یکی از زیباترین جاذبه‌های تاریخی خرمدره در استان زنجان، حمام یان یان می‌باشد. این حمام از زمان قاجار برجای مانده است. به گزارش خبرآنلاین، حمام یان یان در بخش مرکزی و در میان بافت سنتی شهر خرمدره قرار دارد. این حمام امروزه در حاشیه رودخانه کبیر و در ضلع غربی خیابان سردار جنگل واقع شده است. بنای حمام در زمان قاجار، در حدود ۲۱۰متر مربع زمین ساخته شد. به گفته مردم محلی این حمام تا حدود ۲۵سال پیش نیز مورد استفاده بوده اما رفته رفته با ساخت خانه‌های جدید و ایجاد حمام‌های خصوصی، رو به فراموشی رفت. استحمام در فرهنگ ایرانیان دوران قاجار کارکردی فراتر از مسائل بهداشتی داشته است. در واقع حمام رفتن فرصتی برای دیدار با دوستان و خبرگیری از آنها بود. همچنین حمام رفتن یکی از بهانه‌هایی بود که زنان می‌توانستند برای خروج از خانه داشته باشند. زمان حمام کردن در زمان قاجار بسیار طولانی بوده و گاهی به دو الی ۴ساعت هم می‌رسیده است. این موضوع در سفرنامه جهانگرد انگلیسی ادوارد اسکات وارینگ که در زمان قاجار به ایران سفر کرده بود، نیز مطرح شده است. او در سفرش به ایران و استحمامش در یکی از حمام‌های آن زمان بیان می‌کند که ایرانیان حمام رفتن را یک نوع تفریح به حساب می‌آورند تا یک عمل بهداشتی. در زمان قاجار حمام‌ها براساس نوع ساختشان دو دسته بودند: حمام‌های عمومی و خصوصی (خانگی). حمام‌های عمومی ساختمان مجزا از ساختمان‌های مسکونی داشته و برای عموم مردم بنا می‌شده است. مردم برای استفاده از آن باید وجهی پرداخت می‌کردند. حمام‌های خصوصی تنها در املاک اعیان و اشراف ساخته می‌شده است. حمام تاریخی یان یان که از زمان قاجار برجای مانده، یکی از حمام‌های عمومی این دوره بوده که زنان و مردان مسلمان از آن استفاده می‌کردند و ساختمان مجزایی برای هر جنسیت نداشته است. در مورد انتخاب نام این حمام روایت‌های متعددی وجود دارد. براساس یکی از این روایت‌ها یان یان در زمان ترکی فعل امر مصدر یانماق به معنی سوختن است. به گفته برخی اسم حمام به کارکرد و عملکرد بنا اشاره دارد که در تمام طول سال آبگرم و گرمای زیادی دارد. در روایتی دیگر گفته می‌شود، یان به معنی به پهلو حرکت کردن است. با توجه به اینکه خیابانی که حمام در آن قرار داشته عریض و باریک بوده، مردم برای رسیدن به آن مجبور بودن یه وری راه بروند. همین امر باعث شده که نام حمام به یان یان مشهور شود. همانطور که گفته شد، حمام یان یان بازمانده دوره قاجار می‌باشد. این حمام که به ثبت ملی در میان‌آثار تاریخی ایران رسیده، تا ۲۵سال پیش نیز فعال بوده است. با توجه به گفته باستان‌شناسان تاریخ ساخت بنا به اواخر دوره قاجار برمی‌گردد.
Instagram.com/aftabyazd
