80 درصد آموزش عالی رایگان نیست

آفتاب یزد _ یگانه شوق الشعراء: هرم سلسله مراتب نیازهای مازلو به خوبی ترتیب نیازهای انسان را نشان می‌دهد که در ادامه تلاش شده است به جزئیات این هرم اشاره شود. اما همه می‌دانیم نیازهای زیستی یعنی خوراک، پوشاک و مسکن از اولین نیازهای انسان‌ها برای ادامه حیات است و تا زمانی که این نیازها ارضا نشوند رسیدگی به سایر نیازها غیرممکن خواهد بود. امروز می‌دانیم که به دلایل شرایط نابسامان اقتصادی جامعه، تعداد زیادی از افراد در تامین نیازهای روزمره خود ناتوان هستند. در این شرایط سایر نیازها به صورت کامل نادیده گرفته می‌شوند نیازهایی مانند فراغت، تفریح، آموزش، بهداشت و.... این مقدمه گفته شد تا به این موضوع بپردازیم که امروز در جامعه ما هزینه تحصیل حتی در دانشگاه‌های دولتی به قدری افزایش پیدا کرده است که بسیاری از دانشجویان امکان ادامه تحصیل ندارند. تورم راه خود را به کلاس‌های درس دانشگاه‌های دولتی نیز پیدا کرده است؛ دراین شرایط تنها قشر خاصی از جامعه امکان بهره مندی از آموزش رایگان را دارند. عده‌ای از افراد اصلا توانایی راهیابی به دانشگاه را ندارند و عده‌ای در میانه تحصیل راه خود را از دانشگاه جدا می‌کنند تا با کار کردن نیازهای اولیه زندگی خود و یا خانواده را تامین کنند. بگذارید در اینجا به جزئیاتی اشاره کنیم تا مخاطب بهتر در جریان مسئله قرار بگیرد. بسیاری از دانش‌آموزان برای راه پیدا کردن به دانشگاه از آزمون‌های آموزشی و کتاب‌های کمک درسی بهره می‌گیرند؛ امروز هزینه شرکت در آزمون‌ها و خرید کتاب‌های کمک آموزشی به شدت زیاد شده است و تعداد اندکی از افراد امکان استفاده از این خدمات را برای شرکت در کنکور و راهیابی به دانشگاه دارند. اگر از این موضوع بگذریم و تصور کنیم که فرد با هر مشقتی که بوده است در دانشگاه دولتی قبول شده است؛ اگر این دانشجو شهرستانی باشد باید هزینه رفت و آمد به شهر تحصیل خود را بپردازد. هزینه رفت و آمد با استفاده از اتوبوس و قطار نسبت به سال 1396 حداقل 6 برابر شده است. برای ساکن شدن در خوابگاه دانشجوی شهرستانی باید تعدادی وسایل اولیه زندگی تهیه کند که شاید در سال‌های قبل دانشجویان راحت‌تر از پس این هزینه‌ها بر می‌آمدند. اما به نظر می‌رسد امروز خانواده‌ها باید چندین میلیون برای خرید لوازم اولیه زندگی فرزندان خود در شهر دیگر آن هم در خوابگاه هزینه کنند. حال تصور می‌کنیم دانش‌آموزی به دانشگاه راه می‌یابد و در خوابگاه ساکن می‌شود؛ این دفعه تورم خود را در میان کتاب‌ها و جزوات به دانشجو نشان می‌دهد. آیا از قیمت کاغذ و کتاب خبر دارید؟ قیمت کتاب نسبت به چند سال پیش چندین برابر افزایش پیدا کرده است به نحوی که دانشجو برای خرید کتاب‌های مورد نیاز خود در هر ترم باید چندین میلیون تومان هزینه کند. این در شرایطی است که دانشجو تنها کتاب‌های اساسی مورد نیاز خود را تهیه کند. امروز برخی از دانشجویان حتی برای پرینت جزوات کلاسی خود با مشکل مواجه می‌شوند زیرا تورم در این حوزه نیز وارد شده است. همه می‌دانیم که در اغلب دانشگاه‌های دولتی غذای دانشجو از کیفیت لازمی برخوردار نیست اما قیمت همین غذا در چند سال اخیر حدود 5 برابر شده است. در دوره‌ای افراد از زندگی دانشجویی حرف می‌زدند و می‌گفتند در این دوران دانشجو باید صرفا دغدغه علم آموزی داشته باشد و با حداقل‌ها سر کند. اما همین دانشجو امروز در رفت و آمد‌های درون شهری نیز با افزایش هزینه‌ها مواجه است. نرخ افزایش کرایه‌ها در خبرها به خوبی وجود دارند و با رجوع به آن‌ها می‌توانیم متوجه میزان افزایش هزینه‌ها در این حوزه شویم. لب تاب، تلفن همراه و اینترنت مناسب از ابزارهای اولیه کار دانشجو است. یعنی دانشجویان برای ادامه تحصیل خود باید دارای این وسایل باشند. امروز تهیه یک دستگاه لپ تاپ حداقل به 20 الی 25 میلیون تومان هزینه نیاز دارد و به همین تناسب می‌توانیم هزینه خرید تلفن همراه را نیز بسنجیم. در خصوص دسترسی به اینترنت مناسب هم که بگذارید چیزی نگویم اما در ماه‌های اخیر هزینه فیلتر شکن برای دسترسی به سایت‌ها معتبر بین‌المللی به سایر هزینه‌های دانشجویان اضافه شده است. اما‌ای کاش مسئولین در اینجا به یک سوال پاسخ دهند در طول این سال‌ها که هزینه‌های زندگی در عرصه‌های مختلف چندین برابر شده است مبلغ وام دانشجویی که با هزار مشقت به دانشجو تعلق می‌گیرد چند برابر شده است؟ در آخر بگذارید از تفریح دانشجو برایتان بگویم؛ سینما، تئاتر، کافه و.... از تفریحات دانشجویی به حساب می‌آیند. بلیت سینما 60 هزارتومان، بلیت تئاتر حداقل 150 هزارتومان و هزینه نوشیدن یک چای در یک کافه حداقل 50 هزارتومان است. حال یک دانشجو ماهانه باید چقدر درآمد داشته باشد که بتواند در یک دانشگاه دولتی درس بخواند؟ اگر دانشجو باید برای تامین نیاز‌های اساسی خود تا این میزان کار کند چه زمانی درس می‌خواند؟‌ای کاش این دانشجو امید داشت که بعد از سال‌های سخت تحصیل روزهای خوشی در انتظار او خواهد بود. اما آیا آمار بالای فارغ التحصیلان بیکار اجازه چنین تصور خوشی را به او می‌دهد؟ یک زمانی افراد و یا خانواده‌ها انتخاب می‌کردند هزینه تصیل فرزندان خود را بپردازند تا آن‌ها در مسیر علم آموزی قرار بگیرند اما امروز شرایط اقتصادی جامعه به حدی نابسامان است که چنین امکانی از بسیاری از گروه‌ها سلب شده است.
>نیازهای انسان در هرم مازلو
در این نظریه، نیازهای آدمی در پنج طبقه قرار داده شده‌اند که به ترتیب عبارتند از:
نیازهای زیستی: نیازهای زیستی اولین سازندگان سلسله‌مراتب هستند و تا زمانی که قدری ارضا گردند، بیشترین تأثیر را بر رفتار فرد دارند. نیازهای زیستی نیازهای آدمی برای حیات خودند؛ یعنی: خوراک، پوشاک و مسکن و خواب. تا زمانی که نیازهای اساسی برای فعالیت‌های بدن به حد کافی ارضاء نشده‌اند، عمده فعالیت‌های شخص احتمالاً در این سطح بوده و بقیه نیازها انگیزش کمی ایجاد خواهد کرد؛
نیازهای امنیتی: نیاز به رهایی از وحشت، تأمین جانی و عدم محرومیت از نیازهای اساسی است؛ به عبارت دیگر نیاز به حفاظت از خود در زمان حال و آینده را شامل می‌شود؛
نیازهای اجتماعی: یا احساس تعلق و محبت؛ انسان موجودی اجتماعی است و هنگامی که نیازهای اجتماعی اوج می‌گیرد، آدمی برای روابط معنی‌دار با دیگران، سخت می‌کوشد؛
احترام: این احترام قبل از هر چیز نسبت به خود است و سپس قدر و منزلتی که توسط دیگران برای فرد حاصل می‌شود. اگر آدمیان نتوانند نیاز خود به احترام را از طریق رفتار سازنده برآورند، در این حالت ممکن است فرد برای ارضای نیاز جلب توجه و مطرح شدن، به رفتار خرابکارانه یا نسنجیده متوسل شود؛
خودشکوفایی و خودانگیزشی: یعنی شکوفا کردن تمامی استعدادهای پنهان آدمی؛ حال این استعدادها هر چه می‌خواهد باشد. همان‌طور که مزلو بیان می‌دارد: «آنچه انسان می‌تواند باشد، باید بشود»
>کمتر از 20 درصد تحصیلات دانشگاهی رایگان است
غلامرضا ظریفیان کارشناس آموزشی و معاون اسبق وزیر علوم در این باره در گفتگو با خبرنگار اجتماعی آفتاب یزد گفت:« در کشور ما کمتر از 20 درصد تحصیلات دانشگاهی رایگان است. عمدتا دانشجویان در کشور ما در دانشگاه‌های آزاد، غیرانتفاعی، پیام نور، علمی کاربردی و... در حال تحصیل هستند. دانشجویان برای تحصیل در این دانشگاه‌ها شهریه می‌پردازند. همچنین در دانشگاه‌های دولتی در قالب پردیس و شبانه از دانشجویان شهریه می‌گیرند. بنابراین تحصیلات رایگان در دانشگاه‌های ما حدود 20 درصد است و اساسا یک پنجم دانشجویان در ایران در دانشگاه‌های دولتی به صورت رایگان تحصیل می‌کنند. در قانون اساسی آموزش و پرورش در مدارس باید رایگان باشد اما در خصوص دانشگاه‌ها قانون اساسی به چنین چیزی اشاره نمی‌کند و به موضوع در حد کفایت اشاره دارد. یعنی در حدی که نیرو برای دولت و کشور تربیت شود. به همین دلیل 80 درصد آموزش عالی در کشور ما رایگان نیست. علاوه بر این دانشجویانی که به صورت رایگان تحصیل می‌کنند باید هزینه‌های جانبی تحصیل خود را بپردازند. مانند هزینه‌های کتاب، اینترنت، بخشی از هزینه‌های تغذیه و....»
>ساختار نظام حکمرانی و بخش خصوصی ما دانش بنیان نیست
وی در ادامه گفت:«تفاوت کشور ما با برخی از کشور‌های اروپایی در این است که در آن کشورها اساسا دولت و اقتصاد دانش بنیان است. بنابراین هرچه نیرو در آن نقاط تربیت می‌شود به دلیل اینکه ساختار عمدتا دانش بنیان است جذب می‌شوند. علاوه بر اینکه آن‌ها نیروهایی که خود در آموزش عالی تربیت کرده‌اند را جذب می‌کنند، فارغ التحصیلان و دانشجویان سایر کشور‌ها نیز در این نقاط جذب می‌شوند. زیرا ساختار در آن نقاط دانش بنیان است و به این نیروهای تحصیلکرده نیاز دارند. اما در ایران شرایط متفاوت است؛ به دلیل اینکه بخش زیادی از ساختار نظام حکمرانی و بخش خصوصی ما دانش بنیان نیست، اساسا بخش عظیمی از فارغ التحصیلان دانشگاهی یا بیکار می‌شوند و یا مهاجرت می‌کنند. بنابراین اساسا بخش خصوصی و دولت به دلیل اینکه این نیرو‌ها را جذب نمی‌کند، سرمایه‌گذاری لازم برای تحصیل در آموزش رایگان عالی انجام نمی‌شود. در کشور دیگر بخش خصوصی و دولتی در بسیاری از نقاط دانشجو را بورس و هزینه‌های مورد نیاز او را پرداخت می‌کنند. چون دانشجو بعد از فارغ التحصیلی چند برابر هزینه‌ای که برای او شده است را با علم و تخصص خود به جامعه باز می‌گرداند. اما در ایران بخش زیادی از هزینه‌های تحصیل را خود دانشجو باید پرداخت کند چون سیستم دانش بنیان نیست.»
>هزینه تحصیل
این کارشناس در آخر تاکید کرد:« امروز افراد احساس می‌کنند که اگر برای تحصیل به دانشگاه بروند یک زمانی را از دست می‌دهند. چون اگر این زمان را صرف نکنند و در زمینه‌های دیگر به شکل غیر آکادمیک آموزش ببینند راحت‌تر می‌توانند جذب بازار کار شوند. بنابراین خود این مسئله موجب شده است که افراد دیگر احساس رغبت به تحصیل را از دست بدهند. زیرا الان نرخ بیکاری
فارغ التحصیلان نرخ بالایی است و افراد به همین دلیل تمایل کمتری نسبت به تحصیل در دانشگاه دارند. از سوی دیگر تحصیلات دانشگاهی نیاز به هزینه دارد و طبیعتا به میزانی که هزینه‌های تامین نیازهای اساسی زندگی بالا می‌رود توجه به سایر نیازها مانند آموزش کمتر می‌شود. »

انتهای پیام