بازی هیئت حاکمه افغانستان بر سر مسئله حق آبه با ایران در مورد بنزین نیز شروع شده است. اینکه این گروه همزمان با آلودگی هوا در کشورمان سوخت‌های صادراتی را به بهانه غیراستاندارد بودن برگشت می‌زند چه معنی می‌تواند داشته باشد؟ همین دیروز مجددا برخی رسانه‌ها خبر دادند که طالبان بنزین صادراتی ایران را پس […]

بازی هیئت حاکمه افغانستان بر سر مسئله حق آبه با ایران در مورد بنزین نیز شروع شده است.
اینکه این گروه همزمان با آلودگی هوا در کشورمان سوخت‌های صادراتی را به بهانه غیراستاندارد بودن برگشت می‌زند چه معنی می‌تواند داشته باشد؟
همین دیروز مجددا برخی رسانه‌ها خبر دادند که طالبان بنزین صادراتی ایران را پس فرستاده است. اداره ملی استاندارد افغانستان می‌گوید، ۱۳ تانکر بنزین بی‌کیفیت و آلاینده از طریق بندر میل ۷۸ ولایت فراه، دوباره به ایران مسترد شده است. این اداره از شهروندان و تاجران می‌خواهد که از واردکردن مواد بی‌کیفیت به کشور خودداری کنند.۱۸ آذرماه هم سایت خبرآنلاین خبر داد که اداره ملی استاندارد امارت اسلامی اعلام کرده که ۸ تانکر بنزین «بی‌کیفیت» را به ایران بازگردانده است. این اداره با نشر پیامی در شبکه اجتماعی ایکس اعلام کرد که تانکرهای بی‌کیفیت بنزین از طریق «بندر نیمروز» به ایران مسترد شده است.
نهم آذرماه هم خبری منتشر شد با این مضمون: «اداره استاندارد افغانستان اعلام کرده که در دو روز گذشته ۲۴ تانکر بنزین بی‌کیفیت را به جمهوری اسلامی ایران بازگردانده است. اداره استاندارد امارت اسلامی نوشته است که این تانکرها از طریق «بندر ۷۸ میل فراه» به ایران بازگردانده شده است. اداره استاندارد افغانستان در روزهای اخیر بازگرداندن تانکرهای تیل بی‌کیفیت به ایران را افزایش داده است. این اداره دو روز پیش نیز از بازگرداندن ۱۲ تانکر تیل بی‌کیفیت به ایران خبر داده بود و یک روز قبل از آن گفته بود که ۴۳ تانکر بنزین بی‌کیفیت به آن کشور بازگردانده شده است. »
این روند مجادلات بسیاری را در داخل کشور به وجود آورده است. خبرگزاری اصولگرای تسنیم در گزارشی مدعی شد که این سوخت‌های بی‌کیفیت یا قاچاق هستند و یا از پتروشیمی‌های خصوصی به افغانستان صادر می‌شوند. این خبرگزاری نوشته است: «هراز ‌گاهی از سوی سایت‌ها و خبرگزاری‌های افغانستانی خبری منتشر می‌شود که بنزین صادراتی ایران توسط طالبان برگشت داشته شد و علت آن کیفیت پایین بنزین صادراتی ایران بوده است. بار دیگر خبری منتشر شده که اداره استاندارد افغانستان در روزهای اخیر بازگرداندن تانکرهای بنزین بی‌کیفیت به ایران را افزایش داده است. در وهله اول این سوال مطرح می‌شود در شرایطی که تولید و مصرف بنزین کشور سربه‌سر است و با اندکی افزایش تقاضا، به‌خصوص در ایام پایان سال و تابستان، ناترازی شدید بیش از ۱۰ میلیون لیتری در روز را تجربه می‌کنیم، چطور بنزینی برای صادرات به افغانستان ارسال می‌شود؟ همچنین این سوال مطرح می‌شود که وقتی بنزین تولیدی در پالایشگاه‌های اصلی کشور، به گفته مسئولان شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی بنزین با استانداردهای یورو ۴ و یورو ۵ است، چطور بنزینی که برای صادرات تخصیص داده می‌شود، می‌تواند آنقدر بی‌کیفیت باشد که کشوری، چون افغانستان که از نظر ممیزی‌های استانداردی، از بسیاری از کشورها سخت‌گیری کمتری دارد، مُهر بی‌کیفیتی روی بنزین ایران بزند؟ پاسخ این سوالات مشخص است، بخش دولتی ایران هیچ صادرات رسمی زمینی بنزین به افغانستان ندارد. آنچه به‌عنوان بنزین ایران وارد خاک افغانستان می‌شود، یا در قالب قاچاق است و یا توسط بخش خصوصی به عنوان فرآورده‌های هیدروکربوری صادر می‌شود. قطعا روی آنچه قاچاق می‌شود، نظارتی نیست و می‌تواند قاچاق‌کننده، هر فرآورده بی‌کیفیتی را به‌عنوان بنزین ایرانی به طرف خریدار بفروشد؛ و اینجا باید رسانه‌های افغانستانی به این موضوع بپردازند که چرا بخشی از تامین سوخت افغانستان از طریق قاچاق تأمین می‌شود و چه نهادها و افرادی در این کشور در این زمینه ذی‌نفع و فعال هستند. اما از سوی دیگر، ده‌ها شرکت پالایشی کوچک مقیاس و ده‌ها شرکت تجاری در زمینه صادرات انواع فرآورده‌های هیدروکربوری درحال فعالیت هستند که متاسفانه ضعف نظارت بر فعالیت این شرکت‌ها، انتشار اخبار اینچنینی را به دنبال دارد و این شرکت‌ها با آبروی کشور بازی می‌کنند که لازم است برخورد لازم از سوی دستگاه‌های مسئول همچون صمت و نفت با متخلفان انجام شود.» هرچند این مطلب خبرگزاری حامی دولت از سوی یک مقام رسمی مورد تایید قرار نگرفت چرا که این مسئول معتقد است افغانستان ملاک استاندارد بودن یا نبودن بنزین ساخت داخل نیست. این گفته نشان می‌دهد که اولا این سوخت قاچاق نیست و ثانیا می‌تواند موضوع دیگری باشد.براساس گزارش تابناک، احمد معروف‌خانی، رئیس اتحادیه صادرکنندگان نفت، در نشست خبری اتحادیه صادرکنندگان نفت درباره ماجرای پس فرستادن بنزین ایران توسط طالبان توضیح داده است: «اخبار منتشر شده پیرامون این موضوع صحت ندارد. ضمن آنکه افغانستان ملاک تشخیص کیفیت بنزین ایرانی نیست!»


وی در ادامه گفته است: «تمام فرآورده‌های نفتی که از مدخل قانونی به این کشور فرستاده می‌شود به لحاظ استانداردهای کیفی مورد تایید است مگر آنکه صادرات از مسیر قانونی طی
نشود.»
وی گفته است: «ضمن آنکه افغانستان نمی‌تواند ملاک تشخیص کیفیت بنزین ایرانی باشد. چراکه هیچ مکانیزم استانداردی در مرزهای این کشور حاکم نیست. مکانیزم‌هایی که در مرز افغانستان تعبیه شده است با معیار و استاندارد مشخصی، همخوانی ندارد و براساس تعابیر و تعاریف طالبان است، با این اوصاف چطور استاندارد بودن یا نبودن بنزین ایرانی را می‌سنجند؟»
معروف‌خانی افزوده است: «افغانستان در حالی برخی محموله‌های بنزینی ایران را برگشت می‌زند، که اگر کسی پرداخت هزینه اضافه در مرز بدهد و با آن‌ها تعامل کند، اجازه عبور هرگونه محموله‌ای را می‌دهند.» وی ادامه داده است: «یکی از شواهد بهانه‌تراشی آن‌ها و مصداق اینکه استانداردی در مرزهای این کشور وجود ندارد، این است که بعضا شاهد این بوده‌ایم که مقادیری از فرآورده‌های نفتی که در داخل کشور در بخش سمی تقسیم‌بندی می‌شوند و به برخی واحدهای پتروشیمی ارسال می‌شوند را به عنوان بنزین در افغانستان خریداری کرده و به‌مصرف می‌رسانند.» سوالی که عطف به گزارش بالا مطرح می‌شود این است که آیا طالبان یک بازی سیاسی را با مقامات ایرانی برای تحت فشار گذاشتن آن‌ها آغاز کرده است؟ همانطور که گفته شده طالبان از لحاظ تکنولوژی و لحاظ کردن شاخص‌های استاندارد در حد و اندازه‌هایی که ادعا می‌کند قطعا نیست اما چرا هر چند وقت یکبار سوخت‌های صادراتی ایران را استرداد می‌کند؟ البته مقام‌های ایرانی تاکنون در مورد نیت سیاسی طالبان سخنی نگفته‌اند ولی باید اذعان کرد با توجه به سابقه رفتاری این گروه، هیچ بعید نیست پشت پرده این رخداد نیز اهدافی سیاسی وجود دارد.
نباید از ذهن دور نگه داشت که بازی سیاسی طالبان بر سر بنزین در مورد مسئله آب هم وجود دارد. این گروه علیرغم تحرکات دیپلماتیک و برخی فشارهای مقامات ایران حاضر نشده حق آبه کشورمان از هیرمند را بپردازد و هر بار با بهانه‌ای موضوع به فراموشی سپرده می‌شود. و این درحالیست که وضعیت آب در سیستان و بلوچستان بسیار حاد است. البته این گروه در تابستان گذشته وقتی فشارهای ایران برای گرفتن حق آبه شدت بالا گرفته بود و یکی از مسئولان رسمی زبان به تهدید گشوده بود در این راستا کلیپ‌های طنزی را تولید و منتشر کرد تا به نوعی به افکار عمومی ایران گوشزد کند که اهمیتی به زبان تهدید مسئولان ایرانی نمی‌دهد.همچنان هم مسئله آب میان ایران و گروه طالبان به قوت خود باقیست و در آخرین خبرها گروه مستقر در افغانستان از شرطی برای پرداخت حق آبه ایران سخن گفته که به نوعی پاسخ منفی تعبیر می‌شود.براساس گزارش خبرآنلاین، «ذبیح الله مجاهد» سخنگوی حکومت طالبان با اشاره به حقابه ایران گفته است: در صورتی که آب باشد افغانستان به معاهده حقابه ایران از رودخانه هلمند (هیرمند) متعهد است.گفتنی است، بر اساس معاهده افغانستان و ایران که در سال ۱۳۵۱ شمسی به امضا رسید، تهران حق دارد سالانه ۸۲۰ میلیون متر مکعب آب از این رودخانه که در ایران به هیرمند معروف است دریافت کند.سخنگوی حکومت طالبان مدعی شده که در حال حاضر در افغانستان خشکسالی وجود دارد و افغان‌ها با مشکل کمبود آب روبه‌رو هستند. پیش‌تر یک گروه کاری مشترک بین افغانستان و ایران با هدف پیگیری موضوع حقابه تشکیل شده بود. البته پیش‌تر «امیرخان متقی»، وزیر خارجه حکومت طالبان درباره حقابه ایران گفته بود: «همان اندازه که دلسوز مردم خود هستیم، دلسوز مردم سیستان و بلوچستان نیز هستیم و درد آن‌ها را درد خود می‌دانیم». وی تأکید کرده بود که افغانستان به حقابه ایران بر اساس معاهده ۱۳۵۱ که میان دولت‌های وقت دو کشور به امضا رسیده، متعهد است. متقی تصریح کرده بود که موضوع آب نباید سیاسی شود و چنین مسائلی به جای سر و صدای رسانه‌ای باید از مسیر تفاهم و گفتگو حل شود. هرچند این گفته‌ها هیچ وقت
(تا لحظه تنظیم این گزارش) عملی نشده و کماکان سیستان تشنه است.روی هم رفته به نظر می‌رسد طالبان به دنبال بازی سیاسی با افکار عمومی در ایران است؛ نشان به آن نشان که در فصل گرما بازی رسانه‌ای برسر آب هیرمند راه انداخت و حالا در فصل آلودگی هوا یک بازی رسانه‌ای بر سر بنزین راه انداخته است. اکنون باید پرسید چرا مسئولان ایرانی پاسخ روشن و محکمی به این رویکرد طالبان نمی‌دهند؟!