بیماری هیدروسفالی و عوارض آن در کودکان

آفتاب یزد – حمیده مهرعلی: بیماری هیدروسفالی برگرفته از ترکیب دو کلمه هیدرو" آب" و سفالی" سر" می‌باشد زیرا به دلیل تجمع غیرطبیعی مایع مغزي- نخاعي در بطن هاي مغزي به وجود می‌آید و در این مواقع گفته می‌شود مغز آب آورده است. هیدروسفالی چنانچه درمان‌‌ نشود، باعث آسیب به مغز می‌گردد و در ‌‌نهایت منجر به از دست دادن قابلیت‌های ذهنی، جسمی و حتی مرگ می‌گردد. با این حال، با تشخیص و درمان به موقع، بیشتر کودکان با موفقیت بهبود می‌یابند لذا با توجه به اهمیت موضوع آفتاب یزد در اینباره با دکتر مجید کیهانی فرد، متخصص مغز و اعصاب و فوق تخصص جراحی عروق مغزی و دکتر محمد صمدیان، جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات و دکترحمید شیخ الاسلامی، متخصص کودکان، فوق تخصص نوزادان گفتگو کرده است.
دکتر کیهانی فرد در این باره می‌گوید: هیدروسفالی بیماری است که در آن مایع مغزی - نخاعی جمع شده و باعث بزرگی سر می‌شود، این شرایط معمولا در کودکان موجب آسیب مغزی می‌شود و در نتیجه بزرگی سر در نوزادان از جمله مواردی است که می‌تواند پزشک را به سمت تشخیص بیماری‌ای به نام "هیدروسفالی" سوق دهند.
وی افزود: درواقع یکی از علت‌های اندازه‌گیری دور سر جنین در دوران بارداری هم این است که بتوان به وسیله آن هرچه زودتر بیماری هیدروسفالی را تشخیص داد.
این متخصص مغز و اعصاب مطرح کرد: سه علت عمده برای بروز اختلال هیدروسفالی وجود دارد و هر سه اینها باعث جمع شدن مایع مغزی- نخاعی در بطن‌های مغزی که در عمق مغز قرار دارند و اعمال فشار به سایر بخش‌های مغز می‌شود‌.
وی افزود: اولین و شایع‌ترین عامل ابتلا به بیماری هیدروسفالی، بروز انسداد در مسیر عبور مایع مغزی نخاعی است. دومین مورد که معمولا در اثر التهاب بافت مغز اتفاق می‌افتد، جذب ناکافی این مایع بوده و سومین عامل، تولید پیش از اندازه مایع مغزی نخاعی می‌باشد و هر سه این موارد در نتیجه علت اولیه‌ای بروز پیدا می‌کنند که به صورت ژنتیکی و یا اکتسابی به وجود آمده است.
>در هر سنی می‌توان انتظار بیماری هیدروسفالی را داشت
دکتر کیهانی فرد ابراز کرد: با اینکه در هر سنی می‌توان انتظار بیماری هیدروسفالی را داشت اما باید توجه کرد که بیشتر در نوزادان و افراد بالای شصت سال اتفاق می‌افتد.
این متخصص مغز و اعصاب توضیح داد: با توجه به موارد گفته شده می‌توان گفت علت ایجاد انسداد یا التهاب و یا تولید بیش از اندازه مایع مغزی نخاعی می‌تواند در نتیجه شرایط مختلفی باشد که در بیشتر مواقع علت این عارضه ناشناخته است؛ با این حال مواردی مانند رشد غیر معمول سیستم عصبی، تولد زودرس که احتمال خونریزی در بطن‌های مغزی را بیشتر می‌کند و بیماری‌هایی که در دوران بارداری باعث التهاب بافت مغز جنین می‌شوند مثل سرخچه یا سفلیس از جمله مواردی هستند که می‌توانند علت بروز این بیماری باشد.
وی تصریح کرد: اولین چیزی که در نوزادان مبتلا به هیدروسفالی به چشم می‌خورد اندازه غیر طبیعی و بزرگ سر آنها با رگ‌های مغزی برآمده است که به سرعت هم می‌تواند اتفاق بیفتد و مورد بعدی که خصوصا مادر نوزاد به سرعت می‌تواند متوجه آن شود، پایین آمدن عنبیه چشمان کودک است، به طوری که حالتی مثل غروب آفتاب ایجاد می‌کند.
دکتر کیهانی فرد ادامه داد: از عوارض دیگر بیماری هیدروسفالی درکودکان می‌توان به سردرد، دید دوتایی، حرکات غیر عادی چشم، بزرگی سر، حالت تهوع و استفراغ، حالت سستی و عدم تعادل، کاهش اشتها، بی‌اختیاری ادرار، اختلالات شخصیتی و افت تحصیلی، و همچنین حتی اختلال در تکلم و راه رفتن اشاره کرد.
این متخصص مغزواعصاب متذکر شد: پزشک بر اساس علائم بیمار و معاینات فیزیکی و عصبی و تصویر برداری‌هایی مثل سی تی اسکن و‌ام آرآی که از مغز انجام می‌دهد می‌تواند بیماری هیدروسفالی را تشخیص دهد.
وی اظهار کرد که درمان هیدروسفالی شامل درمان‌های اصلی جراحی و درمان‌های
غیر شایع، بدون جراحی می‌شوند.
دکتر کیهانی فرد گفت: در موارد اندکی که هیدروسفالی خفیف است، ممکن است بتوان به طور مثال با برطرف کردن عفونتی که عامل بیماری است یا مصرف دارو‌های کاهش‌دهنده مایع مغزی نخاعی، بیماری هیدروسفالی را کنترل کرد تا نیازی به جراحی نباشد اما درمان اصلی بیماری، شنت‌گذاری و در بعضی موارد آندوسکوپی است.
این متخصص مغز و اعصاب ادامه داد: در روش اول جراح با قرار دادن یک سر شنت در مغز، امتداد آن در زیر پوست و قرار دادن سر دیگر در فضا‌هایی مثل شکم و یا حفره قلب، کاری می‌کند که مایع اضافه به راحتی از مغز خارج شود و در روش اندوسکوپی که در بعضی افراد قابل انجام است پزشک همزمان با وارد کردن دوربین اندوسکوپ در مغز و دیدن داخل آن سوراخی در یکی از بطن‌های مغزی یا بین دو بطن مغزی ایجاد می‌کند تا مایع اضافه توانایی خارج شدن داشته باشد.
وی خاطرنشان کرد: متاسفانه هر دوی این روش‌های جراحی برای درمان هیدروسفالی به علت تهاجمی بودن احتمال بروز مشکلاتی را فراهم می‌کنند. به طور مثال سیستم شنت ممکن است به علت مشکلات مکانیکی، عفونت و یا مسدود شدن نتواند به خوبی مایع اضافه را خارج کند و همچنین اندوسکوپی هم با اینکه نسبت به این روش جدید‌تر است ریسک‌هایی مانند خونریزی و عفونت با خود به همراه دارد.
دکتر کیهانی فرد متذکر شد: ازآنجایی که بیماری هیدروسفالی در کودکان به علت عوارض طولانی مدتی که می‌تواند بر جای بگذارد، ماهیت حاد‌تری دارد، باید حتما هر چند وقت یکبار به مراکز بهداشت و یا کلینیک‌های مخصوص مراجعه کرده و کودک را از لحاظ مواردی مثل سایز سر، رشد کلی بدن، تون عضلانی، هماهنگی اعضای بدن، توانایی اسکلتی و حواس بینایی، شنوایی یا لامسه چک کرد.
این متخصص مغز و اعصاب اشاره کرد: بیماری هیدروسفالی در صورت عدم درمان در ۵۰ درصد موارد می‌تواند کشنده باشد. آن دسته از کسانی هم که بیماری خود را درمان نکرده و هنوز زنده مانده اند، به احتمال زیاد دچار آسیب‌های مغزی و ناتوانی‌های فیزیکی هستند.
وی اشاره کرد: به طور کلی بیماری هیدروسفالی درمانی ندارد اما با درمان‌های موجود می‌توان کاری کرد که فرد حتی الامکان زندگی نرمالی داشته باشد. البته باید گفت که حتی در صورت رفع علت اولیه بیماری ممکن است هنوز هم لازم باشد تا بیمار زیر نظر پزشک بوده و از نظر شرایط مایع مغزی نخاعی‌اش بررسی شود.
دکتر کیهانی فرد گفت: به نظرمی رسد که هیدروسفالی مادرزادی که به محض تولد وجود دارد با بعضی نقایص ژنتیکی که می‌تواند از یکی از والدین یا هردو منتقل شود در ارتباط است اما این ارتباط هنوز به طور کامل مطالعه نشده است.
>اولویت اصلی درمان هیدروسفالی در ابتدا اجتناب از افزایش فشار داخل جمجمه است
در ادامه نیز دکتر صمدیان در این باره خاطرنشان کرد: اگر دور سر نوزادان یا کودکان کوچک افزایش یافته باشد، این می‌تواند نشان‌دهنده وجود مایع مغزی نخاعی بیش از حد در جمجمه باشد. پزشکی این پدیده را هیدروسفالی می‌نامد که در عامیانه به معنای چیزی شبیه به آب آوردن است.
وی ادامه داد: هرچه اختلال هیدروسفالی زودتر تشخیص داده و درمان شود، شانس بهبودی و رشد متناسب با سن بیشتر است. جراحی هیدروسفالی کودکان برای چنین مواردی ایجاد شده است.
این جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات توضیح داد: بدن انسان دائماً آب مغز تولید می‌کند. به عنوان مثال، مغز از شوک محافظت می‌شود، تمیز و تغذیه می‌شود. به طور معمول، تولید و حذف مایعات بدن در تعادل هستند. اگر اختلالی در این باره ایجاد شود، محفظه‌های باریک مغزی پر از مایع مغزی می‌شود و در وضعیت منبسط قرار می‌گیرد. به این حالت به اصطلاح آب آوردن مغز یا هیدروسفالی می‌گویند.
وی بیان کرد: در صورت ابتلا به هیدروسفالی، مغز به معنای واقعی کلمه تحت ‌فشار قرار می‌گیرد و از آنجایی که استخوان‌های نوزادان هنوز محکم نشده‌اند، کمبود فضا باعث می‌شود جمجمه به‌ شدت منبسط شود. اگر درمان خیلی دیر انجام شود، مغز ممکن است برای همیشه آسیب ببیند. دکتر صمدیان مطرح کرد: علل بروز هیدروسفالی در کودکان، بسته به سن آنها بسیار متفاوت است. آنها همچنین با علت در بزرگسالان بسیار متفاوت هستند. تظاهرات بالینی مختلف به دلیل سازگاری متفاوت با افزایش فشار داخل جمجمه ناشی از درجه بسته‌شدن بخیه‌های جمجمه امکان‌پذیر است. این جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات گفت: تکنیک جراحی برای درمان بیماری هیدروسفالی باید با سن و علت کودک تطبیق داده شود. این امر مستلزم درمان در مراکز بسیار تخصصی است زیرا درمان اغلب بسیار پیچیده است.وی افزود: درمان اندوسکوپی دراین کودکان بیشتر از بزرگسالان امکان‌پذیر است و درمان زودهنگام این بیماری بسیار مهم است زیرا تأثیر عمده‌ای بر رشد و کیفیت زندگی کودک دارد لذا والدین باید نسبت به موضوع حساس باشند زیرا تشخیص و درمان زودهنگام برای جلوگیری از آسیب طولانی‌مدت اهمیت ویژه‌ای دارد.
دکتر صمدیان متذکر شد: در معاینات اولیه نوزاد همیشه باید مراقب بود که دور سر اندازه‌گیری و در دفترچه زرد درج شود. اگر این مقدار خیلی زیاد است، والدین باید به آن توجه کنند، بلکه باید به رادیولوژیست مراجعه کنند. حفره‌های مایع مغزی نخاعی متورم را می‌توان با کمک سونوگرافی تشخیص داد. سپس یک تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRT) مغز اطلاعاتی را در مورد علت دقیق آن ارائه می‌دهد. در کودکان خردسال به دلیل قرارگرفتن در معرض تشعشعات باید از توموگرافی کامپیوتری اجتناب شود. این جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات افزود: سایر علائم هیدروسفالی عبارتند از فونتانل به شدت برآمده و در کودکان بالای دو سال سردرد، استفراغ، اختلالات بینایی، اختلالات حرکتی و تشنج.وی اشاره کرد: در دوران بارداری، تشخیص قبل از تولد مشخص می‌کند که آیا بطن مغزی جنین بزرگ شده است یا خیر. در این صورت، مشاوره از بخش تخصصی جراحی مغز و اعصاب کودکان توصیه می‌شود. نتایج خوب اغلب با درمان بلافاصله بیماری هیدروسفالی پس از تولد به دست می‌آید.
دکتر صمدیان تشریح کرد: اگر هیدروسفالی تشخیص‌داده‌ شده باشد، اولویت اصلی در درمان در ابتدا اجتناب از افزایش فشار داخل جمجمه است. تخلیه مایع مغزی نخاعی را می‌توان با کاشت یک درن، به‌اصطلاح شنت تنظیم کرد البته ممکن است نیاز به انجام عملیات‌های بیشتر باشد، زیرا شنت باید چندین بار تجدید شود. در موارد خاص، مداخلات آندوسکوپی بدون کاشت شانت نیز می‌تواند منجر به بهبودی شود.
این جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات یاد آورشد: علاوه بر اختلال در حجم مایع مغزی نخاعی، علت هیدروسفالی نیز باید درمان شود. بسته به تصویر بالینی، این می‌تواند بسیار متفاوت باشد. کودکانی که مبتلا هستند ممکن است کاملاً طبیعی رشد می‌کنند، اما برخی دیگر آسیب مغزی زمینه‌ای و ناتوانی‌های ناشی از آن دارند.
وی عنوان کرد: اگر هیدروسفالی به‌ موقع درمان شود، نوزاد مبتلا به این بیماری می‌تواند به رشد طبیعی خود ادامه دهد. اگر این اختلال درمان نشود، ممکن است کودک سال‌ها نامحسوس بماند و فقط در سنین مدرسه اختلالات شناختی از خود نشان دهد.دکتر صمدیان اذعان داشت: اگرچه روش‌های جراحی در کودکان مشابه آنهایی است که در بزرگسالان مبتلا به هیدروسفالی استفاده می‌شود، اما در کودکان مبتلا به هیدروسفالی، مدیریت، تکنیک جراحی، اندیکاسیون و زمان‌بندی درمان اغلب به دلیل آسیب‌شناسی زمینه‌ای، ویژگی‌های آناتومیکی و فیزیولوژیکی کودک و محیط اجتماعی کاملاً متفاوت است. بنابراین، درمان جراحی نوزادان و کودکان فقط باید توسط جراحان مغز و اعصاب کودکان آموزش‌دیده در یک محیط “دوستانه کودک” انجام شود. این جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات هشدار داد: شروع سریع هیدروسفالی با افزایش سریع فشار درون جمجمه‌ای یک وضعیت اورژانسی است و در این شرایط جراحی هیدروسفالی کودکان معمولاً درمان
انتخابی است.
وی مطرح کرد: شانت بطنی صفاقی یکی دیگر از تکنیک‌های جراحی هیدروسفالی مغز است. این روش متشکل از یک کاتتر بطنی است که به طور مستقیم از طریق یک سوراخ پیشانی یا پس‌سری به داخل بطن وارد می‌شود. در حالت ایده‌آل، نوک کاتتر بطنی باید در سوراخ مونرو باشد. سپس کاتتر به دریچه‌ای متصل می‌شود که در صورت افزایش فشار داخل جمجمه‌ای خاص باز می‌شود و به CSF اجازه تخلیه می‌دهد.دکتر صمدیان افزود: به‌محض کاهش مجدد فشار، دریچه بسته می‌شود. سپس دریچه به نوبه خود به کاتتر صفاقی متصل می‌شود و با استفاده از یک میله تونل، از جمجمه به شکم، به‌صورت زیرجلدی گرفته می‌شود. اکنون قسمت صفاقی کاتتر به‌صورت داخل صفاقی وارد می‌شود که برای آن سه روش وجود دارد که عبارتند از مینی لاپاراتومی (باز شدن کامل صفاق)، تروکار (برش کوچک لایه‌های فوقانی و سپس کور، سوراخ‌کردن صاف صفاق) یا قراردادن لاپاراسکوپی. این جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات بیان کرد: درمان جراحی هیدروسفالی عمدتاً به دلیل تأثیر مستقیم بر فشار درون جمجمه‌ای یک اقدام نجات بخش است. هنگامی که کاهش فشار درون جمجمه‌ای به دست آمد، رشد سر نیز متوقف می‌شود و از تأثیرات منفی بر رشد و وضعیت مغز جلوگیری می‌شود. علاوه بر این، امید به زندگی و کیفیت زندگی با عمل افزایش می‌یابد.وی ادامه داد: در تصویربرداری که بعد از عمل انجام می‌شود، توجه ویژه‌ای به کاهش اندازه بطن، مقدار مایع روی نیمکره‌های مغزی و درجه ادم اطراف بطن می‌شود. تصویربرداری باید با ارزیابی بالینی همراه باشد زیرا لزوماً با پیامدهای عصبی شناختی مطابقت ندارد.دکتر صمدیان گفت: در معاینات بعدی کودکان مبتلا به هیدروسفالی باید به بسته‌شدن بخیه‌های جمجمه، دور سر، دستیابی به حالت ایستاده، رشد و بلوغ مرتبط با سن توجه ویژه‌ای شود. درمان کودکان مبتلا به هیدروسفالی اغلب پیچیده و مادام‌العمر است و نیاز به درمان بین رشته‌ای دارد
> علائم بیماری هیدروسفالی با توجه به سن کودک متفاوت است
در ادامه نیز دکتر شیخ الاسلامی در این باره ابراز کرد: هیدروسفالی یک مشکل مغزی است و زمانی ایجاد می‌شود که مایع مغزی نخاعی ( مایع آبکی شفافی که مغز و نخاع را احاطه کرده ) نتواند از مغز بیرون بیاید. در این صورت مایع در جمجمه جمع می‌شود.
وی عنوان کرد: بیماری هیدروسفالی که " آب آوردن مغز " نیز نامیده می‌شود، باعث تورم سر نوزادان و کودکان می‌شود تا فضایی برای تجمع مایع اضافی فراهم کند. کودکان بزرگ‌تر که استخوان‌های مغزشان رشد کرده و ارتباط قوی‌تری با هم دارند، ممکن است در اثر افزایش فشار در سر به سردردهای شدیدی دچار شوند.
این متخصص کودکان عنوان کرد: اگر بیماری هیدروسفالی سریعا درمان نشود، به مغز آسیب می‌رساند و باعث از دست رفتن توانایی‌های فیزیکی و ذهنی و حتی مرگ می‌شود.
وی تشریح کرد: به طور کلی دو نوع هیدروسفالی وجود دارد که عبارتند از هیدروسفالی مادرزادی و هیدروسفالی اکتسابی.
دکتر شیخ الاسلامی افزود: در هیدروسفالی مادرزادی که نوزاد با بیماری هیدروسفالی متولد می‌شود معمولا در اثر مشکلاتی مانند اسپینا بیفیدا (رشد غیر عادی نخاع) یا تنگی مجرا (تنگی مجرایی به نام "مجرای سیلوپوس" که دو بطن را به هم متصل می‌کند) ایجاد می‌شود.
این متخصص کودکان ادامه داد که هیدروسفالی اکتسابی پس از تولد ایجاد می‌شود و افراد در هر سنی ممکن است به آن مبتلا شوند. هیدروسفالی اکتسابی معمولا در اثر خونریزی مغز ایجاد می‌شود. نوزادان نارس یا افرادی با آسیب‌های تروماتیک مغز به هیدروسفالی اکتسابی مبتلا می‌شوند. برخی از کودکان به دلیل وجود عفونت یا تومور مغزی به هیدروسفالی مبتلا می‌شوند. در بعضی موارد، دلیل هیدروسفالی مشخص نیست.وی علل بیماری هیدروسفالی را اینگونه تشریح کرد: زمانی که کودک در سلامت کامل به سر می‌برد، مایع مغزی نخاعی در حفره‌هایی (که بطن نامیده می‌شوند) و مجراهای باریکی جریان پیدا می‌کند تا زمانی که تمام مغز را در بر گرفته و جمجمه و ستون فقرات را پر کند. مغز و نخاع در مایع مغزی نخاعی شناور هستند. سپس مایع مغزی نخاعی توسط جریان خون بازیافت می‌شود. اگر انسدادی در هر یک از بطن‌ها وجود داشته باشد یا چیزی مانع بازیافت مایع مغزی نخاعی شود، مایع مغزی نخاعی به مغز برگشته و باعث ایجاد هیدروسفالی می‌شود.
دکتر شیخ الاسلامی توضیح داد: علائم بیماری هیدروسفالی با توجه به سن کودک متفاوت است. در نوزادن زیر یک سال، سر بسیار متورم می‌شود. استخوان‌های جمجمه‌- صفحات استخوانی و نازکی که هنوز با هم ترکیب و سفت نشده‌اند- توسط بافت فیبری که درز نامیده می‌شود به یکدیگر متصل شده‌اند. این درزها، یا "نقاط نرم"، هنوز سفت نشده‌اند و گسترش نیافته‌اند که بتوانند مایع مغزی نخاعی اضافی را در خود نگه دارند. در نتیجه، سر نوزادان مبتلا به هیدروسفالی دارای شکل عجیبی است و معمولا بزرگتر از سر نوزادان معمولی می‌باشد.
این متخصص کودکان افزود: علائم دیگری که باید به دنبال آنها جهت تشخیص بیماری هیدروسفالی بگردید عبارتند از برآمدگی قسمت‌های نرم، دوبخشی شدن درزها یعنی فاصله بین استخوان‌های مغز احساس می‌شود، افزایش سریع محیط سر، تورم رگ‌ها که به راحتی با چشم معمولی دیده می‌شود و انحراف چشم‌ها به پائین.
وی ادامه داد: در نوزادان با توجه به شدت بیماری هیدروسفالی ممکن است علائمی مانند خواب آلودگی، بدخلقی، استفراغ یا تشنج نیز وجود داشته باشد. کودکان مبتلا به هیدروسفالی نیز ممکن است دچار اختلالات رشد یا کاهش رشد باشند. در موارد شدید، ممکن است وزن نوزاد افزایش نیابد.دکتر شیخ الاسلامی خاطرنشان کرد: کودکان بزرگ‌تر مبتلا به هیدروسفالی، سر بزرگی ندارند که بیماری‌شان سریع تشخیص داده شود زیرا استخوان‌های جمجمه آنها با یکدیگر ترکیب و محکم شده و نمی‌توانند باز شده و فضایی برای مایع اضافی فراهم کنند. در این موارد، فشار اضافی وارده به مغز باعث سردردهای شدید در نصف شب یا صبح زود می‌شود.
این متخصص کودکان اضافه کرد: این کودکان ممکن است علائم دیگری نیز داشته باشند که عبارتند ازحالت تهوع و استفراغ، خواب آلودگی، اختلال در حفظ تعادل بدن و انجام مهارت‌های حرکتی، دوبینی و لوچی یا حرکات تکراری چشم.
وی هشدار داد: در موارد پیشرفته ابتلا به بیماری هیدروسفالی ممکن است علائمی مانند تغییر شخصیت، از دست دادن توانایی‌های جدید و در حال پیشرفت، مانند صحبت کردن یا راه رفتن)، و از دست دادن حافظه نیز در کودکان دیده شود.
دکتر شیخ الاسلامی توصیه کرد: کودکی که علائم هیدروسفالی را دارد باید فورا به پزشک مراجعه کند. پزشک کودک را معاینه کرده و انجام آزمایش‌هایی مانند اولتراسوند، سی تی اسکن (توموگرافی کامپیوتری) و‌ام آرآی (تصویرسازی رزونانس مغناطیسی) را برای کودک تجویز می‌کند تا تصویر واضحی از درون مغز ببیند.
این متخصص کودکان متذکر شد: هیدروسفالی باید سریع درمان شود. اگر هیدروسفالی درمان نشود، شدید‌تر شده و باعث آسیب جدی به سیستم عصبی می‌شود. انتخاب روش درمان به سن کودک، علت برگشت مایع مغزی نخاعی به مغز (انسداد، تولید بیش از حد مایع مغزی نخاعی، یا دلایل دیگر) و سلامت عمومی کودک بستگی دارد.
وی توضیح داد که رایج‌ترین روش درمان بیماری هیدروسفالی استفاده از شانت است. برای استفاده از شانت، یک کاتتر (یک لوله نازک و انعطاف پذیر) در مغز قرار داده می‌شود تا مایع اضافی را به شکم، حفره‌های قلب یا فضای اطراف ریه‌ها بفرستد. سپس این مایع توسط جریان خون جذب می‌شود. شانت یک درپوش دارد که جریان مایع را تنظیم می‌کند تا از خارج شدن بیش از حد یا کمتر از حد مایع از مغز جلوگیری کند.
دکتر شیخ الاسلامی بیان کرد: علت ایجاد هیدروسفالی هر چه که باشد، می‌توان از شانت برای درمان استفاده کرد. هرچند استفاده از شانت روش موثری برای درمان هیدروسفالی است، اما برای کودک و خانواده کودک سخت است. برخی از شانت‌ها سال‌های بسیاری دوام ‌می‌آورند اما هیچکدام دوام همیشگی ندارند. هنگامی که شانت دیگر کار نکند، باید با انجام یک عمل جراحی دیگر، شانت جدیدی در مغز قرار داده شود. بنابراین کودک به جراحی‌های زیادی نیاز خواهد داشت.
این متخصص کودکان ادامه داد: یکی از مشکلات عمل جراحی و قرار دادن شانت، ایجاد عفونت است. در اکثر موارد، چند ماه پس از قرار دادن شانت، عفونت ایجاد می‌شود. برای درمان عفونت باید کودک در بیمارستان بستری شده، یک جراحی برداشت شانت روی او انجام شود، سپس آنتی بیوتیک‌های IV (به روش تزریق وریدی) به او تزریق شود و پس از بهبود عفونت، جراحی دیگری انجام شده و شانت دیگری در مغز کودک قرار داده شود لذا به دلیل مشکلاتی که استفاده از شانت دارد، در برخی موارد خاص از روش‌های دیگر استفاده می‌شود. وی مطرح کرد: در کودکان بزرگ‌تر که هیدروسفالی آنها در اثر انسداد به وجود آمده است استفاده از یک روش کم تهاجمی به وسیله یک اندوسکوپ می‌تواند بیماری را درمان کند. آندوسکوپ نوعی تلسکوپ جراحی است که به جراح این امکان را می‌دهد تا از طریق یک سوراخ بسیار کوچک بتواند جراحی‌هایی را در بدن انجام دهد. دکتر شیخ الاسلامی ادامه داد: در چنین مواردی، جراح با استفاده از یک اندوسکوپ، سوراخ کوچکی در کف بطن سوم ایجاد می‌کند. این عمل "ونتریکولوستومی اندوسکوپیک بطن سوم" نامیده می‌شود. این روش مسیری ایجاد می‌کند که مایع را از مغز خارج کرده و انسدادی که باعث بازگشت مایع به درون مغز شده بود را بای پس می‌کند. سپس جریان خون بدن مایع مغزی نخاعی را جذب می‌کند.این متخصص کودکان توضیح داد: ونتریکولوستومی آندوسکوپیک بطن سوم به تنهایی برای نوزادان مبتلا به هیدروسفالی موفقیت آمیز نخواهد بود مگر اینکه جراح مرحله دیگری که شامل تخریب شبکه کوروئیدی است را نیز انجام دهد. شبکه کوروئیدی، بافتی در بطن‌ها است که مایع مغزی نخاعی تولید می‌کند و تخریب این بافت توسط جریان الکتریکی باعث می‌شود درمان اندوسکوپیک موفقیت آمیزتر شود.
وی افزود: ونتریکولوستومی اندوسکوپیک بطن سوم همراه با تخریب شبکه کوروئیدی باعث می‌شود بسیاری از نوزادان مبتلا به اسپینا بیفیدا و نوزادان مبتلا به هیدروسفالی مانند نوزادان نارس، نیاز به شانت نداشته باشند. دکتر شیخ الاسلامی در پایان گفت: کودکانی مبتلا به هیدروسفالی که تحت درمان با روش اندوسکوپیک قرار می‌گیرند، همیشه باید تحت نظارت تیم پزشکی باشند. اگر بیماری هیدروسفالی برای بار دوم عود کند، پزشکان از شانت برای کودک استفاده می‌کنند زیرا تکرار جراحی آندوسکوپیک دیگر موثر نخواهد بود.

انتهای پیام