدی می‌نگرند و می‌اندیشند صرفاً نمی‌توانند این روابط را صرفاً در بُعد مذهبی خلاصه کنند و این یعنی مسئولان دو کشور باید شناخت بیشتری برای افزایش سطح روابط حتی با نسل امروز ایجاد کنند.

 عراق را بهتر بشناسیم
عبدالرضا فرجی راد با نگاهی تاریخی – سیاسی به عراق به آفتاب یزد می‌گوید: عراق از زمان استقلال از عثمانی و خروج از قید و بند بریتانیا، هیچوقت کشور متحدی نبوده است. کردها در شمال و اهل تسنن در مرکز، غرب و جنوب همواره در کشمکش بوده اند. کردها در شمال معتقد بودند بر اساس قرارداد «سایسپیکو» به آن‌ها ظلم شده و آن‌ها باید کشور مستقلی می‌شدند. از گذشته با دولت مرکزی مسئله داشته‌اند و همچنان نیز با دولت عراق بدون مسئله نیستند هرچند این روزها اختلافات کاهش پیدا کرده اما همچنان در پس زمینه‌ی ذهنی کردها، نوعی اندیشیدن به استقلال رسوب کرده است.
وی ادامه می‌دهد: طی دوران مختلفی که عراق تا به امروز طی کرد، همواره شیعیان و در مقاطعی اهل تسنن زیر ضرب قدرت حاکم بوده اند. صدام و حزب بعث که آمدند تغییرات اساسی در عراق به وجود آمد. افزایش قیمت نفت باعث شد تا عراق جانی تازه بگیرد و صدام و حزب بعث بر اساس منشوری که خود تدوین کرده بودند به فکر رهبری جهان عرب افتادند و چنین می‌اندیشیدند حالا که نفت دارند پس می‌توانند با تکیه بر ثروت نفتی، رهبری جهان عرب را به دست بگیرند.
فرجی راد ادامه می‌دهد: در آن زمان نه امارات و قطر و کویت در وضعیت فعلی بودند و نه عربستان، مصر هم درگیر جنگ با اسرائیل بود و فضا برای به کرسی نشاندن ایده‌ی حزب بعث مهیا شد اما ژئوپلیتیک عراق به دلیل ساحل کم عرضی که داشتند بسته بود و همین مسئله باعث شد تا صدام بکوشد این ژئوپلیتیک بسته و محدود را باز کند. در کنار این مسئله، عراق آن روزگار هم با کردها مسئله داشتند و هم با شیعیان. در کنار این مسائل، عراق که در رژیم سابق نتوانسته بود به آرزوی تسلط بر اروند رود دست پیدا کند بعد از پیروزی انقلاب در ایران به اصطلاح موقعیت را مناسب دید و جنگی خونین و هشت‌ساله را علیه ایران به راه انداخت اما در نهایت به هیچکدام از خواست‌ها و آرزوهای خود نرسید. بعد از ایران نوبت به لشکرکشی به کویت رسید و از همان زمان پای آمریکایی‌ها به عراق بازشد.
فرجی راد با اشاره به حوادث یازده سپتامبر و خطری که برخی از کشورهای دورتر از منطقه به واسطه‌ی وجود صدام حس می‌کردند در نهایت بعد از افغانستان به عراق حمله کردند. ابتدا به ساکن چون می‌دانستند سقوط صدام به قدرتمندتر شدن ایران می‌انجامد سعی کردند صدام را مدیریت و کنترل کنند اما تلاش‌های صدام برای بازکردن ژئوپلیتیک و حمله به کویت و نیز اختلافاتی که با کردها داشتند بالاخره کار دست صدام داد و دیدیم که به چه سرنوشتی دچار شد.
این استاد دانشگاه با اشاره به تحریم‌های ۱۲ ساله‌ی عراق و جنگ‌هایی که زیرساخت‌های عراق را ویران کرده بود می‌گوید: عراق روز به روز ضعیف‌تر و فقر گسترده‌تر شد. آمریکایی‌ها که صدام را سرنگون کرده بودند حالا و در ادامه تلاش کردند تا دموکراسی را در عراق نهادینه کنند. مدتی هم مانور دادند اما همسایگان تحمل نکردند گرچه بسیار تلاش کردند به جهت قدرت نگرفتن ایران، صدام سقوط نکند اما میسر نشد.
وی ادامه می‌دهد. مجموعه تحولات در عراق و دخالت آشکار برخی کشورهای عرب منطقه، نیروهای جهادی و زرقاوی را به وجود آورد. بهار عربی شکل گرفت و سوریه دچار بحران شد و نفوذ ایران در عراق به اوج خود رسید. به موازات همین مسئله و برای مهار ایران، که در نزدیک‌ترین وضعیت خود به دولت در عراق بود نیروهای داعش در عراق و سوریه به وجود آورده شدند که با رشادت‌های «سردار سلیمانی» بعد چند سال آن غائله نیز خاتمه یافت.

 عراق در دورانی جدید
این استاد دانشگاه در بخش دیگری از تحلیل تاریخی – سیاسی در عراق به دولت‌های شکل گرفته پس از داعش اشاره کرد و افزود: با قدرت گرفتن سنی ها، فساد نیز در جامعه‌ی عراق وسعت گرفت. هرچه جلوتر آمدیم نزدیکی دولت‌ها در عراق به ایران نیز کمتر شد. حالا نوبت حضور دیگر کشورها و برقراری یک توازن نسبی در عراق بود.
وی ادامه می‌دهد: اگرچه نیروهایی در عراق خواهان تخلیه‌ی نیروهای آمریکایی از این کشور هستند اما بخشی هم در عراق همچنان خواهان حضور امریکایی‌ها هستند و آمریکایی‌ها که خوب می‌دانند با خالی شدن عراق، عرصه برای ترکیه، روسیه و ایران بازتر خواهد شد عملاً خواهان ترک عراق به این آسانی‌ها نیستند زیرا آن‌ها هزینه‌های بسیاری را در عراق متحمل شده‌اند و عراق نیز کشور نفت‌خیزی است و همین مسئله بر سماجت آمریکایی‌ها برای باقی ماندن در عراق افزوده است.
فرجی راد با اشاره بر فضای حاکم بر جامعه‌ی عراق می‌گوید: بخشی از عراقی‌ها خواهان حضور و رابطه‌ی نزدیک با ایران هستند و برخی مخالف این عقیده را دنبال می‌کنند این یک واقعیت است و باید آن را پذیرفت همانطور که بخشی از عراقی‌ها با حضور امریکایی‌ها موافق هستند و بعضی مخالف. در این کشمکش‌ها است که در روابط تهران – بغداد گاه نوسانات خیلی شدید
ایجاد می‌کند.

 اقلیم برای ما مهم است نباید غفلت کنیم
فرجی راد در ادامه با پرداختن به موضوع اقلیم می‌گوید: ما هیچگاه نباید اهمیت اقلیم کردستان را دست کم بگیریم، روابط با اقلیم نباید به روابط اقتصادی منحصر شود و نیاز داریم روابط سیاسی عمیق مبتنی بر اعتماد افزایی با آن‌ها داشته باشیم کما این که دیگر کشورها نیز خارج از روابط خود با بغداد مراوداتی دارند؛ امریکایی‌ها، ترکیه، فرانسوی‌ها و اتحادیه اروپا. به همین دلیل است که می‌گویم باید روی روابط خود با اقلیم متمرکز شویم، سوء تفاهمات را رفع کنیم و تلاش کنیم روابط عمیق‌تری برقرار کنیم زیرا در چشم اندازهای پیش رو ما به روابط گرم و صمیمی با اقلیم نیاز داریم.
این استاد ژئوپلیتیک دانشگاه با تأکید بر این نکته که روابط اقتصادی فعلی که ایران به تأمین گاز و برق و برخی اقلام خوراکی مبادرت می‌کند بسیار هم خوب است می‌گوید: ما نیاز داریم با عراقی‌ها روابط گسترده‌تری داشته باشیم، عراق فقط بغداد نیست و ما نباید این را فراموش کنیم.
فرجی راد با اشاره به آیند و روند ایرانی‌ها و عراقی‌ها در دو کشور می‌گوید: ما نیاز داریم روابط خود را بسط دهیم، تنوع ایجاد کنیم و همه‌ی ایران و همه‌ی عراق را مد نظر
قرار دهیم.
این کارشناس مسائل سیاسی با اشاره به این موضوع که: استفاده از پتانسیل‌های مذهبی تاثیر عمیقی در روابط ایران و عراق دارد اظهار می‌دارد: اما مهم‌تر آن است که روابط عراق و ایران از برخی انحصارها خارج شود، مرزها باز شود، روابط مردم عراق و مردم ایران گسترده‌تر شود. این‌ها کمک می‌کند تا این روابط ریشه‌ای و عمیق‌تر شود.

 عراق امروز، عراق توسعه گرا
فرجی راد در بخش پایانی این گفتگو با اشاره به فروش روزانه ۴ میلیون بشکه نفت که عراق را ثروتمند کرده است و این فروش می‌خواهد تا ۸ میلیون بشکه در روز افزایش پیدا کند می‌گوید: عراق هرچه بیشتر ثروت کسب کند لاجرم قوی‌تر خواهد شد و عراق قدرتمند حتماً در پارامترهای خود در رابطه با همسایگان تغییراتی ایجاد خواهد کرد که طبیعی است و شامل ایران نیز خواهد شد.
وی معتقد است: عراق همچنان به دنبال باز کردن ژئوپلیتیک خود است اما دیگر نه با حمله به دیگر کشورها که با توسعه محوری و تلاش برای تبدیل شدن به یک گذرگاه، در شمال با ترکیه و در جنوب با عربستان و کشورهای حوزه خلیج فارس. به سرعت دارند بنادر خود نظیر فاو و بصره را بازسازی و مدرن می‌کنند و برای ساخت راه‌های زمینی و ریلی اهتمام ویژه‌ای دارند.
عبدالرضا فرجی راد با اشاره به این که: عراق می‌خواهد با حضور نظامیان آمریکایی زیرساخت‌ها و پروژه‌های خود را به سرعت کامل کند، به اقتصاد و معیشت عراقی‌ها سامان دهد، – عراقی‌هایی که همین حالا هم در رفاه بیشتری زندگی می‌کنند- اختلافات داخلی به ویژه با کردها را از میان بردارد با این توضیح که به دلیل فروش نفت و سهم ۳۷ درصدی کردها، آن‌ها نیز آرام‌تر شده‌اند و راضی‌تر و کشور را برای حضور سرمایه گذاران بین‌المللی آماده کند.
وی می‌افزاید: در چنین فضایی است که می‌گویم نیاز داریم تا در روابط خود با عراق به چسبندگی و نزدیکی بیشتر فکر کنیم. همین حالا شرکت‌های چینی اعلام آمادگی کرده‌اند تا در پروژه‌های مهم عراق حضور داشته باشند پس نیاز داریم تا هرچه بیشتر به دولت عراق نزدیک باشیم و در نوع روابط خود به دنبال ابتکاراتی باشیم که این روابط را مستحکم‌تر کند. یکی از راه‌های حصول این موضوع آن است که بین مردم ایران و عراق باید حس بهتر و نزدیکی عمیق‌تری احساس شود تا همچنان در رابطه با عراق به منافعی دست پیدا کنیم.
فرجی راد در پایان با اشاره به این که: هرچه نیاز عراق به ایران کمتر شود نفوذ ایران در عراق کاهش پیدا می‌کند، خاطرنشان می‌کند: به همین دلیل است که می‌گویم در روابط خود با عراق باید از آن لاک سنتی و همیشگی خارج شویم و به راه‌ها و ابتکارات جدید بیاندیشیم زیرا اگر ما جا را خالی کنیم، عربستانی ها، اماراتی ها، روس‌ها و ترکیه جایگزین خواهند شد کما این که تمامی این کشورها همین حالا نیز در عراق حضور معناداری به خود اختصاص داده اند.

 آمریکایی‌ها به دنبال اختلاف‌افکنی هستند باید مراقب باشیم
در پایان به آقای فرجی راد می‌گوییم: اخیراً پت رایدر ژنرال دو ستاره و سخنگوی پنتاگون ادعا کرده: «عراق به ما در شناسایی نیروهای نیابتی ایران کمک می‌کند» و در این زمینه بدون نام بردن نمونه‌ای، به ترور مشتاق طالب السعیدی مشهور به ابوتقوی از فرماندهان حرکت النجباء و معاون حشدالشعبی اشاره کرد. نظر شما در این زمینه چیست؟ فرجی‌راد در پاسخ می‌گوید: در بطن این حرف دو اختلاف‌افکنی خطرناک وجود دارد که همزمان می‌کوشد بین ایران و عراق و نیز مابین حشدالشعبی و دولت عراق تفرقه ایجاد کند اما در کنار این مسئله نباید واقعیت‌ها را نادیده گرفت که آمریکا در عراق، حضور و نفوذ دارد و این حضور و نفوذ با رضایت طرفین به وجود آمده است!