آفتاب اقتصادی - گروه بازار پول: در روزهای گذشته و علی الخصوص سه روز گذشته شاهد افزایش قیمت کم سابقه ارز و طلا بوده ایم؛ افزایش قیمتهایی که نه تنها متوقف نشده است، بلکه همچنان تداوم دارد. کارشناسان عوامل بسیاری را در این گرانیها دخیل میدانند و برخی از آنها نیز ریشه اصلی آن را در ناآرامیهای اخیر میدانند. اما سوال اینجاست که آیا واقعا چند روز ناآرامی، آن هم به شکل محدود میتواند چنین تاثیری بر وضعیت اقتصاد کشور بگذارد؟
جهشهای عجیب در قیمت طلا و ارز
در روز یکشنبه، دهم دی ماه، شاهد جهش ۲۸هزار تومانی در قیمت سکه و رشد ۳۲ تومانی نرخ دلار بودیم. روز یکشنبه، هر قطعه سکه تمام بهار آزادی طرح جدید در بازار با حدود ۲۸ هزار تومان افزایش نسبت به روز قبل از آن، یک میلیون و ۴۵۴ هزار تومان داد و ستد شد. همچنین هر قطعه سکه تمام بهار آزادی طرح قدیم نیز با پنج هزار تومان رشد، یک میلیون و ۴۰۶ هزار تومان فروخته شد. هر قطعه سکه نیم بهار آزادی نیز با هشت هزار تومان افزایش ۷۰۸ هزار تومان معامله شد. هر قطعه سکه ربع بهار آزادی نیز ۴۲۲ هزار تومان داد و ستد شد که نسبت به روز قبل از آن، هفت هزار و ۵۰۰ تومان افزایش داشت. قیمت هر قطعه سکه گرمی نیز بدون تغییر قیمت، ۲۷۲ هزار تومان تعیین شد. روز یکشنبه، هر گرم طلای ۱۸ عیار با یک هزار و ۸۵۰ تومان افزایش نسبت به روز گذشته ۱۳۴ هزار و ۶۵۰ تومان قیمتگذاری شده بود. صرافیهای پایتخت نیز هر دلار آمریکا را با ۳۲ تومان رشد نسبت به روز گذشته چهار هزار و ۲۴۷ تومان میفروختند.
جهش 28 هزار تومانی در قیمت سکه، بسیاری از مردم و کارشناسان را در بهت و حیرت فرو برد. آنچه که در این میان مهمترین مسئله قلمداد میشود، بررسی موشکافانه مواردی است که در این گرانیها اثرگذار هستند. در این راستا، محمد کشتی آرای، رئیس اتحادیه طلا و جواهر درباره دلایل رشد ۲۸ هزار تومانی نرخ سکه و افزایش سه هزار تومانی طلا گفت: «افزایش ۲۸دلاری نرخ اونس جهانی و همچنین ارز دلیل اصلی رشد قیمت در بازار است. قیمت اونس جهانی در هفته گذشته افزایش شدیدی داشته و علاوه بر این نرخ ارز نیز رشد داشته است». کشتی آرای با تاکید بر اینکه نرخ طلا و سکه هم اکنون در بازار حباب ندارد، گفت: «حراج سکه طی هفتههای گذشته بسیار بر بازار تاثیر گذار بوده به نحوی که اگر این واگذاریها نبود به طور طبیعی با حباب شدید مواجه میشدیم، اما این حراجها از میزان التهاب کاست. میزان خرید و فروش در بازار معمول است و مسئله غیر عادی در بازار وجود ندارد».
وی این اظهارات را در حالی مطرح میکند که بازار طلا و ارز شاهد رویدادهای کم سابقهای است. قیمت دلار و سکه به شکل صعودی در حال افزایش است و این در شرایطی است که به باور بسیاری از اقتصاددانان، بازگشت به نرخهای قبلی غیرممکن یا بسیار دشوار است. از سوی دیگر، با وجود اینکه برخی کارشناسان اقتصادی، این افزایش قیمتها را موقتی و حباب میدانستند و معتقد بودند که ادامه نخواهد یافت، اما این روند در روز بعد هم تداوم داشت. روز دوشنبه، 11 دی ماه، بازار با جهش ۱۷ هزار تومانی قیمت سکه و رشد ۵۰تومانی نرخ دلار مواجه شد.
روز دوشنبه، هر قطعه سکه تمام بهار آزادی طرح جدید با ۱۷ هزار تومان افزایش نسبت به روز یکشنبه، یک میلیون و ۴۷۱ هزار تومان داد و ستد میشد. همچنین هر قطعه سکه تمام بهار آزادی طرح قدیم نیز با ۲۴ هزار تومان رشد، یک میلیون و ۴۳۰ هزار تومان فروخته شد. هر قطعه سکه نیم بهار آزادی نیز با ۱۶ هزار تومان افزایش ۷۲۴ هزار تومان معامله شد. هر قطعه سکه ربع بهار آزادی نیز ۴۲۶ هزار و ۵۰۰ تومان داد و ستد شد که نسبت به روز قبل از آن، چهار هزار و ۵۰۰ تومان افزایش داشت. قیمت هر قطعه سکه گرمی نیز با سه هزار تومان رشد، ۲۷۵ هزار تومان تعیین شده بود. هر گرم طلای ۱۸ عیار با ۸۵۰ تومان افزایش نسبت به روز گذشته ۱۳۵ هزار و ۵۰۰ تومان قیمتگذاری شده بود. صرافیهای پایتخت نیز هر دلار آمریکا را با ۵۰ تومان رشد نسبت به روز یکشنبه چهار هزار و ۲۹۹ تومان میفروختند.
اصرار به تاثیر ناآرامیها در گرانی
اما این همه در حالی است که سیر صعودی افزایش قیمت دلار و سکه مدتهاست که آغاز شده و حتی دولت و بانک مرکزی در این راستا در ماه گذشته اقدام به حراج سکه جهت تعادل بخشی به قیمت آن کردند. با این وجود، همچنان برخی اصرار دارند که این گرانیها به ناآرامیهای اخیر مرتبط است و معتقدند نا آرامیهای چند روز گذشته کشور هر چند در ابتدا با عنوان اعتراض بحق مردم درخصوص مشکلات اقتصادی آغاز شد ولی متاسفانه عدهای سودجو و اغتشاشگر موجب شدند تا مشکل اصلی مردم مبنی بر گرانیها و سخت شدن معیشت به حاشیه کشیده شود. به باور آنها، بلواهای این چند روز موجب شد تا عوامل سیاسی بار دیگر نقش کلیدی در تکانههای ارزی داشته باشند و تشدید تکانههای ارزی در روزهای اخیر موجب شده کار برای فعالان بازار و متقاضیان ارز سخت شود.
اما آنچه مسلم است نباید با پرداختن بیش ازاندازه به این مسئله، تمام مشکلات و چالشهای اخیر در اقتصاد ایران را به آن نسبت دهیم. یکی از عمده ترین دلایل گرانی دلار در این ایام، سال نوی میلادی و نیز گران شدن قیمت درهم از سوی دبی اعلام شده است. لازم به توضیح است که عوامل حائز اهمیت دیگری نیز در این پروسه نقش دارند که مرتبط به سایر بحرانهای اقتصادی کشورمان هستند. قبل از این هم افزایش قیمت برخی کالاهای مصرفی مانند گوشت و تخم مرغ موجب نگرانی بسیاری از مردم شده بود. از سوی دیگر، تجربه نشان میدهد که با گرانی دلار، قیمت سایر کالاها و خدمات خواسته و ناخواسته افزایش پیدا میکند و این مسئله موجب سوء استفاده افراد فرصتطلب خواهد شد تا اجحاف در حق مردم مظلوم را به حداکثر ممکن برسانند.
صرافها چه میگویند؟
در این راستا توجه به اظهارنظرهای فعالان و حاضران در بازار سکه نیز خالی از لطف نیست. صرافها علت مشخصی برای گرانیهای دلار پیدا نمیکنند، ولی میگویند این وضعیت به ضرر مردم است. یکی از این صرافها میگوید: «امروز نرخ بازار خیلی نوسان داشت؛ البته یکی از دلایل کمبود ارز در بازار است؛ چراکه یکدفعه بازار پر از ارز میشود ولی ساعتی بعد باز هم ارز پیدا نمیشود! بانک مرکزی صبح، دلار را با نرخ 4268 تومان به صرافیهای منتخب توزیع کرد، ولی هم اکنون نرخ کف بازار 4303تومان شده است!» بسیاری از صرافها معتقدند، اتفاقات این روزهای بازار ارز قابل پیش بینی نیست و باید منتظر ماند تا در هفته آینده وضعیت را ارزیابی کرد. همچنین فعالان این بازار معتقدند، بانک مرکزی رکن اصلی بازار است و به نظر نمیرسد آشتفه بازار نرخها ادامه دار باشد.
اما سوال اینجاست که چرا برای کنترل این بازار اقدامی عاجل صورت نمیگیرد؟! آیا باید بنشینیم و در انتظار بازگشت آرامش به جامعه باشیم تا شرایط اقتصادی کشور به خودی خود سامان گیرد؟! همچنین با توجه به اینکه در روزهای اخیر شاهد سیر صعودی عجیب و سوال برانگیز ارز و طلا بوده ایم، این پرسش به ذهن میرسد که آیا این ناآرامیها میتواند مسبب افزایش قیمتهای دو سه روز گذشته باشد و اینکه آیا عوامل خارجی ناگفته ای، این حبابهای قیمت را تعیین نمیکنند؟