هر آنچه درباره ارتباط جنین‌شناسی با ناباروری باید بدانیم

دکتر سمیه کاظم نژاد‪-‬ بسته به عللی که سبب ایجاد ناباروری در زوجین می‌شوند، روش‌های کمک باروری نیز متفاوت است. از جمله روش‌های کمک باروری که در اکثر مراکز درمان ناباروری مورد استفاده قرار می‌گیرد روش IUI یعنی تلقیح داخل رحمی اسپرم و همچنین روش میکرواینجکشن است. در روش IUI معمولا اسپرم مرد شرایط خوبی را دارد اما توانایی رساندن خود به محل باروری تخمک همسر را ندارد. بنابراین با استفاده از ابزاری اسپرم مرد به داخل رحم زن انتقال می‌یابد. اگر در طی یک الی دو بار انجام عمل IUI بارداری حاصل نشود و یا اسپرم مرد شرایط خوبی را از لحاظ حرکت، تعداد و یا شکل ظاهری نداشته باشد و یا شرایط زن مساعد نباشد و وجود موانعی همچون انسداد لوله‌های رحمی و یا هر دلیلی مانع لقاح اسپرم و تخمک شود روش میکرواینجکشن به منظور بارداری دنبال می‌شود یعنی نمونه اسپرم از مرد گرفته شده و تخمک زن نیز استحصال می‌شود و پس از آماده سازی، لقاح اسپرم و تخمک در محیط آزمایشگاه انجام می‌شود. پس از آن جنین‌های تشکیل شده به داخل رحم زن منتقل می‌شوند. بنابراین شرایط اسپرم، تخمک و شرایط کشت جنین علاوه بر شرایط آندومتر رحم می‌تواند در میزان موفقیت بارداری بسیار تاثیرگذار باشد. فعالیت بخش جنین‌شناسی برای بهتر شدن کیفیت جنین بدین گونه است که به طور معمول ما تخمکی را که اسپرم به داخل آن تزریق می‌شود در محیط کشت مناسب و در درون دستگاهی قرار می‌دهیم که شرایط مناسب دما، رطوبت و گاز CO2 را فراهم می‌کند. به طور معمول روز دوم تا سوم لقاح، جنین‌های تشکیل شده از لحاظ کیفیت بررسی شده و جنین‌های مناسب به رحم مادر منتقل می‌شود. البته در زوجینی که در سیکل‌های پیشین انتقال جنین در آن‌ها منجر به بارداری نشده است ما به جنین اجازه می‌دهیم تا در محیط کشت آزمایشگاهی رشد بیشتری کند و به مرحله جنین ۵ روزه (بلاستوسیت) برسد تا پس از انتقال به رحم زن، شانس باروری افزایش یابد. از جمله کارهایی که برای افزایش موفقیت انتقال جنین به رحم می‌توان انجام داد «هچینگ» است. جنین نیز همانند تخمک در یک لایه پنهان شده است که وجود آن سبب می‌شود جنین در برابر میکروب‌ها محافظت شود. این لایه تا هنگامی که جنین برای انتقال به رحم و لانه گزینی آماده می‌شود بر روی جنین وجود دارد. در زمان لانه گزینی جنین باید این توانمندی را داشته باشد تا بتواند لایه را سوراخ کند و در آندومتر رحم لانه گزینی کند. در برخی موارد با جنین‌هایی مواجه می‌شویم که این لایه در آن‌ها قدری ضخیم است و به عبارتی جنین‌ها در سوراخ کردن این لایه ناتوان هستند که در این مرحله با هچینگ و ایجاد سوراخ کوچکی در این لایه با کمک لیزر به جنین کمک می‌کنیم تا جنین از این لایه بیرون آمده و راحت‌تر بتواند به دیواره رحم بچسبد. انتخاب جنین جهت
انتقال به رحم مادر بدین صورت است که بسته به شرایط سنی مادر، تعداد دفعات IVF و تعداد جنین‌هایی که تشکیل شده است به طور معمول ۱ تا ۳ جنین را منتقل می‌کنیم و مابقی را فریز می‌کنیم که البته جنین‌شناس تلاش می‌کند تا بهترین جنین ‌ها را برای انتقال به رحم مادر انتخاب کند. نکته مهم این است که زوجین در بهره گیری از روش‌های کمک باروری جهت درمان ناباروری خود باید صبور باشند زیرا میزان موفقیت باروری در هر سیکل به طور متوسط بین ۳۰ تا ۵۰ درصد است بنابراین ممکن است نیاز باشد تا عمل میکرواینجکشن و انتقال جنین از محیط کشت آزمایشگاهی به رحم را تکرار کنند. ممکن است در برخی مواقع کیفیت اسپرم و تخمک مناسب بوده و مداخلات لازم صورت بگیرد و در یک شرایط استاندارد جنین تشکیل و به رحم مادر انتقال یابد اما بارداری موفق صورت نگیرد، بنابراین در این صورت شرایط زوجین به صورت مجزا از نظر ژنتیک، ایمونولوژی مورد بررسی قرار می‌گیرد که آیا مشکلی وجود دارد یا خیر تا در صورت نیاز مداخلات لازم انجام شود. در خصوص اسپرم تکنیک‌های مختلفی جهت شستشو و آماده‌سازی اسپرم به منظور لقاح با تخمک وجود دارد که جنین‌شناس بسته به شرایط اسپرم یکی از تکنیک‌ها را انتخاب می‌کند تا اسپرم‌هایی که شکل ظاهری و حرکت بهتری دارند را جدا کند و شانس باروری تخمک را افزایش دهد. گاهی اوقات نیز به مواردی برخورد می‌کنیم که لقاح اسپرم و تخمکی که ظاهر خوبی دارند صورت گرفته است اما تعداد جنین‌های تشکیل شده کم است و یا کیفیت پایینی دارند که در این صورت این جنین‌ها را برای بررسی DNA اسپرم به متخصص اورولوژیست ارجاع می‌دهیم تا در صورت وجود مشکل در DNA اسپرم به دنبال آن بررسی‌ها و درمان‌های بعدی صورت پذیرد. باید گفت که تخمک بیشترین سهم را در تشکیل جنین دارد، بنابراین مراحل آماده‌سازی تخمک و زمان تزریق اسپرم به داخل تخمک نیز از اهمیت بسیاری برخوردار است. به طور کلی ما نمی‌توانیم یک نسخه کلی درمانی را برای همه زوجین تجویز کنیم و عوامل متعددی در این خصوص تاثیرگذار است همچون سن خانم، شرایط رحم، فاکتورهای آناتومیک، اسپرم مرد، ژنتیک و... بنابراین با توجه به در نظر گرفتن همه این فاکتورها سعی می‌کنیم برنامه مناسب را برای زوجین مشخص کنیم. گاهی ممکن است که با یک مداخله دارویی ساده و روش‌های ساده‌تر بتوان مشکلات را برطرف و زمینه را برای انتقال جنین موفق فراهم کرد. بنابراین مشاوره‌های لازم برای زوجین انجام، شرایط سنجیده شده و برنامه درمانی مناسب با توجه به هزینه، زمان و میزان اثربخشی بر روی بیمار انتخاب می‌شود و اگر در این مرحله نتیجه‌ای حاصل نشد به سراغ روش‌های پیشرفته می‌رویم.

انتهای پیام