آفتاب یزد – گروه شبکه: به تازگی آماری از وضعیت نمره‌های امتحانات نهایی دانش‌آموزان در رسانه‌ها منتشر شده که خبر از یک فاجعه می‌دهد؛ فاجعه‌ای چون افت سواد دانش‌آموزان. متأسفانه نظام ارزشیابی چهارگزینه‌ای، روش مطالعه دانش‌آموزان را به سمت حافظه محوری سوق داده و شرایط به گونه‌ای شده است که دانش‌آموز می‌گوید من دروس را […]

آفتاب یزد – گروه شبکه: به تازگی آماری از وضعیت نمره‌های امتحانات نهایی دانش‌آموزان در رسانه‌ها منتشر شده که خبر از یک فاجعه می‌دهد؛ فاجعه‌ای چون افت سواد دانش‌آموزان. متأسفانه نظام ارزشیابی چهارگزینه‌ای، روش مطالعه دانش‌آموزان را به سمت حافظه محوری سوق داده و شرایط به گونه‌ای شده است که دانش‌آموز می‌گوید من دروس را مطالعه کردم اما در حقیقت به حفظ مطالب اکتفا کرده است. تحلیل نتایج امتحانات نهایی نشان می‌دهد که نمرات دانش‌آموزان در بازه زمانی ۴ساله یعنی از سال ۹۸ تا ۱۴۰۲ با اُفت همراه است. اُفت نمرات دانش‌آموزان در امتحانات نهایی سال ۱۴۰۲ موضوعی بود که از سوی مسئولان وزارت آموزش و پرورش هم مورد تایید قرار گرفت و برای نخستین بار قاسم احمدی لاشکی؛ معاون حقوقی و امور مجلس وزارت آموزش و پرورش از اُفت دو نمره‌ای معدل دانش‌آموزان در امتحانات نهایی خرداد امسال خبر داد. همچنین محسن زارعی؛ رئیس مرکز ارزشیابی و تضمین کیفیت نظام آموزش و پرورش با اشاره به اینکه در امتحان نهایی امسال فقط یک دانش‌آموز پسر رشته تجربی در کشور موفق به کسب معدل ۲۰ شد، گفت: در مجموع اُفت نمرات دانش‌آموزان را شاهد بودیم، سال گذشته میانگین نمرات در شاخه نظری ۱۱.۶۲ و امسال به ۱۰.۰۲ رسید. وی درباره دلایل اُفت نمرات امتحانات نهایی خرداد ۱۴۰۲، گفت: راهبرد مطالعه دانش‌آموزان صحیح نیست و در مطالعه دروس به مفاهیم مهم، کلیدواژه‌ها و حفظ کردن توجه داشتند. به گزارش باشگاه خبرنگاران، میانگین کشوری نمرات دانش‌آموزان در امتحانات نهایی خرداد ۱۴۰۲ بدین شرح است:
رشته تجربی: ۱۱.۲۳
رشته ریاضی: ۱۰.۷۹
رشته انسانی: ۸.۷۵
رشته معارف: ۱۰.۵۶
با این حال تحلیل نتایج امتحانات نهایی خرداد ۱۴۰۲ نشان می‌دهد که اُفت معدل دانش‌آموزان در برخی رشته‌ها از سال ۹۸ تا سال ۱۴۰۲ مشاهده می‌شود. میانگین معدل دانش‌آموزان سال ۱۳۹۸ در رشته علوم تجربی، ۱۳.۷۷ بود که در سال ۱۴۰۲ به ۱۱.۲۳ رسیده است. در رشته علوم ریاضی، میانگین معدل دانش‌آموزان سال ۱۳۹۸، ۱۳.۲۸ و در سال ۱۴۰۲، ۱۰.۷۹ است. در رشته علوم انسانی، میانگین معدل دانش‌آموزان سال ۱۳۹۸، ۱۰.۷۶ بود که در سال ۱۴۰۲ به ۸.۷۵ رسید. در رشته علوم و معارف اسلامی، میانگین معدل دانش‌آموزان سال ۱۳۹۸، ۱۲.۸۸ بود که در سال ۱۴۰۲ به ۱۰.۵۶ رسید. هم اکنون نتایج نمرات امتحانات نهایی به عنوان یکی از شاخص‌ها برای بررسی عملکرد و کیفیت آموزش و پرورش کشور شناخته می‌شود و اُفت نمرات دانش‌آموزان در امتحانات نهایی به همراه عملکرد ضعیف دانش‌آموزان ایرانی در نتایج آزمون‌های بین‌المللی تیمز و پرلز نشان می‌دهد که وضعیت کیفیت در آموزش و پرورش کشور اصلاً مطلوب نیست.

 پاسخ آموزش و پرورش
اما معاون وزیر آموزش و پرورش و رئیس مرکز ارزشیابی و تضمین کیفیت نظام آموزش و پرورش درباره شائبه افت معدل دانش‌آموزان در خرداد ۱۴۰۲ که اخیرا آمار آن منتشر شد و قیاس آن با معدل دانش‌آموزان در سال‌های قبل، گفت: قیاس آزمون خرداد ۱۴۰۲ با آزمون سال‌های قبل «مع الفارق» است. به گزارش ایسنا، محسن زارعی، درباره واکنش‌ها نسبت به نتایج امتحانات نهایی دانش‌آموزان در خرداد ۱۴۰۲ و قیاس آن با نتایج سال‌های قبل، اظهار کرد: این روزها نتایج حاصل از آزمون نهایی خرداد ماه مبنای قضاوتی شد که گفته می‌شود «افت معدل در آموزش و پرورش» رقم خورده است و یا «دانش‌آموزان دچار افت شدید آموزشی شده‌اند»؛ این در حالی است که وقتی قضاوتی انجام می‌شود باید مسئله را کامل تبیین کنیم. وی با بیان اینکه آنچه در خرداد ۱۴۰۲ اتفاق افتاد، یک تغییر رویکرد بود، یادآور شد: آموزش و پرورش مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره تاثیر قطعی سابقه تحصیلی در کنکور سراسری را یک فرصت دید و این امر را مبنای یک تحول قرار داد. این تحول به عنوان یک تغییر مسیر برای آموزش و پرورش رقم خورد. خروجی آموزش و پرورش به نظام آموزش عالی و جامعه چالش اصلی نظام آموزش و پرورش بود. سوال این بود چرا دانش‌آموزان به دنبال یادگیری «کپسولی» هستند و مبتنی و با تاکید بر حافظه محوری این اتفاق رقم می‌خورد و با تاکید بر همین حافظه محوری ارزشیابی رقم می‌خورد. معاون وزیر آموزش و پرورش با تاکید بر اینکه آموزش و پرورش برای فاصله گرفتن از این حافظه محوری در ارزشیابی خود تغییر رویکرد داد، تصریح کرد: باید گفت در سال‌های قبل نظام دیگری تحت عنوان نظام سنجش در قالب آزمون‌های چهارگزینه‌ای و کنکور در پایان تحصیلات دانش‌آموزان به عنوان آزمون سرنوشت ساز وجود داشت که آینده دانش‌آموز را رقم می‌زد. دانش‌آموزان نیز باید خود را برای این آزمون سرنوشت‌ساز مهیا می‌کردند. موفقیت در این آزمون با تاکید بر تکنیک‌ها حاصل می‌شد و آزمونی کاملا هنجاری بود. این امر آنچنان به نظام آموزش عمومی سایه افکنده بود که حافظه محوری یک اصل برای دانش‌آموزان شده بود. آموزش و پرورش بنا داشت کاملا وضعیت موجود را به نمایش بگذارد. وی با بیان اینکه مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی مبنی بر تاثیر قطعی سابقه تحصیلی در کنکور سراسری باعث شد آموزش و پرورش مسیر خود را از حافظه محوری به سمت یادگیری عمیق دانش‌آموزان سوق دهد، توضیح داد: آموزش و پرورش ارزشیابی را نقطه شروعی برای یک تحول قرار داد و تصمیم بر این امر شد که ارزشیابی نقطه آغاز تحول این مسیر باشد. این تحول با طراحی سوالات مبتنی بر مفهوم از خرداد ۱۴۰۱ شروع شد و با شیبی ملایم در شهریور و دی ماه ۱۴۰۱ ادامه یافت و در خرداد ۱۴۰۲ تکمیل شد. آزمون نهایی خرداد ۱۴۰۲ با رویکردی متفاوت در شیوه اجرا و طراحی سوال برگزار شد چراکه آموزش و پرورش بنا داشت کاملا وضعیت موجود را به نمایش بگذارد. رئیس مرکز ارزشیابی و تضمین کیفیت نظام آموزش و پرورش تاکید کرد: قیاس آزمون خرداد ۱۴۰۲ با آزمون‌های سال‌های قبل قیاس مع الفارق است چراکه این آزمون‌ها با یکدیگر هم‌وزن نبودند و در آزمون خرداد ۱۴۰۲ هدف اصلی آموزش و پرورش تغییر رویکرد بود. در اجرا و تصحیح نیز برای اینکه کوچک‌ترین خطایی انجام نگیرد، دو بار تصحیح الکترونیکی رقم خورد که برای استانداردسازی کامل این اقدام انجام شده است. زارعی با بیان اینکه آموزش و پرورش خروجی آزمون خرداد ۱۴۰۲ را مبنای تحلیل قرار داد، افزود: باید تغییر روش‌های تدریس در دبیران و تغییر در مطالعه دانش‌آموزان انجام شود تا دانش‌آموزان خود را برای یادگیری مفهومی و عمیق آماده کنند.

 آموزش و پرورش به وظایفش درست عمل نمی‌کند
اما یک جامعه‌شناس در مورد علت افت معدل دانش‌آموزان به آفتاب یزد گفت: «مهم‌ترین علت این است که آموزش و پرورش نمی‌تواند به وظایف خود درست عمل کند. از سوی دیگر همه چیز شده حفظیات. یعنی دانش‌آموز فقط به حفظ مطالب اکتفا می‌کند نه یادگیری آن. علت دیگر آن است که هدفمندی، برای دانش‌آموز در مدارس مشخص نشده به خصوص در مدارس دولتی. در صورتی که باید در مدارس مهارت‌های زندگی و اجتماعی را یاد بگیرند. مطالب کتب درسی هم خشک است و توسط کسانی که عمدتا دوره‌های لازم را ندیده اند، آموزش داده می‌شود. زمانی بود که معلم تربیت می‌کردند اما الان هرکسی که مدرکی دارد و کاری هم گیر نمی‌آورد، به عنوان معلم به مدارس ورود می‌کند.» امیر محمود حریرچی با طرح این سوال که آموزش با چه هدفی جلو می‌رود، بیان کرد: «نقش خانواده‌ها را هم در این موضوع نمی‌توان نادیده گرفت. خانواده‌هایی وجود دارند که مدام به فرزندشان می‌گویند که درس بخوان که بتوانی وارد دانشگاه شوی. در حال حاضر انگیزه در دانش‌آموزان برای اینکه با ذوق و شوق به مدرسه و نزد دوستانشان بروند، وجود ندارد. به تازگی مادر و فرزندی را دیدم که مادر با فرزندش در حال صحبت بود اما فرزندش می‌گفت؛ حوصله ندارم. این حوصله ندارمی که از زبان کودکان و نوجوانان شنیده می‌شود واقعا ناراحت‌کننده است. اصلا چرا باید همچین وضعیتی را داشته باشیم؟» وی با بیان اینکه باید آموزش و پرورش هدفش مهم باشد و حمایت‌های لازم را به اشکال مختلف از دانش‌آموزان داشته باشد، گفت: «طبق آمارها ۷میلیون و ۲۰۰هزار نفر بی‌سواد مطلق در کشور داریم. خب این انگیزه درس خواندن را چه سازمانی باید در فرد ایجاد کند که درس بخواند؟ نکته دیگر آن که باید به آن توجه شود این است که نحوه آموزش بسیار مهم است از سوی دیگر محتوای درسی خشک و بی‌روح است که باید به آن رسیدگی شود. به طور کلی این بی‌انگیزگی‌ها و بی‌هدفی‌ها باعث شده که این چنین با افت معدل روبه رو شویم. در صورتی که هدف از مدرسه رفتن این است که فرد دانشی فرا بگیرد و در عین حال بتواند با دیگران با خوشی و خرمی ارتباط برقرار کند و از همه مهم‌تر آنکه شوق مدرسه رفتن داشته باشد».

 واکنش کاربران
از سوی دیگر این مسئله با واکنش‌هایی از سوی کاربران شبکه‌های اجتماعی روبه رو شده است.
یکی از کاربران در این باره نوشته است: «دلیل آن ورود نیروهای بی‌سواد در سالهای اخیر به آموزش و پرورش است».
کاربر دیگری گفته است: «ارزشیابی توصیفی دوره ابتدایی عاملشه!».
دیگری نوشت: «به خاطر اینه که همش تعطیلن و سرشون توگوشیه».
یکی دیگر از کاربران اینطور می‌نویسد: «واقعا دلتون میسوزه. هزار بار به افراد مختلف گفتم کتاب‌ها حجمش سنگین و بیش از حد هست معلم‌ها دیگر دلسوز نیستن ونه سوالی طرح میکنن نه درست درس میدن».
کاربر دیگری گفته است: «دلیلش اینکه انگیزه‌ای برای آینده نیست. آقا تو بگو بیشتر فارغ التحصیل شده‌ها فوق لیسانس و دکترا موندن بیکار. به همین خاطر برای بیکار نماندن مسافر کشی می‌کنند».