راههای درمان زرد زخم
- شناسه: 96
- چهارشنبه 30 آذر 1402
- انتشار در صفحه ۶ | زندگی
نجمه حمزه نیا: زرد زخم یکی از نمونههای شایع بیماریهای عفونی پوستی است که میزان سرایت بالایی دارد. این بیماری مانند سرماخوردگی به راحتی از فردی به فرد دیگر منقل میشود. کافی است که بیمار مبتلا به زرد زخم با افراد سالم تماس پوستی برقرار کند یا از وسایل شخصی دیگران استفاده کند. این بیماری در همه سنین مشاهده میشود اما عمدتا در نوزادان و کودکان دیده میشود. زرد زخم یک بیماری قدیمی است. این نام به قرن 14 میلادی در انگلستان برمی گردد و از واژه لاتین " impetere" به معنی حمله است. "حمله" توصیف مناسبی برای این عفونت است که به راحتی گسترش مییابد لذا با توجه به اهمیت موضوع آفتاب یزد در اینباره با دکتر ابوالفتح محرابیان، متخصص پوست و مو و دکتر حمید شیخ الاسلامی، فوق تخصص نوزادان گفتگو کرده است.
دکتر محرابیان در این باره میگوید: زرد زخم نوعی بیماری پوستی است که به وسیله یکی از دو باکتری "استرپتوکوک پیوژنز" و "استافیلوکوس اورئوس" ایجاد میشود.وی بیان کرد: بیماری زرد زخم بر روی اپیدرمیس که لایه بیرونی پوست است، تاثیر میگذارد. زرد زخم را در زبان محاوره زخم مدرسه میگویند و بیماری بسیار واگیردار است. این متخصص پوست و مو اظهار کرد: تمام قسمتهای پوست میتواند به زرد زخم آلوده شود. با این وجود، اطراف دهان و دماغ اولین جاهایی هستند که به این بیماری دچار میشوند.
وی ادامه داد: در برخی از افراد، استرپتوکوک پیوژنز و استافیلوکوس اورئوس نوعی باکتری عادی (جانوران ذره بینی بیضرری که بر روی پوست ما زندگی میکنند) موجود در دماغ و گلو هستند. با این حال اگر پوست توسط چیز تیزی بریده شود یا خراش بیفتد یا حتی در شرایطی مانند اگزما، این موجودات باعث عفونت میشوند.دکتر محرابیان توضیح داد: زرد زخم عموما به دو دسته تقسیم میشود که عبارتند از تاولی و غیر تاولی. زرد زخم غیر تاولی رایجترین نوع است و آن را زرد زخم مسری هم مینامند. همان طور که از نامش پیداست این نوع زرد زخم ناقلتر از نوع تاولی آن است.
این متخصص پوست و مو افزود: زرد زخم غیر تاولی به وسیله یکی و در بعضی موارد هردو باکتری استرپتوکوک پیوژنز و استافیلوکوس اورئوس به وجود میآید. در این نوع زرد زخم تعدادی تاول کوچک به وجود میآید و به سرعت میترکند و پوستهای زرد رنگ را بر روی خود به وجود میآورند.
وی مطرح کرد: زرد زخم تاولی کمتر رایج است و قدرت واگیر چندانی ندارد. تقریبا اکثر موارد بخاطر آلودگی توسط باکتری استافیلوکوس اورئوس میباشد. این نوع از زرد زخم بیشتر در میان کودکان و نوزادان تازه به دنیا آمده رایج است. در این نوع، تاولها بزرگتر و پر از مایعی زرد رنگ هستند که پس از طی سه روز تاولها میترکند و حالتی به رنگ قهوهای روشن بر رویشان درست میشود. دکتر محرابیان متذکر شد: پس از تماس با فرد مبتلا به زرد زخم اگر باکتری آن از نوع استرپتوکوک پیوژنز باشد، علائم زرد زخم پس از سه روز خود را نشان میدهند اما در صورتی که باکتری آلودهکننده استافیلوکوس اورئوس باشد، علائم بیماری پس از ده روز مشخص میشود.این متخصص پوست و مو تصریح کرد: زخمهای ظاهر شده بر روی پوست براساس نوع زرد زخم متفاوت هستند. اغلب آنها قبل از پدیدار شدن زخم ها، پوست قرمز شده و به خارش میافتد. اگر عفونت از نوع شدید باشد، تب، تورم غدد لنفاوی و احساس تهوع و ناخوشی را به همراه دارد. این فهرست علائم بیشتر در زرد زخم تاولی رایج است اما در موارد حاد زرد زخم غیر تاولی هم اتفاق میافتد.وی اضافه کرد: در هر دو نوع از بیما ری پوست اطراف زخم به شدت دچار خارش میشود اما بسیار مهم است که در برابر آن مقاومت کنیم زیرا خاریدن آن باعث پراکنده شدن بیماری در بخشهای دیگر بدن میشود. دکتر محرابیان تشریح کرد: چند عامل میتواند باعث بالا رفتن خطر گسترش زرد زخم بشود. بچههای کم سن به ویژه کودکان مهد کودک، پیش دبستانی و دبستان بیشتر در معرض خطر ابتلا به زرد زخم قرار دارند. با این حال هر رده سنی ممکن است مبتلا به این بیماری بشود.
این متخصص پوست و مو افزود: زرد زخم در تابستانهای گرم رایجتر است و در مراکز مراقبت شلوغ آسانتر پراکنده میشود. خانههای پر جمعیت عامل خطرناکی برای پراکنده شدن زرد زخم در جوامع دور افتاده استرالیا هستند.وی ادامه داد: دیابت و بیماریهای دیگری که بر روی توانایی سیستم دفاعی بدنمان تاثیر میگذارند، احتمال بروز زرد زخم را افزایش میدهند و ورزشهای تماسی مانند راگبی که دارای تماس فیزیکی هستند باعث افزایش زرد زخم میشوند.دکتر محرابیان مطرح کرد:
بریدگی ها، خراش ها، آبله مرغان، اگزما و شرایطی از این قبیل که باعث بازشدن سطح پوست میشوند، بهداشت ضعیف و استفاده مشترک از حوله و لباس فرد مبتلا، خطر ابتلا به بیماری زرد زخم را افزایش میدهد.
>زرد زخم غیر تاولی بسیار مسری است
این متخصص پوست و مو اشاره کرد: زرد زخم غیر تاولی بسیار مسری است و میتواند به آسانی از یک شخص به شخص دیگر یا از یک قسمت بدن به قسمت دیگر منتقل شود لذا با خاراندن تاولها و لمس قسمتهای دیگر بدن به انتقال آن کمک کرده ایم. زرد زخم به آسانی با تماس بدنی یا در اثر استفاده از وسایل مشترک مانند حوله و لباس از فردی به فرد دیگر منتقل میشود.وی هشدار داد: برای جلوگیری از سرایت بیماری زرد زخم نباید به زخمها دست زد و در صورت تماس دستها را با آب و صابون بشوییم. برای جلوگیری از انتشار آن در میان دیگر کودکان گرفتن چند روز استراحت از مدرسه ضروری است، هنگام بازگشت برای پوشاندن زخمها باید از پوششی ضد آب استفاده کنیم. از اشتراک حوله و لباس با شخص مبتلا خودداری کنیم زیرا بیماری از این طریق انتقال پیدا میکند. اگر از کسی که مبتلا به زرد زخم است نگهداری میکنید پس از تماس در حین مراقبت از زخمها از شستن دستهای خود اطمینان حاصل کنید.دکتر محرابیان عنوان کرد: مکانیسم خاص باکتری به وجود آورنده زرد زخم منجر به این بیماری میشود که آنها را عامل عفونت زا مینامند. استرپتوکوک پیوژنز در گروه الف (A) استرپتوکوکها قرار میگیرد. این باکتری مسئول تعدادی از بیماریها مانند گلو درد است.این متخصص پوست و مو ادامه داد: استرپتوکوک پیوژنز دارای سه عامل اصلی بیماری زا است که عبارتند از پروتئین ام، استرپتوکیناز و هیالورونیداز. وی ابراز کرد: پروتئین ام، بر روی سطح باکتری استرپتوکوک پیوژنز قرار دارد. پروتئینهایام به باکتری کمک میکنند تا در برابر سیستم ایمنی مقاومت کند. نوعی سیستم پروتئینی به نام سیستم مکمل وجود دارد که به سیستم ایمنی بدن کمک میکند. یکی از وظایف پروتئین مکمل علامتگذاری باکتری ها، ویروسها و مهاجمان دیگر است که باید به وسیله ی سیستم ایمنی نابود شوند. اتصال پروتئین مکمل به باکتری به سلولهای میکروب خوار (فاگوسیت ها) سیستم ایمنی دستور نابود کردن باکتری را میدهد. دکتر محرابیان اضافه کرد: پروتئینام با اتصال به بخشهایی از سلول باکتری جلوی پروتئین مکمل را میگیرد و به باکتری استرپتوکوک پیوژنز کمک میکند تا در برابر سیستم ایمنی مقاومت کند.دکتر محرابیان تشریح کرد: استرپتوکیناز، نام آنزیمی در باکتری استرپتوکوک پیوژنز است. این آنزیم به ارگانیسمها کمک میکند تا بین بافتها پراکنده شوند زیرا استرپتوکیناز با شکستن برخی از ساختارهای پروتئینی که بافتها را در کنار یکدیگر نگه میدارند به باکتری امکان انتشار در سرتاسر بدن را میدهد.
این متخصص پوست ومو بیان کرد: "هیالورونیداز" نیز آنزیم دیگری است که با شکستن بافتهای مرتبط،انتشار باکتری استرپتوکوک پیوژنز را تسریع میبخشد. وی عنوان کرد: درمان زرد زخم به شدت ابتلا و خطر انتقال آن به دیگران بستگی دارد. اگر تنها چند زخم کوچک در دسترس وجود داشته باشد میتوان محلولی از آب و صابون را به وسیله یک کهنه بر روی قسمت خشک شده مالید تا نرم شود. این کار را باید هر ۶ تا ۸ ساعت تکرار کرد. باید این کار را به آرامی انجام دهید زیرا هدف پاک کردن قسمتهای خشک شده نیست. دکتر محرابیان در ادامه هشدار داد: مالیدن و خاریدن قسمت خشک شده باعث ایجاد زخم میشود لذا بهتر است این کار را به آرامی انجام دهید. اگر شما مراقب زرد زخم فرزندتان هستید، مهم است که دست هایتان را قبل و بعد ازتر کردن خشکیها بشویید تا ازپراکندن بیماری و آلوده کردن جاهای دیگر بدن با این باکتری جلوگیری کنید. استفاده ازدستکش یکبار مصرف هم ایده خوبی است. ممکن است پزشک کرم آنتی بیوتیک موضعی را پیشنهاد بدهد که بتوانید آن را بر روی قسمتهای آلوده شده بمالید.
این متخصص پوست و مو متذکر شد: اگر زخمها زیاد باشند و بیماری زرد زخم خوب نشد بهترین پیشنهاد برای درمان زردزخم، آنتی بیوتیک است. ممکن است برای تشخیص نوع باکتری نمونهای از زخم گرفته شود. این کار به تجویز نوع آنتی بیوتیک کمک میکند. برای باکتری استرپتوکوک پیوژنز داروی پنی سیلین پیشنهاد میشود. اگر فرد به پنی سیلین آلرژی داشته باشد به جای آن آنتی بیوتیک دیگری به نام روکسی ترومایسین را پیشنهاد میدهند.
وی ادامه داد: اگر علت زرد زخم باکتری استافیلوکوس اورئوس باشد، آنتی بیوتیک دی کلوگزاسیلین را تجویز میکنند. مانند تمام بیماریهای دیگر اگر آنتی بیوتیک تجویز شود موظف هستید دوره مصرف آن را کامل کنید حتی اگر در چند روز ابتدایی احساس بهبودی کردید باید برای نابودی کامل باکتری و کاهش سطح مقاومت در برابر آنتی بیوتیک آن را به طور کامل مصرف کنید.
دکتر محرابیان اذعان داشت: ممکن است زرد زخم یا هر گونه عفونتی در ارتباط با گروه الف استرپتوکوک عوارض احتمالی در پی داشته باشد. برخی از عوارض احتمالی شامل ایجاد زخم، سلولیت (عفونت بافت) و گلومرولونفریت است.
این متخصص پوست و مو توصیه کرد: دست زدن به زرد زخمها یا مالیدن زخمهای خشک شده باعث ایجاد زخمهای بیشتر میشود بنابراین از دست زدن، خاریدن یا مالیدن قسمتهای زخم شده خودداری کنید.
وی تصریح کرد: سلولیت عفونتی است که لایههای عمیقتر پوست (بافت زیر پوستی) را آلوده میکند. باکتری که در زرد زخم است میتواند لایه ی زیرین پوست را هم آلوده کند، این عفونت جدی است و باید به سرعت توسط آنتی بیوتیکهای درون وریدی درمان شود. دکتر محرابیان گفت: گلومرولونفریت، یک عارضه ی
نادر است که بر روی کلیهها تاثیر میگذارد. این حالت تنها با نوع خاصی از باکتری استرپتوکوک پیوژنز اتفاق میافتد و باعث تورم کلیهها در واکنش به پادتنهای تولید شده برای باکتری استرپتوکوک پیوژنز میشود.
> زرد زخم منحصر به ناحیه یا زمان خاصی نیست
در ادامه نیز دکتر شیخ الاسلامی در اینباره خاطرنشان کرد: زرد زخم نوعی عفونت پوستی باکتریایی است که به صورت آسیب و ضایعههای پوستی مانند نیش حشرات، بریدگی یا خراشیدگی پوست بروز مییابد. این بیماری گاهی نتیجه تحریک ناشی از آبریزش بینی است.وی ابراز داشت: زرد زخم عفونت پوستی بسیار شایعی در میان کودکان، به ویژه در سنین پیش دبستانی و دبستان است. این بیماری باعث تاول زدن یا زخم شدن صورت، گردن، دست و ناحیه پوشک میشود.
این فوق تخصص نوزادان بیان کرد: در بیماری زرد زخم عفونت از یک ناحیه به دیگر بخشهای بدن سرایت میکند. بیماری در اثر تماس مستقیم به دیگران نیز منتقل میشود یا از طریق لمس کردن سطوح آلوده نیز سرایت مییابد.وی اظهار کرد: زرد زخم منحصر به ناحیه یا زمان خاصی نیست؛ با این حال زرد زخم در آب و هوای گرم یعنی در زمانی بالاترین شیوع را دارد که با بازی کردن در محیط باز احتمال زخم شدن و خراشیدگی پوست کودک بالا باشد.
دکتر شیخ الاسلامی متذکر شد: اگر احتمال میدهید که فرزندتان به زردزخم مبتلا شده باشد، حتماً او را به نزد متخصص ببرید. متخصص نوع زرد زخم را پس از بررسی وضعیت کودک تعیین میکند و درمان مناسب را توصیه میکند که معمولاً شامل تجویز آنتی بیوتیک میشود.
این فوق تخصص نوزادان اذعان داشت: عامل زرد زخم باکتریهایی است که از راه بریدگی، زخم باز، نیش حشره یا ترک پوست وارد بدن میشود. از آنجایی که استافیلوکوکوس اورئوس معمولاً باعث ابتلا به زرد زخم میشود، این بیماری "عفونت استاف" نیز نامیده میشود. زرد زخم گاهی ناشی از استرپتوکوک پیوژنز است که در این حالت عفونت استرپ نامیده میشود.
وی متذکر شد: احتمال بروز عفونت زرد زخم در برخی شرایط افزایش مییابد که عبارتند از خشک یا پوسته پوسته شدن پوست، اگزما، نیش حشرات، سوختگی، خراش، ریش ریش شدن پوست، بریدگی یا ساییده شدن پوست، دیگر عفونتهای پوستی، گزش حشرات یا عنکبوت و خاراندن زخم یا راش پوستی نیز یکی از علل شایع زردزخم است.
دکتر شیخ الاسلامی تصریح کرد: زرد زخم گونههای متفاوتی دارد که هر یک علائم خاص خود را دارد، با این حال زرد زخم معمولاً به صورت گروهی از تاولهای قرمز رنگ کوچک دیده میشود که ترشح دارد، میترکد و پخش میشود. برحسب آن که چه نوع باکتری عامل بیماری باشد، تاول بزرگتر و نرمتر میشود. پوست اطراف تاول نیز قرمز میشود. همچنین غدد لنفاوی نوزاد در ناحیههای عفونت متورم میشود.
این فوق تخصص نوزادان ادامه داد: تاول عموما اطراف بینی و دهان دیده میشود، هرچند گاهی روی بازو، پا یا دیگر بخشهای بدن کودک نیز مشاهده میشود. عموماً چندین لکه در کنار هم دیده میشود. زخم پس از خشک شدن ترشحات رویه زرد مایل به قهوهای رنگی میبندد یا پوسته پوسته و شبیه به شکر قهوهای یا عسل میشود.
وی گفت: به طور کلی زرد زخم به دو نوع تاولی و غیرتاولی (پوسته پوسته شونده) تقسیمبندی میشود.زرد زخم غیرتاولی یا پوسته پوسته شونده بیماری شایعی است و به صورت تاولهای بسیار کوچکی دیده میشود که در نهایت میترکد و لکههای قرمزی را روی پوست به جا میگذارد که ترشح دارد. رویه خرمایی یا زرد مایل به قهوهای رنگی روی زخم را میپوشاند و در این حالت به نظر میرسد که عسل یا شکر قهوهای روی زخم را پوشانده است.
دکتر شیخ الاسلامی ادامه داد: زرد زخم تاولی، تاولهای مملو از مایع بزرگی را ایجاد میکند که ابتدا شفاف و پس از آن کدر رنگ است. این تاولها مدت بیشتری بدون ترکیدن روی پوست باقی میماند.
این فوق تخصص نوزادان هشدار داد: زرد زخم مسری است و از بیمار به دیگران منتقل میشود. عامل این بیماری یکی از دو باکتری استافیلوکوک اورئوس یا استرپتوکوک پیوژنز است. استرپتوکوک پیوژنز گاهی استرپتوکوک گروه آ نامیده میشود که عامل گلو درد استرپتوکوکی نیز هست. استافیلوکوک اورئوس مقاوم به متیسیلین (MRSA) نیز یکی از علل مهم زرد زخم است.
وی یادآور شد: زرد زخم در اثر تماس با پوست عفونی یا اشیائی، مانند لباس، حوله و ملحفه، که با پوست عفونی در تماس بوده است، منتقل میشود. زرد زخم گاهی همراه با خارش است، به همین دلیل چنانچه کودک زخم را بخاراند و سپس بخش دیگری از بدن را لمس کند، عفونت پخش میشود.
دکتر شیخ الاسلامی میگوید: در صورت مشاهده نشانههای زردزخم در فرزندتان، به ویژه اگر نزدیکان یا همکلاسیهایش دچار عفونت باشند، حتماً به متخصص اطفال مراجعه کنید. اگر فرزندتان تحت درمان زرد زخم قرار دارد، مراقب زخمهایش باشید و اگر زخم تا سه روز پس از درمان التیام نیافت یا فرزندتان تب کرد، حتماً به متخصص اطفال مراجعه کنید. اگر اطراف راش قرمز، گرم یا حساس به لمس شد، فوراً با پزشک تماس بگیرید.
این فوق تخصص نوزادان ابراز کرد: متخصص اطفال زرد زخم را در اکثر موارد با توجه به ظاهر راش پوستی تشخیص میدهد. گاهی اوقات لازم است که نمونهای از مایع تاول به آزمایشگاه فرستاده شود.
وی توضیح داد: درمان زرد زخم بدین صورت است که اگر عفونت بسیار خفیف باشد، متخصص اطفال توصیه میکند که صرفاً زخم را تمیز نگه دارید و منتظر بمانید تا بیماری برطرف شود. البته احتمال این که کودک برای مقابله با عفونت به آنتی بیوتیک نیاز داشته باشد، بیشتر است. دوره درمان دارو باید کامل شود تا عفونت عود نکند. متخصص اطفال به جای آنتیبیوتیک خوراکی کرم آنتی بیوتیک را برای از بین بردن راش تجویز میکند. آنتی بیوتیک در شرایط زیر تجویز میشود:
دکتر شیخ الاسلامی اضافه کرد: زمانی که زرد زخم فقط ناحیه کوچکی از پوست را درگیر کرده باشد، به ویژه اگر بیماری از نوع غیرتاولی باشد، پماد آنتیبیوتیک تجویز میشود. اگر عفونت به بخشهای دیگر بدن سرایت کرده باشد یا پماد تاثیرگذار نباشد، متخصص اطفال شربت یا قرص آنتی بیوتیک را برای یک دوره 7 تا 10 روزه تجویز میکند.
این فوق تخصص نوزادان افزود: التیام یافتن زخم چند روز پس از شروع مصرف آنتی بیوتیک شروع میشود. دقت کنید که دارو باید طبق دستور پزشک مصرف شود. در غیر این صورت عفونت پوستی عمیقتر و جدیتری ایجاد میشود. وی متذکر شد: در صورت ابتلا به زرد زخم چه متخصص اطفال آنتی بیوتیک تجویز کند، چه مصرف آنتی بیوتیک لازم نباشد، پوست عفونی را باید تمیز نگه داشت. رویه زخم را دو بار در روز به آرامی با صابون و آب گرم بشویید، سپس آن را با ضربههای ملایم حوله خشک کنید. هر بار از یک حوله تمیز استفاده کنید و اجازه ندهید دیگران پس از خشک کردن زخم از آن استفاده کنند. به جای حوله میتوانید از دستمال توالت استفاده کنید و آن را دور بیاندازید.دکتر شیخ الاسلامی اشاره کرد: پزشک یا پرستار برای جلوگیری از سرایت کردن زردزخم به دیگر نقاط بدن توصیه میکند که ناحیههای عفونی را با گاز پانسمان بپوشانید و آن را چسب بزنید یا از باند کشی شل استفاده کنید. ناخنهای کودک را کوتاه و تمیز نگه دارید تا مانع از خاراندن زخم و عفونت پس از آن شوید.این فوق تخصص نوزادان توصیه کرد: تمیز نگه داشتن پوست از ابتلا به زرد زخم جلوگیری میکند. کودکان باید دستها را مرتب به خوبی بشویند و به طور مرتب حمام بروند یا دوش بگیرند. مراقب آسیبهای پوستی (بریدگی، زخم، خراش، نیش و...)، ناحیههای اگزما و راشهایی مانند پیچک سمی باشید. ناحیههای آسیبدیده پوست را تمیز و پوشیده نگه دارید.
وی در پایان گفت: ناخنهای کودک مبتلا به زردزخم را کوتاه کنید و زخمها را با چسب و گاز پانسمان بپوشانید. برای جلوگیری از سرایت کردن زرد زخم به دیگر اعضاء خانواده مطمئن شوید که بقیه از لباس، ملحفه، ریش تراش، صابون و حوله خودشان استفاده میکنند. کلیه وسایل شخصی و لباسهای بیمار را جدا کنید و آنها را با آب داغ بشویید. سطوح آشپزخانه و وسایل خانه را تمیز کنید.
گیاهان دارویی موثر در درمان بیماری زرد زخم
زرد زخم یکی از عفونتهای پوستی رایج است که بیشتر اوقات بهدلیل باکتریایی، بهخصوص باکتری «استافیلوکوک اورئوس» یا «استاف»، بروز میکند و در حدود ۴ تا ۱۰ روز مسری است. دلیل نامگیری زرد زخم به این دلیل است که بعد از بروز بیماری، زخم میترکد و پوسته روی آن به رنگ زرد در میآید. به گزارش ایسنا، دکتر نسیم زرین پنجه عضو هیئت علمی این پژوهشکده در خصوص این بیماری عنوان کرد: زرد زخم یک عفونت پوستی مسری است که اغلب صورت، بازوها و پاها را درگیر میکند و بیشتر در کودکان و بهویژه در گروه سنی ۲ تا ۵ سال رخ میدهد و از طریق یک ترک یا بریدگی کوچک وارد پوست میشود و ضایعات دلمه مانند و خارش داری را بر روی پوست صورت و مناطق دیگر بدن ایجاد میکند. وی در ادامه افزود: علائم این بیماری، لکههای کوچک و تاولهای خارش دار ریز روی صورت خصوصا در اطراف دهان و سوراخهای بینی است.این عضو هیئت علمی اظهار کرد: گیاهانی که برای درمان این بیماری موثر هستند اکلیل کوهی، اسطوخودوس، ریحان، برگهای اکالیپتوس و بابونه است؛ به این صورت که یک مشت از گیاهان مذکور را به مدت ۱۰ دقیقه در آب جوش بخیسانید سپس آن را صاف کرده و بگذارید تا سرد شود. ۲ تا ۳ بار در روز مناطق زخم دار و آلوده را با آن شست و شو دهید.وی تنتور پروپلیس (بره موم) را باعث بهبود زرد زخم دانست و با بیان اینکه رعایت نکات بهداشتی خصوصا شستوشوی مداوم پوست، بهترین راه پیشگیری از ابتلا به بیماریهای مسری از جمله زرد زخم است خاطرنشان کرد: شستشو با سرکه سیب که یک آتی بیوتیک طبیعی میباشد بسیار موثر است.
انتهای پیام