آفتاب یزد – گروه شبکه: صدا و سیما انگار عهد کرده که مردم را با برنامه‌هایش عصبانی کند. برنامه‌هایی که انقدر خالی از محتوا است که چیزی برای عرضه ندارد از همین رو برای آنکه درد بزرگش یعنی بی‌مخاطبی را التیام بخشد تصمیم گرفته است که مردم را بخنداند اما نه از راه درست آن […]

آفتاب یزد – گروه شبکه: صدا و سیما انگار عهد کرده که مردم را با برنامه‌هایش عصبانی کند. برنامه‌هایی که انقدر خالی از محتوا است که چیزی برای عرضه ندارد از همین رو برای آنکه درد بزرگش یعنی بی‌مخاطبی را التیام بخشد تصمیم گرفته است که مردم را بخنداند اما نه از راه درست آن بلکه از طریق تمسخر کردن. داستان از این قرار است که در یکی از برنامه‌های شبکه نسیم به نام «بگوبخند»، شخصی در قالب طنز برای گدایی خودش را به شکل معلولین می‌کند و متاسفانه جماعتی هم که آنجا هستند به این موضوع می‌خندند. حالا انتشار ویدئوی یک دقیقه‌ای از این اتفاق، واکنش‌های انتقادی زیادی را روانه صداو سیما کرده است. البته برنامه «بگو بخند» درباره حواشی اخیر اطلاعیه‌ای صادر کرد که در این اطلاعیه آمده است:
«در پی حاشیه‌سازی ایجاد شده به وسیله یک ویدیو تقطیع شده از برنامه در خصوص اجرای هفته گذشته یکی از گروه‌های نمایشی؛ به اطلاع مخاطبان می‌رساند که نمایش مربوطه هیچ ارتباطی با معلولین نداشته و بازیگران در تلاش برای ایفای نقش متکدیانی که خودشان را به تمارض می‌زنند، بودند. این برنامه همواره جایگاه ویژه‌ای برای کم‌توانان جسمی و حرکتی قائل بوده است. بگوبخند تنها برنامه‌ای در تلویزیون است که با اختصاص دادن بخش کمدی نشسته در برنامه، بنیانگذار حضور این افراد در تلویزیون و رقابت در کنار دیگر شرکت‌کنندگان بوده است. همچنین تعداد قابل توجهی از تماشاگران این برنامه به این افراد اختصاص دارد. پرواضح است که این اقدام اخیر، تنها یک فضاسازی غیرحرفه‌ای از سوی برخی رسانه‌ها برای تحت الشعاع
قرار دادن یک برنامه موفق در جذب و رضایت مخاطب است که البته این امر منجر به پیوند عمیق‌تر میان مخاطب و برنامه خواهد شد. در پایان اگر بر اثر سوءتفاهم شکل گرفته از این برنامه بخشی از جامعه و خصوصاً معلولین عزیز کشور متأثر شده‌اند، سر تعظیم و عذرخواهی فرود می‌آوریم.»

عذرخواهی داوران
از سوی دیگر این موضوع، داوران این برنامه را بر آن داشت تا از مخاطبان عذرخواهی کرده و به توضیحاتی پیرامون این برنامه بپردازند. نعیمه نظام‌دوست، بازیگر سینما و تلویزیون و یکی از داوران این برنامه در گفت‌وگو با شهرآرانیوز عنوان کرد: من به عنوان سفیر چند مجموعه خیریه مرتبط با معلولان و به عنوان کسی که این عزیزان را بسیار دوست دارم اعلام می‌کنم عوامل سازنده آیتم نمایشی مذکور به هیچ عنوان قصد توهین و بی‌احترامی به معلولان عزیزمان را نداشته‌اند. وی ادامه داد: کسانی که من را می‌شناسند و اهداف اجتماعی‌ام را دنبال می‌کنند می‌دانند که خط قرمز من، توهین و بی‌احترامی به معلولان است و اگر گمان می‌کردم سازندگان آن نمایش چنین قصدی را دنبال می‌کنند، هیچ امتیازی به آنان در برنامه نمی‌دادم و اصلا نمی‌گذاشتم اجرای خود را ادامه دهند. نظام دوست افزود: این نمایش قصد داشت تا تکدی‌گری و آسیب‌های آن را نشان دهد که از راه تقلید شرایط سخت جسمانی معلولان، به دنبال ترحم و دریافت پول هستند و داستان این نمایش نیز، فضای یک کلاس بازیگری را نشان می‌داد که در آن هنرجویی قصد داشت تا با تقلید از اقدام متکدیان، پیام خود را برای جلوگیری از چنین ناهنجاری‌ای نشان دهد. این بازیگر سینما و تلویزیون همچنین خاطرنشان کرد: قبول دارم برخی کلمات استفاده شده در متن نمایش مانند «کَر»، «لال»، یا «کاری کن دلم بیشتر بسوزد»، اشتباه و خطای سازنده بوده است. اما داوران در ساخت آیتم یا متن آن هیچ دخالتی ندارند و تنها زمانی با سناریو مواجه می‌شویم که آن را روی صحنه می‌بینیم. در واقع، قبل از ما افراد دیگری کار را بررسی و بازبینی کرده و آن را تایید را رد می‌کنند. نظام‌دوست یادآور شد: فصل قبلی این برنامه با مشارکت خوب هنرمندان و علاقه‌مندان معلول هم اجرا شد و بسیاری از دوستان معلول به اجرای نمایش یا استندآپ کمدی پرداختند. چطور می‌توان پذیرفت برنامه‌ای که به مخاطب هنرمند و معلول فرصت ابراز هنر می‌دهد، اینک تولیدی علیه آنان و به منظور تمسخرشان بسازد؟ داور برنامه بگو بخند تصریح کرد: به هیچ عنوان قصد توجیه ندارم و قبول دارم گاهی یک اشتباه می‌تواند دردسرهای فراوانی به وجود بیاورد، اما سازندگان آن آیتم نیز بسیار ناراحت هستند و عذرخواهی نیز کرده‌اند. اینجا به صراحت می‌گویم مگر من مرده باشم که بگذارم برنامه‌ای در حضور من علیه معلولان و برای توهین به آنان ساخته شود و من سکوت کنم. وی تاکید کرد: قصد بررسی رویکرد یا عملکرد تلویزیون یا دیگر رسانه‌ها را ندارم و آنان را تائید یا تکذیب نمی‌کنم. اما از دیروز تاکنون، داوران این برنامه آماج بیشتر توهین‌ها و قضاوت‌ها بوده‌اند و این حرف نه فقط از سوی شهروندان معلول ما که از سوی بسیاری از همکارانمان هم بوده است که نسبت به ما شناخت دارند. نظام‌دوست در پایان ابراز امیدواری کرد: خواسته من آن است که اجازه ندهیم جامعه روی افراد برچسب بزند و توانا و ناتوان بسازد. ما باید پذیرش اجتماعی را افزایش دهیم؛ تا جایی که معلولان نیز جایگاه خود را بیابند و اجازه ندهند کسی به آنان توهین کند. اینجا تاکید می‌کنم محال ممکن است در برنامه‌ای که بخواهد چنین هدفی را دنبال کند شرکت کنم و بار دیگر از هم‌میهنان معلولم که آنان را بسیار دوست دارم عذرخواهی می‌کنم.
علیرضا خمسه، دیگر داور این برنامه تلویزیونی ضمن عذرخواهی از اتفاق پیش آمده و با بیان اینکه اینک سر صحنه فیلمبرداری است، خواستار انتشار ویدیویی شد که در آن از مخاطبان معلول عذرخواهی کرده است.

این تمسخر را کجای دل‌مان بگذاریم؟
همانطور که عنوان شد این موضوع با واکنش‌های انتقادی روبرو شده است در همین راستا یکی از رسانه‌ها نوشته است: «بی‌مخاطبی درد بزرگی است که گریبان صدا و سیما را گرفته است و هر چه می‌کنند گویا خلاصی از آن میسر نیست و گاهی به هر رطب و یابسی چنگ می‌زنند تا مثلا در عصر انفجار ارتباطات و نفوذ خیره‌کننده رسانه‌ها سری در میان سرها داشته باشند ولی از قضا سرکنگبین‌شان صفرا می‌زاید و تا تولید انزجار هم پیش می‌رود. اینکه در یک برنامه مثلا طنز کسی ادای افراد دارای معلولیت را دربیاورد و خنده‌ای را سبب شود، اندوهناک است و تلاش‌شان نه‌حلال! آن کس که چنین برنامه‌ای ساخته قطعا با حساسیت‌های موجود در جامعه فاصله هزاران‌ساله دارد، ولی انتظار از ناظران
است که با دقتی شگفت‌آور در زمینه‌های دیگر عمل کنند و به اصطلاح مو را از ماست بیرون بکشند. گویا لازم است برای متولیان ناآشنا با اوضاع مظلومان معلول توضیح دهیم که این قشر آسیب دیده هیچ چیز برای خنداندن و جلب تمسخر ندارند و حتی شکوهمندانه ترحم کسی را نمی‌خواهند. حالا که تورم و گرانی و نقصان اعتبارات دولتی کمک‌های حداقلی به ضعیف‌ترین قشر جامعه را با نقصان روبه‌رو کرده و بزرگواران دردمند با تنی خسته و ملالی روزافزون ناچار به تجمعات پی در پی می‌شوند و البته صدای‌شان به جایی نمی‌رسد استهزا در رسانه ملی را کجای دل‌شان بگذارند؟ حقیر چند سال پیش از کثرت مشکلات معلولان همین جا نوشتم و دولت و جامعه را مورد خطاب قرار دادم که اگر توان و انگیزه رسیدگی به احوال تنهای رنجور را ندارید و سالم‌ها مجالی برای دیدن معلولان نگذاشته‌اند، روش‌هایی برای پاک کردن صورت مسئله وجود دارد! شرم دارم که صریحا بنویسم ولی اشاره‌وار می‌گویم که زمانی در آلمان سعی کردند که صورت مسئله را پاک کنند تا جامعه سرباری، چون معلولان نداشته باشد! اگر حقوق مصرح قانونی معلولان قابل اعطا نیست، اگر یک دردمند ویلچرنشین برای امور ابتدایی زندگی از ممد حیات سیر می‌شود، اگر ناشنوایان و روشندلان در میدان محشرگونه زندگی خود را در برهوت تنهایی می‌بینند و اگر سازمان‌های امدادی در آخرین اولویت‌های دولت هستند، اعلام صادقانه حذف افراد دارای معلولیت از دایره اعتنای مسئولان پرمشغله بهتر است. شاید خود دستی بالا بزنند و کاری بکنند و اگر غمی بزرگ تولید کردند کسی شکایت از نداشتن مشکلات روزافزون آن‌ها نکند. اگر وای بر تمسخرکنندگان مصرح در قرآن است، نمی‌دانیم تمسخر افراد دردمند چه عتابی سنگین و پرهیبتی از آسمان دریافت می‌کند؟»

علمی نیست!
بی‌جهت نیست که برخی برنامه‌های صدا وسیما برای مردم جذابیت ندارد و آن‌ها مدت هاست که عطای دیدن برخی از برنامه‌های تلویزیون را به لقایش بخشیده‌اند. اما عجیب اینجاست که مسئولان این رسانه به خصوص رئیس صدا و سیما نمی‌خواهد قبول کند که نتوانسته مدیریت قابل قبولی بر صدا و سیما در برخی موضوعات داشته باشد. این موضوع را می‌توان از انکارهایش در خصوص افت مخاطبان صدا و سیما کاملا حس کرد. او در تازه‌ترین مصاحبه خود در پاسخ به سوالی درباره نتایج نظرسنجی‌های برنامه‌های تلویزیون و افت مخاطب گفت: نظرسنجی‌ها بر اساس شاخص‌های متنوع و قابل تفسیر انجام می‌شود، اتکای صرف به نتایج نظرسنجی‌ها در هیچ جای دنیا کار علمی نیست. باید به مجموعه شاخص‌ها، زمنیه‌ها و عوامل تاثیرگذار توجه کرد. به‌گزارش ایرنا، پیمان جبلی اظهار کرد: آمار خامی که وجود دارد باید فراوری و با شاخص‌های مختلف سنجیده شود. ما از هر گونه کمک منصفانه و دلسوزانه رسانه به جامعه و مردم از جمله رسانه ملی استقبال می‌کنیم. وی افزود: ما رسانه‌ها در قالب‌ها و ماموریت‌های مختلف وظیفه‌مان رساندن صدای مردم به مسئولان و بیان واقعیت‌ها و امیدآفرینی است. هر چقدر ما رسانه‌ها به هم نزدیک شویم و تعامل بیشتری داشته باشیم سود و فایده‌اش به نفع جامعه است. ما رسانه‌ها از هم توقع متقابل داریم و در نهایت برابر جامعه مسئول هستیم. هر اقدامی که باعث تضعیف این روحیه بشود اشکال دارد.