آفتاب یزد - یوسف خاکیان: چند سالی است که در ماههای آغازین هر سالی (فروردین و اردیبهشت) عرصه هنر شاهد از دست رفتن عزیزانی است که مدتها برای عرصههای مختلف فرهنگی تلاش
کردهاند و در سینما، تئاتر، موسیقی و هنرهای تجسمی آثار بیبدیلی را از خود به یادگار گذاشته اند، آثاری که باعث میشوند ما آن عزیزان سفر کرده و در خاک خفته را فراموش نکنیم. شوربختانه ماجرای رحلت بزرگان عرصه هنر یک حقیقت تلخ است که هیچگاه متوقف
نخواهد شد. در همین چهل، پنجاه روز اخیر عزیزانی مانند نورمحمد ذوالفقاری، شهرام عبدلی، کیومرث پوراحمد و حسام محمودی غزل خداحافظی شان را خواندند و برای همیشه از میان ما رفتند، حالا هم در همین یکی دو روز اخیر، جمعیت زندگان، یک شاه مهره دیگر را نیز از دست داد و زمانه رفتن او هم فرا رسید. صبح روز پنجشنبه 21 اردیبهشت بود که ابوذر زمان، فرزند حسین زمان خواننده محبوب و کم کار موسیقی پاپ خبر درگذشت این پیشکسوت حوزه موسیقی را در فضای مجازی منتشر کرد. حسین زمان مدتی بود که به سرطان پیشرفته کبدی مبتلا شده و روز به روز بر وخامت حالش افزوده میشد و متاسفانه دیگر نتوانست در برابر این بیماری تاب بیاورد و جان به جان آفرین تسلیم کرد. نکته غم انگیزی که درباره حسین زمان باید به آن واقف باشیم این است که او دارای خصوصیتهایی بود که کمتر هنرمندی از داشتن آنها برخوردار است.
- او تحصیلات آکادمیک داشت و علاوه بر خوانندگی در دانشگاه نیز تدریس میکرد.
- او پیش از انقلاب به دلیل فعالیتهای انقلابی توسط ساواک دستگیر شده و سابقه زندان داشت.
- رشته تحصیلیاش مخا برات بود و سالها پیش برای ادامه تحصیل به آمریکا رفته بود و فرصت ماندن و زندگی کردن همیشگی در آنجا را داشت.
- زمان به شدت ناسیونالیست بود و عِرقِ میهن پرستیاش موجب شد که با آغاز جنگ تحمیلی، ینگه دنیا و تمام جذابیت هایش را رها کند و به میهن برگردد و راهی جبههها شود و به قول خودش هشت سال تمام در آنجا بماند و از خاک سرزمینش دفاع کند.
- او را به عنوان سیاسیترین خواننده موسیقی پاپ میشناسند، لقبی که به خاطر داشتنش 17 سال ممنوع الفعالیت بود تا اینکه این دوران طولانی هم به پایان رسید و او در سال ۱۳۹۸ دو بار در برج میلاد کنسرت برگزار کرد و شیفتگان صدای مخملیاش را با ترانههای زیبایش سیراب کرد.
در فاصله سه چهار سال اخیر اما، زمان دوباره سکوت اختیار کرد و
در محافل هنری کمتر دیده شد و خبری هم درباره این خواننده در هیچ خبرگزاری و روزنامهای منتشر نمیشد، تا اینکه چند روز پیش مطلع شدیم که حسین زمان چند ماهی است که به دلیل ابتلا به سرطان در بیمارستان بستری بوده و حال و روز خوشی ندارد. دقیقا شامگاه چهارشنبه 20 اردیبهشت بود که خانواده این خواننده اعلام کردند که حال وی رو به وخامت بیشتری گذاشته و به بخش مراقبتهای ویژه منتقل شده، اما حسین زمان بیشتر از چند ساعت مهمان «آی سی یو» نبود؛ چرا که صبح روز 21 اردیبهشت در همان بخش «آی سی یو»
دار فانی را وداع گفت و مردم ایران را در بهت و حیرت فرو برد.
حسین زمان را میتوان یکی از احیاکنندگان موسیقی پاپ در ایران نامید، نام او به همراه خوانندگان دیگری مانند علیرضا عصار، محمد اصفهانی، خشایار اعتمادی، چنگیز حبیبیان، حسن فدائیان، بهرام حصیری، ناصر عبداللهی، بیژن خاوری، حسن همایون فال، عباس بهادری و... گره خورده است، هر کدام از این افراد در حوزه موسیقی سنتی و پاپ نقش بسیار موثری داشتند، به صورتی که میتوان اگر هنر موسیقی امروز در کشور ما جایگاهی دارد این افراد در به وجود آمدن چنین جایگاهی سهیم و شریک بوده اند، این مسئله را از آن جهت بیان میکنیم که پس از انقلاب برای مدتی نسبتا طولانی، هنر موسیقی در سرزمین ما در حالت تعلیق قرار گرفت و فعالیت در آن عملا تعطیل شده بود، اکثر خوانندگان قدیمی از کشور خارج شده بودند و به جز بزرگانی مانند محمدرضا شجریان، حسین علیزاده، کیهان کلهر، شهرام ناظری، حسن ناهید، جلیل شهناز، جلال ذوالفنون، پورناظریها و... که در بخش سنتی در شرایط بسیار سختی فعالیت میکردند، عملا هنرمندی نبود که نبض موسیقی پاپ را به دست بگیرد، حتی میتوان ادعا کرد که اصلا موسیقی پاپی وجود نداشت که برخی بخواهند در آن فعالیت کنند.تا مدتها اوضاع به همین منوال بود تا اینکه حسین زمان و دوستانش آمدند و خونی تازه در رگهای موسیقی پاپ و البته عامه پسند را به جریان انداختند. یکی از مهمترین ویژگیهای موسیقی هنرمندانی مانند حسین زمان این بود که شعرها و ترانههایی که برای آهنگها و آلبوم هایشان انتخاب میکردند، شعرهای مفهومی و امیدبخشی بود که میتوانستند در خوب شدن حال مردم نقش بسزایی داشته باشند، نکته دوم این بود که حسین زمان و همنسلانش به بهترین شکل ممکن موسیقی را میشناختند و میدانستند چگونه میتوان آثار هنری خوب در حوزه موسیقی خلق کرد، این موضوع به حدی اهمیت دارد که حتی میتوان بیان کرد که زمان و رفقایش نه تنها موسیقی پاپ را احیا کردند، بلکه آن را به قلههای رفیع خوانندگی و نوازندگی نیز رساندند که باید بابت انجام چنین کاری به آنان آفرین گفت.
متاسفانه یکی از بدترین اتفاقاتی که در طول سه دهه گذشته برای حسین زمان رخ داد این بود که او بیش از آنکه بخواند و اجازه خواندن داشته باشد، نخواند و اجازه خواندن هم نداشت، این یعنی حسین زمان برای رسیدن به جایگاهی که در طول این سالها به دست آورده بود، تنها از چند درصد توانایی هایش استفاده کرده بود، حال شما در نظر بگیرید که اگر برخی از مسائل سیاسی و دیدگاههای چپ و راستی دست و پای این خواننده محبوب را نمیبستند و او را از خوانندگی محروم نمیکردند، حسین زمان امروز در هنر موسیقی چه جایگاهی داشت و چه آثاری را از خود به یادگار میگذاشت. هیهات که چنین اتفاقی رخ نداد و حالا هم که این خواننده کاربلد میکروفن را برای همیشه روی زمین گذاشته و از میان ما رفته است.
> مردی که جایش پر نخواهد شد
تنها یک روز پس از درگذشت حسین زمان، آیین تشییع پیکر و خاکسپاری این خواننده باسابقه موسیقی پاپ برگزار شد و پیکر وی با حضور تعدادی از هنرمندان و علاقهمندان موسیقی در قطعه هنرمندان بهشت زهرا(س) به خاک سپرده شد. مراسمی که متاسفانه ستارگان این روزهای موسیقی پاپ و همکاران حسین زمان در دوران فعالیتهای این خواننده در آن حضور نیافته بودند که باید به آنان گفت: «حسین زمان بدون بدرقه شما رفت، کلاهتان را بالاتر بگذارید.» تنها چند نفر آمده بودند؛ حمیدرضا نوربخش، محمدمهدی گورنگی، صابر جعفری، حمید خزاعی، باربد بابایی، هادی خانیکی، مهوش وقاری، امیر بکان، محسن میردامادی، چنگیز حبیبیان، مهدی یراحی و مانی رهنما.
امیر بکان آهنگساز در ابتدای این مراسم که اجرای آن بر عهده حمید خزاعی خواننده موسیقی ایرانی بود، ضمن تسلیت به جامعه هنری به مناسبت درگذشت حسین زمان بیان کرد: این سرزمین امروز یکی از شریفترین و آزاد مردترین هنرمندان خود را از دست داد. فقدان او به شکلی است که جایش را با هیچ چیزی نمیتوان پر کرد. وی افزود: زمانی که جریان موسیقی پاپ در کشورمان برگزار شد بنده این افتخار را داشتم که با حسین زمان کنسرتهای سراسر کشور را برگزار کردیم. آن زمان فضا به گونهای بود که برگزاری کنسرت اصلاً در شرایط متعادل امروزی قرار نداشت اما حسین عزیز در همه این برنامه متین و ثابت قدم به خاطر مردمداری اصرار به برگزاری برنامههایش در شهرستانها داشت. او مصر بود که به احترام مردم باید کارهای زیادی را انجام داد. او انسان شریفی بود که موسیقی را برای ابراز احساسات به مردم انتخاب کرده بود. این آهنگساز بیان کرد: او با دقت شاعرانش را انتخاب میکرد. به هر حال رسم زمانه این نیست که با چنین مردی که هشت سال در جبهه بود، چنین رفتار شود. او میتوانست پیامهای زیادی را به ما ابلاغ کند اما اجل مهلت نداد. حسین زنده است و به ما پیام میدهد که مسائل را خوب تحلیل کنیم.
چنگیز حبیبیان از خوانندگان موسیقی پاپ کشورمان هم گفت: من حسین زمان را از سال ۱۳۷۸ به خوبی میشناسم و خیلی از مجالس بود که همراه او بودم. او انسان بسیار شریفی بود که واقعا مرد عمل بود. او گاها نکات کلیدی را میگفت که هرکدام کتابی برای خودش بود. همه رفتنی هستیم و باید قدر خودمان را بدانیم اما حیف که در این روزگار چنین کاری را انجام نمیدهیم. وی افزود: صدای حسین سوز خاصی وجود داشت و بسیار حیف شد که از بین ما رفت. چقدر حیف که او چندین سال شرایط برگزاری کنسرت را نداشت. متاسفانه خوانندگان اکنون با دریایی از مشکلات رو به رو هستند که واقعاً کار را برای آنها دشوار میکنند. گویی بال آنها چیده میشود. به هر حال چیزی که ما را نگه داشته عشق است. این دنیای ما که زیاد آباد نشد اما امیدوارم در آن دنیا بتوانیم راحتتر زندگی کنیم. این خواننده پیشکسوت موسیقی پاپ در پایان صحبتهای خود قطعه آوازی را برای مرحوم حسین زمان خواند.
حمیدرضا نوربخش مدیرعامل خانه موسیقی هم بعد از صحبتهای حبیبیان گفت: حسین زمان هنرمند ارجمند متعهد و اندیشهورزی بود که از سالهای آغازین دهه هفتاد وقتی که موج جدید موسیقی پاپ پا به عرصه گذاشت از پیش قراولان بود. او از همان ابتدا نشان داد که هنر را برای سرگرمی و تفنن انتخاب نمیکند. او هنرمندی دغدغهمند بود که از سر درد میخواند. طبیعتاً چنین حرکتی مشکلات زیادی دارد. وی افزود: از طرف خانه موسیقی ایران فقدان حسین زمان را به خانواده و جامعه موسیقی تسلیت میگویم و امیدوارم همه ما بتوانیم به تعهد خودمان در زندگی عمل کنیم و زمانی که میرویم پیش خودمان، مردممان و خدای خودمان شرمنده
نباشیم.
زینب و ابوذر زمان بهعنوان فرزندان مرحوم حسین زمان آخرین سخنرانان آیین تشییع پیکر این هنرمند بودند.
انتهای پیام