آفتاب یزد ـ رضا بردستانی: استاد روابط بین الملل دانشگاه اصفهان در گفت و گوی چند روئز قبل خود با آفتاب یزد، مشخصاً متذکر شده بود:« ائتلاف‌های چند جبهه‌ای باعث بر سر کار آمدن دولت‌هایی ضعیف، ناکارآمد و شکننده می‌شود!» وی در همین گفت و گو پیش بینی کرده است؛ « بعید می‌دانم طول عمر […]

آفتاب یزد ـ رضا بردستانی: استاد روابط بین الملل دانشگاه اصفهان در گفت و گوی چند روئز قبل خود با آفتاب یزد، مشخصاً متذکر شده بود:« ائتلاف‌های چند جبهه‌ای باعث بر سر کار آمدن دولت‌هایی ضعیف، ناکارآمد و شکننده می‌شود!» وی در همین گفت و گو پیش بینی کرده است؛ « بعید می‌دانم طول عمر دولت بعدی اسلام آباد به همان اندازه‌ای که قانون تعیین کرده برسد و قطعاً پاکستان خیلی زود شاهد انتخاباتی زودرس و تلاطم‌های سیاسی خواهد بود!». چند روز بعد از تنش و چالش و حواشی در باره ی نتایج انتخابات در پاکستان، چنین به نظر می‌رسد که تلاش‌هایی در جهت تشکیل دولت در پاکستان در حال شکل گیری است. آن طور که «بی.بی.سی» گزارش می‌دهد؛ «شش گروه سیاسی در پاکستان در یک کنفرانس خبری اعلام کرده‌اند که برای تشکیل دولت جدیدی به توافق رسیده‌اند. رهبران حزب مسلم لیگ (شاخه نواز)، حزب مردم پاکستان، حزب مسلم لیگ (شاخه قائد)، حزب متحده قومی، حزب استحکام پاکستان و حزب عوامی بلوچستان در این نشست خبری شرکت کردند. همزمان مریم نواز، مسئول اطلاع‌رسانی حزب مسلم لیگ (شاخه نواز) در پستی در ایکس (توییتر سابق) گفته است نواز شریف، رهبر حزب، برادرش شهباز شریف که ریاست حزب را برعهده دارد را به عنوان نامزد پست نخست‌وزیری معرفی کرده است. در انتخابات سراسری پاکستان که روز پنجشنبه ۸ فوریه برگزارش شد حزب آقای شریف ۷۵ کرسی، حزب مردم پاکستان ۵۴ کرسی کسب کردند. در این انتخابات نزدیک به ۱۰۰ نفر که از سوی حزب تحریک انصاف عمران خان حمایت می‌شدند، به صورت مستقل به پارلمان راه یافتند. این در حالی است که حزب آقای خان از شرکت در انتخابات منع شده بود.» حال با توجه به ائتلافی «شش ضلعی»، اعلام موضع صریح بلاول بوتو «زرداری» مبنی بر حمایت از انتخاب نخست وزیر بدون حضور در دولت و باخبر بودن از روابط عمران خان و خانواده شریف به نظر می‌رسد پاکستان وارد دورانی سخت شده که هر آن می‌تواند اسلام آباد را درگیر تنش‌های سیاسی کند.

«شهباز شریف» نامزد ائتلافی برای نخست‌وزیری پاکستان
به گفته یک سخنگو، «شهباز شریف» نخست‌وزیر سابق پاکستان، نامزد بعدی نخست‌وزیری پاکستان برای رهبری ائتلاف جدید تشکیل شده بین احزاب مختلف خواهد بود. این در حالی است که انتخابات پارلمانی پنجشنبه گذشته باز هم منجر به تشکیل پارلمان معلق شده است. به گزارش ایسنا، حزب مردم پاکستان (PPP) سه‌شنبه اعلام کرد از حزب شریف (مسلم لیگ شاخه نواز) برای تشکیل یک دولت اقلیت حمایت می‌کند و به بن‌بست پس از انتخاباتی که در آن هیچ حزبی حائز اکثریت نشده بود،‌ پایان داد. به گزارش رویترز، مریم اورنگزیب، سخنگوی حزب شریف، در پستی در شبکه اجتماعی ایکس (توییتر سابق) گفت «نواز شریف» برادر بزرگ «شهباز شریف»، او را برای این پست نامزد کرده است. شهباز شریف متعلق به حزب برادرش، حزب «مسلم لیگ نواز پاکستان» (PML-N) است که بزرگ‌ترین حزب شناخته شده با ۸۰ کرسی است و حزب مردم پاکستان با ۵۴ کرسی دوم است. این دو حزب با هم برای تشکیل یک اکثریت حداقلی در مجلسی با ۲۶۴ کرسی کافی هستند.
آصف علی زرداری، رئیس‌جمهور پیشین پاکستان و از رهبران حزب مردم پاکستان، در یک کنفرانس خبری در کنار شهباز شریف و رهبران احزاب سیاسی دیگر گفت: «ما تصمیم گرفته‌ایم که با هم دولت تشکیل دهیم تا پاکستان را از بحران خارج کنیم.»
این ائتلاف از آن جهت اهمیت دارد که تضمین می‌کند حزب عمران خان با وجود آنکه بیشترین آراء را در انتخابات به دست آورد، به قدرت نمی‌رسد. حزب تحریک انصاف پاکستان متعلق به عمران خان
با انتقاد از این ائتلاف، آنها را «حکم دزد» خطاب کرد. عمران خان هم هرگونه اتحاد با رقبای خود را رد کرده است. او که در زندان به سر می‌برد، حزب مردم پاکستان و مسلم لیگ نواز را به فساد متهم کرد. او در زندان به خبرنگاران گفت: «ما با مسلم لیگ نواز یا حزب مردم پاکستان یکجا نمی‌نشینیم. قرار است تقلب در انتخابات را در دیوان عالی پاکستان به چالش بکشیم و بعدا این اتحاد را بررسی خواهیم کرد.»
پیش از این، بلاول بوتو زرداری، پسر زرداری و از رهبران حزب مردم پاکستان، شروطی را برای حمایت از ائتلافی به رهبری شریف مطرح کرده و گفته بود که از آنها در انتخاب نخست‌وزیر حمایت خواهند کرد اما به دولت نمی‌پیوندند.
این شرط و شروط برای متحد کردن نیروهای سیاسی، نویدبخش خوبی برای تشکیل یک دولت باثبات یا قوی در کشوری با سلاح‌های هسته‌ای نیست. با این حال، ائتلاف مذکور در حال حاضر به بلاتکلیفی در مورد تشکیل دولت پایان داده است؛ پنج روز پس از آنکه نتایج انتخابات هشتم فوریه، چنددستگی ایجاد کرد و خبر از بی‌ثباتی‌های تازه می‌داد.
نامزدهای مستقل با حمایت عمران خان، نخست‌وزیر سابق زندانی، ۹۲ کرسی را به دست آورده‌اند و این آنها را به بزرگترین گروه تبدیل کرده است، اما آنها نمی‌توانند به تنهایی دولت تشکیل دهند، زیرا به صورت فردی و نه حزبی شرکت کرده‌اند، و اتحاد با حزب مردم پاکستان یا مسلم لیگ نواز را رد کرده‌اند. بوتو زرداری پسر گفت که تعداد اعضای مستقل عمران خان و مسلم لیگ نواز بیشتر از حزب او بود، اما عمران خان پیوستن به حزب مردم پاکستان را رد کرد. بوتو زرداری گفت حزب مردم پاکستان یک بحران دائمی اقتصادی یا یک انتخابات جدید که منجر به بحران سیاسی در پاکستان شود، نمی‌خواهد. او مشتاق است که پدرش آصف علی زرداری دوباره رئیس‌جمهور شود. بنابراین گزینه حزب مردم پاکستان برای ریاست جمهوری پاکستان، آصف علی زرداری است.
شهباز شریف از حمایت حزب مردم پاکستان و دیگر احزاب استقبال کرده و گفت تمامی احزاب متحد شدند چون به مقابله با چالش‌های متعدد به‌ویژه چالش‌های اقتصادی نیاز دارند. او گفت که ائتلاف سیاسی جدید تقریبا دو سوم اکثریت را در پارلمان جدید دارد و افزود که این امر منجر به اطمینان بیشتر در سیاست‌گذاری می‌شود.

شهباز شریف کیست و چگونه به قدرت رسید؟
(گزارشی که فروردین ۱۴۰۱ منتشر شد)
نزدیک به دو سال قبل، فروردین ۱۴۰۱، رسانه‌ها در واکنش به انتخاب «شهباز شریف»، برادر «نواز شریف»، نخست‌وزیر سابق پاکستان ازسوی پارلمان این کشور به‌عنوان جانشین «عمران‌خان» چنین نوشتند:«شهباز شریف نخست وزیر شد تا توطئه آمریکا و متحدانش در امورداخلی اسلام‌آباد بیشتر عیان و آشکار شود و نشان دهد که احزاب پاکستان به خارج از مرزها وابسته هستند. توطئه و وابستگی‌هایی که نخست‌وزیر جدید پاکستان در نظر دارد تا روابط خود را با واشنگتن، انگلیس و عربستان‌سعودی بیشتر از قدرت‌های نوظهور منطقه‌ای چون چین و روسیه توسعه دهد.»

رد مشروعیت شهباز شریف ازسوی عمران‌خان
البته در همان زمان، عمران‌خان خواستار برگزاری انتخابات زودهنگام شد. نخست‌وزیر سابق پاکستان که پیشتر هم درباره عدم به رسمیت شناختن نخست‌وزیر جدید هشدار داده بود، از لزوم فوریت در برگزاری انتخابات پارلمانی سخن گفت. این تقاضا ساعاتی پس از انتخاب «شهباز شریف» به‌عنوان نخست‌وزیر جدید پاکستان مطرح شد. شهباز شریف ۷۰ساله، رهبر حزب «مسلم لیگ-نواز» است و انتظار می‌رود رابطه خوبی را با هند و آمریکا در پیش بگیرد. بااین‌حال، او روابط دوستانه‌ای هم با چین دارد و آنطور که گفته می‌شود برخلاف برادرش، «نواز شریف» که سابقه نخست‌وزیری پاکستان را دارد و به اتهام فساد برکنار شد، از برقراری رابطه دوستانه با ارتش پاکستان هم رویگردان نیست. با این اوصاف، سیاست شهباز شریف در اداره امور خارجی باید بر پایه تعامل مصلحت‌گرایانه باشد. بااین‌حال، بسیاری از تحلیلگران معتقدند اگرچه وی تلاش می‌کند یک دولت ائتلافی تشکیل دهد اما فارغ از اتحاد راهبردی حزب «مسلم لیگ» و «حزب مردم» که به سرنگونی عمران‌خان منجر شد، این دو حزب همواره رقبای جدی یکدیگر در منازعات سیاسی پاکستان بوده‌اند و همین امر احتمال شکست دولت ائتلافی و برگزاری انتخابات زودهنگام را ممکن خواهد کرد.

وابستگی ارتش پاکستان به انگلیس و آمریکا
نباید فراموش کرد، «آی‌اس‌آی» که به‌عنوان نهادی در داخل ارتش پاکستان است، در تصمیم‌گیری‌های سیاسی اسلام‌آباد موثر است و تحت نفوذ انگلیس و سپس آمریکاست. همواره دولت‌ها به‌دلیل اتهاماتی نظیر فساد اقتصادی، ناکارآمدی، گسترش مشکلات سیاسی یا اقتصادی برکنار می‌شوند و دولت قبلی هم با یکسری اتهامات اقتصادی یا پرونده فساد مالی «اسناد پاناما» برکنار شد. عمران‌خان در مناسبات خود با چین، روسیه و… با ارتش هماهنگ بود و مطمئنا ارتش از رویکرد دولت عمران‌خان اطلاع داشته و حتی هماهنگ هم بوده اما به نظر می‌رسد حاکمیت پاکستان و ارتش بازی پیچیده‌ای در منطقه را دنبال می‌کنند و عمران‌خان قربانی گرفتن امتیاز ازسوی ارتش از آمریکایی‌ها شد؛ چون عمران‌خان همراه‌ترین نخست‌وزیر با نهاد ارتش بود و ارتش پاکستان احساس کرد در موقعیت فعلی باید با آمریکایی‌ها همراه باشد و دولت عمران‌خان، قربانی برخی مطامع ارتش شد. البته باید گفت که دولت خان در زمان مذاکرات آمریکا با طالبان در قطر، فرد مناسبی بود اما اکنون به نظر می‌رسد با توجه به تحولات افغانستان و تهدید طالبان پاکستان و جلب کمک‌های آمریکا، ارتش تصمیم گرفته بازی دوگانه دیگری در منطقه شروع کند که طی ماه‌های آتی این رویکرد مشخص‌تر خواهد شد؛ به‌ویژه که فرمانده ارتش پاکستان اعلام کرده که به‌دنبال مبارزه با تروریسم است که منظورش احتمالا مقابله با تحریک طالبان پاکستان است و احتمالا همسویی ارتش پاکستان با سیاست‌های جدید آمریکا و کشورهای حامی سیاست‌های کاخ سفید در منطقه و افغانستان باشد.

وابستگی احزاب پاکستان به خارج از مرزها
نباید فراموش کرد، تحولات سیاسی در پاکستان بسیار پیچیده است؛ نظام سیاسی پاکستان مبتنی بر سیستم پارلمانی است و در این نظام احزاب حرف اول را می‌زنند. متاسفانه احزاب سیاسی پاکستان به‌‌صورت سنتی سوابق درخشان و خوبی در این کشور ندارند؛ بسیاری از احزاب وابستگی‌هایی به خارج از مرزهای این کشور دارند و عمدتا نیز دو کشور آمریکا و انگلیس و سپس عربستان تاثیرگذاری بسیاری بر احزاب سیاسی و مذهبی این کشور داشته و دارند.شهباز شریف که این روزها بر اریکه قدرت اسلام‌آباد یکه‌تازی می‌کند، برادر کوچک نواز شریف است که سه دوره نخست‌وزیر پاکستان بود. نواز شریف در سال۲۰۱۷ به اتهام فساد از قدرت برکنار و زندانی شد اما در دو سال اخیر به‌دلیل بیماری از زندان آزاد شد و اکنون در انگلیس به سر می‌برد.

زندگی سیاسی شهباز شریف
«شهباز شریف» ۷۰سال دارد و سه‌بار به‌عنوان وزیر ارشد پرجمعیت‌ترین ایالت پاکستان یعنی ایالت پنجاب به ایفای نقش پرداخت؛ لذا این ایالت پایگاه قدرت خانوادگی او به‌شمار می‌آید. وی اکنون ریاست حزب مسلم لیگ- شاخه نواز را برعهده دارد. وی کارزار مخالفان در پارلمان پاکستان برای سرنگونی عمران‌خان را رهبری کرد. شریف در خانواده‌ای ثروتمند در لاهور پاکستان به دنیا آمد و در دانشگاه دولتی همان شهر در رشته علوم‌انسانی تا مقطع کارشناسی تحصیل کرد.
او مالک املاکی در داخل و خارج از پاکستان است.شهباز شریف در ایالت لاهور به سیاست وارد شد و در سال۱۹۸۸ به‌عنوان نماینده وارد مجلس ایالتی کشورش شد. اولین‌بار در سال۱۹۹۷ وزیر ارشد ایالت پنجاب شد اما دوره ریاست او با کودتای نظامی پرویز مشرف در سال۱۹۹۹ و سرنگونی برادرش به پایان رسید و به زندان افتاد، سال بعد به عربستان‌سعودی تبعید شد، هفت سال بعد از تبعید به پاکستان بازگشت و فعالیت سیاسی خود را در پنجاب از سر گرفت و دوباره در سال۲۰۰۸ به‌عنوان رییس دولت محلی ایالت پنجاب انتخاب شد.او از سال۲۰۱۷ که برادرش نواز به اتهام پنهان‌کاری دارایی‌هایی که در اسناد پاناما فاش شد به زندان افتاد، ریاست حزب مسلم لیگ – شاخه نواز را برعهده دارد. شهباز شریف هم در دوره عمران‌خان متهم به فساد شد. وی از سال‌۲۰۱۸ تاکنون رهبری اپوزیسیون در برابر دولت عمران‌خان را برعهده داشت.

تمایلات سیاست خارجی نخست‌وزیر جدید
«شهباز شریف» روابط دوستانه‌ای با دولت چین دارد و درعین‌حال حامی سرسخت حفظ و ارتقای روابط حسنه با آمریکاست. او هفته گذشته در مصاحبه‌ای گفت که روابط خوب با ایالات‌متحده برای پاکستان بسیار مهم است و وی امیدوار است بتواند با حمایت دیگر حزب مطرح و قدرتمند پاکستان یعنی «حزب مردم» به نخست‌وزیری کشورش برسد. سرکنسول چین در لاهور هم سال گذشته در زمان پایان وظیفه خود در نامه‌ای به شهباز شریف از او به‌عنوان «دوست قدیمی چین» تقدیر و از اجرای سریع پروژه‌های کریدور اقتصادی چین- پاکستان تمجید کرد.خاندان شریف مناسبات دوستانه‌ای با «نارندا مودی» دارند. نواز شریف، نخست‌وزیر پاکستان نیز در اقدامی تاریخی در سال۲۰۱۴ در مراسم تحلیف نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند شرکت کرده بود. سال بعد، مودی به اقامتگاه نواز شریف در لاهور رفت و در مراسم عروسی نوه وی حضور یافت.

شهباز شریف و ارتش پاکستان
تحلیلگران بر این باورند که شهباز برخلاف نواز از روابط دوستانه با ارتش پاکستان برخوردار است؛ ارتشی که به‌طور سنتی سیاست خارجی و دفاعی را در کشور حدودا ۲۲۰میلیون نفری مجهز به سلاح هسته‌ای کنترل می‌کند. بر این اساس، شهباز شریف در مقایسه با برادرش با ارتش قدرتمند این کشور رابطه دوستانه‌‎‌تری دارد.ارتش پاکستان حکومت را در حدود نیمی از حدود هشت دهه عمر پاکستان پس از استقلال در سال۱۹۴۷ در اختیار داشته و تعیین‌کننده خط‌‌مشی اساسی کشور به‌ویژه سیاست خارجی و دفاعی این کشور است. در سال‌۲۰۱۸ که عمران‌خان نخست‌وزیر شد نیز گفته می‌شد که او با حمایت ارتش به این سمت رسیده است.

احتمال شکست دولت ائتلافی شریف
بسیاری از تحلیلگران معتقدند اگرچه شهباز تلاش می‌کند یک دولت ائتلافی تشکیل دهد اما فارغ از اتحاد راهبردی حزب «مسلم لیگ» متعلق به وی و «حزب مردم» برای سرنگونی «عمران‌خان»، این دو حزب همواره رقبای جدی یکدیگر در جنگ قدرت سیاسی در پاکستان بوده و همین امر احتمال شکست دولت ائتلافی و برگزاری انتخابات زودهنگام را ممکن خواهد ساخت. همزمان، برخی دیگر از کارشناسان نظر متفاوتی را ارائه کرده و می‌گویند ممکن است در کوتاه‌مدت شاهد برگزاری انتخابات پارلمانی نباشیم. به باور این گروه، احزاب وابسته به غرب تلاش می‌کنند تا با خرید زمان، فرصت لازم را برای دلسرد کردن حامیان عمران‌خان پیدا کنند. حال آنکه در این فاصله، اوضاع اقتصادی با توجه به شرایط جهانی بدتر می‌شود و این مساله به نفع هیچ‌یک از احزاب و جناح‌های سیاسی نیست. فارغ از گمانه‌زنی‌ها برای انتخابات زودهنگام، اگر همه‌چیز به روال معمول پیش برود، انتخابات پارلمانی باید در موعد اصلی و در ۱۲اکتبر ۲۰۲۳ برگزار شود.

رهبری غرب‌ستیز و پوپولیست یا محبوب و قربانی؛
ظهور، سقوط و صعود عمران خان در کشور ژنرال‌ها
«یورونیوز فارسی» در گزارشی به بررسی ابعاد مختلفی از حیات سیاسی «عمران خان» پرداخته می‌نویسد: زمانی که دولت پاکستان رسانه‌ها را سانسور کرد، حزب عمران خان، نخست‌وزیر سابق، ویدئوهای مبارزاتی را در تیک‌تاک منتشر کرد. هنگامی که پلیس حامیان او را از برگزاری تجمعات منع کرد، آنها میزبان اجتماعات مجازی به صورت آنلاین شدند. وقتی هم که عمران خان پشت میله‌های زندان جا خوش کرد تا صدایش دیگر به طرفدارانش نرسد، حامیانش با استفاده از هوش مصنوعی و با شبیه‌سازی صدای او، سخنرانی‌های پرشوری را برایش تولید کردند.
بدین ترتیب، پیام آقای خان خطاب به میلیون‌ها نفر در سراسر پاکستان که از بحران اقتصادی کشور و ناکارآمدی سلسله‌های سیاسی ناامید شده بودند، طنین‌انداز شد: عمران خان به مردم اطمینان داد که او تنها کسی است که می‌تواند پاکستان رو به سقوط را به عظمت سابق خود بازگرداند.
موفقیت نامزدهای همسو با حزب حزب تحریک انصاف، حزب تحت رهبری آقای خان در انتخابات هفته گذشته با به دست آوردن کرسی‌های پرشمار به مثابه زلزله‌ای سنگین در عرصه سیاست پاکستان عمل کرد، جایی که نواز شریف خود را پیروز بلامنازع انتخابات می‌دانست و تنها یک احتمال کوچک را در نظر می‌گرفت که شاید برای تشکیل دولت به ائتلاف با حزب مردم به رهبری بلاول بوتو زرداری، پسر بی‌نظیر بوتو، نیاز پیدا کند. موفقیت عمران خان برای نخستین بار در تاریخ اخیر پاکستان، استراتژی سیاسی ارتش قدرتمند این کشور را که برای چندین دهه برای حفظ قدرت آن استفاده می‌شد، با چالش مواجه کرد. این در حالی است که ارتش پس از برکناری آقای خان در سال ۲۰۲۲ توسط پارلمان همواره با سرکوب حامیان آقای خان تلاش کرد تا نخست وزیر زندانی و محکوم را به حاشیه براند. البته عملکرد آقای خان در دوران نخست وزیری چه از نظر محدود کردن آزاد بیان، افزایش آزادی عمل روحانیون تندرو و نیز کم‌توجهی به حقوق زنان و مطالبات اقتصادی مردم منتقدان کمی نداشت ولی موفقیت حزب او در انتخابات پارلمان نشان داد که چگونه لفاظی‌های پوپولیستی آقای خان و انبوه جوانان این کشور در حال بازنویسی سیاست در پاکستان هستند، کشوری با ۲۴۰ میلیون نفر جمعیت، مجهز به سلاح هسته‌ای که نیمی از دوران ۷۶ ساله شکل‌گیری‌اش را تحت سلطه حکومت نظامیان گذرانده است. حتی زمانی که دولت‌های غیرنظامی اجازه به قدرت رسیدن پیدا کردند، آنها توسط تعدادی از سیاسیون وابسته به خاندان‌های پرنفوذ و باسابقه در عرصه سیاست همچون نواز شریف رهبری می‌شدند که موفق می‌شدند با حمایت ژنرال‌های ارتش به قدرت برسند. چنان که خاندان شریف تا کنون موفق شده تا این روند را چند بار تکرار کند و نواز شریف را سه بار به مقام نخست وزیری برساند و برادرش را هم یکبار. مطابق نتایج اعلام شده، هر دو حزب تحریک انصاف به رهبری آقای خان و هم حزب مسلم لیگ‌ به رهبری نوازشریف شانس تشکیل یک دولت ائتلافی را دارند. اگر حزب آقای خان موفق شود که بسیاری از تحلیل‌گران آن را بعید می‌دانند، این نخستین بار در تاریخ پاکستان خواهد بود که یک دولت غیرنظامی توسط حزبی که با ارتش مخالف است و رهبر آن پشت میله‌های زندان ست، رهبری می‌شود. آقای آدام واینستین، معاون مدیر برنامه خاورمیانه در موسسه کوئینسی، یک اندیشکده مستقر در واشنگتن، معتقد است: «حزب خان ثابت کرد که یک حضور سیاسی تزلزل ناپذیر دارد که با بهره‌بردن از نارضایتی جوانان فراهم شده است. در واقع، حوادث پاکستان نشان داد که کتاب بازی قدیمی برای شکل دادن به سیاست این کشور منسوخ شده و رسانه‌های اجتماعی و بسیج جوانان به عامل اصلی تغییر بازی تبدیل شده‌اند.»
در حالی که آقای خان در ابتدا با کمک ارتش به شهرت سیاسی رسید، پس از برکناری‌اش، از اشتیاق جوانان برای تغییر در کشور برای تقویت پایگاه سیاسی خود مستقل از ژنرال‌ها بهره برد.
قهرمان سابق کریکت در ویدئوهای خود، ژنرال‌های کشور را که مسئول اصلی برکناری خود در سال ۲۰۲۲ می‌دانست، مدام سرزنش کرد. او توضیح داد که چگونه ارتش مانند یک «دولت پشت‌پرده» سیاست را از پشت صحنه اداره می‌کند و مدعی شد که ایالات متحده هم با آنها تبانی کرده است.
زیغام خان، تحلیلگر سیاسی مستقر در اسلام آباد، بر این باور است که حرف‌های آقای خان باور سنتی را که همواره افرادی از خاندان‌های ثروتمند و پرنفوذِ وابسته به ارتش سیاست پاکستان را اداره خواهند کرد، متزلزل کرد و به جوانان برای انجام اصلاحات سیاسی امید داد.
این روزها تعداد کمی از رای دهندگان نارضایتی خود از آخرین ماه‌های نخست وزیری آقای خان را به یاد می‌آورند، زمانی که محبوبیت او در پی غرب ستیزی و ایجاد بحران اقتصادی و صعود نرخ تورم کاهش یافته بود. بسیاری از تحلیلگران معتقدند که اگر به او اجازه داده می‌شد که دوره نخست وزیری خود را کامل کند، حزب او احتمالا در انتخابات عمومی بعدی هیچ شانسی برای پیروزی نداشت. اما حزب او در پی کسب نتیجه دور از انتظار در انتخابات هفته گذشته، ادعاهای گسترده‌ای را مبنی بر دستکاری ارتش در شمارش آرا مطرح کرده و کشمکش سیاسی تازه‌ای را در پاکستان رقم زده است.
حمد ازهر، رئیس حزب تحریک انصاف در استان پنجاب، در شبکه اجتماعی ایکس نوشت که ما اجازه نخواهیم داد که نتایج تلاش‌ها و مبارزات ما با طراحی‌های پلید ربوده شود. در پی این تحریک‌ها، خیل حامیان عمران خان در سراسر پاکستان به خیابان‌ها آمده‌اند تا خشم خود را نسبت به آن چه که رخداد تقلب در انتخابات عنوان می‌کنند، اعتراض کنند، اعتراض‌هایی که ضربات باتوم پلیس و شلیک گاز اشک‌آور مواجه شده است.
بدین ترتیب، رویارویی سیاسی در پاکستانی که تاریخ آن مملو از کودتاهای نظامی و ناآرامی‌های توده‌ای است، بار دیگر به اوج رسیده است. اکثر تحلیلگران بر‌ای باورند که با وجود این که نتایج انتخابات که نشان می‌دهد چه تعداد از پاکستانی‌ها نظام سیاسی ورشکسته این کشور را رد می‌کنند، پاکستان هنوز در جهت ثبات بیشتر یا دموکراسی قوی‌تر حرکت نمی‌کند. آنها این سوال را مطرح می‌کنند: «حتی اگر توازن قوا به نفع احزاب سیاسی تغییر کند، آیا آنها در عمل واقعا دموکراتیک عمل خواهند کرد؟ یا که بر ایدئولوژی‌های فاشیستی خود بیشتر پافشاری خواهند کرد؟ آیا آنها افرادی را که به حزب آنها رای نداده‌اند حذف نخواهند کرد؟»