«برگُزین» روزنامه‌های ایران
- شناسه: 10265
- پنج شنبه 14 اردیبهشت 1402
- انتشار در صفحه ۱۱ | فرهنگی
در این ستون ـ بی‌هیچ دخل و تصرفی ـ گزیده‌ای از مطالب روزنامه‌های سراسری کشور را فردای انتشار می‌توانید مطالعه کنید.دنیای اقتصاد:تجارت در محاق
آمار منتشرشده دیرهنگام گمرک ایران درخصوص تجارت خارجی کشور در سال گذشته، گرچه از رشد ۱۰درصدی ارزش صادرات کالاهای غیرنفتی نسبت به سال ۱۴۰۰ حکایت دارد؛ اما فزونی‌یافتن ارزش واردات از صادرات به میزان تقریبی ۵/ ۶میلیارد دلار، نشان‌‌دهنده استمرار و افزایش روند ناترازی تجارت خارجی کشور نیز است؛ به این معنا که در سال ۱۴۰۰ تراز تجارت خارجی کشور منفی ۴/ ۴میلیارد دلار بوده و در سال گذشته این رقم با نزول تقریبا ۵۰درصدی به ۵/ ۶میلیارد دلار رسیده است. نتایج حاصل از تحلیل گزارش گمرک ایران درخصوص تجارت خارجی کشور در سالی که گذشت و مقایسه آن با سال قبل از آن و همچنین با 10سال از قبل آن میتواند راهنمای خوبی برای شناخت موانع و مشکلات موجود در مسیر تجارت خارجی کشور و در صورت لزوم اصلاح سیاست‌‌‌های بالادستی و شیوه‌‌‌های اجرایی مرتبط باشد. واقعیت تلخی که در این تحلیل به‌وضوح مشاهده می‌شود، کاهش ارزش قیمت میانگین هر تن کالای صادراتی کشور از رقم 520دلار در سال 1391 به 435دلار در سال 1401 است؛ یعنی کاهش حدود 17درصدی طی 11سال و در کنار آن افزایش قیمت کالاهای وارداتی به کشور از میانگین رقم 1354دلار به ازای هر تن کالا به رقم 1604دلار در سال 1401 و افزایش حدود 17درصدی. به تعبیر دیگر هرچه زمان گذشته، کالاهای صادراتی کشور را ارزان‌تر فروخته و کالای موردنیازمان را گران‌تر وارد کرده‌ایم.
البته احتمال اینکه برخی کالاها مشابه کالای اساسی متاثر از فعل و انفعالات بین‌المللی و به‌طور مثال جنگ روسیه با اوکراین، افزایش قیمت در کوتاه‌مدت داشته باشند که به‌طور طبیعی میتواند تاثیری هرچند کوچک بر سایر بخش‌ها هم داشته باشد؛ اما جمع این ضرر و زیان‌های مستمر ناشی از ارزان فروختن و گران خریدن، هزینه‌ای است که از جیب ملت خارج شده است و دلالان و واسطه‌ها، اعم از شبکه‌های بانکی و صرافان داخل و خارج، از منفعت آن برخوردار شده‌اند. در چنین وضعیتی هرچه حجم تجارت خارجی کشور افزایش یابد، در مقام مقایسه با تجارت خارجی دیگر کشورها، منفعت کمتری نصیب کشور می‌شود.
بررسی ابعاد مختلف این‌گونه ضرر و زیان‌‌‌ها به لحاظ کمی و کیفی در امر تجارت خارجی از دخیل بودن سهم حداکثری سیاست خارجی کشور و چگونگی ارتباط با کشورهای موثر در اقتصاد و تجارت بین‌المللی حکایت دارد و به دلیل برقراری و استمرار و افزایش تحریمها و محدودیت‌های بسیاری که به‌خصوص در نقل و انتقال پول برای مراودات کالایی با خارج کشور وضع شده، تجار و بازرگانان باقی‌مانده در عرصه فعالیت تجارت خارجی را ناچار از پرداخت هزینه‌هایی می‌کند که در حالت عادی و بدون تحریمها، وجود نداشته و در نهایت، تامین آن به اشکال مختلف بر دوش آحاد ملت سنگینی می‌کند.
گیر کار تجارت خارجی کشور اینجاست که برنامه‌ریزان و دستگاه‌های اجرایی ذی‌ربط در امر اقتصاد علی‌القاعده باید بدانند و آگاه باشند که اگر در تجارت خارجی کشور، ناچار از پرداخت هزینه‌های غیرمتعارف و سنگین میشویم؛ اگر کشورهای محدود طرف معامله با ایران، کالای ایرانی را ارزان می‌خرند و کالای خود را به قیمتی گران‌تر از قیمت متعارف بین‌المللی به ما می‌فروشند یا به دلیل تحمیل هزینه‌های ناشی از تحریم، کالای آنان گران‌تر از عرف رایج بین‌المللی به دست ما می‌رسد؛ اگر به‌طور مستمر مقاصد صادراتی کشور کاهش می‌یابد، به گونه‌ای که سهم 66درصدی اختصاص‌یافته از کل ارزش صادرات غیرنفتی کشور به پنج‌کشور اول خریدار کالای صادراتی ایران در سال 1391 به بیش از 75درصد در سال 1401 رسیده است؛ اگر کشورهای خریدار نفت خام و دیگر فرآورده‌های ذی‌ربط در پرداخت به‌موقع مطالبات کشور تعلل و سال‌های سال آن را بلوکه میکنند و نزد خود نگه می‌‌‌دارند؛ اگر در حمل‌ونقل کالاهای صادراتی کشور به مقاصد مربوطه با موانع و مشکلات و محدودیت‌های بسیاری مواجه میشویم که رقابت در قیمت حمل را با دشواری روبه‌رو می‌کند یا هزینه مازاد بر قیمت واقعی از جیب ملت به شکل دیگری خارج می‌شود و ده‌ها اگر دیگر از این دست، آن را نباید صرفا در ناتوانی مسوولان ذی‌ربط بدانیم که البته آن‌هم در جای خود میتواند مورد بحث قرار گیرد؛ تحریمها علت‌‌‌العلل تمامی مشکلات حادث‌شده بعدی هستند. تحریمها هستند که تجار و بازرگانان مقید به فعالیت در فضای قانونی و شناخته‌شده بین‌المللی را از صحنه خارج کرده و شفافیت را از میان برمی‌دارند و بازار سیاه را حاکم میکنند؛ تحریمها هستند که فضای رقابتی را برای سرمایه‌گذاران از بین می‌‌‌برند و علاقه‌مندان به تخصیص منابع مالی در اختیار خود را در امر تولید، وادار به انتقال و به‌کارگیری در بخش‌‌‌های غیرمولد میکنند؛ تحریمها هستند که در کنار بی‌‌‌تدبیری‌‌‌های مدیریتی، مهاجرت نیروهای تحصیل‌کرده و متخصص را تسریع میکنند؛ تحریمها هستند که در کنار کاهش نرخ رشد سرمایه‌گذاری موجب تورم می‌‌‌شوند و بیکاری و ناامیدی را به وجود می‌‌‌آورند.
اگر اثرات نامطلوب تحریمها را بر اقتصاد کشور باور ندارید، یک‌بار دیگر به گزارش‌های گمرک ایران نگاه کنید تا ببینید که در دهه گذشته بیشترین حجم تجارت خارجی کشور به همراه نخستین تراز تجارت خارجی مثبت بعد از انقلاب و بیشترین تنوع در مقاصد صادراتی کالای غیرنفتی مربوط به دوره زمانی پسا‌برجام بوده که تنش‌‌‌زدایی در سیاست خارجی و برقراری روابط حسنه با دیگر کشورها به‌منظور تعلیق تحریم‌‌‌های اقتصادی در صدر برنامه‌‌‌های دولت وقت بوده است.
دورنمای سال‌جاری نیز نمی‌‌‌تواند جدا از این تحلیل باشد. اگر درِ سیاست خارجی کشور همچنان بر همان پاشنه سابق بچرخد و تحریمها همچنان ادامه داشته باشد، بهبود روابط خارجی با چند کشور همسایه در جای خود ارزشمند و قابل‌توجه است؛ اما نخواهد توانست بر تجارت خارجی کشور تاثیر چندان مهمی داشته باشد. واقع‌‌‌گرایی در حوزه مسائل داخلی و توجه به خواست اکثریت مردم در حوزه‌‌‌های اجتماعی در کنار بهبود روابط با کشورهای اثرگذار خواهد توانست دورنمای قابل قبولی از بهبود فضای کسب‌وکار کشور ایجاد کند.
آرمان ملی: دلایل واکنش افراد غیر مسئول
در برخی از کشورها حتی کشورهای غیرمسلمان هم این حق برای زنان در نظر گرفته شده است که برای رفت و آمد روزانه خود در مترو و اتوبوس در یک فضای مستقل بنشینند اما در ایران به محض اینکه در این ارتباط تصمیم گرفته می‌شود، شاهد واکنش‌هایی از سوی برخی هستیم. برخی از اول انقلاب حساسیت‌هایی در مورد حضور بانوان در سطح جامعه داشتند. خصوصا از زمانی که ستاد امر به معروف در دو دهه قبل شکل گرفت، این افراد احساس کردند باید هر روز ایده‌ای بپردازند اما توجه نداشتند در جامعه‌ای که زنان نسبت به حقوق و سهم خود در مراکز علمی، مدیریت، ورزش و.. حساس هستند به‌راحتی اجازه داده نمی‌شود که در مورد حضور آنها در جامعه تصمیم گیری شوند. روزگاری زنان را از بسیاری از رشته‌های ورزشی حذف کرده بودند اما باتلاش آنها تمامی این محدودیت‌‌ها برداشته شد. زنان محکم بر سر حقوق قانونی خود ایستادند تا اینکه امروز حدود 7میلیون بانوی دانشگاه رفته در ایران زندگی میکنند و 67 درصد دانشجویان کشور در دانشگاه‌ها را بانوان تشکیل می‌دهند. وضعیت به جایی رسیده است که این حجم از زنان تحصیل‌کرده باید سهمی در امورات مختلف داشته باشند. نگاهی به جایگاه بانوان در سمت‌های مدیریتی نشان می‌دهد تعداد بانوان مدیر و حتی کارمندان زن بسیار کم هستند. البته بودند دولت‌هایی که در زمینه افزایش سهم زنان در امورات مهم کشور تصمیم گرفتند اما برخی در دولت احمدی‌نژاد در برابر اقداماتی که برای سهم دادن به زنان صورت گرفته بود ایستادند و آن روند را متوقف کردند و دم از تفکیک جنسیتی در ادارات می‌زدند. در آن زمان بود که مردم در برابر این تفکر شایع کردند که در این دولت حتی قصد دارند که خیابان‌ها را دیوار بکشند. برخی هر فرصتی پیدا میکنند به دنبال اجرای چنین اندیشه‌هایی هستند.
شرق: بیم و امیدهای کار مطبوعاتی
واقعیت این است که حال مطبوعات ما خوب نیست. سال‌هاست که خوب نیست. در روز جهانی آزادی مطبوعات، گفتن این سخن خوشایند نیست که سال‌هاست شاخص‌های حقوقی مطبوعات ایران افول کرده است. روزنامه‌نگاری و مطبوعات ایران با وجود همه مشکلات و مصائب توسعه یافته‌اند و حرفه‌ای‌تر شده‌اند؛ اما دست‌وپا بسته تقلا میکنند برای ماندن. اقتصاد مطبوعات سال‌ها پیش از بحران کنونی اقتصاد کشور دچار بحران شده است. تیراژها به شکلی بی‌سابقه سقوط کرده است. تیراژ همه روزنامه‌ها بسیار کمتر از یک میلیون است. در چنین وضعیتی معلوم است که شرایط سختی بر مطبوعات و روزنامه‌نگاران می‌گذرد؛ با‌این‌همه تلاش عمومی آنها باعث شده است همین آب‌باریکه ناچیز باقی بماند و با نیم‌نفسی ما را امیدوار نگه دارد به اینکه روزی روزگاری این دشواری‌ها به پایان خواهد رسید. به همه اینها باید افزود که افول شاخص‌های حقوقی آزادی و حقوق مطبوعات هم اوضاع خوبی ندارد. از نظر حق آزادی انتشار، تأسیس یک نشریه که همچنان در گیر و دار اخذ مجوز از هیئت نظارت بر مطبوعات است، سخت‌تر شده و امکان گرفتن پروانه برای انتشار نشریه دشوارتر شده است. تقاضاها در نوبت‌های طولانی می‌مانند و خیلی اوقات نتیجه منفی می‌شود. درباره حق استمرار انتشار می‌توان گفت اوضاع قدری بهتر است. توقیف مطبوعات کاهش یافته است. در سال‌های اخیر جز چند مورد توقیف از طرف هیئت نظارت بر مطبوعات یا مرجع قضائی توقیف دیگری نداشته‌ایم.
حق کسب خبر با محدودیت‌های بیشتری روبه‌رو شده است. روزنامه‌نگاران کمتر به اطلاعات مدنظرشان دسترسی دارند. گاهی نیز با خطرات پرشماری باید وظیفه حرفه‌ای خود را انجام دهند. در مورادی خبرنگار به خاطر انجام وظیفه برای کسب خبر میدانی بازداشت شده و تحت تعقیب قرار گرفته است.
حق انتشار خبر نیز به همین ترتیب با دشواری‌های بیشتری روبه‌رو است. مراجع مختلفی به‌صورت غیررسمی یا رسمی رسانه‌ها را از انتشار مطالب خاص منع میکنند. تخطی از این منع‌ها عواقب سنگینی خواهد داشت. حال آنکه طبق قانون مطبوعات فقط مصوبات شورای عالی امنیت ملی میتواند برای مطبوعات محدودیت خبری ایجاد کند.
حق امنیت حرفه‌ای دچار تزلزل‌های بیشتری شده است. روزنامه‌نگاران در فضایی فعالیت حرفه‌ای خود را انجام می‌دهند که دارای ابهام است. فعالیت در چنین فضایی احساس امنیت به‌شدت آسیب می‌بیند. در جریان حوادث نیمه دوم سال گذشته بیش از 30 روزنامه‌نگار بازداشت شدند. شکایت‌های متعدد و گاهی عجیب و پیش‌بینی‌ناپذیر از مدیران مسئول یا روزنامه‌نگاران به امری عادی بدل شده است. و... .
با‌این‌همه آزادی رسانه‌ها چیزی نیست که بتوان به‌سادگی از کنار آن گذشت. این همان چیزی است که روزنامه‌نگاری ایرانی همچنان با تمام سختی‌ها به آن وفادار است. شوق روزنامه‌نگار ایرانی چنان است که سرزنش‌های خار مغیلان را بر او هموار می‌کند و می‌داند هیچ راهی نیست کان را نیست پایان و بعیدبودن مقصد را فقط بهانه‌ای می‌انگارد برای راه‌رفتن بیشتر برای رسیدن.
انتهای پیام
