کلیه « نعل اسبی‌» چیست؟

آفتاب یزد – منیرسادات ذوالفقاری اجلال منش: کلیه‌‌ها جزو اعضاء حیاتی بدن هستند که اگر به درستی کار نکنند، مواد زائد می‌توانند در خون و مایعات بدن جمع شوند و به سطوح خطرناکی برسند که باعث آسیب به بدن یا حتی ایجاد شرایطی شود که حیات فرد را تهدید می‌کنند. شرایط و بیماری‌‌های مختلفی می‌تواند منجر به آسیب به کلیه‌‌ها شوند. کلیه نعل اسبی شایع‌ترین نوع ناهنجاری‌های به هم چسبیدن کلیه‌ها است. در صورتی که دو کلیه مجزا در هنگام بالا آمدن از قسمت پایین شکم به یکدیگر متصل شوند، کلیه نعل اسبی رخ می‌دهد. این بیماری مادر زادی می‌تواند کیفیت زندگی افراد را کاهش دهد لذا با توجه به اهمیت موضوع آفتاب یزد در اینباره با دکترسلمان اسلامی، متخصص اورولوژی ودکترشهریار ناطق، متخصص اورولوژی ودکتر رضا ولی پور، متخصص اورولوژی گفتگو کرده است.
دکتراسلامی در این باره می‌گوید: طبق آمار به دست آمده از هر پانصد نفر یک نفر به کلیه نعل اسبی مبتلا می‌شود. این عارضه در دوران جنینی ایجاد می‌شود زیرا کلیه‌ها به سمت محل طبیعی خود در پهلوها حرکت می‌کنند. از آنجا که کلیه‌ها در دوران جنینی از ناحیه لگن بالا می‌آیند، ممکن است از قسمت پایین به هم بچسبند و باعث شکل‌گیری کلیه نعل اسبی شوند.
وی اظهار کرد که با چسبیدن کلیه‌ها به هم آنها به شکل" U " درآمده و به همین دلیل به این عارضه کلیه "نعل اسبی" گفته می‌شود.
این متخصص اورولوژی مطرح کرد: بیمارمی‌تواند با وجود کلیه نعل اسبی به زندگی خود ادامه دهد البته در برخی موارد این بیماری باعث ابتلا به بیماری‌های دیگری می‌شود که باید به صورت سیستمی تحت درمان قرار گیرند. درمان آن‌ها ممکن است با مصرف داروها انجام شود و در صورتی که بیماری تشدید شود ممکن است به وسیله انجام برخی عمل‌های جراحی، کلیه‌ها را از هم جدا کرد.
> علائم کلیه نعل اسبی در هر فردی متفاوت باشد
وی عنوان کرد: با اینکه ممکن است علائم کلیه نعل اسبی درهر فردی متفاوت باشد اما شایع‌ترین علائم این بیماری عبارتند ازعفونت و انسداد مجرای ادرار، سنگ کلیه، هیدرونفروز است اما حدود یک‌سوم افراد مبتلا به کلیه نعل اسبی هیچ علامتی ندارند.
دکتر اسلامی بیان کرد: یک‌سوم افراد مبتلا به کلیه نعل اسبی حداقل یکی از عوارض دیگر را در سیستم‌های قلبی عروقی، سیستم مرکزی اعصاب خواهند داشت. برخی از این عوارض عبارتند از سنگ کلیه، هیدرونفروز، تومور ویلمز، سرطان کلیه یا بیماری کلیه پلی کیستیک،هیدروسفالی یا اسپینا بیفیدا و بیماری‌های مختلف قلبی عروقی، مرتبط با مجاری ادرار یا مشکلات اسکلتی.
این متخصص اورولوژی متذکر شد: اگر شما علامتی از کلیه نعل اسبی ندارید ممکن است نیازی به تشخیص و درمان نیز نداشته باشید اما اگر شما علائمی را در بدن ملاحظه می‌کنید، ممکن است پزشک انجام یک یا چند آزمایش تشخیصی را برای شما تجویز نماید که عبارتند از سونوگرافی کلیه، سیستواورتروگرام حین ادرار و پیلوگرام داخل وریدی و آزمایش خون و آزمایش ادرار.
وی افزود: سونوگرافی کلیه، یک روش تصویربرداری است که درآن از کامپیوتر و امواج صوتی با فرکانس بالا برای عکس‌برداری از عروق خونی، بافت‌ها و ارگان‌های داخلی بدن استفاده می‌شود. پزشکان با این روش قادر به دیدن ارگان‌های داخلی و بررسی و ارزیابی عملکرد آن‎ها و همچنین بررسی جریان خون در عروق مختلف هستند.
دکتر اسلامی ادامه داد: سیستواورتروگرام حین ادرار، یک روش بررسی مجرای ادرار به کمک اشعه ایکس است. یک کاتتر (لوله باریک توخالی) در مجرای ادرار وارد می‌شود و مثانه به وسیله مایع رنگی برای تصویربرداری به وسیله اشعه ایکس پر می‌شود و در حالی که مثانه در حال تخلیه شدن است از مجرای ادرار عکس گرفته می‌شود. دراین عکس‌ها هرگونه جریان برگشتی ادرار به سمت مجرای ادرار و کلیه‌ها قابل رؤیت است.
این متخصص اورولوژی توضیح داد: پیلوگرام داخل وریدی نیز یک روش تصویربرداری است که در آن از اشعه ایکس برای دیدن ساختار مجرای ادرار استفاده می‌شود. ماده حاجب داخل ورید تزریق می‌شود تا ساختار را بتوان در عکس مشاهده کرد. در این روش نرخ و مسیر جریان ادرار در مجرای ادرار مشخص می‌شود و آزمایش خون و آزمایش ادرار نیز نحوه عملکرد کلیه‌ها مشخص می‌شود.
وی اشاره کرد: کودک بدون علامت ممکن است نیازی به درمان کلیه نعل اسبی نیز نداشته باشد. اگر کودک دچار برخی عوارض و علائم است باید تحت درمان قرار گیرد اما برای این بیماری درمانی وجود ندارد. دکتر اسلامی افزود: متخصص بهترین برنامه درمانی مناسب با وضعیت شما را بر اساس موارد سلامت عمومی و سوابق پزشکی کودک، چگونگی و ماهیت بیماری کودک، میزان تحمل کودک نسبت به مصرف برخی داروها، اقدامات درمانی، انتظار وخیم‌تر شدن بیماری کودک، نظر پزشک کودک در مورد مراقبت از او توصیه می‌کند.این متخصص اورولوژی اظهار کرد: پزشک ممکن است یک یا چند روش از جمله روش‌های دارو درمانی، روش‌های درمانی مبتنی بر عمل جراحی را برای درمان علائم بیماری کلیه نعل اسبی در کودک شما توصیه کند.
وی تشریح کرد: احتمال ابتلا به بیماری‌های کلیه در افراد مبتلا به کلیه نعل اسبی بیش از سایرین است. در صورت ابتلا به این بیماری‌ها، بیماری باید به عنوان یک نشانه تحت درمان قرار گیرد. بیمار باید مورد معاینه و ارزیابی متابولیکی قرار گیرد زیرا علل متابولیکی برای سنگ کلیه در بیماران مبتلا به کلیه نعل اسبی بیش از افراد معمولی است لذا هر ناهنجاری متابولیکی شناسایی شده باید مورد درمان قرار گیرد. دکتر اسلامی ابراز داشت: درمان‌‌های جراحی براساس فرآیند بیماری کلیه نعل اسبی و شاخص‌های استاندارد عمل‌های جراحی انجام می‌شوند. زمانی که برنامه جراحی را تنظیم می‌شود باید تغذیه عروقی غیرعادی به کلیه مورد توجه اساسی جراح قرار داشته باشد. معمولاً یک شکاف در قسمت میانی شکم راه‌های دسترسی به هر دو طرف کلیه نعل اسبی و عروق آن را ایجاد می‌کند. این متخصص اورولوژی خاطرنشان کرد: کلیه‌های نعل اسبی نیز ممکن است مانند کلیه‌های سالم مسدود شوند. عمل جراحی برای برداشتن مواد مسدودکننده یا سنگ‌های کلیه در مجرای ادرار معمولاً موفقیت‌آمیز هستند. اگر تنها عارضه ابتلا به کلیه نعل اسبی درد باشد، انجام عمل جراحی غالباً به کاهش این درد کمکی نمی‌کند. وجود کلیه نعل اسبی اشکالی برای بارداری و زایمان ایجاد نمی‌کند. وی گفت: صرف وجود کلیه نعل اسبی تهدیدی برای حیات محسوب نمی‌شود. به هر حال، از آنجا که وجود کلیه نعل اسبی احتمال ابتلا به بیماری‌های کلیه را افزایش می‌دهد، زنده ماندن بیمار به فرآیند بیماری که به دلیل وجود کلیه نعل اسبی ایجاد شده است
بستگی دارد.
> هنوز کسی در مورد عامل اصلی کلیه نعل اسبی اطلاعات دقیقی ندارد
در ادامه نیز دکتر ناطق در اینباره خاطرنشان کرد: بیماری کلیه نعل اسبی یک عارضه مادرزادی است. زمانی که دو کلیه در ناحیه پایینی خود به هم متصل شده و به شکل حرف U در انگلیسی در می‌آیند، فرد با مشکل کلیه نعل اسبی مواجه است. به این مشکل فیوژن کلیه هم گفته می‌شود.
وی ادامه داد: این مشکل زمانی به وجود می‌آید که نوزاد در شکم مادر در حال رشد است و کلیه‌ها در حال قرار گرفتن در جای اصلی خود هستند. کلیه نعل اسبی مشکلی است که شاید به تنهایی و یا به همراه بیماری‌های دیگر به وجود بیاید.این متخصص اورولوژی ابراز داشت: محققان علت اصلی به وجود آمدن کلیه نعل اسبی در کودکان را دقیقا نمی‌دانند. اما احتمال ارتباط آن با کروموزوم‌ها وجود دارد.وی ادامه داد: کلیه نعل اسبی ممکن است در کنار برخی مشکلات ژنتیکی دیگر نظیر سندرم ادواردز یا سندرم ترنر به وجود بیاید و مشکل کلیه نعلی شکل در پسرها نسبت به دختران شایع‌تر است.
دکتر ناطق متذکر شد: کلیه کودکانی که با مشکل کلیه نعل اسبی مواجه هستند در معرض آسیب قرار دارند. دلیل این موضوع نیز آن است که کلیه‌های به هم چسبیده معمولا در بخش پایین‌تری از بدن فرد قرار داشته و متمایل به جلو هستند. این متخصص اورولوژی خاطرنشان کرد: کودکی که مشکل کلیه نعل اسبی دارد ممکن است نتواند در ورزش‌هایی که با تماس بدنی همراه هستند شرکت کند. پزشک کودک شما ممکن است بخواهد کودک از کش‌های خاصی استفاده کند و آنها را در حین ورزش یا فعالیت‌های خاص دور کمر خود قرار دهد.وی بیان کرد: در بیشتر موارد، کودک مبتلا به کلیه نعل اسبی هیچ علائم خاصی ندارد. برخی کودکان ممکن است حالت تهوع یا درد در ناحیه شکم را تجربه کنند. همچنین این احتمال وجود دارد که کودک در کلیه‌های خود سنگ داشته باشد.در این شرایط مواد معدنی و پروتئین‌ها در داخل کلیه به شکل سنگ در می‌آیند و ممکن است این سنگ‌ها در آینده مسیر انتقال ادرار در فرد را مسدود کنند.دکتر ناطق عنوان کرد: در یک سوم موارد، کلیه نعل اسبی علائم خاصی را در بدن بیماران به وجود نمی‌آورد. اما بسیاری از کودکان مشکلات خاصی را تجربه می‌کنند. به عنوان مثال عفونت ادراری که می‌تواند منجر به بروز تب، ادرار با بوی بد، نیاز به ادرار به شکل مکرر و اضطراری، درد یا مشکلات دیگر هنگام ادرار کردن گردد.
این متخصص اورولوژی ادامه داد: ایجاد سنگ کلیه نیز در کلیه نعل اسبی می‌تواند باعث درد شدید در ناحیه پشت، پهلو یا زیر شکم، حالت تهوع یا استفراغ، ادرار ابری یا خونین، لرز و تب گردد.وی بیان کرد: ایجاد هیدرونفروز کلیه بر اثر کلیه نعل اسبی صورت می‌گیرد و علائم آن شامل توده‌ای در شکم، عدم به دست آوردن وزن کافی، کاهش دفعات ادرار است. دکتر ناطق تشریح کرد: هنوز کسی در مورد عامل اصلی کلیه نعل اسبی اطلاعات دقیقی ندارد. برخی از محققان بر این باورند که علت اصلی بروز کلیه نعل اسبی، ژن کودک است. این مشکل زمانی رخ می‌دهد که کودک مشکلات ژنتیکی خاصی داشته باشد. از جمله این موارد می‌توان به بیماری سندرم ترنر و سندرم ادواردز اشاره کرد.
این متخصص اورولوژی مطرح کرد: جهت تشخیص کلیه نعل اسبی در کودکان پزشک مورد نظر از شما در مورد علائم کودک و تاریخچه سلامتی وی سوالاتی می‌پرسد. همچنین امکان دارد سوالاتی در مورد تاریخچه خانوادگی مطرح شوند. سپس کودک توسط پزشک معاینه خواهد شد و ممکن است به آزمایش‌های خاصی نیاز باشد که شامل سونوگرافی کلیه، سیستروتوروگرام، پیروگرام درون وریدی و آزمایش خون و ادرار است.وی ادامه داد: سونوگرافی کلیه یک آزمایش بدون درد است که از امواج صوتی و یک رایانه برای ایجاد تصاویری از بافت‌های بدن استفاده می‌کند. در طول آزمایش، پرستار یا پزشک، دستگاهی به نام مبدل را روی شکم در ناحیه کلیه حرکت می‌دهد. این دستگاه تصویری از کلیه را به یک صفحه رایانه‌ای می‌فرستد. در نهایت پزشک می‌تواند اندازه و شکل کلیه را مشاهده کند. وی می‌تواند سنگ‌های کلیه، کیست یا سایر مشکلات را در بدن کودک مشاهده نماید.دکتر ناطق تصریح کرد: آزمایش سیستروتوروگرام، نوعی اشعه ایکس است که تصاویری از مجاری ادراری تهیه می‌کند. یک لوله نازک و
انعطاف پذیر در مجرای ادرار قرار می‌گیرد. این لوله ادرار را از مثانه به سمت خارج
بدن تخلیه می‌کند. مثانه با ماده رنگی خاصی پر می‌شود. تصاویر پرتونگاری با پر شدن و خالی شدن مثانه گرفته می‌شوند. این تصاویر نشان می‌دهند که آیا جریان معکوس ادرار به مجرای ادرار و کلیه وجود دارد یا خیر.این متخصص اورولوژی توضیح داد: پیروگرام درون وریدی نیز یک آزمایش تصویربرداری است که از اشعه ایکس برای مشاهده سیستم مجاری ادراری استفاده می‌کند. ماده رنگی به گونه‌ای در بدن تزریق می‌شود که بتوان دستگاه آزمایش را در بدن مشاهده کرد. آزمایش IVP میزان و مسیر جریان ادرار از طریق مجاری ادراری را نشان می‌دهد.وی بیان کرد: آزمایش خون نیز چگونگی عملکرد کلیه‌ها را نشان می‌دهد و آزمایش ادرار هم مواد شیمیایی موجود در ادرار و علائم عفونت را بررسی می‌کند.دکتر ناطق اظهار کرد: کلیه نعل اسبی در کودکان را نمی‌توان درمان کرد یا تغییری در شکل کلیه‌ها به وجود آورد اما کودکانی که علائم خاصی را تجربه نمی‌کنند می‌توانند بدون هیچگونه درمانی به زندگی خود ادامه دهند. اگر کودک شما علائم یا مشکلات مرتبط داشته باشد، این موارد را می‌توان درمان کرد. در این زمینه ممکن است کودک به متخصصان خاصی ارجاع داده شود.این متخصص اورولوژی متذکر شد: پروسه و نحوه درمان کلیه نعل اسبی به علائم، سن و سلامت عمومی کودک بستگی دارد. همچنین میزان شدت و جدی بودن شرایط فرد نیز
در نظر گرفته می‌شوند اما ضروری است که با پزشک کودک خود در زمینه ریسک ها، مزایا و عوارض جانبی احتمالی تمامی داروها صحبت کنید.وی در پاسخ به این پرسش که " عوارض جانبی احتمالی کلیه نعل اسبی در کودک چه هستند "، گفت: از هر سه کودکی که کلیه‌های نعل اسبی دارند، یک کودک در قلب و رگ‌های خونی، سیستم عصبی ادراری خود مشکل دارند. دکتر ناطق گفت: هیدرونفروز، مشکل مربوط به ورم کلیه‌ها است که در اثر تجمیع ادرار به وجود می‌آید لذا در صورت ابتلا به بیماری کلیه نعل اسبی ممکن است به دلیل انسداد مجاری ادراری با مشکل هیدرونفروز مواجه شوید.این متخصص اورولوژی خاطرنشان کرد: تومور ویلمز، سرطان کلیه، بیماری کلیه پلیکیستیک، هیدروسفالی، اسپینا بیفیدا، نیز از جمله عوارض جانبی احتمالی کلیه نعل اسبی در کودک است.
وی گفت: امکان بروز مشکل کلیه نعل اسبی در کنار دیگر مشکلات نیز وجود دارد. از جمله این موارد می‌توان به مشکلات مربوط به قلب و رگ‌های خونی، سیستم گوارشی بدن و استخوان‌ها اشاره داشت.
> احتمال بروز تومور‌های سرطانی در مبتلایان کلیه نعل اسبی بیشتر است
در ادامه نیز دکتر ولی پور در اینباره ابراز داشت: برخی افراد با بیماری مادرزادی چسبندگی کلیه یا کلیه چسبیده به هم که به آن کلیه نعل اسبی نیز گویند، متولد می‌شوند. این بیماری قابل درمان نمی‌باشد اما علائم آن این قابلیت را دارند که در صورت تشخیص به موقع درمان شوند. وی اظهار کرد: اغلب افراد با دو کلیه متولد می‌شوند اما گاهی اوقات این کلیه‌ها به یکدیگر چسبیده اند. از هر ۵۰۰ کودک یک نفر به بیماری کلیه نعل اسبی دچار می‌شود. این بیماری در حین تکامل جنینی و هنگام حرکت کلیه‌ها به محل طبیعی خود اتفاق می‌افتد.این متخصص اورولوژی توضیح داد: کلیه‌های جنین در حال رشد، ابتدا در ناحیه پایینی شکم تشکیل شده و سپس با تکامل بیشتر به محل نهایی و مجاورت ستون فقرات می‌رسند. در چنین عارضه‌ای کلیه‌ها از پایین به یکدیگر جوش خورده و شکلی شبیه به حرف انگلیسی U یا یک نعل اسب را به وجود می‌آورند و تصور بر این است که این بیماری در مردان نسبت به زنان شیوع بیشتری دارد.وی اظهار کرد: حداکثر تا ۷۰ درصد کودکان و افراد بالغ مبتلا به این بیماری، علائمی را بروز خواهند داد. از جمله این علائم می‌توان به موادی نظیر درد شکم، حالت تهوع،سنگ‌های کلیوی و عفونت‌های مجاری ادراری
اشاره کرد.
دکتر ولی پور ادامه داد: این بیماری نسبت به دیگر ناهنجاری‌های کلیوی از علائم بیشتری برخوردار است. با اینکه احتمال بروز سرطان کلیه در کودکان نادر بوده اما احتمال بروز تومور‌های سرطانی در مبتلایان به بیماری کلیه نعل اسبی بیشتر است. از جمله علائم ابتلا به تومور کلیوی، وجود توده در شکم و درد پهلو هستند. این متخصص اورولوژی بیان کرد: محققان از علت دقیق بروز بیماری کلیه نعل اسبی اطلاع ندارند. امکان دارد این بیماری ناشی از مشکلات کروموزومی باشد. کلیه نعل اسبی می‌تواند همراه با برخی دیگر از اختلالات ژنتیکی بروز دهد که از جمله آنها می‌توان به سندرم ادواردز و سندرم ترنر اشاره کرد. وی تشریح کرد: اغلب، پزشکان در حین درمان بیماری‌های دیگر از وجود بیماری کلیه نعل اسبی آگاه می‌شوند. همچنین، امکان دارد پزشک در هنگام یافتن علت علائم گفته شده، ابتلای فرد به این بیماری را تشخیص دهد.
دکتر ولی پور افزود: برخی آزمایش‌های تصویر‌برداری می‌توانند به پزشکان در تشخیص بیماری کلیه نعل اسبی کمک کنند که عبارتند ازسونوگرافی ازکلیه،پیلوگرام درون وریدی، سیستویورتروگرام حین ادرار، تصویربرداری رادیونوکلئید و تصویربرداری تشدید مغناطیسی (ام‌ای آر) و علاوه بر این موارد، پزشک می‌تواند جهت بررسی عملکرد کلیه‌ها انجام آزمایش‌های خونی را نیز تجویز کند.
این متخصص اورولوژی تصریح کرد: در رابطه با مراقبت از کلیه نعل اسبی و درمان آن باید گفت که این بیماری قابل تغییر یا درمان نیست. با این حال، کودکی که علامتی از خود بروز نمی‌دهد امکان دارد به درمان نیز نیاز نداشته باشد. در صورت ابتلا به علائم یا مشکلات مرتبط آن موارد درمان خواهند شد. ممکن است کودک به پزشکان متخصص ارجاع داده شود که از جمله آن‌ها می‌توان به متخصص دستگاه تناسلی مردانه و مجاری ادرار یا متخصص بیماری‌های کلیوی اشاره کرد.وی گفت: درمان بیماری کلیه نعل اسبی به علائم، سن، شدت بیماری و وضعیت سلامت عمومی کودک بستگی خواهد داشت. در صورت عدم بروز علائم، امکان دارد به درمان نیازی نباشد. درمانی برای این بیماری وجود ندارد اما علائم را می‌توان در صورت مشکل ساز شدن درمان کرد (درمان حمایتی).دکتر ولی پور ابراز داشت: انسداد جریان ادرار و بازگشت جریان ادرار به مثانه در مبتلایان به بیماری کلیه نعل اسبی بسیار رایج است. با این حال، هر دوی این موارد به کمک جراحی قابل درمان هستند. این متخصص اورولوژی متذکر شد: کلیه‌های نعل اسبی اغلب اوقات در مقایسه با کلیه‌های طبیعی در موقعیتی پایین‌تر و بسیار نزدیک‌تر به جلوی بدن قرار دارند. در نتیجه، در آسیب‌های شکمی احتمال آسیب کلیه‌ها نیز نسبت به شرایط طبیعی
بیشتر است.
وی اشاره کرد: به دست کردن یک دستبند هشدار به ارائه دهندگان مراقبت‌های اورژانسی این امکان را می‌دهد تا از احتمال آسیب کلیوی آگاه باشند. کودکان مبتلا به کلیه نعل اسبی باید از انجام ورزش‌های دارای تماس بدنی خودداری کنند.دکتر ولی پور بیان کرد: کلیه‌های نعل اسبی نیز همانند هر کلیه سالم دیگری می‌توانند به انسداد دچار شوند. جراحی رفع انسداد‌ها یا سنگ‌های کلیوی در میزنای در این افراد معمولا با موفقیت انجام می‌شود. در صورتی که تنها شکایت بیمار از درد باشد، جراحی اغلب سبب تسکین درد نخواهد شد.این متخصص اورولوژی، عوارض احتمالی کلیه نعل اسبی در کودک را اینگونه تشریح کرد: از هر ۳ کودکی که کلیه نعل اسبی دارند، یک نفر در قلب و عروق خونی، سیستم عصبی یا دستگاه ادراری مشکل دارد. این مشکلات ممکن است شامل هیدرونفروز، تومور ویلمز، سرطان کلیه، بیماری کلیه پلی‌کیستیک، هیدروسفالی، اسپینا بیفیداباشد.وی متذکر شد: کلیه نعل اسبی همچنین می‌تواند همراه با سایر مشکلات مربوط به قلب و عروق خونی، دستگاه گوارش یا استخوان‌ها ایجاد شود.دکتر ولی پور در پایان گفت: به یاد داشته باشید که کلیه نعل اسبی، ناهنجاری نسبتاً کمیاب از موقعیت و ساختار کلیه‌ها است. اکثر بیماران علائمی ندارند و کلیه نعل اسبی آن‌ها به طور اتفاقی در تصویربرداری
کشف می‌شود.

انتهای پیام