منظور از ورم مغزی چیست؟

آفتاب یزد – حمیده مهرعلی: مغزمرکز اصلی کنترل بدن انسان است و در صورتی که درمان مناسب و به موقع انجام نشود، زندگی فرد تهدید خواهد شد. ورم مغزی یکی از مشکلات بسیار جدی مغزی است و از جمله اختلالاتی است که درصورت مشاهده باید به سرعت اقدامات درمانی انجام شود. موارد زیادی وجود دارد که می‌تواند سبب این بیماری شود اما گاهی علت بروز این بیماری مشخص نیست. این عارضه می‌تواند به صورت جدی کیفیت زندگی افراد را کاهش دهد و خطرات بسیاری را به همراه داشته باشد لذا با توجه به اهمیت موضوع آفتاب یزد در این باره با دکترمحمد صمدیان، جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات و دکترمحمد عیسایی، جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات گفتگو کرده است.دکترصمدیان در این باره می‌گوید: ورم می‌تواند در بخش خاصی از مغز و یا در تمامی مغز اتفاق بیفتد که این رخداد بستگی به علت آن دارد. ورم مغزی باعث افزایش فشار داخل کاسه سر (جمجمه) می‌شود که به آن فشار داخل جمجمه‌ای نیز می‌گویند.وی اظهار کرد: بیش از حد ورم کردن مغز باعث تجمع و حبس شدن مایعات در سر می‌شود. این افزایش فشار از جریان خون به سمت مغز جلوگیری می‌کند بنابراین مغز دچار کمبود اکسیژن می‌شود، در صورتی که برای عملکرد مغز نیاز به اکسیژن است. ورم همچنین از خروج مایعات از مغز جلوگیری می‌کند که این مسئله باعث بدتر شدن ورم می‌شود که باعث آسیب رسیدن به مغز و مرگ سلول‌های مغزی می‌شود. این جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات مطرح کرد: افزایش حجم مغز به علت تجمع بیش از حد مایع در بطن‌ها یا تجمع مایع درون بافت مغز می‌تواند از عوامل ورم مغزی باشد. وی ادامه داد: مایع مغزی در بطن‌های مغز موجب بیماری‌هایی مانند هیدروسفالی می‌شود. این مایع فشار به بافت مغز می‌آورد و به جمجمه فشار وارد می‌کند. در جمجمه نوزاد قسمت‌های نرمی وجود دارد که فونتانل گفته می‌شود و درزهای بین صفحات استخوانی که هنوز محکم نشده‌اند امکان دارد موجب افزایش اندازه سر شود. دکترصمدیان بیان کرد: تجمع مایع درون مغز یا ادم مغزی به علت‌هایی مانند آسیب، عفونت، سکته، تومور مغزی، عوارض ناشی از دیابت، عدم تعادل شیمیایی، مصرف مواد مخدر، فشار خون بالا یا هایپرترمی بدخیم و بیماری مربوط به ارتفاع زیاد ایجاد می‌شود.
> علائم بیماری ورم مغزی به شدت و علل آن بستگی دارد
این جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات عنوان کرد: علائم بیماری ورم مغزی مختلف است و به شدت و علل آن بستگی دارد. این علائم عبارتند از سردرد، درد و خشکی گردن، تهوع یا استفراغ، سرگیجه، تنفس نامنظم، کاهش بینایی یا تغییرات آن،کاهش حافظه،عدم توانایی در راه رفتن، به سختی حرف زدن، بی‌حسی و
بهت زدگی،تشنج و کاهش هوشیاری ( بیهوشی).وی متذکر شد: ورم مغزی می‌تواند به علت‌های مختلفی رخ دهد که در برخی از موارد علت آن مشخص نیست. ضربه مغزی، بیماری‌های عفونی، تومورهای مغزی و حتی ارتفاع زیاد باعث ایجاد این ورم می‌شود. دکترصمدیان تصریح کرد: در مورد آسیب مغز در اثر تروما باید گفت که بر اثر یک حادثه ناگهانی به مغز آسیب می‌رسد که مهمترین این حوادث عبارتند از افتادن، زمین خوردن، تصادف رانندگی، برخورد چیزی باشتاب به سر، برخورد سر به جایی، ضربه به سر و آسیب سر در حین دعوا.این جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات افزود: آسیب اولیه باعث ورم بافت مغزی می‌شود و استخوان شکسته شده جمجمه باعث پارگی رگ‌های خونی می‌شود و همچنین اگر بدن به آسیب واکنش نشان دهد باعث افزایش این ورم می‌شود.
وی تشریح کرد: اگر خون از رگ خونی به بیرون نشت کند، خونریزی رخ می‌دهد. از طرفی مهمترین نوع خونریزی مغزی، سکته مغزی هموراژیک است. براثر
پاره شدن رگ خونی موجود در مغز سکته مغزی و خونریزی رخ می‌دهد که در اثر خونریزی فشار داخل مغز افزایش می‌یابد که بیشترین علت سکته مغزی هموراژیک فشار خون بالا است.دکترصمدیان ادامه داد: دیگر عوامل خونریزی مغزی برخورد ضربه به سر، مصرف برخی داروها و نقایص مادرزادی نیز می‌تواند باشد.ابراز کرد: بیماری‌هایی که در اثر یک میکروب مثل باکتری و یا ویروس ایجاد می‌شوند نیز می‌توانند باعث ورم در مغز شوند.
وی اظهارکرد: در اثر لخته شدن خون و یا مسدود شدن رگ خونی در مغز سکته مغزی ایسکمیک رخ می‌دهد. بر اثر این رخداد مغزنمی تواند خون و اکسیژن لازم را برای عملکرد خود دریافت کند که باعث مرگ سلول‌های مغزی می‌گردد و مغز دچار ورم می‌شود.دکترصمدیان هشدار داد: بر اثرارتفاع بیش از ۱۵۰۰ متری بیماری ورم مغزی رخ می‌دهد. این نوع ورم به علت بیماری ارتفاع زدگی حاد است که البته محققان علت دقیق آن را نمی‌دانند.این جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات مطرح کرد: تومور مغزی باعث ورم مغزی می‌شوند به این صورت که وقتی یک تومور رشد می‌کند، به سایر قسمت‌های مغز فشار وارد می‌نماید. وجود تومور در برخی قسمت‌های مغز، از خارج شدن مایع مغزی نخاعی جلوگیری می‌کند. همچنین رشد رگ‌های خونی جدید در تومور و نزدیک آن نیز باعث این ورم می‌شود.وی اذعان داشت: ورم مغزی به چند حالت ایجاد می‌شود که یکی از آنها ابتلا به بیماری هیدروسفالی است. در هیدروسفالی مایع در بطن‌های مغز تجمع پیدا کرده و ورم از درون به بیرون ایجاد خواهد شد. علت ورم مغز در هیدروسفالی شامل مشکلات مادرزادی، آسیب به مغز یا طناب نخاعی، تومور در مغز یا تومور نخاعی، عوارض در هنگام تولد، وجود کیست، اختلالات ژنتیکی، عفونت است.
دکترصمدیان اضافه کرد: حالت دیگر این بیماری، ادم مغزی است که مایع درون بافت مغز تجمع پیدا می‌کند و این ورم یک حالت عمومی و کلی دارد. این بیماری ممکن است به علت بیماری خطرناک دیگری ایجاد شود. عدم درمان می‌تواند منجر به عوارض شدید و صدمات جبران ناپذیری شود.این جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات ادامه داد: بعد از تشخیص علت بیماری ورم مغز توسط متخصص باید برنامه درمانی را برای کاهش خطرات و عوارض احتمالی را پیروی کنید. این عوارض احتمالی شامل فلج، بیهوشی و کما، ضعف ماهیچه، تأخیر در رشد، اختلال شناختی، اختلال یادگیری، تغییرات شخصیتی، تغییر یا از دست دادن احساس در بدن می‌باشد.وی عنوان کرد: پزشک معالج برای تشخیص ورم مغزی برای بیمار آزمایشاتی تجویز می‌کند که این آزمایشات عبارتند از معاینه سر و گردن توسط پزشک، معاینه و بررسی اعصاب، سی تی اسکن سر برای تعیین مقدار و محل ورم،‌ام آرآی سر برای تعیین اندازه و محل ورم و آزمایش خون برای بررسی علل ورم.دکترصمدیان توضیح داد: درموارد خفیف بیماری ورم مغزی مانند بیماری ارتفاع متوسط و یا ضربه مغزی جزئی اغلب طی چند روز درمان برطرف می‌شود اما در بیشتر موارد، درمان‌های بیشتری مورد نیاز است. این جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات گفت: دیگر روش‌های درمان عبارتند از زدن سرم، مصرف برخی داروها، اکسیژن درمانی، کاهش دادن دمای بدن و جراحی.وی بیان کرد: هنگامی که مایعات و داروها از طریق تزریق داخل رگ (زدن سرم) به بدن بیمار وارد می‌شوند باعث جلوگیری از کاهش شدید فشار خون می‌شود که منجر به این می‌شود که تمامی بدن و از جمله مغز، خون کافی دریافت کند اما بعضی از سرم‌ها ورم را بدتر می‌کنند. دکترصمدیان مطرح کرد که گاهی پزشک برای بهبود ورم مغزی دارو تجویز می‌کند که این داروها بستگی به علل و علائم این ورم دارد.این جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات می‌گوید: رسیدن اکسیژن به بیمار به وسیله دستگاه تنفس مصنوعی و یا هر روش دیگری باعث می‌شود خون به مقدار کافی اکسیژن دریافت کند و پزشک با تنظیم دستگاه تنفس مصنوعی میزان ورم مغز را کاهش می‌دهد. وی افزود: کم کردن دمای بدن و مغز ورم را بهبود می‌بخشد به این دلیل که انجام درست این عمل سخت است این روش برای درمان زیاد استفاده نمی‌شود. دکترصمدیان عنوان کرد: پزشک جراح در روش سوندگذاری داخل بطن مغزی برای درمان ورم مغزی، یک سوراخ کوچک در جمجمه ایجاد می‌کند و یک لوله باریک پلاستیکی را از طریق این سوراخ به داخل سر می‌فرستد.سپس برای کاهش فشار داخل سر، مایع مغزی نخاعی توسط این لوله به بیرون کشیده می‌شود.
این جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات بیان کرد: عمل جراحی برای کارهای مختلفی انجام می‌شود که مهمترین آن عبارتند از برداشتن قسمتی از جمجمه برای کاهش فشار داخل جمجمه،برداشتن یا ترمیم عامل ایجادکننده ورم، مثل ترمیم سرخرگ یا سیاهرگ آسیب‌دیده و یا برداشتن تومور مغزی. وی در پاسخ به این پرسش که " چگونه از سر و مغز خود محافظت کنیم"، گفت: هنگام
دوچرخه سواری، موتورسواری، اسکیت بازی، انجام ورزش‌های برخوردی و انجام هر نوع کاری که امکان افتادن و برخورد ضربه به سر شما وجود دارد، حتما کلاه ایمنی روی سرتان قرار دهید و هنگام سوار شدن به خودرو و یا رانندگی، حتما کمربند ایمنی خود را ببندید. اگر دچار فشار خون بالا و بیماری قلبی هستید، تمام کارهای لازم برای کنترل این بیماری‌ها را تحت نظر پزشک انجام دهید. دکترصمدیان افزود: جهت محافظت از سر و مغز، از کشیدن سیگار خودداری کنید و هنگامی که به مناطق مرتفع مثل کوه‌ها می‌روید، برای اینکه بدنتان با ارتفاع بالا تطابق پیدا کند، کمی زمان لازم است.
> تورم ممکن است در مکان‌های خاصی و یا در سراسر مغز رخ دهد
در ادامه نیز دکترعیسایی در اینباره ابراز داشت: ورم مغز یک بیماری نسبتا شایع با دلایل مختلف است. حال با توجه به اینکه مغز مرکز اصلی کنترل بدن است، عدم شناسایی و درمان به موقع این بیماری می‌تواند عواقب جدی ازجمله مرگ در پی داشته باشد. وی بیان کرد: ورم مغزی همان تورم یا اِدِم مغز است. باید گفت همان طور که اگر قسمتی از بدنتان مانند دست یا پا آسیب ببیند متورم می‌شود، مغز هم اینگونه است. مغز نیز می‌تواند در اثر بیماری، عفونت و یا ضربه متورم شود، با این تفاوت که فضای جمجمه یک حجم ثابتی دارد، پس با تورم یک بخش سایر قسمت‌ها نیز به دلیل نبود فضا تحت فشار قرارگرفته و عملکرد بخش‌های دیگر نیز تحت تاثیر قرار می‌گیرد.این جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات توضیح داد: تورم ممکن است در مکان‌های خاصی و یا در سراسر مغز رخ دهد، این کاملا به علت آن بستگی دارد. به هرحال با افزایش فشار درون جمجمه عروق خونی این ناحیه نیز تحت فشار قرار می‌گیرند و خونرسانی سخت شده و اکسیژن‌رسانی با مشکل مواجه می‌شود. همچنین به خاطر وجود محافظی محکم همچون استخوان جمجمه درمان ورم مغزی دشوار‌تر است.وی مطرح کرد: ورم مغز می‌تواند در نتیجه انواع اختلالات ایجاد شود که مهمترین آن شامل تومور در مغز یا نخاع، ضربه، هیپوکسی، عفونت‌های مغزی و اختلالات متابولیکی یا فشار خون حاد می‌باشد.
دکتر عیسایی بیان کرد: به طور کلی علل ورم مغز گسترده هستند و به دسته‌های عصبی و غیر عصبی تقسیم می‌شوند. سایر دلایل غیر عصبی شامل هپاتیت، سندرم ری، مسمومیت با مونوکسید کربن، مسمومیت با سرب، ادم مغزی در ارتفاع زیاد است و یک علت نادر ادم مغزی تومور کاذب مغزی است. هر یک از این مشکلات می‌تواند باعث تورم مغز شود.این جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات ابراز کرد: مکانیزم ایجاد ورم مغزی متفاوت است که انواع عمده آن شامل وازوژنیک، سلولی، اسمزی و میان بافتی است.وی خاطرنشان کرد: ادم مغزی وازوژنیک، رایج‌ترین شکل ورم مغزی است که در نتیجه اختلال در سد خونی- مغزی ایجاد می‌شود. با برهم خوردن سد خونی – مغزی، یون‌ها و پروتئین‌ها آزادانه در فضای خارج عروقی جریان می‌یابند که باعث کشش اسمزی مایعات به بینابینی مغز می‌شود، که امکان هجوم املاح پروتئینی و مایع به داخل پارانشیم مغز، به ویژه در ماده سفید را می‌دهد.
دکتر عیسایی ادامه داد: ادم سلولی یا سیتوتوکسیک در مغز اغلب درعرض چند دقیقه اول خونریزی یا آسیب ایجاد می‌شود و سلول‌های گلایال، عصبی و اندوتلیال را در مغز تحت تأثیر قرار می‌دهد.
این جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات افزود: در ادم سیتوتوکسیک، سلول‌ها فاقد مکانیسم‌های هموستاتیک هستند. به این صورت که در ابتدا سدیم با اختلال در پمپ سدیم، بیش از اندازه وارد سلول شده و به دنبال آن برای متعادل کردن محیط سلول یون‌های دیگر وارد سلول می‌شوند. این موضوع باعث افزایش تجمع یون‌ها و آب درون سلول و در نتیجه تورم سلول می‌شود. آسیب مغزی و سکته مغزی باعث این نوع ادم می‌شود.
وی اذعان داشت: ادم مغز بینابینی نیزناشی از خروج مایع مغزی نخاعی، از فضای داخل بطنی به مناطق بینابینی مغز است. بیماران مبتلا به هیدروسفالی یا مننژیت نمونه‌هایی از افراد تحت تأثیر این علت هستند. این مایع بیشتر در فضای خارج سلول ماده سفید ایجاد‌کننده ادم مغزی جمع می‌شود.
دکتر عیسایی تشریح کرد: آدم اسموتیک نیز به طور کلی از اختلالات موثر در اسمولاریته ناشی می‌شود، مانند هیپوناترمی، کتواسیدوز دیابتی( DKA ) یا آسیب شناسی‌های متابولیکی مشابه. سلول‌های مغز در این موارد آب را از پلاسما می‌کشند و در نتیجه باعث ورم گسترده می‌شوند.
این جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات می‌گوید: ورم مغزی ممکن است به دلیل وجود بیماری هیدروسفالی باشد. تجمع مایع مغزی نخاعی در محدوده سر و جمجمه را هیدروسفالی می‌گویند. تجمع این مایع سبب فشار به مغز و ورم مغزی می‌شود. هیدروسفالی ممکن است به دلایل مختلفی از جمله عفونت،کیست در مغز،تومور مغزی و مشکلات مادرزادی ایجاد شود.
وی متذکر شد: علائم تورم مغز بسته به شدت و علت آن متفاوت است ومعمولاً به طور ناگهانی شروع می‌شوند. ممکن است به هر یک ازاین علائم نظیر سردرد، گردن درد یا سفتی، حالت تهوع یا استفراغ، سرگیجه، تنفس نامنظم، از دست دادن یا تغییرات بینایی، از دست دادن حافظه، ناتوانی در راه رفتن، مشکل صحبت کردن، بی‌حسی وگیجی، تشنج واز دست دادن هوشیاری مشاهده
شود.
دکترعیسایی عنوان کرد: مراحلی که پزشک برای تشخیص تورم مغز طی می‌کند به علائم و علت ایجاد آنها بستگی دارد. آزمایشات رایج مورد استفاده در تشخیص عبارتند از معاینه سر و گردن، تست مغز و اعصاب، سی تی اسکن سر برای شناسایی میزان و محل تورم،‌ام آر‌ای سر برای شناسایی میزان و محل تورم، آزمایش خون برای بررسی علل تورم و پونکسیون کمری ( نمونه‌برداری از مایع مغزی- نخاعی).
این جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات در پاسخ به این پرسش که " آیا ورم مغزی قابل درمان است "، گفت: اینکه تورم مغزی چه میزان قابل درمان است، کاملا بستگی به نوع آسیب و زمان تشخیص بیماری دارد. موارد جزئی تورم مغز که به خاطر دلایلی مانند ارتفاع متوسط یا ضربه مغزی جزئی ایجاد شده، صورت می‌گیرد اغلب در طی چند روز برطرف می‌شود. هرچند در بیشتر موارد، به سرعت به درمان بیشتری نیاز است.
وی افزود: هدف اولیه درمان بیماری ورم مغزی این است که اطمینان حاصل شود که مغز به اندازه کافی خون و اکسیژن دریافت می‌کند تا درهنگام رفع تورم و درمان علل اصلی، سالم بماند. در این صورت ممکن است به ترکیبی از درمان‌های پزشکی و جراحی نیاز داشته باشد. درمان سریع معمولا به بهبودی سریعتر و کاملتر منجر می‌شود. در غیر این صورت، ممکن است برخی از آسیب‌ها باقی بماند.
دکترعیسایی متذکر شد: روش‌های درمان برای ادم مغز ممکن است شامل ترکیبی از مواردی نظیر اکسیژن درمانی هایپرباریک، تزریق مایعات، کاهش دمای بدن، دارو درمانی و ونتریکولوستومی است.این جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات بیان کرد: اکسیژن درمانی هایپرباریک برای درمان بیماری ورم مغزی مفید است زیرا تأمین اکسیژن از طریق دستگاه تنفسی یا در یک محفظه به اطمینان از داشتن اکسیژن کافی در خون کمک می‌کند.وی اظهار کرد: دادن مایعات و دارو از طریق تزریق به بیمارمبتلا به ورم مغزی می‌تواند از افت فشار خون جلوگیری کند. این کار کمک می‌کند تا پزشک اطمینان حاصل کند که بدن، از جمله مغز خون کافی دریافت می‌کند. با این حال، برخی از مایعات می‌توانند تورم را بدتر کنند. پزشکان سعی می‌کنند از مقدار مناسب مایعات مناسب در فردی که تورم مغزی دارد استفاده کنند. این جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات تشریح کرد: کاهش دمای بدن و مغز به رفع تورم کمک می‌کند و باعث بهبودی مغز می‌شود. این کار همچنین باعث کاهش سوخت و ساز بدن و مغز می‌شود، هیپوترمی به عنوان درمانی برای تورم مغز به طور گسترده‌ای مورد استفاده قرار نمی‌گیرد.
وی خاطرنشان کرد: در برخی موارد برای درمان ادم مغز، پزشک ممکن است دارویی را برای کمک به تسکین تورم شروع کند. دارو ممکن است به دلایل دیگری مانند کاهش سرعت پاسخ بدن به تورم یا جلوگیری از ایجاد لخته‌ها نیز داده شود. داروهایی که پزشک تجویز می‌کند به علت و علائم تورم مغز بستگی دارد.
دکترعیسایی توضیح داد: درروش ونتریکولوستومی جراح سوراخ کوچکی در جمجمه بریده و یک لوله تخلیه پلاستیکی را وارد می‌کند. مایع مغزی نخاعی از داخل مغز تخلیه می‌شود و به کاهش فشار کمک می‌کند.
این جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات، اثرات طولانی مدت تورم مغز را اینگونه تشریح کرد: عوارض طولانی مدت ناشی از تورم مغز معمول است. مشکلاتی که مشاهده می‌کنید به شدت و همچنین محل آسیب بستگی دارد. این عوارض را می‌توان با اختلال درهر یک از مواردی نظیر خوابیدن، مهارت‌های تفکر و توجه، سردرد، افسردگی، مهارت‌های ارتباطی و جنبش مشاهده کرد.
وی می‌گوید: بهتر است بدانید، در حالی که برخی از مشکلات ورم مغزی ممکن است با گذشت زمان کاهش یابد، برخی دیگر ممکن است نیاز به درمان مداوم داشته باشند. دکترعیسایی توصیه کرد: برای محافظت از مغز، هنگام انجام کارهای روزمره،برخی نکات را باید رعایت کنید به طورمثال هنگام دوچرخه سواری، اسکیت، ورزش‌های تماسی یا انجام فعالیت‌های دیگری که این احتمال وجود دارد، در حین آن سقوط کرده و به سر خود ضربه بزنید از کلاه ایمنی استفاده کنید، هنگام رانندگی یا سوار شدن بر وسایل نقلیه از کمربند ایمنی به طور مناسب استفاده کنید، اطمینان حاصل کنید که تمام تلاش خود را برای کنترل فشار خون بالا و بیماری‌های قلبی انجام می‌دهید، از استعمال سیگار خودداری کنید و هنگام مسافرت به ارتفاعات وقت بگذارید و اجازه دهید بدن، خودش را با ارتفاع
سازگار کند. وی در پایان گفت: با توجه به اینکه بیماری ورم مغز، موجب آسیب در محدوده حساس مغز می‌شود، برای درمان این بیماری باید به متخصص مغز کنید تا از بروزمشکلات بیشتر جلوگیری گردد.

انتهای پیام