همه چیز درباره « التهاب کیسه صفرا »
- شناسه: 11334
- سه شنبه 2 خرداد 1402
- انتشار در صفحه ۶ | زندگی
آفتاب یزد- حمیده مهرعلی: کیسه صفرا، اندامی به شکل گلابی است که انتهای آن به یک مجرای کیسهای باز میشود. کیسه صفرا، رنگی طوسی و آبی دارد. طول کیسه صفرا هنگام پر بودن و در افراد بالغ و سالم، طول آن حدود ۷ تا ۱۰ سانتیمتر و قطر آن ۴ سانتیمتر است. بعد از خوردن غذا، کیسه صفرا، مانند یک بادکنک تخلیه شده خالی و مسطح میشود. اما کیسه صفرا قبل از خوردن غذا، معمولا پر از صفرا و به اندازه یک گلابی کوچک است. یکی از بیماریهای شایع کیسه صفرا، التهاب کیسه صفرا یا کله سيستيت که میتواند کیفیت زندگی افراد را کاهش دهد و مشکلات جدی را برای سلامتی فرد ایجاد نماید لذا با توجه به اهمیت موضوع آفتاب یزد در اینباره با دکتر
سید منصور رضادوست، فوق تخصص گوارش و کبد و دکترامیر سعید صادقی،
فوق تخصص گوارش و کبد و دکتر محمد امانی، فوق تخصص گوارش وکبد گفتگو کرده است.
دکتر رضادوست در اینباره میگوید: کله سیستیت به معنی التهاب کیسه صفرا است و به دو نوع حاد و مزمن تقسیم میشود. التهاب مکانیکی، التهاب شیمیایی و التهاب میکروبی (در 50 تا 85 درصد موارد) میتوانند موجب بروز واکنش التهابی کیسه صفرا یا کوله سیستیت شوند.
وی بیان کرد: میکروبهایی که دراکثر موارد، در کشت صفراوی بیماران التهاب کیسه صفرا (کوله سیستیت) یافت میشوند عبارتند از ای.کولای،گونههای کلبسیلا، گونههای استرپتوکوک و گونههای کلوستریدیوم.
این فوق تخصص گوارش و کبد مطرح کرد: علایم کوله سیستیت عبارتند از درد شدید و دایمی ربع فوقانی راست شکم (ممکن است درد در ابتدا به پهلوی راست یا کتف راست انتشار پیدا کند)، تب خفیف و تهوع و استفراغ،بروز تب شدید، شوک و یرقان است که احتمال ایجاد عوارضی مانند آبسه یا سوراخ شدن کیسه صفرا را مطرح میکند.
وی تصریح کرد: علایم کوله سیستیت مزمن در افراد به صورت غیر اختصاصی و شامل تهوع، درد مبهم شکم، آروغ زدن و اسهال هستند.
>تشخیص التهاب کیسه صفرا معمولاً بر اساس علایم بیماری صورت میگیرد
دکتر رضادوست ابراز داشت: تشخیص التهاب کیسه صفرا معمولاً بر اساس علایم بیماری صورت میگیرد و تستهای آزمایشگاهی مانند فسفاتاز قلیایی و بیلی روبین که هر دو افزایش پیدا میکنند و نیز آزمایشهای تصویربرداری (رادیوگرافی، سونوگرافی، سی.تی.اسکن و سینتی گرافی کبدی صفراوی) برای تأیید تشخیص مورد استفاده قرار میگیرند. تعداد گلبولهای سفید نیز احتمالاً افزایش پیدا میکند.
این فوق تخصص گوارش و کبد عنوان کرد: سه نشانه شروع ناگهانی حساسیت ربع فوقانی راست شکم یعنی تب و افزایش گلبول سفید به میزان زیاد، احتمال وجود التهاب کیسه صفرا را مطرح میکنند. در کمتر از نصف بیماران مبتلا به التهاب کیسه صفرا، بیلی روبین سرم کمی افزایش مییابد و حدود یک چهارم بیماران دچار افزایش متوسط آمینوترانسفرازهای سرم میشوند.
وی ادامه داد: در 90 تا 95 درصد بیماران مبتلا به التهاب کیسه صفرا، سنگ کیسه صفرا در سونوگرافی وجود دارد. سونوگرافی سایر علایم مربوط به کوله سیستیت را نیز نشان میدهد. در اسکن صفراوی رادیونوکلید درصورتی که کیسه صفرا در تصویربرداری مجاری صفرا دیده نشود نقش تأییدکننده تشخیص التهاب کیسه صفرا را ایفا میکند.
دکتررضادوست اظهار کرد: التهاب کیسه صفرا حاد اغلب به شکل حملهای و قولنجی آغاز و به تدریج تشدید میشود. حدود 60 تا 70 درصد بیماران التهاب کیسه صفرا حملات قبلی را که خود به خود بهبود یافته است را ذکر میکنند. ممکن است درد التهاب کیسه صفرا به ناحیه بین دو کتف منتشر شود یا به شانه کتف راست انتشار پیدا کند.
این فوق تخصص گوارش و کبد افزود: درد التهاب کیسه صفرا ممکن است با تکان خوردن یا تنفس عمیق تشدید شود و بیاشتهایی، و غالباً تهوع وجود دارد. استفراغ نیز در این بیماران نسبتاً شایع است و ممکن است موجب تخلیه مایعات بدن شود.
وی گفت: معمولاً یرقان در اوایل التهاب کیسه صفرا حاد به ندرت ایجاد میشود. تب خفیف اغلب درمبتلایان التهاب کیسه صفرا وجود دارد ولی لرز شایع نیست. در 25 تا 50 درصد بیماران التهاب کیسه صفرا، کیسه صفرا لمس میشود.
دکتررضا دوست بیان کرد: در 5 تا 10 درصد بیماران مبتلا به التهاب کیسه صفرا و کوله سیستیت حاد، در جراحی، سنگ مسدودکننده مجرای صفراوی وجود ندارد. این نوع التهاب کیسه صفرا به ویژه در ارتباط با ضربههای جدی یا سوختگی ها، طولانی شدن مدت وضع حمل و پس از اعمال جراحی ارتوپدی یا سایر جراحیهای بزرگ غیر صفراوی ایجاد میشوند.
این فوق تخصص گوارش و کبد تشریح کرد: التهاب مزمن کیسه صفرا تقریباً همیشه همراه با سنگ کیسه صفرا ایجاد میشود. در بیش از 25 درصد بیماران مبتلا به التهاب کیسه صفرا مزمن، باکتری در صفرا یافت میشود. ممکن است التهاب کیسه صفرا مزمن، سالها بدون علامت باشد، به سمت بیماری علامت دار کیسه صفرا حاد پیشرفت کند و یا با عوارض تظاهر یابد.
وی مطرح کرد: التهاب کیسه صفرا، اغلب در اثر وجود سنگهای صفراوی ایجاد میشود و تغلیظ صفرا، متوقف شدن جریان صفرا و عفونت ثانویه ناشی از میکروبهای روده (به ویژه اشریشیاکُلی و گونههای باکترویید) را به دنبال دارد. درمان سنگ صفرا در درمان التهاب مزمن موثر میباشد.
دکتررضا دوست اشاره کرد: درمان قطعی التهاب کیسه صفرا در اکثر مراکز درمانی، برداشتن کیسه صفرا به وسیله عمل جراحی (کوله سیستکتومی) است که میتوان آن را به صورت جراحی باز یا از طریق لاپاروسکوپی انجام داد ولی معمولاً پیش از آن باید وضعیت بیماری را در بیمارستان تثبیت نمود که این کار با محدود کردن خوردن غذا، قرار دادن لوله در داخل معده و کشیدن محتویات آن و اصلاح اختلالات الکترولیتی انجام میشود. این فوق تخصص گوارش و کبد بیان کرد: در صورت وجود التهاب شدید کیسه صفرا، شوک یا خطرناک بودن بیهوشی عمومی برای بیمار، با استفاده از رادیولوژی،
لوله (کاتتر) مخصوص تخلیه از راه پوست به داخل کیسه صفرا فرستاده میشود و بیمار تا زمان برطرف شدن التهاب حاد تحت درمان با آنتی بیوتیک قرار میگیرد. پس از تخلیه ترشحات و برطرف شدن التهاب، کوله سیستکتومی انجام میشود.
وی گفت: سوراخ شدن کیسه صفرا از عوارض نادر ولی خطرناک التهاب کیسه صفرا حاد است که میتواند موجب مرگ بیمار شود و باید به سرعت توسط دکتر متخصص گوارش تحت درمان قرار گیرد.
>علائم التهاب کیسه صفرا در کودکان و نوجوانان کمی مبهم است
در ادامه نیز دکترصادقی در این باره خاطرنشان کرد: کیسه صفرا یک اندام گوارشی گلابی شکل در سمت راست شکم است که وظیفه ذخیره و آزادسازی صفرا برای هضم چربی را دارد. التهاب کیسه صفرا باعث درد شکم، استفراغ و تب میشود.این کیسه از طریق یک مجرا به کبد متصل شده است. اگر سنگی این مجرا را مسدود کند، صفرا برگشته و کیسه صفرا ملتهب خواهد شد. این عارضه با عنوان چرک کردگی یا آماس حاد کیسه صفرا نیز شناخته میشود.
وی مطرح کرد: کیسه صفرا هنگام التهاب، متورم و قرمز میشود. با تجمع مایع در یک ارگان احتمال بروز عفونت ثانویه وجود دارد.
این فوق تخصص گوارش و کبد توصیه کرد: اگردارای علائمی همچون بیاشتهایی، استفراغ و احساس تهوع هستید، باید به متخصص گوارش مراجعه کنید تا آزمایشات مربوط به کیسه صفرا گرفته شود.
دکتر صادقی میگوید: شایعترین علائم التهاب کیسه صفرا، عبارتند از درد در ناحیه یک چهارم بالایی و راستی شکم که اغلب به صورت ناگهانی و کمی پس از خوردن غذای چرب شروع میشود و ممکن است شروع درد از بالای ناف باشد؛ اما بعداً به زیر دندههای قفسه سینه در سمت راست شکم و اطراف ناحیه کیسه صفرا کشیده میشود.
وی ادامه داد که دراین بیماران به دلیل انسداد مجرای صفرا، چربیها برای هضم تجزیه نمیشوند. نتیجه این شرایط بیاشتهایی، احساس تهوع و استفراغ خواهد بود و نیمی از افراد مبتلا به التهاب کیسه صفرا دچار تب بالای ۳۷.۸ درجه سلسیوس میشوند.
این فوق تخصص گوارش و کبد اظهار کرد: فرد مبتلا به التهاب کیسه صفرا ممکن است، احساس کسالت عمومی و بیحالی و بیماری داشته باشد. بیحالی علامت رایج بسیاری از بیماریها و اغلب اولین نشانه وجود التهاب و عفونت است و علائم دیگر این بیماری نیز بسته به سن و وضعیت سلامت عمومی شخص متفاوت خواهد بود.
وی عنوان کرد: درد کیسه صفرا ابتدا به شکل دردهای متناوب و انقباضی در ناحیه شکم ظاهر میشود اما به تدریج به دردی ثابت و شدید تبدیل خواهد شد که استراحت، تغییر وضعیت قرارگیری بدن یا اقدامات دیگر آن را تسکین نمیدهد.
دکتر صادقی اضافه کرد: این درد شاید در شانه راست یا ناحیه بالا و راست کمر نیز حس شود. درد به مرور زمان تشدید میشود؛ خصوصاً هنگام کشیدن نفس عمیق یا با انجام هرگونه حرکت. بیشتر افراد طی چهار الی شش ساعت پس از تجربه چنین دردی به پزشک مراجعه میکنند.
این فوق تخصص گوارش و کبد متذکر شد: علائم التهاب کیسه صفرا در کودکان و نوجوانان کمی مبهم است. علائم آنها ممکن است فقط کسالت، ضعف و بیاشتهایی باشد و درد و تب نداشته باشند.
وی میگوید: رنگ پوست بعضی از افراد مبتلا به التهاب کیسه صفرا زرد میشود که به آن یرقان میگویند. بروز یرقان در افراد مبتلا به این عارضه نادر است.
دکتر صادقی گفت: در بخش اورژانس فرد مبتلا به التهاب کیسه صفرای شدید کاملا بیحرکت بر روی تخت معاینه دراز میکشد؛ زیرا کوچکترین حرکتی میتواند درد را تشدید کند واز فرد خواسته خواهد شد که ماهیچههای شکم خود را منقبض کند که حسی شبیه اسپاسم خواهد داشت. منقبض کردن این ماهیچهها به محافظت از اندام ملتهب شده در برابر درد احتمالی ناشی از معاینه کمک خواهد کرد.
این فوق تخصص گوارش و کبد ابراز کرد: در بعضی موارد کیسه صفرای ملتهب، پاره شده و به یک عفونت خطرناک به نام سپسیس تبدیل میشود.
وی بیان کرد: کسی که علائم التهاب کیسه صفرا را تجربه میکند؛ باید برای جلوگیری از بروز عوارض جانبی احتمالی جدی و خطرناک به فوریتهای پزشکی مراجعه کند.
دکتر صادقی مطرح کرد: جراح برای جلوگیری از پیشرفت التهاب کیسه صفرا و تبدیل نشدن آن به عارضههای جدی دیگر، کیسه صفرا را در میآورد.
این فوق تخصص گوارش و کبد عنوان کرد: دربسیاری از موارد التهاب کیسه صفرا در نتیجه سنگ کیسه صفرا رخ میدهند. سنگهای کیسه صفرا تودههای کریستال مانند کوچکی هستند که از نمک کلسیم، کلسترول و رنگدانههای صفراوی تشکیل میشوند.
وی خاطرنشان کرد: تقریبا ۱۰ تا ۱۵ درصد از ایرانیها سنگ کیسه صفرا دارند و حدود یک سوم از این افراد دچار التهاب کیسه صفرا میشوند. سنگهای کیسه صفرا معمولاً به خودی خود علایمی ندارند.
دکتر صادقی تصریح کرد: خطر التهاب کیسه صفرا با بالا رفتن سن بیشتر خواهد شد. عوامل خطرزای دیگر شامل زن بودن، حاملگی، چاقی، دیابت، سابقه داشتن سنگ کیسه صفرا، کاهش وزن سریع است.
این فوق تخصص گوارش و کبد گفت: رسیدگی به کیسه صفرا برای پیشگیری از ایجاد هرگونه عوارض جانبی احتمالی خطرناک ضروری است.
>التهاب کیسه صفرا میتواند عوارض بسیاری برای فرد به دنبال داشته باشد
دکتر امانی در اینباره ابراز کرد: کله سیستیت به معنای التهاب ناگهانی کیسه صفرا میباشد. اگر کله سیستیت برای ماهها و با دردهای مکرر ادامه پیدا کند یا عملکرد کیسه صفرا را تحت تاثیر قرار دهد، به آن التهاب حاد کیسه صفرا میگویند.
وی توضیح داد: کیسه صفرا اندامی کوچک و گلابی شکل است که در زیر کبد قرار دارد. این اندام صفرای ترشح شده از کبد را جمعآوری و از طریق مجرای صفراوی مشترک به روده کوچک میفرستد تا به هضم چربیها کمک کند. مجرای صفراوی مشترک؛ کبد، کیسه صفرا و پانکراس را به روده کوچک متصل میکند.
این فوق تخصص گوارش و کبد بیان کرد: سنگهای کیسه صفرا باعث بسته شدن مجرای صفراوی مشترک شده و منجر به التهاب ناگهانی کیسه صفرا میشوند زیرا این انسداد باعث ساخت صفرا درون کیسه صفرا و در نتیجه التهاب آن میشود.
وی ادامه داد: التهاب حاد کیسه صفرا مشکلی بسیار جدی است. این شرایط در صورت درمان نشدن میتواند منجر به ترکیدن کیسه صفرا شود که یک وضعیت اضطراری محسوب میشود. درمانهای کله سیستیت شامل مصرف آنتی بیوتیک، مسکنها و در نهایت خارج کردن کیسه صفرا میباشد.
دکتر امانی ابراز داشت: از مهمترین علائم التهاب کیسه صفرا میتوان به درد شدید و ناگهانی در قسمت بالا و سمت راست شکم اشاره کرد. این درد در شانه راست فرد نیز پخش میشود. بخش دردناک شکم معمولا بسیار حساس بوده و تنفس عمیق میتواند درد را بیشتر کند.
این فوق تخصص گوارش و کبد میگوید: برخلاف دیگر دردهای ناحیه شکمی، درد کله سیستیت حاد، معمولا مزمن و پیوسته بوده و حتی پس از چندین ساعت نیز از بین نخواهد رفت.
وی اظهار کرد: برخی افراد مبتلا به التهاب کیسه صفرا ممکن است علائم دیگری نیز داشته باشند که عبارتند از بالا بودن دمای بدن (تب)، استفراغ و حالت تهوع، عرق کردن، بیمیلی و بیاشتهایی، زردی پوست و زردی سفیدی چشم (یرقان) و ورم شکم.
دکتر امانی علل بروز کله سیستیت را اینگونه تشریح کرد: در داخل کیسه صفرا شیره یا مایع خاصی ترشح میشود که به گوارش غذا کمک میکند. این شیره که به آن صفرا هم گفته میشود، پس از آنکه داخل کیسه صفرا تولید و ترشح شد از طریق مجرا و مسیری به سمت رودهها حرکت میکند. زمانی که به هر علتی این مسیر خروجی مسدود شود و صفرا راهی به خارج نداشته پیدا نکند التهاب کیسه صفرا یا کوله سیستیت ایجاد میشود.
این فوق تخصص گوارش و کبد افزود: در بیشتر موارد سنگهای صفراوی باعث بسته شدن این مسیر میشوند. با مسدود شدن این مسیر، به کیسه فشار وارد شده و دچار تورم و التهاب میشود.
وی مطرح کرد: سایر علل کوله سیستیت عبارتند از ایجاد عفونت باکتریایی در سیستم مجاری صفراوی، تومورهای لوزالمعده یا کبد که میتواند از تخلیه کیسه صفرا جلوگیری کند، کاهش خونرسانی به کیسه صفرا که در صورت ابتلا به دیابت ممکن است این اتفاق رخ دهد ولجن کیسه صفرا یعنی ماده ضخیمی است که در کیسه صفرا جذب نشده و در آن تجمع مییابد و عمدتا برای زنان باردار یا افرادی که کاهش وزن بسیار سریعی داشتهاند اتفاق میافتد.
دکتر امانی متذکر شد: التهاب کیسه صفرا میتواند عوارض بسیاری را برای فرد به دنبال داشته باشد که شامل عفونت درون کیسه صفرا، مرگ بافت کیسه صفرا و ترکیدن کیسه صفرا است.این فوق تخصص گوارش و کبد توضیح داد: در صورت ساخته شدن صفرا درون کیسه صفرا و به وجود آمدن کله سیستیت، صفرا ممکن است عفونی شود.وی مطرح کرد: درمان نشدن کله سیستیت میتواند موجب مرگ (فساد) بافت کیسه صفرا شود. این یکی از شایعترین عوارض التهاب کیسه صفرا، خصوصا در میان افراد مسن تر، دیابتی و افراد در انتظار درمان، میباشد. این حالت ممکن است در نهایت منجر به پارگی یا ترکیدن کیسه صفرا شود و پارگی کیسه صفرا ممکن است منجر به تورم، عفونت یا مرگ بافت کیسه صفرا شود.دکتر امانی ابراز داشت: میتوانید احتمال ابتلا به کله سیستیت را با جلوگیری از ایجاد سنگهای کیسه صفرا کاهش دهید. اقداماتی که باید برای پیشگیری از سنگهای کیسه صفرا انجام دهید عبارتند از اینکه سریع وزن کم نکنید، وزن متوسط خود را حفظ کنید و رژیم غذایی سالم داشته باشید.این فوق تخصص گوارش و کبد گفت: کاهش وزن سریع میتواند احتمال تولید سنگهای کیسه صفرا را افزایش دهد. بنابراین در صورتی که نیاز به کاهش وزن دارید، سعی کنید در هفته تنها نیم تا یک کیلوگرم وزن کم کنید. وی متذکر شد: داشتن اضافه وزن، احتمال تولید سنگهای کیسه صفرا را افزایش میدهد. برای داشتن وزنی متوسط، مصرف کالری روزانه تان را کاهش دهید و فعالیت فیزیکی بیشتری داشته باشید. پس از رسیدن به وزن متوسط، با تداوم فعالیتهای فیزیکی و رژیم غذایی مناسب میتوانید این وزن را حفظ کنید.
دکتر امانی تصریح کرد: رژیمهای غذایی پر چرب و کم فیبر میتواند احتمال ساخت سنگهای کیسه صفرا را افزایش دهد. برای کاهش این احتمال، سعی کنید مقدار میوه، سبزیجات و حبوبات را در رژیم غذایی تان افزایش دهید.
این فوق تخصص گوارش و کبد عنوان کرد: اگر تشخیص داده شود که فرد دچار التهاب کیسه صفرا حاد است، احتمالا باید برای درمان به بیمارستان مراجعه کند.
وی بیان کرد: معمولا درمانهای اولیه التهاب کیسه صفرا شامل عدم خوردن و آشامیدن (مانند روزه گرفتن) برای دفع سنگهای کیسه صفرا، سرم زدن برای جلوگیری از کم آبی بدن و مصرف داروهای مسکن برای تسکین درد است و همچنین در صورتی که فرد عفونت داشته باشد، آنتی بیوتیک دریافت میکند. این درمانها معمولا تا یک هفته طول میکشد که ممکن است در این مدت فرد در بیمارستان بستری شود یا به منزل برود.
دکتر امانی میگوید: پس از درمانهای اولیه التهاب کیسه صفرا معمولا هر سنگی که باعث کله سیستیت شده است، به درون کیسه صفرا باز میگردد و التهاب از بین خواهد رفت.
این فوق تخصص گوارش و کبد اشاره کرد: ممکن است در برخی موارد پس از درمانهای اولیه التهاب کیسه صفرا برای پیشگیری از بازگشت دوباره ی کله سیستیت و کاهش احتمال ایجاد عوارض جدی، لازم باشد کیسه صفرا را از بدن خارج کنند. به این نوع جراحی کوله سیستکتومی میگویند.
وی ادامه داد: روش نادر دیگری نیز برای درمان التهاب کیسه صفرا وجود دارد که به آن کله سیستکتومی پوستی میگویند. این روش بیشتر زمانی استفاده میشود که بیمار حال مساعدی برای انجام جراحی نداشته باشد. در این روش سوزنی از راه شکم به درون بدن وارد میکنند تا مایعات درون کیسه صفرا را خارج کند.دکتر امانی توضیح داد: در صورتی که حال بیمارمبتلا به التهاب کیسه صفرا نسبتا مساعد باشد، پزشک تصمیم میگیرد که چه زمان برای جراحی مناسبتر است. در برخی موارد بسته به وضعیت بیمار، جراحی بلافاصله، پس از چند روز و یا حتی بعد از چندین هفته (برای تسکین التهاب کیسه صفرا) انجام میشود.این فوق تخصص گوارش و کبد گفت: جراحی برای درمان التهاب کیسه صفرا ممکن است به سه روش انجام شود که شامل لاپاراسکوپی ِکله سیستکتومی، لاپاراسکوپی ِکله سیستکتومی تک برشی و کله سیستکتومی باز است. وی توضیح داد: لاپاراسکوپی کله سیستکتومی نوعی جراحی است که طی آن برشهای کوچکی روی شکم ایجاد میکنند و پس از وارد کردن ابزاری خاص به درون شکم، کیسه صفرا را خارج میکنند.دکتر امانی بیان کرد: لاپاراسکوپی ِکله سیستکتومی تک برشی نیز جراحی است که کیسه صفرا از یک برش که معمولا نزدیک ناف ایجاد میشود، خارج میگردد.این فوق تخصص گوارش و کبد گفت: در جراحی کله سیستکتومی باز، کیسه صفرا از یک برش بزرگتر که روی شکم ایجاد میشود، خارج میگردد. برخی افرادی که کیسه صفرا خود را خارج کرده اند، میگویند با خوردن برخی غذاها دچار نفخ و اسهال میشوند، اما در اکثر موارد فرد میتواند بدون کیسه صفرا زندگی کاملا طبیعی داشته باشد. کیسه صفرا اندامی مفید اما غیر ضروری است و از آنجایی که وظیفه تولید صفرا برای هضم غذا بر عهده ی کبد میباشد، نبود آن مشکلی ایجاد نخواهد کرد.
انتهای پیام