جناب عبدی حرف باد هواست، به دل نگیرید

تحلیلی بر واکنش «اکبرآقا آکتور سینما» به ادعایی که می‌گوید «"فسیل" بهترین فیلم کمدی نوستالژیک تاریخ سینمای ایران است»
آفتاب یزد – یوسف خاکیان: طی روزهای گذشته ویدئویی از اکبر عبدی بازیگر کهنه کار و توانای سینمای ایران در فضای مجازی منتشر شد که نشان می‌داد ایشان از یک موضوع ناراحت شده و به خاطر همین ناراحتی ویدئوی ذکر شده را در فضای مجازی منتشر کرده است. آنچه در ادامه می‌آید اظهاراتی است که این بازیگر در فایل تصویری مورد نظر بیان کرده است:
«من یک سوال دارم، این واقعا عقیده ایشان هم هست که همچین دهنشو پر می‌کنه و میگه این بهترین فیلم کمدی نوستالژیک تاریخ سینمای ایرانه؟ تاریخ سینمای ایران حرف کوچیکی نیست، یعنی هفتاد، هشتادسال بزرگان ما فیلم‌های کمدی ساختن و خیلی از بازیگرا مثل پرویز پرستویی، رضا عطاران و خیلیای دیگه، ما همه فیلم کمدی بازی کردیم، یعنی ما همه تا الان کاگل لگد می‌کردیم؟ این فیلم متر سینمای ایرانه؟ این فیلم تمام تاریخ نوستالژیک سینمای ایرانه؟ واقعا اینجوریه؟ اون آقایی که این متنو می‌خونه واقعا این متنو قبول داره؟» آنچه از زبان اکبر عبدی نقل کردیم درباره اظهارنظری است که از سوی فرد یا افرادی درباره فیلم سینمایی «فسیل» ساخته کریم امینی به تهیه کنندگی سیدابراهیم عامریان بیان شده است، اظهارنظری که به مذاق کمدین مشهور سینمای ایران خوش نیامده و وی را بر آن داشته که ویدئوی ذکر شده را در فضای مجازی منتشر کند.
> درباره «فسیل» چه می‌گویند؟
فیلم سینمایی «فسیل» یکی از جدیدترین آثار تصویری است که در سینما بسیار موفق عمل کرده و توانسته مخاطبی را که به دلایل مختلف پا به سالن‌های سینما نمی‌گذاشته، وادار کند که برود و این فیلم را ببیند، «فسیل» قصه‌ای نوستالژیک دارد، قصه‌ای که در قالب طنز است و در دهه‌های قبل از انقلاب اتفاق می‌افتد، این فیلم ماجرای سه دوست به نام‌های «اسی - بهرام افشاری»، «سعید – هادی کاظمی» و «صفا - ایمان صفا» است که در سالهای قبل از انقلاب گروه موسیقی به نام «بلک داگز» را تاسیس کرده اند، آنها در یک برنامه تلویزیونی آهنگی را می‌خوانند که باعث دستگیری شان می‌شود، بازجوی آنها در ساواک یعنی «سرهنگ خسروی – بابک کریمی» به آنها قول می‌دهد که در صورت همکاری آزادشان کند، بعد از آزادی این سه نفر تمام دستورات سرهنگ خسروی را انجام می‌دهند، غافل از اینکه قرار است سرنوشت متفاوتی برای این سه دوست رقم بخورد...»از قرار معلوم فیلم سینمایی «فسیل» به عنوان پرمخاطب‌ترین فیلم یکسال اخیر سینمای ایران معرفی شده و بنا به قول دیگری به عنوان پرفروشترین فیلم تاریخ سینمای ایران شناخته می‌شود، مثلا بر اساس آمار «فسیل» موفق شده با جذب سی و شش هزار و هفتصد نفر مخاطب، گیشه‌ای یک میلیارد و نهصد میلیون تومانی را در دومین روز سال جاری از آن خود کرده و رکورد پرمخاطب‌ترین فیلم یکسال اخیر سینمای ایران را بشکند، فکت دیگری هم می‌گوید «فسیل» طی هفت روز نمایش خود موفق شده تا جذب حدود صد و هشت هزار مخاطب، فروشی معادل چهار میلیارد و نهصد میلیون تومان داشته باشد. آنچه دیگران درباره «فسیل» و پرفروش بودن آن بیان می‌کنند بر اساس همین آمارهایی است که به یکی دو تا از آنها اشاره کردیم.
> ناراحتی اکبر عبدی از چیست؟
ویدئوی منتشر شده از اکبر عبدی نشان می‌دهد که این بازیگر از سخنانی که درباره فیلم سینمایی «فسیل» منتشر شده ناراحت است دلیل ناراحتی‌اش هم این است که سینمای کمدی همین الان با نمایش «فسیل» در ایران شکل نگرفته و این یعنی کمدی در تاریخ ‌ ایران پیشینه‌ای درخشان داشته و بدون توجه به این پیشینه نمی‌توان اعلام کرد که فیلمی که امروز برخی رکوردها را شکسته، باید به عنوان طلایه دار سینمای کمدی در تاریخ سینمای ایران شناخته شود، از این منظر اگر به قضیه بنگریم باید حق را تمام و کمال به اکبر عبدی بدهیم، چرا که خود او هم که از پیشکسوتان کمدی در سینمای ایران است هم در گذشته می‌توانست و هم امروز می‌تواند ادعا کند که هر کدام از فیلم‌هایی که در آنها نقش داشته را باید به عنوان بهترین فیلم کمدی تاریخ سینمای ایران به حساب آورد و آن را بر سر در هنر هفتم در ایران نصب کرد؛ کما اینکه این ادعا را بقیه بازیگران سینمای ایران (چه آنها که در گذشته فیلم‌هایی را بازی کرده‌اند و چه آنها که امروز در سینمای ایران حضور دارند و در فیلم‌های کمدی ایران نقش آفرینی می‌کنند، نیز می‌توانند داشته باشند هرچند باید بدانیم اگر چنین ادعاهایی هم از سوی بازیگران سینمای ایران اعلام شود، هیچکس نمی‌تواند هر کدام از آن ادعاها را به عنوان وحی منزل بپذیرد، با تفسیر می‌توانیم بگوییم که هر کسی می‌تواند نظر خودش را بیان کند و دیگران مجبور نیستند نظر وی را به عنوان فصل الخطاب قبول کنند. اما یک پرسش مهم در اینجا مطرح می‌شود، اینکه اظهارنظری که باعث رنجش خاطر اکبر عبدی شده از سوی چه فرد یا افرادی بیان شده است؟ با علم به اینکه از قدیم گفته‌اند «هیچ ماست‌بندی نمی‌گه ماست من ترشه»، در ادامه این گزارش پاسخ سوال مطرح شده را بیان می‌کنیم. برای پرسش مطرح شده دو پاسخ می‌تواند وجود داشته باشد که هر دو را بر اساس فکت‌هایی که موجودند در اینجا می‌آوریم.
- روز گذشته در خبری که همراه با ویدئوی اکبر عبدی منتشر شده بود آمده بود که این بازیگر نسبت به تبلیغات فیلم سینمایی «فسیل» که در آن گفته‌ شده است «بهترین فیلم کمدی نوستالژیک تاریخ سینمای ایران» انتقاد داشته، پرسشی هم که اکبر عبدی در ویدئویش مطرح کرده نشان می‌دهد که او فرد خاصی (مثلا کارگردان یا تهیه‌کننده فیلم) را مخاطب قرار داده و می‌گوید: «آیا واقعا عقیده ایشان هم هست یا نیست؟»
- چندی پیش کریم امینی کارگردان فیلم سینمایی «فسیل» در خصوص شباهت این فیلم با دیگر فیلم‌های نوستالژیک ایرانی گفته بود: «فیلم‌های سینمایی نوستالژیک معمول ایرانی اکثرا مربوط به دهه ۶۰ و ۷۰ هستند، ولی فضای نوستالژیک «فسیل» بیشتر مربوط به دهه ۵۰ است. من و تهیه‌کننده قبل از شروع تولید «فسیل» تمام فیلم‌های دهه ۵۰ و ۶۰ را مرور کردیم که مبادا لحظه‌ای از آن عینا شبیه به فیلم دیگری شود، گرچه بتواند فضای غالب آن سال‌ها را القا کند. فکر می‌کنم که در این مورد موفق هم بوده‌ایم چرا که جنس آدم‌های «فسیل» با دیگر فیلم‌های سینمایی از این دست فرق می‌کند.» این کارگردان در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به ضعف جدی کمدی در سینمای ایران گفته بود: «یکی از دلایل عمده ضعیف بودن آثار کمدی در سینمای ما این است که سازندگان فیلم‌ها، بیشتر از این‌که به موقعیت‌های کمدی درعین سادگی توجه کنند، صرفا به رنگ و لعاب فیلم توجه می‌کنند. ما در اغلب فیلم‌های کمدی می‌بینیم که همه فقط بزک شده‌اند. به طور مثال خانه، ماشین و لباس آنچنانی را برای کاراکترها فراهم می‌کنند. درحالیکه می‌شود با دو تا آدم معمولی یک لحظه کمدی شیرین ساخت. همین‌ها موجب می‌شود که مخاطب با تماشای فیلم نمی‌خندد و فقط درگیر ظواهر می‌شود. از دیگر ضعف‌های برخی فیلم‌های کمدی سینمای ما، نداشتن داستان و فیلم‌نامه کامل است. این بی‌قصه‌گی باعث شده که آن‌ها فیلم‌های موفقی نشوند. من معتقدم که کمدی باید از جنس خود مردم باشد. وقتی کمدی، زیاد از مخاطب فاصله داشته باشد، قاعدتا موفق به ارتباط درستی با تماشاگر نخواهد شد.»
ما که از اظهارات کریم امینی برداشت بدی نکردیم و با خودمان نگفتیم که آقای کارگردان منظورش این است که «فسیل»ی که ساخته به عنوان بهترین فیلم نوستالژیک تاریخ سینمای ایران است، امیدواریم که اکبر عبدی به عنوان پیشکسوت کاربلد سینمای کمدی هم چنین برداشتی را از سخنان کریم امینی نکرده باشد. بررسی‌هایی هم که آفتاب یزد انجام داده نشانگر این است که هیچ فرد مرتبط با فیلم سینمایی «فسیل» در جای دیگری هیچ اظهارنظری که در آن به واژه‌های بهترین فیلم کمدی و نوستالژیک و تاریخ سینمای ایران اشاره شده باشد نکرده است. به هر روی آنچه مهم است اینکه اکبر عبدی به عنوان یکی از بهترین بازیگران کمدی در سینمای ایران معتقد است که نه تنها فیلم «فسیل» بلکه هیچ فیلم دیگری نمی‌تواند با قطعیت اعلام کند که بهترین فیلم کمدی تاریخ سینمای ایران است، به کنار، حرف اینجاست که هیچ فردی (چه در داخل و چه در خارج از سینما) نیز نمی‌تواند چنین ادعایی را مطرح نماید، البته که هر کسی مختار است و این حق را دارد که نظر خودش را درباره فیلم‌های سینمایی بیان کند، هیچ عیبی هم ندارد، اما اینکه این نظر را به عنوان فصل الخطاب در نظر بگیریم و بگوییم که حکمی قطعی است محلی از اعراب ندارد و هیچ عقل سلیمی آن را برنمی تابد، یک نکته دیگر هم وجود دارد، اینکه اکبر عبدی با کارنامه درخشانی که در طول چند دهه فعالیتش در سینمای ایران برای خود دست و پا کرده خودش بهتر از هر کسی می‌داند که سینمای ایران (چه کمدی و چه جدی) محصول تلاش فقط یک نفر نیست، یعنی خود ایشان هم نمی‌توانند بیان کنند که من بهترین بازیگر سینمای کمدی ایران هستم و فیلم هایم بهترین فیلم‌های کمدی تاریخ سینمای ایران است؛ با این تفسیر وقتی یک فوق کارشناس خبره (منظورمان اکبر عبدی است) که خودش این کاره است و سالها در حوزه طنز فعالیت کرده و کمدی را خوب می‌شناسد و به قول معروف تا ته خط کمدی رفته و برگشته، خودش را محق بهترین بودن نمی‌داند و چنین ادعایی را نمی‌کند نباید به چنین اظهاراتی که آن هم معلوم نیست واقعا چه کسی گوینده آنها بوده، اعتنا نماید. ما با احترام کامل و تمام قد مقابل اکبر عبدی و تمام بازیگران و کارگردانان سینمای ایران می‌ایستیم و با افتخار اعلام می‌کنیم: «جناب اکبر عبدی، شما همان بازیگری هستید که غول‌های کارگردانی و بازیگری سینمای ایران درباره هنر بازیگری تان سخن‌ها سر داده اند، این اعتبار برای بازیگرانی که مثل شما در عرصه کمدی فعالیت کرده و شاهکارهای بی‌نظیری را به سینمای ایران تقدیم کرده‌اند هم وجود دارد، یعنی ما و همه مردم معتقدیم که داریوش مهرجویی، پرویز پرستویی، رضا عطاران و بقیه افرادی که شما در ویدئوی منتشر شده تان نام آنها را به زبان آوردید جزو بی‌نظیرترین هنرمندان عرصه کمدی هستند که هرگز مثل و مانندشان به وجود نخواهد آمد، شما و همکارانتان در سینمای کمدی ایران گل لگد نمی‌کنید، شما و هنرمندان دیگر عرصه کمدی و حتی غیر کمدی تاریخ سینمای ایران را رقم می‌زنید، تقویم سینمای ایران را ورق می‌زنید، هیچکس نه حق دارد و نه توانایی این را دارد که به شما بزرگان و هنری که در طول دهه‌های متمادی خلق کرده‌اید اهانتی بکند و به این وسیله از ارزش واقعی کار شما بکاهد. سینمای ایران به شما و افرادی که پیش از شما و افرادی که پس از شما در عرصه‌های کمدی و جدی نقش آفرینی کرده‌اند و نقش داشته‌اند مدیون و بدهکار است، اگر فردی می‌آید بیان می‌کند فلان فیلم یا فلان بازیگر یا فلان کارگردان بهترین فیلم، بهترین بازیگر و بهترین کارگردان تاریخ سینمای ایران است، لابد پیش خودش اینگونه فکر می‌کند، پس اجازه دهید همینگونه فکر کند، اجازه دهید دلش خوش باشد که بهترین‌ها همان‌هایی هستند که او می‌گوید، او یک نفر بیشتر نیست و کل جمعیت هشتاد و چند میلیونی ایران را شامل نمی‌شود، مردم شما را می‌شناسند، هنر شما را دوست دارند، خودتان هم بهتر می‌دانید که شما و همکارانتان چه آنان که هنوز در قید حیاتند و چه آنان که دار فانی را وداع گفته‌اند برای سینمای ایران چه کرده اید، ما افتخارمان این است که اگر در گوشه‌ای دنیا بازیگری مانند «جیم کری» زندگی می‌کند که به شکل بی‌نظیری استاد بازی در عرصه کمدی است، ما هم در ایران «اکبر عبدی» را داریم که او هم به شکل بی‌نظیری استاد بازی در عرصه کمدی است، در ویدئوی منتشر شده از بازیگر درگذشته‌ای حرف زدید که نگارنده به خاطر خودسانسوری نام او را در متن اظهارات شما نیاورد، اما او هم در تاریخ سینمای ایران برای خود وزنه سنگینی بود و از قدرت بی‌نظیری برای ایفای نقش کمدی برخوردار بود، جناب آقای عبدی به عنوان یک کوچکتر از شما خواهش می‌کنم که حرفهایی را که می‌شنوید به دل نگیرید، بگذارید هرکه هرچه می‌خواهد بگوید، هم ما و هم شما خیلی خوب می‌دانیم که در سینمای کمدی ایران کُت تن چه کسانی است، خوب می‌دانیم که چه افرادی جزو بهترین‌های سینمای ایران هستند و چه آثاری جزو فیلم‌های محبوب کمدی در سینمای ایران به شمار می‌آیند. ما از همان زمانی که شما در دوران جوانی تان کیف به دست از خانه بیرون می‌آمدید و به سمت مدرسه می‌دویدید و دست آخر با در بسته مواجه می‌شدید و آن دیالوگ معروف را که «بازم مدرسم دیر شد، حالا چیکار کنم؟» به زبان می‌آوردید، پا به پای شما در سینمای ایران دویدیم و همراهتان آمدیم، که نه فقط همراه شما بلکه همراه دیگرانی که در سینمای ایران نامی نیک از خودشان به یادگار گذاشتند، دویدیم و همراهتان آمدیم و هرگز خسته نشدیم و نخواهیم شد. شما بهترین که نه، جزو بهترین‌های سینمای ایران هستید (چه در حوزه کمدی و چه در حوزه جدی) ما به این عقیده ایمان داریم که سینمای ایران فقط منحصر به تلاش یک فرد خاص نمی‌شود و اگر قرار است از واژه بهترین برای این فعالان این سینما استفاده شود آن واژه فقط مختص یک نفر نیست و نمی‌توان گفت فلان کس بهترین بازیگر سینمای ایران است و فلان فیلم بهترین فیلم سینمایی ایران. سینما یک فعالیت دسته جمعی است و برای نتایجش هم باید دسته جمعی جشن گرفت. حتی خود چارلی چاپلین که در دنیای بازیگری نظیر ندارد هم نمی‌تواند ادعا کند که بهترین بازیگر تاریخ سینمای جهان است، هیچ فرد دیگری هم نمی‌تواند چنین ادعایی را درباره چاپلین داشته باشد، پیشتر بیان کردیم که هر کسی می‌تواند نظرش را بیان کند اما اینکه بخواهیم آن نظر را به عنوان حکمی قطعی قبول داشته باشیم، امری محال است، پذیرفتن صددرصدی اینکه چارلی چاپلین بهترین بازیگر تاریخ سینمای جهان است دهن کجی به هنرمندان بزرگی مانند استن لورل، اولیور هاردی، باستر کیتون، هارولد لوید، برادران مارکس، چیچو و فرانکو، جری لوئیس، نورمن ویزدم و خیلی‌های دیگر است. هر کدام از این نام‌ها برای سینمای جهان اعتباری به حساب می‌آیند و در زمان خودشان سرآمد خاص و عام بودند، اما از دید کلی اگر بخواهیم واژه بهترین را در موردشان بکار بریم باید تمامشان را بهترین بدانیم و در بهترین بودن تقدم و تاخری در هنر بازیگری برایشان قائل نباشیم، تمام آنها جزو بهترین‌ها هستند، همانطور که تمام افرادی که در سینمای ایران در حوزه کمدی فعالیت می‌کنند و سری از سرهای دیگر سوا دارند جزو بهترین‌ها هستند، خود شما هم جزو همین بهترین‌ها هستید، نصرالله وحدت، رضا ارحام صدر، منصور سپهرنیا، اکبر عبدی، علیرضا خمسه، رضا عطاران، مهران غفوریان و خیلی‌های دیگر. هنرمندانی که اگر هر کدامشان نبودند سینمای کمدی در جایگاه امروزش قرار نداشت.

انتهای پیام