هر آنچه درباره خونریزی مغزی باید بدانیم

آفتاب یزد- نجمه حمزه نیا: در مغز نیز مانند سایر اندام‌های بدن، رگ‌های خونی وجود دارد و درصورتی که این رگ‌ها به هر دلیلی آسیب ببینند دچار خونریزی می‌شوند اما خونریزی در مغز به سادگی سایر بخش‌های بدن نیست و به دلیل حساسیت آن ناحیه ممکن است عواقب خطرناکی برای افراد بخصوص کودکان داشته و حتی ممکن است منجربه مرگ شود لذا با توجه به اهمیت موضوع آفتاب یزد در این باره با دکتر محمد صمدیان، جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات و دکتر مهران مرادی، جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات و دکتر محمد عیسایی، جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات گفتگو کرده است.دکترصمدیان در این باره می‌گوید: خونریزی مغزی در کودکان می‌تواند به روش‌های مختلفی رخ دهد. از جمله زمین خوردن، ضربه، ضربه به سر، تصادف رانندگی و غیره. وی اظهار کرد: اگرساختارهای استخوانی و بافت مغز آسیب ببینند، به آن
" ترومای جمجمه‌ای" گفته می‌شود. حتی اگر فقط چند نشانه از آسیب قابل مشاهده باشد، خونریزی می‌تواند در داخل جمجمه رخ دهد. این آسیب‌ها متعاقباً منجر به فشار بر بافت مغز می‌شود و می‌تواند تهدید‌کننده زندگی باشد.
این جراح مغزواعصاب وستون فقرات بیان کرد: وسعت آسیب به مغز همیشه بلافاصله آشکار نمی‌شود و در برخی موارد علائم تنها پس ازچند ساعت ظاهر می‌شوند. کمک‌های اولیه و درمان پزشکی برای آسیب‌های شدید سر یا آسیب مشکوک به بافت مغز مهم است.وی تشریح کرد: برخی علائم امکان دارد نشان‌دهنده آسیب جدی به سر و خونریزی مغزی در کودکان باشد لذا در صورت مشاهده علائمی نظیر استفراغ مکرر بلافاصله پس از آسیب به سر یا تا شش ساعت پس از آن، گریه و ناله مداوم در نوزادان، نشانه سردرد شدید در کودکان بزرگتر و خواب آلودگی ناگهانی، مشکل در بیدار شدن، گفتار نامفهوم، تغییر ناگهانی شخصیت (مانند عدم کنجکاوی یا علاقه به محیط اطراف، درونگرا)، بی‌میلی به نوشیدن، عدم وجود صدا در نوزادان،هرگونه علائم خارجی آسیب، مانند کبودی (برآمدگی)، خونریزی شدید، خون یا مایع شفاف (مایع مغزی) که از گوش، بینی یا دهان نشت می‌کند، تشنج و بیهوشی به پزشک مراجعه کنید.دکتر صمدیان مطرح کرد: به یاد داشته باشید حتی اگرهیچ نشانه خارجی آسیب به مغز وجود نداشته باشد یا فقط علائم جزئی آسیب وجود داشته باشد، مغز همچنان امکان دارد دچار خونریزی شود.
این جراح مغزواعصاب و ستون فقرات عنوان کرد: کمک‌های اولیه سریع و درمان پزشکی پس از تصادفات جدی و زمانی که فرد مشکوک به آسیب جدی به سر و خونریزی مغزی است مهم است. از آنجایی که آسیب ستون فقرات گردنی ممکن است رخ دهد، به خصوص اگر روی سر خود بیفتید، باید مراقب باشید.
>در صورت مشکوک بودن به خونریزی مغزی، کودک را بلند نکنید
وی توصیه کرد: در صورت مشکوک بودن به خونریزی مغزی، کودک را بلند نکنید و کارهای مختلفی که شامل کنترل هوشیاری، با صدای بلند با کودک صحبت کنید و کودک را به آرامی لمس کنید، اگر کودک پاسخگو است، او را صاف بخوابانید و قسمت بالایی بدنش را کمی بالا بیاورید، با اورژانس تماس بگیرید، کودک آسیب دیده را تنها نگذارید و بر تنفس او نظارت کنید، کودک را گرم نگه دارید، را انجام دهید.
دکتر صمدیان اظهار داشت: وقتی صحبت از خونریزی مغزی در کودکان به میان می‌آید، برخی عوامل رایج هستند که عبارتند از ضربه مغزی، کوفتگی مغز است.
این جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات توضیح داد: ضربه مغزی یک اختلال حاد و موقتی در مغز است که خود را به عنوان از دست دادن هوشیاری نشان می‌دهد. از دست دادن هوشیاری می‌تواند از چند دقیقه تا حداکثر یک ساعت طول بکشد. اگرچه سلول‌های عصبی نیز در طی ضربه مغزی از بین می‌روند، وسعت آن به حدی محدود است که معمولاً آسیب دائمی رخ نمی‌دهد و حالت تهوع، استفراغ، سردرد و سرگیجه از دیگر علائم معمول هستند. علاوه بر این، اختلال حافظه نیز امکان دارد رخ دهد.
وی افزود: اگر کودک هیچ خاطره‌ای از آنچه قبل از حادثه رخ داده را نداشته باشد، به این حالت "فراموشی رتروگراد "می‌گویند و یا اگر از بین رفتن حافظه مربوط به دوره بعد از حادثه باشد، "فراموشی نزولی" نامیده می‌شود.
دکتر صمدیان ادامه داد: علائمی مانند اختلالات بینایی یا فلج پس از ضربه مغزی غیر معمول هستند، می‌توانند نشانه‌‌ای از آسیب شدید مغزی باشند بنابراین هرگونه از دست دادن هوشیاری حتی اگر کوتاه مدت باشد باید در بیمارستان بررسی شود.
این جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات توضیح داد: برخلاف ضربه مغزی، کوفتگی مغز یک آسیب جدی به بافت مغز است. وسعت ومحل آسیب به شدت نیروی وارد شده بستگی دارد. بیهوشی طولانی مدت (بیش از یک ساعت) و سایر علائم عصبی مانند تشنج، فلج و اختلالات بینایی قابل توجه است. آسیب مغزی در توموگرافی کامپیوتری قابل مشاهده است و از طرف دیگر در مورد ضربه مغزی و سی تی غیر قابل توجه است.
وی گفت: خونریزی مغزی نیز می‌تواند در نتیجه کوفتگی مغز رخ دهد. خونریزی‌های مغزی خطرناک هستند زیرا جمجمه به دلیل محدودیت استخوانی نمی‌تواند منبسط شود بنابراین خونریزی مداوم منجر به افزایش فشار در جمجمه با عواقب بالقوه تهدید‌کننده زندگی می‌شود. علائم خونریزی مغزی شامل سردرد شدید، حالت تهوع، استفراغ و افزایش از دست دادن هوشیاری است.دکتر صمدیان اضافه کرد: بسته به اینکه شریان‌‌ها یا سیاهرگ‌ها آسیب دیده باشند، وضعیت کم و بیش حاد است. اگر یک سرخرگ خونریزی کند، مقدار زیادی خون در مدت کوتاهی خارج می‌شود و یک وضعیت تهدید‌کننده زندگی می‌تواند به سرعت ایجاد شود. از طرف دیگر، خونریزی از وریدهای آسیب دیده، کند‌تر پیشرفت می‌کند (خونریزی تراوش)، علائم دیرتر ظاهر می‌شوند و معمولاً کمتر مشخص می‌شوند.
این جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات مطرح کرد: بسته به محل خونریزی مغزی، بین خونریزی اپیدورال (بین استخوان جمجمه و سخت شامه)، خونریزی ساب دورال (بین دورا ماتر و سخت شامه میانی) و خونریزی زیر عنکبوتیه (بین دورا ماتر میانی و نرم) تمایز وجود دارد.
وی متذکر شد: در بیشتر موارد، ضربه مغزی خطرناک نیست. علائم و نشانه‌ها عادی می‌شوند و هیچ ناراحتی پایدار باقی نمی‌ماند. علائم معمولا در عرض یک هفته کاهش می‌یابد. گاهی اوقات عوارض بعد از ضربه مغزی ایجاد می‌شود و در موارد نادر، خونریزی مغزی تهدید‌کننده زندگی ایجاد می‌شود.
> علائم خونریزی مغزی، به ناحیه درگیر شده بستگی دارد
در ادامه نیز دکتر مرادی در اینباره خاطرنشان کرد: به طور کلی علت خونریزی مغزی ترکیدن شریان مغزی و ایجاد خونریزی موضعی در بافت‌های اطراف است. این خونریزی سلول‌های مغزی را از بین می‌برد. خونریزی مغزی نوعی سکته مغزی است که به دلیل پارگی عروق مغزی ایجاد می‌شود و باعث جمع شدن خون در بافت‌های اطراف می‌‌شود. این خونریزی مغزی منجر به مرگ سلول‌های مغز می‌‌شود. وی بیان کرد: هموراژ مغزی موقعیتی بسیار خطرناک است و در صورت عدم درمان به موقع می‌‌تواند منجر به نقص عضو، فلج و حتی مرگ گردد.
این جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات تصریح کرد: خونریزی مغزی (خونریزی بین بافت مغز و جمجمه یا خونریزی درون بافت مغز) می‌تواند سبب ایجاد آسیب مغزی شده و تهدید‌کننده حیات باشد. علائم این عارضه، شامل سردرد، تهوع و استفراغ، گزگز ناگهانی، ضعف، بی‌حسی یا فلج صورت، بازو یا پاها است لذا در صورتی که به سر شما یا فرد دیگری ضربه خورده و علامت‌های گفته شده را داشتید، با اورژانس تماس بگیرید.
وی توضیح داد: علائم خون ریزی مغزی، به ناحیه درگیر شده بستگی دارد. به طور کلی، علائم خون ریزی مغزی می‌تواند شامل گزگز ناگهانی، ضعف، بی‌حسی یا فلج صورت، بازو یا پا، به ویژه در یک طرف بدن، سردرد، تهوع و استفراغ، گیجی، سرگیجه، مشکل در بلع، تشنج، از دست دادن بینایی یا مشکل بینایی، گرفتگی گردن و حساسیت به نور، از دست دادن تعادل یا هماهنگی، گفتار غیرطبیعی یا همراه با لکنت، مشکل تنفسی و ضربان قلب غیر طبیعی (در صورت وجود خونریزی در ساقه مغز)، تغییر در سطح هوشیاری، کمبود انرژی، خواب آلودگی یا کما و مشکل در خواندن، نوشتن یا درک گفتار باشد.
دکتر مرادی ادامه داد: تنها تفاوت خونریزی مغزی در کودکان و بزرگسالان این است که کودکان به دلیل سطح پایین‌‌تر مهارت‌های کلامی و تجارب زندگی خود، به طور معمول نمی‌‌توانند علائم خونریزی مغزی را تشخیص داده و بیان کنند لذا به همین دلیل لازم است والدین در این زمینه توجه ویژه داشته و در صورت مشاهده علائم خونریزی مغزی در کودکان خود سریعاً آنها را برای تشخیص و درمان به موقع به نزد جراحان مغز و اعصاب ببرند.
این جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات ابراز داشت: اکثر افراد بر این باورند که خونریزی مغزی به معنای خون ریزی در داخل سر می‌باشد، اما پزشک و به خصوص پزشکانی که خونریزی مغزی را درمان می‌کنند معتقدند که خون ریزی مغزی بسیار گسترده‌تر از این‌ها است.
وی ادامه داد: پزشکان، اغلب خونریزی مغزی را با توجه به محل دقیق وقوع آن توصیف می‌نمایند. برای درک بهتر خونریزی مغزی باید انواع مختلف آن را بشناسیم. نکته اول اینکه خون ریزی می‌تواند در دو منطقه اصلی ایجاد گردد که شامل خونریزی در داخل جمجمه و خارج از بافت مغز است.
دکتر مرادی، علت ایجاد خونریزی مغزی را اینگونه تشریح کرد: علت خونریزی مغزی موارد مختلفی می‌تواند باشد. برخی دلایل این عارضه ضربه به سر، به دلیل زمین خوردن، تصادف رانندگی، تصادف ورزشی و...، فشار خون بالا، این عارضه می‌تواند به دیواره رگ‌های خونی آسیب برساند و باعث نشت یا پارگی آن‌ها شود و تجمع رسوبات چربی در عروق (تصلب شرایین) می‌تواند باشد.
این جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات ادامه داد: وجود لخته خونی که در مغز تشکیل شده و یا از قسمت دیگری از بدن به مغز می‌رود با آسیب رساندن به عروق می‌توانند سبب نشت خون گردند.
وی افزود: پارگی آنوریسم مغزی، نقطه‌ای ضعیف در دیواره رگ خونی که متورم شده و می‌ترکد، نشت از اتصالات غیر طبیعی تشکیل شده بین عروق و شریان‌ها (ناهنجاری شریانی)، اختلالات خونریزی یا درمان با دارو‌های ضد انعقادی (دارو‌های رقیق‌کننده خون)، تومور مغزی که با افزایش فشار بر بافت مغز، باعث ایجاد خونریزی می‌شود، سیگار کشیدن، مصرف الکل، بیماری‌های مرتبط با بارداری یا زایمان، از جمله اكلامپسی، بیماری‌های مرتبط با تشکیل غیر طبیعی کلاژن در دیواره رگ‌های خونی، تجمع پروتئین آمیلوئید در دیواره‌های شریان مغز از جمله دیگر دلایل بروز خونریزی مغزی در افراد می‌باشند.
دکتر مرادی اذعان داشت: از آنجا که مغز، توانایی ذخیره اکسیژن را ندارد، برای تأمین اکسیژن و مواد مغذی، به رگ‌های خونی متکی است. هنگامی که به دلیل نشت یا پارگی عروق مغزی، خونریزی رخ دهد، اکسیژن به بخشی از بافت مغز که توسط این عروق تأمین می‌گردد، نمی‌رسد. از طرفی، تجمع خون ناشی از خونریزی داخل جمجمه یا خونریزی مغزی، به مغز فشار آورده و سبب اختلال در اکسیژن‌رسانی می‌شود.
این جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات می‌گوید: هنگامی که خونریزی، منجر به قطع شدن جریان خون در اطراف یا بافت مغز و اختلال در اکسیژن‌رسانی به مدت بیش از سه یا چهار دقیقه گردد، سلول‌های مغز می‌میرند. در این حالت سلول‌های عصبی، آسیب دیده و عملکرد آنها مختل می‌شود.
وی درپاسخ به این پرسش که " چه کسانی دچار خونریزی‌های مغزی می‌شوند "، گفت: انواع مختلف خونریزی داخل جمجمه، می‌تواند در افراد از هر رنج سنی ایجاد شود. خونریزی مغزی (خونریزی در هر جایی از بافت مغز) و سکته مغزی خونریزی‌دهنده (مخصوصا پارگی عروق مغزی) بیشتر در بالغین مسن رخ می‌دهد، اما می‌تواند کودکان را نیز درگیر نماید.
دکتر مرادی در پاسخ به این پرسش که " در طی خونریزی مغزی چه اتفاقی می‌افتد "، بیان کرد: زمانی که بر اثر یک تروما خونریزی اتفاق می‌افتد این خون ریزی بر روی بافت‌های اطراف پخش شده و تورم ایجاد می‌شود که به آن در اصطلاح ادم گفته می‌شود، خون جمع شده در یک توده به نام هماتوم جمع می‌شوند.
این جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات ادامه داد: هماتوم خون‌رسانی به سلول‌های مغزی را مختل و سلول‌ها بدون اکسیژن و مواد غذایی می‌میرند، از زمان شروع خونریزی تا مرگ سلول‌ها و آسیب به مغز چند ساعت بیشتر طول نمی‌کشد، این یک زمان طلایی برای بیمار است که اگر به موقع به پزشک ارجاع داده شود می‌توان جلوی عوارض بد ناشی از مرگ سلول‌ها را گرفت ولی اگر به موقع اقدام نشود ممکن است حتی جان بیمار را تهدید کند.
> برخی علائم خونریزی مغزی ممکن است شبیه بیماری‌های ساده‌تر باشد
در ادامه نیز دکتر عیسایی در این باره ابراز داشت: خونریزی مغزی از جدی‌ترین اتفاقات یا رویدادهایی است که ممکن است برای ناحیه سر و مغز انسان رخ دهد. علت این حساسیت نیز احتمال زیادِ مرگ این دسته از بیماران است. این عارضه به این صورت است که یک یا چند بافت خونی و مغزی در اطراف مغز دچار بریدگی یا قطع شدن و پارگی می‌شوند. در این حالت خون در بخش‌های دیگر مغز شخص نیز منتشر می‌شود و حتی ممکن است بخش زیادی از مغز را درگیر کند. وی عنوان کرد: از آنجایی که خونریزی مغز ممکن است عوارض غیرقابل جبران و فراوانی بر مغز و سلامتی افراد وارد کند توصیه می‌شود که هرچه سریع‌تر بیمار را به بیمارستان منتقل کنید تا اقدامات لازم درمانی هر چه سریع‌تر انجام شود.این جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات افزود: یکی دیگر از خطرات خونریزی مغزی برای فرد این است که ممکن است خونریزی سبب از بین رفتن سلول‌های مغزی شود که برای سلامتی فرد بسیار خطرناک خواهد بود. وی مطرح کرد: برخی علائم خونریزی مغزی ممکن است شبیه بیماری‌های ساده‌تر باشد که عبارتند از اینکه ممکن است فرد به طور ناگهانی احساس سردرد شدیدی را خواهد داشت به طوری که شبیه سایر سردردها آرام و آهسته رخ نمی‌دهد و در مواقع و موارد حاد حتی ممکن است منجر به تشنج و بیهوش شدن بیمار شود.
دکتر عیسایی ادامه داد: در بسیاری مواقع، به شخصی که دچار خونریزی مغزی شده است، احساس حالت تهوع و همچنین استفراغ دست می‌دهد و در برخی موارد، شخص، نمی‌تواند به راحتی به تکلم یا حرف زدن بپردازد.
این جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات افزود: سرگیجه، احساس گیجی و اختلال حواس ناگهانی نیز از دیگر علائم خونریزی مغزی می‌تواند باشد و احساس سردی و بی‌حسی در بخش‌های مختلف بدن در فرد بیمار مشاهده می‌شود و ممکن است فرد مبتلا به خونریزی مغزی دچار اختلال در بلعیدن غذا، اختلال تعادلی، اختلال بینایی و همچنین اختلال شناخت اطرافیان شود.
وی می‌گوید خونریزی مغزی به دلایل مختلف ممکن است رخ دهد که مهمترین این عوامل عبارتند از برخورد جسمی سخت یا سنگین به نواحی مختلف سر، ابتلای شخص به فشار خون بالا، ابتلای شخص به تومور مغزی، ابتلای شخص به اختلالات خونی، ابتلای شخص به بیماری‌های آنژیوپاتی یا مغزی - عروقی و ابتلای شخص به بیماری‌های کبدی است. دکتر عیسایی مطرح کرد: ممکن است اشیای مختلف با سر انسان برخورد کنند و سبب خونریزی مغزی شوند و برای تشخیص نوع خونریزی یعنی داخلی یا سطحی بودن آن حتما بایستی فورا به پزشک مراجعه شود. این جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات اشاره کرد: بسیاری از افرادی که در حالت عادی مبتلا به فشار خون بالا هستند ممکن است در صورت حادتر و بحرانی شدن فشار خون دچار خونریزی مغزی و پاره شدن بافت خونی مغزی شوند. این افراد بایستی همواره در صورت احساس فشار خون بالا داروهای کاهش فشار خون مصرف کنند. وی گفت: در برخی مواقع رشد و انتشار تومور در افراد مبتلا به تومور مغزی به حدی حاد می‌شود که ممکن است سبب خونریزی مغزی در افراد شود. تومورهای مغزی معمولا با عمل جراحی از ناحیه مغز جدا می‌شوند و یا با جراحی‌های بسته و لیزری از بین می‌روند و تا حد زیادی درمان می‌شوند. دکتر عیسایی متذکر شد که گاهی ممکن است افراد به دلیل ابتلای به اختلالات خونی، دچار خونریزی مغزی شوند. خونریزی مغزی در این افراد محتمل‌تر است. این جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات ابراز کرد: برخی افراد که به بیماری‌های مغزی – عروقی یا آنژیوپاتی مبتلا هستند در معرض خطر ابتلا به خونریزی مغزی هستند و ممکن است دچار خونریزی‌های خطرناک شوند و برخی از بیماران کبدی نیز در معرض خطر ابتلا به خونریزی مغزی هستند. وی توصیه کرد: به علت حساسیت خونریزی مغز و خطرات ناشی از آن توصیه می‌شود که حتما جهت تشخیص نوع بیماری اقدام به مراجعه به پزشک متخصص و همچنین انجام آزمایش‌های دقیق شود. دکتر عیسایی می‌گوید که راه‌های تشخیص خونریزی مغزی به طور کلی عبارتند از انجام آزمایشات‌ام آرآی یا سی تی اسکن، انجام آزمایش آنژیوگرافی (البته این روش همیشه هم توصیه نمی‌شود) و انجام آزمایش‌ای ای جی البته بدیهی است که برخی پزشکان متخصص اغلب در نگاه اول به بیمار می‌توانند نوع بیماری را تشخیص دهند ولی همواره توصیه به انجام آزمایشات دقیق‌تر می‌کنند.

انتهای پیام