۲) دوست‌سپاری و آنچه با چین کرده

شرکت‌های صنعتی چین در سه‌ماهه اول نسبت به سال گذشته سود کمتری به دست آوردند؛ زیرا استراتژی نزدیک‌سپاری و دوست‌سپاری ایالات‌متحده شروع به نشان دادن تاثیر منفی بر بخش تولید چین کرده است.
جف پائو در آسیا تایمز می‌نویسد که مقامات چینی به این نتیجه رسیدند که کاهش سود ناشی از تقاضای ضعیف خارجی است، اما برخی از تحلیلگران معتقدند که این مشکل بیشتر ساختاری است.
ژانگ یانشنگ؛ محقق ارشد مرکز تبادلات اقتصادی بین‌المللی چین، اخیراً در دو نوبت گفته است که کاهش سود صنعتی چین نه‌تنها به دلیل کندی تقاضای خارجی، بلکه همچنین بازسازی زنجیره‌های تأمین ایالات‌متحده است. ازنظر او در حال حاضر، بزرگ‌ترین چالش برای تجارت خارجی چین، جداسازی زنجیره تأمین چین و آمریکا است. در سال ۲۰۱۸، ایالات‌متحده از مناقشات تجاری برای پیشبرد تأمین مجدد و «نزدیک‌سپاری» استفاده کرد و اکنون برای رسیدن به هدف جداسازی خود، «دوست‌سپاری» را ترویج می‌کند. ایالات‌متحده اخیراً شرکت‌های خود را مجبور کرده است که خرید خود را در چین کاهش دهند درحالی‌که برخی از مشتریان سنتی خارجی نیز تولیدکنندگان چینی را تشویق کرده‌اند که به برخی از کشورهای جنوب شرقی آسیا و جنوب آسیا نقل‌مکان کنند. ژئوپلیتیک می‌تواند آسیب‌های بزرگ و گسترده‌ای به ثبات زنجیره تامین جهانی وارد کند و این تأثیر عمده‌ای بر وضعیت تجارت خارجی آینده چین خواهد داشت. چین در حال حاضر بیشتر و بیشتر محصولات واسطه‌ای را به آسیای جنوبی و جنوب شرقی، اروپای شرقی و مکزیک می‌فروشد که پردازش و مونتاژ را انجام می‌دهند و سپس محصولات نهایی را به ایالات‌متحده و اروپا ارسال می‌کنند. چین می‌تواند با تقویت تحقیق و توسعه خود برای مبارزه برای سفارش‌های تولید با ارزش بالا و همچنین مشارکت با دانشمندان، مهندسان و کارآفرینان خارج از کشور برای فروش خدمات حرفه‌ای، سود صنعتی را افزایش دهد. از زمانی که جنگ تجاری چین و آمریکا در سال ۲۰۱۸ آغاز شد، مقامات ایالات‌متحده یک راهبرد «تأمین مجدد» (Re-shoring) و نزدیک‌سپاری را پیش بردند و شرکت‌ها را تشویق کردند تا کالاهای خود را در مکزیک و ایالات‌متحده تولید کنند. در ژوئن سال ۲۰۲۲، دولت بایدن اعلام کرد که تعرفه پنل‌های خورشیدی وارداتی از کامبوج، مالزی، تایلند و ویتنام به ایالات‌متحده را به مدت ۲۴ ماه لغو خواهد کرد. این اقدام مشوق‌هایی را برای تأمین‌کنندگان پنل خورشیدی چینی ایجاد کرد تا به این چهار کشور مهاجرت کنند. در نوامبر ۲۰۲۲، جانت یلن؛ وزیر خزانه‌داری، از هند بازدید کرد تا به تقویت سیاست دوست‌سپاری که به نفع ویتنام و اندونزی نیز خواهد بود، کمک کند.
سان شیائو؛ آمارگیر NBS، در یک نشست خبری گفت که به‌طورکلی، کاهش سود شرکت‌های صنعتی چین قابل‌توجه است درحالی‌که دامنه زیان‌های سود برای برخی شرکت‌ها زیاد است. امیدواریم کاهش قیمت مواد خام به بهبود سودآوری شرکت‌های چینی کمک کند. برای تسریع بازیابی سود صنعتی، سان خواستار تلاش‌هایی برای گسترش تقاضای بازار، افزایش اعتماد و ایجاد دلیلی برای شرکت‌ها برای احساس مثبت نسبت به آینده شد.
در طول بیستمین کنگره حزب کمونیست چین، شِی جین‌پینگ؛ رئیس‌جمهور چین، سومین دوره پنج‌ساله دبیرکلی حزب را به دست آورد. محتوای سخنرانی شی در کنگره حزب نشان می‌دهد که او مصمم است آسیب‌پذیری اقتصادی چین را در برابر اختلالات جهانی کاهش دهد. شی بر تقویت توسعه تحقیقات پایه و نوآوری بومی برای پیشبرد اقتصاد چین و حفاظت از امنیت ملی تأکید کرد. او پنج بار به «اتکا به خود در فناوری» چین، سه بار به «تقویت قابلیت اطمینان، انعطاف‌پذیری و امنیت زنجیره تأمین» و بیست‌وشش بار به «امنیت ملی» چین اشاره کرد. هیچ‌یک از این روایات در گزارش او در نوزدهمین کنگره حزب در سال ۲۰۱۷ به این شدت ظاهر نشد. علاوه بر این، در سال جاری، شی خواستار یک «نظام اقتصادی بین‌المللی متنوع و باثبات» شد. روی‌هم‌رفته، سخنان شی و انتخاب منصوبان او نشان می‌دهد که چشم‌انداز اقتصادی چین به‌طور فزاینده‌ای بیشتر به سیاست بستگی دارد تا پویایی عرضه و تقاضا. این شاید تنش‌ها را در روابط چین با غرب تشدید کند و درنهایت پتانسیل رشد بلندمدت چین را کاهش می‌دهد. ضربه به اقتصاد چین پیامدهای گسترده و عمیقی برای اقتصاد جهانی خواهد داشت. چین دومین اقتصاد بزرگ جهان و بزرگ‌ترین شریک تجاری بیش از ۱۲۰ کشور جهان است.
پروژه شی جین‌پینگ در دو دوره اول او، ابتکار کمربند و جاده ابریشم (BRI)؛ یک پروژه زیرساختی سراسر جهان، بود. گسترش این پروژه نگرانی‌هایی را در میان سیاست‌گذاران غربی در مورد کنترل فزاینده چین بر زیرساخت‌های استراتژیک جهانی و ظرفیت دریایی گسترده آن ایجاد کرده است. شی در سخنرانی خود در کنگره حزب، تلاش‌های مستمر برای ارتقای این پروژه را موردبحث قرار داد؛ اما او بیشتر بر تقویت خودکفایی چین در فناوری و زنجیره‌های تامین از طریق استراتژی «چرخه دوگانه» تمرکز کرد. شی و همراهانش در سال ۲۰۲۰ با بدتر شدن روابط چین با غرب، استراتژی چرخش دوگانه را آغاز کردند. استراتژی گردش دوگانه از استراتژی «برون‌رفت» رهبر سابق چین جیانگ زمین که در اواخر دهه ۱۹۹۰ و اوایل دهه ۲۰۰۰ حکومت کرد، فاصله دارد. «برون‌رفت» استفاده از بازارهای جهانی برای رشد اقتصاد چین در اولویت قرار می‌دهد؛ درحالی‌که «چرخش دوگانه» بر نقش بازارهای جهانی یا «گردش خارجی» تأکید نمی‌کند و در عوض با توسعه بازار داخلی و مصرف چین، «چرخش داخلی» را در اولویت قرار می‌دهد. شی به‌طور فزاینده‌ای بر خودکفایی برای رشد اقتصادی و نوآوری‌های فناوری تاکید کرده است. برای ترویج چرخش به اقتصاد داخل در دسامبر ۲۰۲۱، شی پیشنهاد ایجاد یک «بازار ملی واحد» و استفاده از بازار یکپارچه برای «تجمیع منابع، ترویج رشد، تشویق نوآوری، بهینه‌سازی تقسیم‌کار و افزایش رقابت» را مطرح کرد. علاوه بر این، شی بارها بر ضرورت ایجاد و بهبود یک سیستم جدید کل کشور برای دستیابی به پیشرفت‌هایی در فناوری‌های اصلی در مواجهه با کنترل‌های سخت‌گیرانه فزاینده صادرات آمریکا تأکید کرده است. هدف استفاده کامل از قدرت دولت در تمرکز منابع برای تقویت ظرفیت توسعه فناوری و نوآوری بومی چین است.
در این میان دو چالش داخلی فوری برای اقتصاد چین وجود دارد: تقاضای داخلی ضعیف و افزایش بدهی که هر دو به بازار آشفته املاک مرتبط هستند. کُندی در بازار املاک و ساخت‌وساز باعث کاهش تقاضا در بخش‌های عمده صنعتی مانند فولاد، بتن و مواد شیمیایی شده و تقاضا برای کالاهای مصرفی مانند لوازم‌خانگی و دکوراسیون داخلی را سرکوب می‌کند. علاوه بر این، کُندی در توسعه املاک باعث کاهش درآمدهای دولت‌های محلی از فروش حق استفاده از زمین شده، ظرفیت مالی آن‌ها را بیشتر تحت‌فشار قرار داده و بدهی آن‌ها را تشدید می‌کند. علاوه بر این، بار وام مسکن عظیم مصرف خانوارها را محدودتر می‌کند. همه این عوامل نشان می‌دهد که هیچ راه آسانی برای ارتقای گردش داخلی در دوره سوم ریاست جمهوری شی وجود نخواهد داشت.
مهم‌ترین چالش خارجی برای اقتصاد چین، تشدید تنش‌های ژئوپلیتیکی بین چین و غرب، به‌ویژه بین چین و آمریکا است. چین با کنترل‌های صادراتی گسترده‌تر و سخت‌گیرانه‌تر آمریکا مواجه خواهد شد که دسترسی این کشور به فناوری‌های پیشرفته و تجهیزات تولیدی با فناوری پیشرفته در صنایع استراتژیک مانند صنایع نیمه‌رساناها، هوش مصنوعی و محاسبات کوانتومی را به‌شدت محدود خواهد کرد. بدتر شدن روابط بین چین و اتحادیه اروپا همچنین می‌تواند مانع از دستیابی چین به فناوری‌های محدودشده از بازارهای اروپایی شود.
روشن‌سازکلام
محدود کردن زنجیره تامین به کشورهای مورد اعتماد مملو از خطر است. تقریباً یک سال پیش، درست قبل از نشست بهاری ۲۰۲۲ صندوق بین‌المللی پول، جانت یلن؛ وزیر خزانه‌داری ایالات‌متحده، کلمۀ تازه‌ای را مطرح کرد: «دوست‌سپاری». ایده این بود که در دنیای افزایش تنش‌های آمریکا و چین (و خصومت غرب با روسیه)، شرکت‌های آمریکایی باید زنجیره‌های تأمین خود را به تعداد زیادی از کشورهای مورد اعتماد یا دوستان منتقل کنند. در ابتدا تقریباً نوازشگر به نظر می‌رسید. به‌هرحال، چه کسی می‌تواند به جشن دوستی اعتراض کند، به‌ویژه اگر انزواگرایی تهاجمی گزینه دیگر باشد؟
فاینَنشال تایمز تصریح می‌کند که در سال ۲۰۲۳ اما حماقت دوست‌سپاری حداقل به دو دلیل، به‌سرعت باعث افزایش اضطراب می‌شود. یکی از آن‌ها در نشست بهار ۲۰۲۳ در معرض دید عموم قرار گرفت، جایی که آخرین گزارش اقتصادی صندوق بین‌المللی پول به‌طور غیرمعمولی صریح به یلن اشاره کرد. به‌طور خاص، اقتصاددانان صندوق بین‌المللی پول داده‌های سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی را خردکرده‌اند و به این نتیجه رسیده‌اند که این جریان‌ها به «بلوک‌های همسو با سیاست» تقسیم می‌شوند. این امر پس از سال ۲۰۰۸ آغاز شد؛ اما آن‌ها می‌گویند که «روند تکه‌تکه شدن ژئواکونومیک» اکنون در حال شتاب گرفتن است. آن‌ها محاسبه می‌کنند که اگر این روند ادامه پیدا کند، می‌تواند تولید کلی اقتصاد جهانی را حدود ۲ درصد کاهش دهد و آسیب بزرگی به برخی از کشورهای بازارهای نوظهور وارد کند. همچنین می‌تواند باعث تکان‌های مالی شود، زیرا «افزایش تنش‌های سیاسی می‌تواند باعث تخصیص مجدد جریان‌های سرمایه شود».
بااین‌حال، موضوع دومی با قابلیت مشاهده کمتری وجود دارد که برخی از مدیران را آزار می‌دهد: وقتی‌که در حال انجام برنامه‌های سرمایه‌گذاری چند دهه‌ای هستید، چگونه یک «دوست» را تعریف می‌کنید؟ در تئوری، مرزهای گروه احتمالی یلن مشخص است: کشورهای عضو ناتو، چارچوب امنیتی «پنج چشم» شامل پنج کشور نیوزیلند، ایالات‌متحده آمریکا، استرالیا، بریتانیا و کانادا، توافقنامه تجارت آزاد آمریکای شمالی و کشورهایی که به نظر طرفدار آمریکا هستند و نسبت به چین محتاط هستند، مانند هند یا ویتنام؛ اما مشکل، همان‌طور که لرد پالمرستون؛ دولتمرد بریتانیایی در سال ۱۸۴۸، مشاهده کرد این است که دولت‌ها «هیچ متحد ابدی و دشمن همیشگی ندارند» .
در حال حاضر جهان در نوسان ژئوپلیتیکی است. پس از دوران جنگ سرد چهار دهه‌ای و مرحله جهانی‌شدن سه دهه‌ای، تجزیه جدیدی در راه است که احتمالاً چندین دهه نیز ادامه خواهد داشت. دوست‌سپاری و نزدیک‌سپاری همان حمایت گرایی، سیاست صنعتی و بلوک‌های ژئوپلیتیک هستند با پوششی از توجیهات دیگر.

انتهای پیام