مرور مهمترین عناوین
ماما همراه زن در مسیر بارداری، زایمان و پس از زایمان

دکتر سیده فاطمه واثق رحیم پرور- دکترای بهداشت باروری

از سال ۱۹۹۱، کنفدراسیون بین‌المللی ماماها (ICM) پنجم ماه می‌
مصادف با پانزدهم اردیبهشت را به عنوان روز جهانی ماما اعلام کرد. اهمیت این روز در افزایش آگاهی اجتماعی جامعه در مورد زنان و تولد کودکان و نقش ماماها در کاهش معلولیت و مرگ‌های مادران و نوزادان است. هر سال کنفدراسیون بین‌المللی ماماها، در روز جهانی ماما یک شعار را مطرح می‌کند که تفسیر شعار سه سال اخیر بدین قرار است: شعار سال ۲۰۲۱ تحت عنوان «استناد بر داده ها: سرمایه‌گذاری بر روی ماماها» بود. کنفدراسیون بین‌المللی ماماها تلاش‌های مداوم و روزافزونی را برای تمرکز ماماها به عنوان پایه‌ای برای بهبود کیفیت مراقبت از مادر و نوزاد، پایان دادن به مرگ مادر و نوزاد قابل پیشگیری و دستیابی به کاهش نسبت مرگ‌ومیر
مادران به کمتر از ۷۰ در ۱۰۰۰۰۰ تولد زنده تا سال ۲۰۳۰ انجام داده است. دستیابی به پوشش جهانی مداخلات ارائه شده توسط ماما، تا سال ۲۰۳۷ می‌تواند ۶۷ درصد از مرگ مادری، ۶۴ درصد از مرگ نوزادی و ۶۵ درصد از مرده‌زایی جلوگیری کند. شعار سال ۲۰۲۲ روز جهانی ماما، صد سال تعالی بود. این شعار شاهد قدمت حرفه مامایی در دنیا است. در واقع مامایی به دلیل ماهیت وجودیش که همراه با تولد انسان است دارای قدمت طولانی می‌باشد. این خصیصه موجب رشد مامایی از جنبه‌های مختلف شده است. شعار سال ۲۰۲۳ روز جهانی ماما، دوباره با هم: از شواهد تا واقعیت است. سازمان بهداشت جهانی اعلام کرد شواهدی را که از حرفه مامایی حمایت می‌کنند، را تایید می‌کند و نیاز به تبدیل این شواهد به احترام، استقلال و شرایط کاری بهبود یافته برای ماماها و بهبود نتایج بهداشتی برای زنان و خانواده‌ها وجود دارد. همچنین کنفدراسیون بین‌المللی ماماها اعلام کرد که ضروری است دولت ها، رهبران بهداشتی، زنان و مردم در همه جا در کنار ماماها در تلاش برای دستیابی به استقلال حرفه‌ای و اختیار تصمیم‌گیری در سطح کشور بایستند. کنفدراسیون بین‌المللی ماماها، به زودی توسعه یک برنامه متنوع از جلسات مشارکتی، نوآورانه و تعاملی را به رهبری حامیان، محققان و رهبران بهداشت جهانی، مامایی و سلامت مادر آغاز خواهد کرد. همچنین مدیر منطقه‌ای صندوق جمعیت ملل متحد برای آسیا و اقیانوسیه، امسال به مناسبت روز جهانی ماما بیان کرده است: به صفر رساندن مرگ و میر مادران و نوزادان نیازمند ماماهای آموزش دیده با دستمزد مناسب و حمایت شده، همراه با برنامه‌های استقرار در نقاط دورافتاده در کشورهایی است که در آن زنان اغلب نادیده گرفته می‌شوند و قادر به دسترسی به مراقبت نیستند. توانمندسازی ماماها می‌تواند با نجات جان انسان ها، ایجاد خانواده‌های سالم‌تر و تقویت جوامع قوی تر، نتایج مثبت پایداری ایجاد کند. اکنون زمان اقدام جمعی برای ماماها فرا رسیده است.
> ماما کیست؟
بر اساس تعریف کنفدراسیون بین‌المللی ماماها، ماما فردی است که برنامه آموزشی مامایی را به طور مطلوب به اتمام رسانده، صلاحیت لازم را کسب کرده، به طور قانونی مدرک مامایی را کسب کرده و صلاحیت خود را در عملکرد مامایی به اثبات رسانیده است. ماما یک فرد حرفه ای، مسئول و پاسخگو است که در مشارکت با زنان، حمایت، مراقبت و توصیه‎های لازم در طی بارداری، زایمان و پس از زایمان را ارائه می‌دهد و هدایت زایمان‌ها با مسئولیت خود و مراقبت‌های نوزاد و شیرخوار را انجام می‌دهد. این مراقبت‌ها شامل اقدامات پیشگیرانه، ارتقای زایمان طبیعی، تشخیص موارد غیرطبیعی در مادر و جنین و نوزاد، انجام اقدامات اورژانس در حین بارداری یا زایمان و ارجاع به موقع موارد غیرطبیعی است. ارزش‌ها و باورهایی که هر ماما باید داشته باشد شامل این موارد است که بارداری و زایمان یک روند طبیعی و فیزیولوژیک است و انجام مداخلات غیرطبیعی باید به حداقل برسد، شرایط طبیعی برای بارداری و زایمان باید حفظ شود، موارد غیرطبیعی باید به درستی شناسایی و هدایت شوند، پیشگیری بر درمان تقدم دارد، خدمات و مراقبت‌های مامایی باید بر اساس استانداردهای بالای مامایی آموزش داده شود، فلسفه برنامه آموزشی مطابق با فلسفه و مدل مراقبتی کنفدراسیون بین‌المللی ماماها باشد، داشتن انگیزه «همراه شدن» با زنان و ماهیت زن - محور بودن رشته مامایی بسیار مهم است، اخلاق حرفه‌ای بر اساس کدهای اخلاق حرفه‌ای مامایی و تصمیم‌گیری مبتنی بر شواهد و تفکر نقادانه باید رعایت شود.
> پیدایش و گسترش مدارس مامایی در ایران
مامایی فنی به درازای تاریخ است. حرفۀ مامایی یکی از قدیمی‌ترین حرفه‌ها می‌باشد و از زمان‌های دور، و از همان بدو خلقت، بنا به ضرورت، متناسب با وضعیت آن زمان وجود داشته است. فن مامایی که مانع پاره شدن رشته حیات گوهر آفرینش و کمک به تداوم بقاء و ادامه نسل بوده، در گذر تاریخ، تحولات بسیاری را پشت سر گذاشته است. قدمت آموزش رسمی مامایی در ایران نسبت به سایر کشورهای دنیا جایگاه ویژه‌ای دارد. به طوری که از سال ۱۳۰۸ آموزش رسمی مامایی در تهران شروع شد، درحالی که هنوز در بعضی از کشورهای پیشرفته دنیا آموزش مامایی وجود نداشت. در کتب تاریخی ایران آمده است که طب، دواسازی و قابلگی جزو قدیمی‌ترین آموزش‌های رسمی کشور بوده اند. در سال ۱۲۹۸ هجری شمسی، به همت میرزا احمد خان نصیرالدوله - وزیر معارف- مدرسه متوسطه دختران فرانسوی موسوم به «فرانکو پرسان» تبدیل به دارالمعلمات شد و مقرر شد که ۱۰ نفر از شاگردان مدرسه مزبور هفته‌ای سه روز به مریضخانه نسوان بروند و مشغول تحصیل قابلگی و امراض نسوان شوند و بدین گونه پایه و اساس مدرسه قابلگی گذاشته شد و از آن پس حتی قابله‌های سنتی نیز موظف به گذراندن امتحان شدند. دوره دارالمعلمات پس از اخذ تصدیق نامه شش‌ساله ابتدایی چهار سال بود که سه سال اول دروس متوسطه تدریس می‌شد و شاگردان در سال چهارم اصول تعلیم و تعلم را فرا می‌گرفتند. قبل از تاسیس مدرسه قابلگی آموزش کلاسیک مامایی وجود نداشت و تنها قابله‌های سنتی این وظیفه را عهده دار بودند و ناآگاهی آنان موجب مرگ و میر مادران و نوزادان زیادی می‌شد، به طور یکه دکتر امیراعلم این آمار را بین سی تا پنجاه درصد از زایمان‌ها می‌دانست و با تأسیس دارالمعلمات در سال ۱۲۹۸، تا حد قابل توجهی از مرگ مادر و کودک کاسته شد. از سال ۱۲۹۸ آموزش مامایی در تهران، به طور غیر رسمی شروع شد و تا سال ۱۳۰۸ ادامه داشت و از آن سال به بعد آموزشگاه مامایی فعالیت خود را به طور رسمی در تهران آغاز کرد. در سال ۱۳۰۹ اساسنامه مخصوص مدرسه به تصویب رسید. طول دوره ۳ سال و شرط ورود، دارا بودن گواهینامه ۵ساله متوسطه دختران بود. ریاست مدرسه در بدو امر به عهدۀ رئیس مدرسۀ طب بود. در سال ۱۳۱۳ دانشگاه تهران تأسیس و در سال ۱۳۱۹ بیمارستان زنان وابسته به دانشکده پزشکی گردید و به دنبال آن، آموزشگاه مامایی نیز به آنجا وابسته شد و تا سال ۱۳۲۸ این وضعیت موجود بود. در سال ۱۳۲۱، اساسنامۀ آموزشگاه مامایی تغییر کرد و به موجب آن شرط ورود، داشتن مدرک ششم متوسطه بود. تا سال ۱۳۳۱ این آموزشگاه با ۴۲۶ نفر مامای فارغ التحصیل فعالیت کرد و در فاصلۀ سال‌های ۱۳۳۱ تا ۱۳۳۴ تعطیل بود. در بهمن ماه سال ۱۳۳۴ مجدداً شروع به فعالیت کار، با این تفاوت که به فارغ التحصیلان ۳ساله پرستاری کشور که مدرک معادل لیسانس داشتند، بعد از ۱۲ الی ۱۸ ماه آموزش مامایی، لیسانس کامل داده می‌شد و با عنوان پرستار ماما (ترس ماما) فارغ التحصیل می‌شدند. این روند تا سال ۱۳۵۸ (ه. ش) ادامه داشت. از سال ۱۳۴۰ به بعد آموزش مامایی به دست مربیان ایرانی انجام می‌شد. پس از انقلاب فرهنگی، از سال ۱۳۶۱، در اولین کنکوری که برگزار گردید، بعضی از مدارس عالی مامایی کشور در مقطع کاردانی دانشجوی مامایی پذیرفتند. هدف آن رفع نیاز عاجل انسان‌ها، انجام زایمان طبیعی در بیمارستان‌ها و مراقبت و بهداشت مادر و کودک در مراکز بهداشتی بود. اولین آزمون کارشناسی ناپیوسته مامایی در سال ۱۳۶۴ برگزار گردید. از سال ۱۳۶۶ بعضی از دانشکده‌های پرستاری و مامایی کشور شروع به پذیرش دانشجوی مامایی در مقطع کارشناسی پیوسته کردند که با گذشت زمان بر تعداد این دانشکده‌ها افزوده شد. دانشگاه تربیت مدرس در سال ۱۳۶۳-۱۳۶۴ اولین آزمون کارشناسی ارشد ناپیوسته را برگزار کرد و دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی نیز در سال ۱۳۶۸ به طور مستقل این آزمون را اجرا نمود و پس از آن در سال ۱۳۶۹ دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران، شهید بهشتی، ایران و اصفهان در رشتۀ کارشناسی ارشد مامایی دانشجو پذیرفتند. در تیر ماه سال ۱۳۸۴ دکترای بهداشت باروری به تصویب وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی رسید و از آن سال دانش‌آموختگان کارشناسی ارشد مامایی می‌توانستند در مقطع دکترای بهداشت باروری ادامه تحصیل دهند. قبل از انقلاب فرهنگی، سطوح آموزش‌های رسمی مامایی شامل آموزش در سطوح لیسانس، معادل لیسانس، پرستار ماما و فوق‌دیپلم و آموزش‌های کمکی مامایی شامل بهیار مامایی، ماما روستایی و ماما سپاهی بود. پس‌از انقلاب فرهنگی، سطوح آموزش‌های رسمی مامایی شامل کاردانی، کارشناسی ناپیوسته، کارشناسی پیوسته و کارشناسی ارشد مامایی و آموزش‌های کمکی مامایی شامل بهیار مامایی و بهورز مامایی بوده است. در روزنامه اطلاعات مربوط به تاریخ ۲۸ شهریور ۱۳۰۵ آگهی جالبی در مورد پذیرش دانشجو در رشته مامایی ثبت شده است. همانطوریکه قبلا ذکر شد، از سال ۱۲۹۸ آموزش مامایی در تهران، به طور غیررسمی شروع شد و تا سال ۱۳۰۸ ادامه داشت و از آن سال به بعد آموزشگاه مامایی فعالیت خود را به طور رسمی در تهران آغاز کرد. درواقع سال ۱۳۰۵ که این آگهی در روزنامه اطلاعات درج شده، همزمان با سال‌های شروع آموزش مامایی در ایران بوده است. لازم به توضیح است که در آن زمان به ماما، قابله می‌گفتند و این آگهی مربوط به اعلان مدرسه قابله‌گی بوده است.
تصویر این آگهی توسط اینجانب از روزنامه تهیه شده و در هیچ منبعی از تاریخ مامایی ایران، به این آگهی اشاره نشده است.
متن درج شده در این آگهی به قرار زیر است:
اعلان مدرسه قابله‌گی
دروس مدرسه قابله‌گی از اول مهر ماه ۱۳۰۵ شروع خواهد شد. داوطلبان باید دارای اوراق زیر باشند:
۱. سجل احوال (سن ۱۸ سال)
۲. تصدیق حسن اخلاق از مدرسه که از آن خارج شده‌اند
۳. تصدیق سه‌ساله متوسطه یا امتحانات مدرسه سه‌ساله متوسطه
۴. امتحان فیزیک و شیمی به فرانسه مطابق پروگرام مدرسه
اشخاصی که دارای تصدیق سه‌ساله متوسطه نیستند مجبور به دادن امتحانات سه‌ساله مذکور خواهند بود و باید روز سه شنبه ۵ مهر سه ساعت بعدازظهر در مدرسه قابلگی حاضر باشند.
دفتر مدرسه (مریضخانه نسوان) از ۲۵ الی آخر شهریور همه روزه از چهار بظهر تا ظهر بغیر از ایام تعطیل برای ثبت اسامی داوطلبان مفتوح خواهد بود.
رئیس کل صحبه دکتر حسین بهرامی
> چالش‌های پیش روی مامایی کشور
مامایی رشته‌ای با مسئولیت بالا است زیرا با جان دو انسان یعنی مادر و نوزاد سروکار دارد. بنابراین باید به اندازه کافی توانمند باشد تا سیستم به او اعتماد کرده و این امر مهم را به او واگذار نماید. بنابراین دوران تحصیل دانشجویان مامایی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. به طوریکه باید آموزش این قشر مهم از سیستم بهداشتی درمانی با ظرافت و هوشمندی لازم و کافی انجام گیرد. استانداردهای جهانی آموزش مامایی که منطبق با اهداف کنفدراسیون بین‌المللی ماماها می‌باشد باید به طور جدی توسط سیاست‌گذاران آموزش مامایی کشور دنبال شود. به طوریکه دانشجویان مامایی بعد از چهار سال تحصیل و اتمام دوره کارشناسی مامایی، توانمندی کامل در اداره یک زایمان طبیعی با مسئولیت خود را داشته باشند. در بسیاری از کشورهای دنیا که مامایی قوی دارند، زایمان در بیمارستان، منزل و مراکز زایمانی توسط ماما و با مسئولیت وی انجام می‌شود. چالش‌های مربوط به وضعیت آموزش مامایی کشور وعدم اختیار ماماها در انجام زایمان طبیعی به طور مستقل، به طور جدی در جوامع رسمی و غیررسمی مامایی وجود دارد. مدل مراقبت مامایی نه مدل مراقبت پزشکی یکی دیگر از چالش‌های مامایی کشور است. ماماها یاد می‌گیرند که زن باردار را به عنوان بیمار تصور نکنند. معتقدند که زن باردار چون بیمار نیست بنابراین نباید با او مانند یک بیمار رفتار کرد. نباید او را وادار کرد که حتما در بیمارستان زایمان کند. باید انتخاب‌های دیگری به غیر از زایمان در بیمارستان برای او فراهم کرد. به طوریکه با اطمینان از سلامت خود و نوزادش در محیطی ایمن و خارج از بیمارستان از جمله در منزل خود بتواند زایمان انجام دهد. در بسیاری از کشورهای اروپایی، انتخاب زایمان در منزل یا زایمان در مراکز زایمانی که شبیه خانه است، برای مادران فراهم است و ماماها زایمان این زنان را با کمترین مداخله غیرضروری به عهده دارند. ماماها زایمان را در محیطی آرام و به دور از هرگونه اضطراب و نگرانی و با روش‌های مراقبتی علمی مامایی انجام می‌دهند. لازم است که با وجود تعداد زیاد ماماهای دانش آموخته، برای عملیاتی شدن زایمان در منزل و مراکز زایمانی خارج از بیمارستان یا نزدیک بیمارستان، اقدامات لازم در کشور انجام شود. توانمندسازی ماماها برای انجام زایمان در منزل و این مراکز و انجام اقداماتی جهت عملیاتی شدن این برنامه، هزینه بسیار اندکی نسبت به انجام اقدامات غیرضروری برای زایمان و انجام سزارین در بیمارستان‌های کشور دارد. مجامع مامایی رسمی دنیا، به منظور توسعه فعالیت مامایی شایسته، دستورالعمل‌ها و راهکارهایی را به طور مستمر ارائه می‌دهند که در تمام آن‌ها به روند فیزیولوژیک و طبیعی حاملگی و زایمان تاکید فراوان شده است. شناخت حاملگی، زایمان و یائسگی به عنوان پروسه‌های طبیعی و تکاملی، حمایت ازعدم مداخله در مواردی که عارضه و مشکلی وجود ندارد، و گنجاندن شواهد علمی در کار بالینی، از مشخصه‌های اصلی مامایی در دنیا محسوب می‌شود. آموزش این مشخصه‌ها به دانشجویان مامایی از مهمترین وظایف مسئولین برنامه‌ریزی آموزش مامایی در هر کشور می‌باشد. استفاده از رفرنس‌های مناسب برای پایه‌گذاری عملکرد مامایی حیاتی است. در اولین کنکور پس از انقلاب فرهنگی (سال ۱۳۶۱)، به دلیل نیاز عاجل کشور به نیروی ماهر مامایی، دانشجوی مامایی به تعداد بیشتر از قبل پذیرش شد. اما برای آموزش این افراد، مامای تحصیل کرده به تعداد کافی موجود نبود، لذا متخصصین زنان تدریس دروس بارداری و زایمان، و بیماری‌های زنان دانشجویان مامایی را به عهده گرفتند و کتب مرجع متخصصین زنان شامل بارداری و زایمان ویلیامز، بیماری‌های زنان نواک و کیسنر و نوزادان نلسون و غیره، رفرنس‌های اصلی در آموزش مامایی و آزمون‌های تحصیلات تکمیلی کشور شدند که هنوز هم ادامه دارد. این پدیده موجب شد که تفکر غیر فیزیولوژیک نسبت به روند حاملگی و زایمان، در دانشجویان شکل بگیرد. اما خوشبختانه با گذشت زمان و آشنایی بیشتر مدرسین مامایی با کتب مرجع مامایی، اهمیت این منابع برای آنان بیشتر مشخص شد و تمایل استفاده از رفرنس‌های مامایی برای تدریس به دانشجویان مامایی، رو به افزایش است. البته مطالعه کتب مرجع متخصصین زنان اشاره شده در بالا، برای دانشجویان مامایی و ماماها مفید خواهند بود اما نمی‌توانند جایگزین رفرنس‌های مامایی شوند. زیرا در کتب مامایی، مباحثی وجود دارد که در کتب متخصصین زنان کمتر به آن‌ها اشاره شده است، از قبیل چگونگی آموزش و مشاوره به زنان در زمینه‌های مختلف مراقبت‌های جسمی و روانی، و نیازهای اجتماعی و عاطفی زنان. این جنبه از مراقبت زنان، در کتب مرجع مختص حرفه مامایی به‌کرات موجود می‌باشد. همچنین بعضی از مباحث فقط اختصاص به کتب حرفه مامایی دارند، یکی از مهمترین این فصول، مقررات مامایی از قبیل کدها و قوانین حرفه مامایی می‌باشد که استفاده هوشمندانه ماماها از این مقررات، می‌تواند به آن‌ها قدرت بیشتری بدهد. از طرف دیگر دانستن تمام مباحث کتب متخصصین زنان، برای دانشجویان مامایی و ماماها ضروری نیست. لذا یکی از امتیازات عمده کتب مرجع مامایی در مقایسه با کتب مرجع متخصصین زنان این است که به وضوح به دانشجوی مامایی می‌گوید که به عنوان یک مامای حرفه‌ای چه وظایفی به عهده دارد و محدودیت‌های حرفه‌ای او چیست و او را از سردرگمی نجات می‌دهد. در واقع مطالعه کتب مرجع مخصوص حرفه مامایی، نه تنها کلیه اطلاعاتی را که یک ماما باید بداند در اختیار او قرار می‌دهد بلکه او را با وظایف حرفه‌ای آشنا می‌سازد. به علاوه کتب درسی مامایی، با پیش فرض دانسته‌های قبلی مامایی طراحی و نوشته شده است. این در حالی است که نویسندگان کتب متخصصین زنان، فرض اولیه‌شان این است که خوانندگان این کتاب دوره پزشکی عمومی را طی کرده اند. نکات فوق در برنامه‌ریزی‌های آموزشی در کلیه رشته‌ها از جمله مامایی، اهمیت بسزایی دارند و در کسب مهارتهای بالینی این دانشجویان بسیار با اهمیت هستند. در تمام رفرنس‌های مامایی، نیاز زنان و خانواده‌های آنان در محوریت قرار داشته، به سلامت روحی دوران بارداری اهمیت ویژه داده شده، و زایمان فرایندی فیزیولوژیک مطرح شده که با محیط بدون مداخله، حمایتی و توانمندی زنان مشخص می‌شود. همچنین تاکید شده که آموزش دوران بارداری باید بر اساس جلسات زن- محور که به طور کارشناسانه تنظیم شده باشد، اداره شود و لازم است که این آموزش‌ها بتوانند تفاوت بزرگی در تجربه زنان و خانواده آنان از زایمان و والدینی، ایجاد نمایند. عدم پوشش بیمه برای خدمات و مراقبت‌های مامایی، یکی دیگر از چالش‌های مامایی کشور است. از آنجاییکه ماماها معمولا با زنان باردار که سالم هستند سروکار دارند، و خدمات بیمه‌ای در کشور بیشتر به درمان توجه دارد تا پیشگیری. لذا خدمات مامایی که بیشتر جنبه پیشگیرانه دارد تا درمان، سخت تحت پوشش بیمه قرار می‌گیرد. متاسفانه بیمه هزینه‌های کلان درمان و اعمال جراحی پیشرفته را متقبل می‌شود ولی اقدامات پیشگیرانه که هزینه زیادی هم ندارد را نادیده می‌گیرد. در حالیکه در کشورهای پیشرفته دنیا، خدماتی که مانع بیمار شدن افراد می‌شوند نیز به نحو مطلوب تحت حمایت بیمه هستند. البته خدمات مامایی علاوه بر جنبه‌های پیشگیرانه، شامل سایر ابعاد سلامتی نیز می‌باشد که لازم است تحت پوشش بیمه قرار بگیرند. اقداماتی در جهت پوشش بیمه‌ای خدمات مامایی انجام شده است. اما علیرغم ابلاغ قانونی آن، اجرای مصوبه شورای عالی بیمه برای پوشش بیمه‌ای خدمات مامایی توسط سازمان‌های بیمه‌گذار، به کندی پیش می‌رود. به طوریکه شرایط برای اجرای آن هنوز به طور جدی، مهیا نشده است. در واقع وضعیت به گونه‌ای است که ماماها بطور قانونی خانم باردار را ویزیت می‌کنند و مراقبت‌ها و مشاوره‌های دوران بارداری و مامایی را انجام می‌دهند، اما نسخه‌هایی که توسط آن‌ها نوشته می‌شود باید توسط یک پزشک امضا و مهر شود. مشکل دیگر نسخه الکترونیک می‌باشد که خدمات مامایی را به طور کامل شامل نشده است. یکی از چالش‌های ماماهای کشور، عدم دریافت تعرفه‌های زایمانی است. لازم است که تعرفه زایمانی به ماماهایی که زایمان طبیعی را در زایشگاه‌ها انجام می‌دهند، تعلق بگیرد. اما با وجود فشار کاری زیاد ماماها در زایشگاه‌ها و علیرغم انجام زایمان توسط ماما، تعرفه بابت انجام زایمان به پزشک تعلق می‌گیرد. بنظر می‌رسد که گاهی جنبه‌های این چنینی از اجرای دستورالعمل‌ها منجر به دلسرد شدن ماماهایی می‌شود که دلسوزانه برای سلامت مادران و نوزادان خدمت می‌کنند. بنابراین لازم است که در تخصیص تعرفه زایمانی به ماماها تجدید نظر شود و تعرفه براساس میزان نقش ماما و پزشک در انجام زایمان تقسیم شود. از چالش‌های دیگر مامایی کشور، عدم بکارگیری نیروهای توانمند مامایی در پست‌های اجرایی بهداشتی و درمانی می‌باشد. درواقع از پتانسیل عظیم این نیروی پرتوان استفاده مطلوب در سیستم‌های بهداشتی درمانی نمی‌شود و گاهی در شغل‌های دیگری به غیر از مامایی، از نیروی آن‌ها استفاده می‌شود. در حالیکه نیاز زنان کشور به ماما زیاد است و با برنامه‌ریزی مناسب می‌توان نیاز شدید زنان کشور به خدمات و مراقبت‌های مامایی را با بکارگیری صحیح ماماها، برطرف نمود. بطور مثال، استفاده از نیروی مامایی برای پیشبرد اهداف قانون جوانی جمعیت و سند سیاست‌های جمعیتی، می‌تواند به اجرای بهینه این قانون کمک شایان توجهی نماید لذا استفاده موثر از پتانسیل نیروی جوان و آماده به ارائه خدمت مامایی، در این مسیر، عملکردی هوشمندانه به نظر می‌رسد. همچنین ماما در مراقبت از زنان، حتی هنگامی که نیاز به دخالت سایر تخصص‌ها وجود دارد، نقش کلیدی دارد. به طوریکه در بارداری طبیعی، ماما نقش اصلی را در مراقبت زنان دارد و در بارداری‌های غیرطبیعی، هماهنگ‌کننده مراقبت ها، با دخالت سایر تخصص‌ها می‌باشد. بعلاوه یکی از وظایف اصلی ماما مراقبت از نوزاد تازه متولد شده است. معاینه فیزیکی نوزاد و شیرخوار یکی از عمده‌ترین مهارت‌های یک ماما محسوب می‌شود که باید کلیه اطلاعاتی که یک ماما لازم است در مورد نوزاد و شیرخوار بداند، بر اساس آخرین شواهد علمی، به یک مامای متبحر آموزش داده شود. در آموزش تخصصی معاینه فیزیکی نوزاد و شیرخوار به ماماها، به روشنی بین مسئولیت‌های ماما و پزشک در انجام این معاینه افتراق داده شده است. بنابراین ماماها نقش کلیدی در تشخیص موارد غیرطبیعی در نوزاد تازه متولد شده، دارند. به علاوه ماما قادر است در مراقبت‌های مامایی با کیفیت، شامل بهبود سلامت جنسی، تولید مثل، کودکان و نوجوانان همکاری داشته باشد. یکی از مشخصه‌های مهم یک ماما در دنیا، داشتن انگیزه «همراه شدن» با زنان و ماهیت زن - محور بودن رشته مامایی است. در واقع ماما در مسیر بارداری، زایمان و بعد از زایمان با زن همراه است و او را از جنبه‌های مختلف جسمی، روانی و اجتماعی یاری می‌کند. به طوریکه در هر ساعتی از شبانه روز در دسترس است و به مادر مشاوره می‌دهد. سیستم مشاوره آنلاین مامایی که در اپیدمی کرونا ویروس هم مورد استفاده قرار گرفت، می‌تواند نیازهای مشاوره‌ای مادران و زنان کشور را مرتفع سازد. با امید اینکه پتانسیل کاری ماماهای کشور برای مسئولین و مردم شناسانده شود و با برنامه‌ریزی‌های مناسب از نیروی ماماها به نحو مطلوب بهره‌برداری شود. انجام یک تغییر کوچک مثل جابجایی وسایل در یک اتاق زایمان، می‌تواند باعث ایجاد تفاوتی بزرگ شود. این همان روحی است که ماماها را برای زنان زائو بسیار ارزشمند می‌سازد. با امید اینکه ماماهای کشور با آموزش و بکارگیری مهارت‌های حرفه‌ای مامایی، سکان هدایت زایمان‌ها را در دست بگیرند. ماماهای توانمند در ارائه مراقبت از زنان در عرصه‌های مختلف، فرشتگان نجاتی خواهند بود که در داستان زندگی زنان نقش بسزایی دارند و می‌توانند تغییرات مثبت زیادی در روند زندگی زنان و خانواده آنان ایجاد نمایند.


انتهای پیام

آفتاب یزد