آقای رئیسی ؛ از سفر ترکیه « دست خالی» باز نگردید!

آفتاب یزد ـ رضا بردستانی – خبرنگار بین الملل: سفری که قرار بود «هفتم آذرماه» انجام شود، اگرچه برخی از رسانه‌ها از عنوان «لغو» برای انجام نشدن آن استفاده کردند اما آن سفر صرفا به «تعویق» افتاده بود، یک بار دیگر به دلیل حملات تروریستی در کرمان به تعویق افتاد و در زمان مناسب دیگری انجام خواهد شد.
در همان زمان برخی رسانه ها(الشرق‌الاوسط ترکی) به نقل از برخی منابع دیپلماتیک نوشتند:« انجام نشدن سفر رئیسی به‌دلیل تلاش او برای تحت فشار قرار دادن ترکیه برای اتخاذ موضعی فراتر از لفاظی‌های تند علیه اسرائیل بوده است.»
آفتاب یزد در گفتگو با «احسان موحدیان» این موضوع را به بحث گذاشت. این کارشناس مسائل قفقاز گفت:«واژه درست در این باره «تعویق» است نه «لغو» که در عرف دیپلماتیک و روابط بین کشورها مسئله ی جدیدی نیست.»
وی اما با رد گمانه زنی‌هایی که منتشر شده بود اظهار داشت:«ایران و ترکیه، به عنوان دو کشور تأثیرگذار در منطقه اگر مواضعی داشته باشند حتماً صریح و شفاف اعلام می‌کنند و این موضوع که یک طرف بخواهد دیگری را برای اعلام یا عدم اعلام مواضع تحت فشار قرار دهد چندان صحیح به نظر نمی‌رسد مضافاً این که، روابط ترکیه و رژیم صهیونیستی کاملاً بر همه آشکار است و نیاز به رمز گشایی ندارد.»
موحدیان این را نیز گفت که:«اگر بحث بر سر اختلاف دیدگاه باشد باید موضوع قفقاز را مهم‌تر بدانیم زیرا آنکارا و تهران در موضوع اتفاقاتی که در آذربایجان و ارمنستان طی مدت اخیر رخ داده، اختلافاتی دارند که در مذاکرات دیپلماتیک حتماً بدان‌ها اشاره خواهد شد و این گونه مسائل نمی‌تواند دلیل موجه‌ای برای انجام یا عدم انجام یک سفر در این سطح باشد.»
موضوع پایانی مورد اشاره موحدیان اما مهم بود:«ممکن است طرفین در موارد اختلافی هنوز به جمع‌بندی خاصی نرسیده باشند فلذا انجام این سفر را به تعویق انداخته تا در مذاکرات با دست پر، رو در روی یکدیگر بنشینند اما آنچه مسلم است این که، دیر یا زود این سفر انجام خواهد شد.»

>به دعوت رئیس‌جمهور ترکیه؛ رئیسی به ترکیه می‌رود
رئیس‌جمهور به دعوت همتای ترکیه‌ای خود و به منظور انجام سفر رسمی، در راس یک هیئت عالی‌رتبه سیاسی و اقتصادی عازم آنکارا پایتخت ترکیه خواهد شد. به گزارش ایسنا، سید ابراهیم رئیسی در این سفر پس از استقبال رسمی از سوی آقای «رجب طیب اردوغان»، با وی ملاقاتی خصوصی خواهد داشت و سپس هشتمین نشست شورای‌عالی همکاری‌های ایران و ترکیه به ریاست دو رئیس جمهور برگزار می‌شود.هفتمین نشست شورای‌عالی همکاری‌های اقتصادی ایران و ترکیه سه‌شنبه ۲۸ تیر ۱۴۰۱ و در جریان سفر رسمی رئیس جمهور ترکیه به تهران برگزار شد که دو طرف در این نشست بر توسعه مناسبات و ارتقای روابط در حوزه‌های اقتصادی، زیرساختی، امنیتی، سیاسی، فرهنگی و ورزشی توافق کردند.پس از آن روسای جمهور در نشست مطبوعاتی نتایج رایزنی‌های خود را با حضور رسانه‌ها تشریح خواهند کرد. همچنین در جریان این سفر دو رئیس جمهور در نشست مشترک تجار و فعالان اقتصادی ایران و ترکیه حضور خواهند یافت و رئیسی با ایرانیان مقیم این کشور نیز دیدار می‌کند.
توضیح این که محمد جمشیدی، معاون امور سیاسی دفتر رئیس‌جمهور، ضمن قدردانی از دعوت رئیس جمهور ترکیه اعلام کرد: در پی حادثه تروریستی کرمان که به شهادت شمار زیادی از هموطنان‌مان منجر شد، رئیس‌جمهور برای آنکه شخصا به پیگیری این موضوع بپردازند، سفر خود را به ترکیه لغو و این سفر در زمان مناسب دیگری انجام خواهد شد.

>رسانه‌های ترکیه: اردوغان پیشنهادات آنکارا درباره مسئله غزه را به رئیسی ارائه می‌کند
رسانه‌های ترکیه‌ای در آستانه دیدار روسای جمهوری ایران و ترکیه، به محورهای احتمالی گفت‌وگوهای آن‌ها اشاره کرده و گزارش دادند که موضوع حل‌وفصل مناقشات در نوار غزه نیز از جمله این موضوعات خواهد بود. به گزارش ایسنا، رسانه‌های ترکیه‌ای در آستانه سفر «سید ابراهیم رئیسی» رئیس جمهوری ایران به ترکیه برای دیدار با «رجب طیب اردوغان» رئیس‌جمهوری این کشور گزارش دادند که اردوغان قرار است پیشنهادات آنکارا را برای حل‌وفصل مناقشات در نوار غزه به همتای ایرانی خود ارائه کند.
خبرگزاری اسپوتنیک گزارش داد که روزنامه ترکیه‌ای استار با اشاره به این موضوع نوشت: رئیسی اولین مهمان اردوغان در سال ۲۰۲۴ خواهد بود. روسای این دو کشور قرار است دیداری غیرعلنی داشته باشند و بعد در هشتمین نشست شورای عالی همکاری ایران و روسیه حضور خواهند یافت.
طبق گزارش این روزنامه، دستور کار این مذاکرات شامل عملیات نظامی رژیم صهیونیستی در نوار غزه، راه‌های متوقف کردن این بحران انسانی و ایجاد آتش‌بسی دائمی در این منطقه خواهد بود. اردوغان و رئیسی همچنین قرار است درباره روابط میان ترکیه و ایران، از جمله راه‌های توسعه شراکت در زمینه تجاری و انرژی، همکاری در صنایع دفاعی و امضای توافق‌های مرتبط گفت‌وگو کنند. روزنامه استار در ادامه نوشت که روسای دو کشور درباره تحولات اخیر در قفقاز جنوبی و سوریه و اقدامات ضد تروریسم نیز تبادل نظر خواهند کرد.

>سفر به آنکارا و چند مسئله و پیشنهاد
>آقای رئیسی؛ از سفر ترکیه «دست خالی» باز نگردید!
پیشینه ی تاریخی، فرهنگی، تمدنی و سیاسی به ما می‌گوید؛ روابط ایران و ترکیه باید در سطحی بالاتر و با آینده و روندهای بیشتری دنبال شود. در این بین استفاده از تجربیات ترکیه در حوزه ی «گردشگری»، «صنعت مونتاژ»، «بازاریابی‌های بین‌المللی» و تنوع مباحثی که می‌تواند به غنای روابط «تهران ـ آنکارا» بیافزاید این نکته را گوشزد می‌کند که این سفر می‌تواند سفری مهم، تأثیرگذار و اثر بخش باشد.
نکته ی دیگر این که، سطح مبادلات تجاری میان تهران و آنکارا علی رغم تأکید‌های چندین و چند باره و تلاش‌هایی که معلوم نیست به چه دلیل به نتیجه نرسیده است چندان مطلوب نیست. رئیس جمهوری اسلامی ایران می‌تواند در این سفر به دنبال گره گشایی از این معما باشد و تدابیری در نظر بگیرد که در حوزه بازرگانی و تجارت با ترکیه روابطی گرم‌تر داشته باشیم.

>ترکیه می‌تواند حیات را به دریچه ارومیه باز گرداند؟!
یکی از مباحثی که این روزها در سطوح بالای مدیریتی به عنوان یک دغدغه ی ملی مطرح است؛ خشک شدن دریاچه ارومیه و تبعات و معضلاتی است که در پی آن گریبانگیر جمعیتی معادل ۲۰ میلیون نفر و وسعتی حدود ۵ استان ایران را در بر گیرد.
از آن جایی که ترکیه در مقایسه با ایران، کشور پر بارشی است و مانند جمهوری اسلامی ایران درگیر خشکسالی و بحران‌های آبی نیست شاید بتوان در نشست‌هایی در سطح رؤسای جمهور به دنبال راهکارهای کوتاه مدت و میان مدت گشت تا شاید کورسوی امیدی برای بازگرداندن حیات به دریاچه ارومیه پیدا شود موضوعی که اگر میسر باشد از هر توافق و دستاوردی می‌تواند امیدبخش‌تر باشد.

>سطح مبادلات تجاری میان تهران و آنکارا چندان مطلوب نیست
اگرچه هر دو کشور ایران و ترکیه به مانند بسیاری از کشورهای جهان این روزها دچار تنگناهای اقتصادی، رکود، تورم و گرانی هستند اما نیاز ترکیه به انرژی یکی از آن دست مسائلی است که نباید از نظر دور نگاه داشته شود. تلاش ایران و ترکیه در سایه ی رقابت برای تسخیر بازارهای جهانی اگرچه در مواردی به زیان یکی از دو کشور منتهی شده است اما سابقه ی تاریخی نشان می‌دهد بازرگانان ایرانی و ترکیه‌ای در گذشته، ارتباطات بیشتری داشته‌اند تا جایی که بسیاری از کالاهای مورد نیاز دو کشور به وسیله ی همین بازرگانان تأمین می‌شده، موضوعی که در چند سال اخیر دچار ایستایی و افول شده است و باید برای آن چاره‌ای اندیشید. ترکیه به عنوان یکی از کشورهای عضو ناتو که در عین حال روابط گرمی با روسیه دارد دارای این پتانسیل است تا به یکی از بازارهای هدف جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک بازار واسطه‌ای مبدل شود اما سایه ی رخوتی که بر روابط تجاری ایران و ترکیه افتاده و ریشه در متغیرهایی دارد که متأثر از روابط ایران و غرب است مانعی بزرگ ایجاد کرده که باید این مانع با درایت و بردباری برداشته شود.

>ترکیه و ایران؛ تلاش برای جذب گردشگر
ایرانی‌ها سومین ملیتی هستند که بالاترین ورودی به ترکیه را به خود اختصاص داده‌اند اما با مقایسه‌ای ساده و سریع می‌توان به این نتیجه رسید، هیچ تعادلی بین میزان گردشگری که از ایران عازم ترکیه می‌شود با تعداد گردشگری که از ترکیه به ایران می‌آید وجود ندارد. در این بین اگرچه ترکیه یکی از راه‌های ارتباطی مهم که قاره ی سبز را به ایران وصل می‌کند محسوب می‌شود اما در موضوع تبادل گردشگر، اینگونه به نظر می‌رسد که رقابت آنکارا و تهران در جذب گردشگر، تماماً به نفع طرف ترکیه‌ای ختم می‌شود اما راه‌هایی وجود دارد که گردشگران ترکیه‌ای نیز با تسهیلات و مشوق هایی، میل بیشتری برای سفر به تهران داشته باشند. یکی از اهداف و برنامه‌های این سفر می‌تواند متمرکز بر حوزه گردشگری به عنوان یکی از منابع درآمدی مهم، راهگشا و آغاز‌کننده ی دورانی باشد که تعادل بین ورودی و خروجی گردشگر به مقصد دو کشور برقرار شود.

>قفقاز، عراق و سوریه؛ مثلث اختلاف و اشتراک
ایران و ترکیه در حوزه منطقه ای، با دیدگاه‌هایی متفاوت به قفقاز، عراق و سوریه می‌نگرند. ایران نگرانی‌هایی دارد و ترکیه نیز هم. اما این نگرانی‌ها اگر رفع و دیدگاه‌ها به هم نزدیک نشود به طور طبیعی موجب سردی بیشتر روابط ایران و ترکیه می‌شود.
اگرچه در مباحث امنیتی، دو کشور دغدغه‌هایی نزدیک به هم در این سه حوزه دارند اما در استراتژی و تاکتیک‌های اتخاذ شده، چندان مانند یکدیگر نمی‌اندیشند. مضافاً این که اهداف و منافع ترکیه در قفقاز، عراق و سوریه با ایران چندان نزدیک نیست اما با نگاهی کلی‌تر می‌توان متوجه شد، مباحث امنیتی در عراق و سوریه، هر کدام اگرچه به نوعی اما یکسان، تهران و آنکارا را نگران کرده است.
در بحث قفقاز که شاید یکی از مهم‌ترین حوزه‌های اختلافی ما بین ایران و ترکیه محسوب شود نیز می‌توان به تفاهم نزدیک شد اما با لحاظ کردن این شرط که پای بیگانگان به مسائل منطقه‌ای باز نشود که اگر بر سر همین یک موضوع به توافق برسیم شاید نیمی از اختلافات ایران و ترکیه در حوزه ی قفقاز حل شده تلقی شود.

>ترانزیت و همکاری‌هایی که باید گرم‌تر شود
ایران و ترکیه که روزگاری شرکای یکدیگر در «اکو» بوده‌اند با تغییر ماهیتی که داده شد اینک اندکی از یکدیگر فاصله گرفته اند. این فاصله گرفتن را اما می‌توان کاهش داد. ترانزیت کالا از طریق ریل و جاده می‌تواند سبب شود تا رفت و آمدها از ترکیه به شرق را آسان‌تر کند هرچند مقامات ترکیه‌ای سخت سرگرم کریدور‌هایی هستند که در آینده خود می‌تواند به یک مسئله تبدیل شود. ایران و ترکیه در زمینه ی ترانزیت حتماً باید به دنبال افزایش میزان و تعداد آن باشند چه، روابط تقریبا گرم ترکیه با طالبان افغانستان و پاکستان و رسیدن به آب‌های آزاد برای وصل شدن به چین و هند و باقی کشورهای شرق دور از مسیر ایران می‌تواند یک پیشنهاد دلگرم‌کننده
و مؤثر باشد.

>شهروندان ایرانی ساکن در ترکیه
طی سال‌های اخیر به دلیل مسائل و معضلات اقتصادی، بخشی از ایرانیان با سرمایه‌گذاری در بخش املاک در ترکیه ـ فارغ از درست و اشتباه بودن آن ـ حال ساکن آن کشور هستند. ایرانی‌ها در میان ملیت‌هایی که در این بخش سرمایه‌گذاری کرده‌اند حائز رتبه ی دوم و برخی اوقات سوم بوده‌اند که نشان می‌دهد جمعیت شهروندان ایرانی ساکن ترکیه نباید از نگاه دولت جمهوری اسلامی ایران دور شوند. با این مقدمه به خوبی مشخص می‌شود ارتباط‌گیری با شهروندان ایرانی ساکن ترکیه، شنیدن حرف‌ها و تلاش برای حل مشکلاتی که دارند، جدای از آن که به ایرانی‌ها شخصیتی قابل احترام‌تر می‌دهد زمینه‌ای خواهد شد تا این تغییر فضای زندگی باعث نشود ایران از ذهن شهروندانی که ساکن ترکیه هستند پاک شود. امیدواریم در این سفر که به دلیل حملات تروریستی در کرمان فعلاً به تعویق افتاده و در زمان مناسب دیگری انجام خواهد شد به این چند مورد توجه کافی مبذول داشته شود تا بتوان سفر آقای رئیسی را تأثیرگذار و مثبت ارزیابی کرد مضافاً این که به خودی خود این سفر با توجه به تحولات سیاسی ـ ژئوپلیتیکی منطقه و نظام بین‌الملل آن اندازه مهم خواهد بود که رسانه‌های بین‌المللی در سطحی وسیع آن را پوشش دهند که همین مسئله بر اهمیت این سفر، دستاوردها و توافقاتی که احتمالاً به انجام می‌رسد خواهد افزود.