سندرم «تونل تارسال» چیست؟

آفتاب یزد - منیرسادات ذوالفقاری اجلال منش: مچ و کف پا از نواحی آسیب پذیر بدن بوده و همواره دچار آسیب‌های گوناگونی می‌شوند. یکی از این آسیب دیدگی ها، گیر افتادگی عصب در تونل تارسال یا همان سندرم تونل تارسال می‌باشد. این عارضه موجب ایجاد عوارض و ناراحتی‌هایی در ناحیه مچ و کف پا شده و ممکن است در نهایت در راه رفتن فرد و فعالیت‌های پا نیز اختلال ایجاد کند و کیفیت زندگی افراد را کاهش دهد لذا با توجه به اهمیت موضوع آفتاب یزد در اینباره با دکترسیامک مرادی، فوق تخصص درد و دکترغلامرضا نادری، متخصص ارتوپد گفتگو کرده است. دکترمرادی در این باره می‌گوید: سندرم تونل تارسال یک عارضه‌ دردناک است که کف پا را درگیر کرده و علت ایجاد آن، فشار بر روی عصب تیبیال خلفی است که از درون تونل تارسال می‌گذرد. تونل تارسال در زیر قسمت استخوانی مچ پا قرار گرفته است. وی بیان کرد: سندرم تونل تارسال باعث درد و سوزش در کف پا و تیر کشیدن و سوزن سوزن شدن تا قوس پا می‌شود. داروهای ضدالتهاب و تزریق آستروئید معمولاً برای درمان سندرم تونل تارسال مچ پا تجویز می‌شوند. وسایل طبی مانند ارتز، بریس و اسپلینت نیز به همراه روش‌های درمانی فیزیوتراپی برای کاهش التهاب و برداشتن فشار از روی عصب مورد استفاده قرار می‌گیرند.این فوق تخصص درد گفت: به طور کلی تونل تارسال یک گذرگاه باریک در زیر سطح داخلی مچ پا و در مجاورت استخوان‌های آن است. این گذرگاه توسط یک رباط ضخیم پوشانده شده است (فلکسور رتیناکولوم) که از ساختارهای تونل محافظت کرده و آنها را حفظ می‌کند.
وی ابراز کرد: ساختارهایی چون رگ‌های خونی، سیاهرگ‌ها، تاندون‌ها و اعصاب، مسئول تحرک و انعطاف‌پذیری کف پا هستند. یکی از این ساختارها، عصب تیبیال خلفی است که در سندرم تونل تارسال دچار آسیب می‌شود.
دکترمرادی افزود: یکی از اعصاب موجود در تونل تارسال، عصب تیبیال است که مسئول حس در کف پا است. در سندرم تونل تارسال، عصب تیبیال خلفی فشرده شده و علائم این عارضه در طول این عصب از داخل مچ پا به سمت کف پا ایجاد می‌شوند. این فوق تخصص درد، علت سندرم تونل تارسال را اینگونه تشریح کرد: هر چیزی که فشار وارد بر تونل تارسال را زیاد نماید می‌تواند منجر به درد عصبی تیبیال خلفی شود. نگهدار خم‌کننده قادر به کش آمدن نیست، بنابراین هر چیزی که فضای تونل تارسال را محدود نماید می‌تواند به عصب تیبیال فشار وارد نماید و این مسئله جریان خون به عصب را کاسته و منجر به بروز سندرم تونل تارسال می‌شود. وی افزود: اگرچه این مشکل برای همه و در هر سنی ممکن است رخ دهد، با این حال برخی فاکتورها به صورت قابل توجهی بر خطر ایجاد این مشکل تاثیرگذار خواهد بود. دکترمرادی عنوان کرد: فاکتورهای رایجی که مشکل سندرم تونل تارسال را تشدید می‌نماید عبارتند از چرخش مزمن و بیش از حد یا پیچ خوردگی به سمت داخل پا به هنگام راه رفتن، کف پای صاف یا قوس مسطح پا،آرتروز روماتیسمی،آرتروز حاد یا استئوآرتریت،دیابت یا دیگر مشکلات متابولیک،صدمه به کف یا قوزک پا، مشاغلی که نیاز به ایستادن یا راه رفتن طولانی مدت دارد، برای مثال فروشندگی. این فوق تخصص درد افزود: کفش‌های نامناسبی که امکان پیچ خوردگی پا را ایجاد می‌نماید یا تکیه گاه مناسبی برای قوزک و قوس نخواهد بود، بیماری‌های عصبی، کیست، تومور یا توده‌های کوچکی در پا یا نواحی حول قوزک، ورم یا التهاب زیاد غشاء سینوویال،عروق بزرگ شده، بدشکلی یا ناهنجاری پا،اختلالات واکنشی سیستم سمپاتیک،مشکل نوروپاتی محیطی،ورم پا به صورت کلی، بخصوص در رابطه با بارداری و اضافه وزن از دیگر فاکتورهای رایجی هستند که مشکل سندرم تونل تارسال را تشدید می‌کنند. وی مطرح کرد: افراد مبتلا به سندرم تونل تارسال امکان دارد درد، بی‌حسی یا گزگز را احساس کنند. این درد می‌تواند در هر جایی از مسیر عصب تیبیال احساس شود اما نواحی رایج احساس درد در کف پا یا قسمت داخلی مچ پا هستند. این درد می‌تواند مانند درد تیز و تیر کشنده، سوزن سوزن شدن، احساس برق گرفتگی و احساس سوزش در کف پا احساس شود.
دکترمرادی تصریح کرد: علائم سندرم تونل تارسال بسته به هر فرد متفاوت هستند. در حالی که برخی افراد علائمی را تجربه می‌کنند که به صورت تدریجی در حال پیشرفت هستند، برخی دیگرعلائمی را تجربه می‌کنند که به صورت بسیار ناگهانی پدیدار می‌شوند.
این فوق تخصص درد اظهار کرد: درد و دیگر علائم در مبتلایان به سندرم تونل تارسال اغلب با فعالیت فیزیکی افزایش می‌یابند. با این حال، درصورتی که این وضعیت طولانی مدت باشد، برخی افراد این درد یا گز گز را حتی در شب یا هنگام استراحت نیز احساس می‌کنند.
وی اذعان داشت: طیف گسترده‌ای از شرایط می‌تواند باعث درد در پا یا مچ پا شود که شامل دیابت، تاندونوز خلفی تیبیا، شکستگی‌های استرسی، برخی اختلالات نادر مانند دیستروفی سمپاتیک رفلکس، برخی اختلالات که بر اعصاب خارج از سیستم عصبی مرکزی (محیطی) تاثیر می‌گذارد، است.
دکترمرادی بیان کرد: برخی بیماری‌هایی می‌توانند علائمی مشابه سندرم تونل تارسال ایجاد كنند که شایع‌ترین آنها فاسئیت پلانتار است و تاندونیت آشیل معمولا موجب درد پشت پاشنه پا می‌شود.
این فوق تخصص درد ادامه داد: شكستگی استرسی پاشنه،آتروفی پد پاشنه در افراد مسن و چاق می‌تواند موجب احساس درد منتشر در پاشنه شود و آسیب دیسك بین مهره‌ای و سیاتیك نیز می‌توانند علائمی مشابه سندرم تونل تارسال ایجاد كنند. وی توضیح داد: در هنگام تشخیص سندرم تونل تارسال باید موارد شایعتری که ممکن است با آن اشتباه شوند را در نظر داشت.این موارد عبارتند از: فاشئیت پلنتار (خار پاشنه)،تاندونیت آشیل، آرتروز مچ پا، بورسیت رتروکالکانئال، عفونت (مانند استئومیلت کالکانئوس)، رادیکولوپاتی L5-S1 (درگیری ریشه عصبی در کمر) و نوروپاتی محیطی خصوصا ناشی از دیابت.
> تشخیص سندرم تونل تارسال بر شرح حال دقیق و معاینه بالینی استوار است
دکترمرادی اضافه کرد: تشخیص سندرم تونل تارسال نیز مانند سایر بیماری‌ها بر شرح حال دقیق و معاینه بالینی استوار است. در معاینه بالینی ممکن است با ضربه زدن به عصب در پشت قوزک داخلی احساسی شبیه به شوک الکتریکی در کف پا احساس شود که به علامت تینل معروف است. این علامت در بعضی از افراد سالم هم ممکن است وجود داشته باشد. این
فوق تخصص درد افزود: اگر پا در وضعیت خم شدگی به پشت و چرخش خارجی قرار گیرد ممکن است در کف پا درد و گزگز اتفاق بیفتد،خصوصا اگر روی
عصب در پشت قوزک داخلی هم فشار وارد شود.این علامت مشخصه سندرم تونل تارسال است. وی گفت: پزشک معالج بر اساس یافته‌های بالینی ممکن است از آزمایش خون، گرافی ساده،‌ام آر‌آی و یا سونوگرافی جهت بررسی علل زمینه‌ای سندرم تونل تارسال استفاده کند.نوار عصب وعضله (الکترومیوگرافی ) روشی است که برای تشخیص سندروم تونل تارسال تجویز می‌شود.
دکترمرادی بیان کرد: در افراد بالای چهل سال گاهی اوقات پاسخ‌هایی که در نوار عصب برای تشخیص سندرم تونل تارسال الزامی هستند به طوری طبیعی قابل ثبت نمی‌باشند بنابراین در بسیاری از مواقع از نوار عصب برای رد کردن سایر علل مانند نروپاتی محیطی و درگیری ریشه‌های عصبی کمر که بسیار شایع‌تر هستند به کار می‌رود. این فوق تخصص درد متذکر شد: پیشگیری از سندرم تونل تارسال با آگاهی از علل و اجتناب از شرایطی است که این مشکل را برای شما به وجود می‌آورد بنابراین استراحت برای پا بین ایستادن‌ها و راه رفتن‌های طولانی بسیار مهم است. سعی کنید بنشینید و حالت بدنی خود را تغییر دهید تا فشار وارد شده روی عصب تیبیال کاهش پیدا کند و فعالیت‌های مثل گرم کردن قبل ازاینکه ورزشهای سنگین را شروع کنید کمک می‌کند از آسیب زدن به عصب و این ساختارها جلوگیری کنید و احتمال گرفتگی عصب را کاهش دهید. وی ادامه داد که پوشیدن کفش‌های مناسب و در صورت نیاز استفاده از ارتزها می‌تواند به شما کمک کند فشار وارد شده به آن ناحیه را کاهش دهید. کفش‌های که سفت بسته شده‌اند یا تنگ هستند موجب آسیب رسیدن به پا می‌شوند. دکترمرادی توصیه کرد: اگر فعالیت‌های ورزشی می‌کنید برای نواحی غیر هموار و قسمت‌هایی که تحت تأثیر تغییر جهت ناگهانی قرار می‌گیرند از پیچیدن پا و بریس‌ها استفاده کنید زیرا این امر باعث می‌شود از بروز سندرم تونل تارسال و آسیب دیدگی مچ پا جلوگیری کنید.
این فوق تخصص درد یادآور شد: یک برنامه تقویتی خوب می‌تواند حمایت لازم از عضلات پا را به وجود ‌آورد. قدرت پا زیاد می‌شود و آسیب دیدگی‌های پا و مچ پا کاهش می‌یابد. همچنین این عضلات می‌توانند فشار و استرس هنگام بلند کردن و فرود آوردن پا را به حداقل برسانند. انعطاف پذیری عضلات قسمت پایین پا کمک می‌کند پای شما در همترازی صحیحی قرار بگیرد و کششی که تاندونها موقع استراحت دارند را به حداقل میرساند. عضلاتی که انعطاف پذیر هستند احتمال آسیب دیدگی‌شان بسیار کم است.
وی اشاره کرد: در بیماری سندرم تونل تارسال، معمولا درد در ناحیه داخلی مچ و کف پا احساس می‌شود، اگرچه این بیماری می‌تواند انگشتان پا و ران را نیز درگیر سازد. دکترمرادی می‌گوید: در بیماری سندرم تونل تارسال که مشابه سندرم تونل کارپال است، یک عصب در یک فضای مفصلی باریک، تونل مانند تحت فشار قرار می‌گیرد. این فوق تخصص درد تشریح کرد: علائم شایع سندرم تونل تارسال عبارتند ازدرد سوزشی یا برق آسا، بی‌حسی، مور مور شدن، احساس سوزش،احساس برق گرفتگی،تضعیف توانایی انعطاف پذیری، خم شدن و باز کردن انگشتان پا و از دست دادن حس در انگشتان، کف و دو طرف پاها. وی متذکر شد: بسیاری از روش‌های درمانی که معمولاً همراه با یکدیگر استفاده می‌شوند برای درمان سندرم تونل تارسال به کار می‌روند. این روش‌ها عبارتند از استراحت،عدم استفاده از پا از بدتر شدن آسیب جلوگیری کرده و باعث التیام آن می‌شود،استفاده از یخ، ثابت‌سازی و عدم تحرک، استفاده از بریس و وسایل و کفش‌های طبی و استفاده از کفش‌های مناسب و مخصوص.
دکتر مرادی مطرح کرد: فیزیوتراپی و توانبخشی با روش‌ها و تکنیک متفاوت دستی و غیر دستی همواره از درمان‌های ایمن، مفید، موثر و کاربردی بوده و می‌تواند علاوه بر بهبود ناحیه آسیب دیده پا، از ورود آسیب‌های جدی‌تر و بیشتر در آن ناحیه نیز جلوگیری کند. این فوق تخصص درد ادامه داد: فیزیوتراپیست بعد از بررسی وضعیت آسیب دیدگی پا، میزان گیر افتادگی عصب و همچنین آسیب تونل تارسال برنامه فیزیوتراپی لازم و مناسبی را برای بیمار تهیه کرده و طبق آن برنامه به بهبود سریع‌تر درد و تورم پا می‌پردازد.
وی خاطرنشان کرد: تکنیک‌های فیزیوتراپی با توجه به شرایط سلامت بیمار مبتلا به سندرم تونل تارسال انجام گرفته و هیچ گونه عارضه خطرناکی را به دنبال ندارند.این روش درمانی غیر تهاجمی با استفاده از دستگاه‌های نوین، پیشرفته و خاصی صورت گرفته و موجب تحریک بافت ها، افزایش گردش خون، ترمیم بافت‌ها شده و در نهایت به کاهش درد و تورم و همچنین اسپاسم عضلات پا و بهبود وضعیت گیرافتادگی عصب پا نیز کمک می‌کند.
دکتر مرادی گفت: لیزر درمانی MLS روشی ترجیحی برای درمان گیر افتادن عصب تونل تارسال است. این نوع از لیزر درمانی برای درمان بیماری‌های مربوط به سندرم عصب تونل تارسال از جمله رگ به رگ شدن، کشیدگی، آرتروز، آسیب به تاندون، رباط و بافت نرم، التهاب و درد ثابت شده است.
این فوق تخصص درد ابراز داشت: در موارد شدید و طولانی مدت، پزشک می‌تواند انجام یک عمل جراحی را به نام رهایی تونل تارسال پیشنهاد دهد. در حین این فرآیند، جراح از پشت مچ تا پایین قوس پا یک برش ایجاد می‌کند. این کار رباطی را آزاد کرده که در نتیجه آن عصب آزاد می‌شود. وی ادامه داد: یک عمل جراحی دیگر با کمترین سطح تهاجم ( جراحی اندوسکوپیک) نیز توسط برخی جراحان انجام می‌شود که در آن برش‌های بسیار کوچک‌تری بر روی مچ پا ایجاد می‌شوند.در این جراحی از ابزار‌هایی کوچک جهت قطع کردن رباط استفاده می‌شود. از آنجایی که آسیب رسیده به بافت‌ها کمتر می‌باشد، خطر ابتلا به عوارض و زمان بهبودی نیز کاهش می‌یابد.
>علائم بیماری سندرم تونل تارسال بسته به هر فرد متفاوت هستند
در ادامه نیز دکتر نادری در اینباره خاطرنشان کرد: سندرم تونل تارسال یک بیماری ناشی از فشار یا کشش مداوم روی عصب تیبیال (درشت نی) می‌باشد.
وی بیان کرد: به طور کلی عصب تیبیال از عصب سیاتیک انشعاب گرفته و پس از طی مسیر از پشت زانو وارد قسمت خلفی ساق پا می‌شود و به عضلات آن ناحیه عصب دهی می‌کند. عصب تیبیال در ناحیه مچ پا از درون تونل تارسال عبور می‌کند. تونل تارسال، کانالی تنگ در پشت قوزک داخلی مچ پا می‌باشد که توسط استخوان و بافت نرم احاطه شده است.
این متخصص ارتوپد علائم سندرم تونل تارسال را اینگونه بیان کرد: افراد مبتلا به سندرم تونل تارسال امکان دارد که درد، بی‌حسی یا گز گز را احساس کنند. این درد می‌توان در هر جایی از مسیر عصب تیبیال احساس شود اما نواحی رایج احساس درد در کف پا یا قسمت داخلی مچ پا هستند.
وی اضافه کرد: این درد می‌تواند مانند مواردی نظیر درد تیز و تیر کشنده، سوزن سوزن شدن، احساس برق گرفتگی و احساس سوزش در کف پا احساس شود. دکتر نادری مطرح کرد: علائم بیماری سندرم تونل تارسال بسته به هر فرد متفاوت هستند. در حالی که برخی افراد علائمی را تجربه می‌کنند که به صورت تدریجی در حال پیشرفت هستند، برخی دیگر علائمی را تجربه می‌کنند که به صورت ناگهانی پدیدار می‌شوند. درد و دیگر علائم اغلب با فعالیت فیزیکی افزایش می‌یابند. با این حال، در صورتی که این وضعیت طولانی مدت باشد، برخی افراد این درد یا گز گز را حتی در شب یا هنگام استراحت نیز احساس می‌کنند. این متخصص ارتوپد می‌گوید: سندرم تونل تارسال در اثر فشرده شدن یا کشیده شدن عصب تیبیال ایجاد شده و اغلب به عوامل ثانوی دیگر به وجود می‌آید. این عوامل شامل صافی کف پا، برجستگی‌های خوش خیم استخوانی در تونل تارسال، واریس ورید‌های غشای احاطه‌کننده عصب تیبیال، التهاب ناشی از آرتریت، وجود ضایعات و توده‌هایی مانند تومور‌ها و لیپوما‌ها در نزدیکی یا داخل عصب تیبیال، آسیب‌ها یا ضربه‌ها مانند شکستگی یا پیچ خوردگی مچ پا و دیابت است.وی توضیح داد: در صورتی که فرد تصور بر ابتلا به سندرم تونل تارسال دارد باید با یک پزشک ملاقات کند تا او به تشخیص علت و ایجاد یک برنامه درمانی جهت بدتر نشدن وضعیت بیماری کمک کند. پزشک عمومی می‌تواند فرد را به یک جراح ارتوپد یا متخصص پا ارجاع دهد.دکتر نادری اضافه کرد: در جلسه ملاقات با پزشک، پزشک از فرد در ارتباط با پیشرفت علائم و سابقه پزشکی او مانند ضربه به آن ناحیه سوالاتی خواهد پرسید. پزشک، پا و مچ آن را معاینه کرده و به دنبال خصوصیات فیزیکی می‌گردد که می‌توانند بیانگر ابتلا به سندرم تونل تارسال باشند (مثل تحلیل رفتن عضلات کف پا).
این متخصص ارتوپد متذکر شد: جهت تشخیص این بیماری پزشک احتمالا تست تینل را برای فرد انجام خواهد داد که این آزمایش شامل وارد کردن ضربه‌ای آرام به عصب تیبیال می‌شود. در صورتی که در اثر این ضربه احساس گز گز شدن یا درد تجربه شود ابتلا به سندرم تونل تارسال مشخص می‌شود.
وی افزود: علاوه بر آن، امکان دارد پزشک انجام آزمایش‌های دیگری را برای یافتن یک علت زمینه‌ای درخواست دهد. از جمله این آزمایش‌ها می‌توان به الکترومیوگرافی اشاره کرد که می‌تواند اختلالات عملکردی عصبی را تشخیص دهد. همچنین، در صورتی که پزشک در ارتباط با علت ایجاد سندرم تونل تارسال به وجود یک توده یا زائده استخوانی مشکوک باشد می‌تواند انجام ام‌ای آر، را درخواست دهد. دکتر نادری هشدار داد: در صورتی که بیماری سندرم تونل تارسال درمان نشود، می‌تواند به آسیب عصبی دائم و غیر قابل بازگشت منجر شود. از آنجایی که این آسیب عصبی، پای فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد، راه رفتن یا ادامه دادن به فعالیت‌های عادی برای او دردناک می‌باشند.این متخصص ارتوپد مطرح کرد که درمان سندرم تونل تارسال به علائم فرد و علت زمینه‌ای درد او بستگی دارد. وی تصریح کرد: درمان‌های خانگی سندرم تونل تارسال بدین صورت است که فرد می‌تواند جهت کاهش التهاب که خود به کاهش فشار بر روی عصب منجر می‌شود از دارو‌های ضد التهاب (از جمله انواع غیر استروئیدی) استفاده کند. استراحت کردن، اعمال یخ، کمپرس کردن و بالا بردن پا که به درمان RICE نیز شناخته می‌شوند می‌توانند به کاهش التهاب و تورم کمک کنند.
دکتر نادری اشاره کرد: روش‌های درمانی مختلفی نیز برای درمان سندرم تونل تارسال توسط پزشک تجویز می‌شود لذا در برخی موارد، گچ یا آتل یا بریس برای بی‌حرکت‌سازی پا و محدود کردن حرکتی استفاده می‌شوند. در صورتی که فرد به طور طبیعی به صافی کف پا دچار است، می‌تواند از کفی‌هایی استفاده کند که از قوس پا حمایت می‌کنند.
این متخصص ارتوپد یاد‌آور شد: در موارد شدید و طولانی مدت ابتلا به بیماری سندرم تونل تارسال، پزشک می‌تواند انجام یک عمل جراحی را به نام رهایی تونل تارسال پیشنهاد دهد. در حین این فرآیند، جراح از پشت مچ تا پایین قوس پا یک برش ایجاد می‌کند. این کار رباطی را آزاد کرده که در نتیجه آن عصب آزاد می‌شود. وی در پایان گفت: یک عمل جراحی دیگر با کمترین سطح تهاجم ( جراحی اندوسکوپیک) نیز توسط برخی جراحان برای درمان سندرم تونل تارسال انجام می‌شود که در آن برش‌های بسیار کوچک‌تری بر روی مچ پا ایجاد می‌شوند. در این جراحی از ابزار‌هایی کوچک جهت قطع کردن رباط استفاده می‌شود. از آنجایی که آسیب رسیده به بافت‌ها کمتر می‌باشد، خطر ابتلا به عوارض و زمان بهبودی نیز
کاهش می‌یابد.

انتهای پیام