کلاس‌های چندپایه؛ روزنه امیدی برای باز نماندن از تحصیل
- شناسه: 10242
- پنج شنبه 14 اردیبهشت 1402
- انتشار در صفحه ۹ | اجتماعی
مدارس چندپایه و معلمان این مدارس شرایط متفاوتی را تجربه می‌کنند؛ در این فضا نه کلاس درس خیلی شبیه به کلاس‌های درس معمولی است و نه معلم می‌تواند با برنامه‌ای شبیه به معلمان عادی تدریس کند؛ تجربه‌ای که شاید هر آموزگاری شهامت یا همت مواجهه با آن را نداشته باشد.به گزارش ایلنا، تصویر ما از کلاس‌های درس و معلمان، یک تصویر کلیشه‌ای شامل نیمکت‌های چوبی و تخته سیاه و دانش‌آموزانی هم سن و سال است که کنار یکدیگر درس می‌خوانند، مشق می‌نویسند و وجود آزمایشگاه علوم، وسایل ورزشی، نمازخانه و بوفه و... در یک مدرسه طبیعی به نظر می‌رسد، اما این تعریف کاملی از یک کلاس درس در همه شهرها نیست و استثنائاتی هم وجود دارد.احتمالا به واسطه رسانه‌ها و اطلاع‌رسانی‌های صورت گرفته در سالهای اخیر، می‌دانیم که در کشور هنوز مدارسی هستند که به جای کلاس‌های معمول، کانکس یا چادر یا سازه‌های موقتی خشت و گلی و سنگی محل برگزاری کلاس درس است و معلمان این کلاس‌ها به جای اینکه مانند سایر معلمان با کودکانی هم سن و سال در یک کلاس درس مواجه باشند، باید به تعدادی دانش‌آموز از ابتدایی تا متوسطه درس بدهند. مدیریت و برنامه‌ریزی برای این بخش از چالش‌های اداره کلاس‌های چند پایه از یک طرف، مسئولیت‌های متعدد این معلمان از سوی دیگر کار را برای آنها سخت‌تر می‌کند،یک معلم کلاس چند پایه فقط یک معلم نیست، او همزمان ناظم، مدیر، مربی بهداشت، مربی پرورشی، مشاور و حتی خدمت‌گذار و فراش هم هست. به نظر می‌رسد چالش اصلی در اداره چنین کلاس‌های درسی مدیریت زمان باشد؛ معلمی که همزمان باید دروس پایه‌های مختلف و حتی در مقاطع بالاتر و متوسطه دوم دروس رشته‌های گوناگون از جمله نظری و فنی و حرفه‌ای و... را تدریس کند، اگر نتواند در چنین کلاسی زمان را مدیریت کند، قطعا عده‌ای از دانش‌آموزانش از درس عقب می‌مانند و این اتفاق هر روز تکرار خواهد شد و به نوعی عدالت آموزشی در چنین شرایطی زیر سوال می‌رود. البته معلمان چند پایه با تجربه بالا، می‌دانند که چطور باید از ساعات حضور در کلاس به بهترین شکل استفاده کرد تا در پایان ساعت مدرسه به آموزش و تکلیف همه دانش‌آموزان رسیدگی کرده باشد. او مدیر آموزگار چندپایه در روستای کولاگه در استان لرستان است. کلاس درس این معلم یک کانکس کوچک است که از این مسئله گلایه‌مند بود.او در آغاز صحبت‌هایش عدم توانایی اولیای دانش‌آموزانش و بی‌علاقگی آنها به مشارکت با مدرسه و امر آموزش را یکی از مشکلات اساسی خود عنوان کرد. وی تفاوت‌های فردی بین دانش‌آموزانی که در گروه‌های سنی مختلف در یک کلاس درس با هم زیست می‌کنند را چالش برانگیز دانست و گفت: من امسال دو دانش‌آموز کلاس اولی دارم و بقیه بچه‌های کلاس، پایه سوم و متوسطه اول و دوم هستند. مدیریت این دانش‌آموزان با نیازهای روحی و ملاحظات رفتاری که باید با آنها داشت، باعث می‌شود گاهی معلم در کلاس سردرگم شود. این معلم چندپایه در ادامه در رابطه با تجربیات خود در خصوص مدیریت وقت در یک کلاس چندپایه، اینطور توضیح داد: خیلی وقت‌ها بین دانش‌آموزان هر معلمی، شاگردی وجود دارد که دیرآموز است و در مقایسه با سایر دانش‌آموزان باید با این دانش‌آموزان بیشتر کار کرد. من هم تجربه تدریس به چنین شاگردانی را داشته‌ام و راهکاری که پیدا کرده‌ام این است که بعد از پایان ساعت مدرسه، آنها را یک ساعت بیشتر در کلاس نگه می‌دارم و تا جایی که فرصت داریم رفع اشکال می‌کنم و مباحثی که برای دانش‌آموزم جا نیفتاده را مجددا برایش توضیح می‌دهم و تا زمانی که مطمئن نباشم که متوجه درس شده، خیالم راحت نمی‌شود به این دلیل که اکثر آنها این امکان را ندارند که در خانواده و به کمک والدین خود درس‌ها را تمرین و مرور کنند یا اگر اشکالی دارند، مادر و پدرشان در امر یاددهی و یادگیری همراهشان شوند. وی ادامه داد: برخی روزها هم تعامل بین بچه‌ها بهم می‌خورد و با هم دعوا می‌کنند بخصوص اینکه تفاوت سنی دارند و نوع مطالبات و درک آنها شبیه هم نیست و طبیعی هم هست که در این حالت نمی‌توانند همیشه رابطه مسالمت‌آمیزی داشته باشند و وقتی این اتفاق می‌افتد، معلم باید همان وقت اندکی که برای تدریس دارد را به آشتی دادن بچه‌ها و آرام کردن جو کلاس اختصاص دهد.
>حتی یک وسیله کمک آموزشی هم نداریم
او خاطرنشان کرد: ما در کانکس‌مان حتییک وسیله کمک آموزشی هم نداریم و به عنوان مثال برای اینکه ذره بین را به بچه‌ها معرفی کنم، از خانه خودمان ذره بین فرزندم را به مدرسه بردم تا دانش‌آموزانم با چنین وسیله‌هایی آشنا شوند. دانش‌آموزان من حتی یک کره جغرافیایی از نزدیک ندیده اند. رایانه و… هم که اصلا فکرش را نکنید. برای درس‌های رایانه و فناوری و... لب تاپ خودم را به کلاس درس می‌برم تا بخصوص دانش‌آموزان متوسطه با کامپیوتر آشنا شوند. هیچ کدام از دانش‌آموزانم تلفن هوشمند هم ندارند و طبیعتا کار با این دستگاه‌ها و تکنولوژی‌ها را بلد نیستند که این موضوع من را ناراحت می‌کند. برخی از آنها در شرایط مالی خیلی بدی هستند و من هم درس‌ها را در شبکه شاد بارگذاری می‌کنم تا زمانی که می‌توانند در گوشی یکی از اهالی روستا، مطالب تکمیلی را با هم مرور کنند. وی با سابقه ۲۸ سال فعالیت در زمینه معلمی، فضای فیزیکی کلاسش که یک کانکس است را نامناسب می‌داند. او در این خصوص تصریح کرد: من و دانش‌آموزانم نه سرویس بهداشتی داریم، نه نمازخانه و نه چیزی تحت عنوان آزمایشگاه و… در روستا کولاگه رودخانه‌ای وجود دارد که آب‌هایفاضلاب از آن رد می‌شود و زنگ تفریح اجازه نمی‌دهم دانش‌آموزانم از کلاس خارج شوند به این دلیل که می‌ترسم نزدیک رودخانه شوند و حادثه‌ای رخ دهد. او در آخر گفت: من در سالهای نزدیک به بازنشستگی هستم، اما بعد از پایان کارم همچنان ذهنم درگیر این دانش‌آموزان و شرایط زندگی آنها می‌ماند. در مورد شرایط خودم هم اگر رتبه‌بندی به درستی انجام شود، شاید وضعیت بهتری پیدا کنم، اما فعلا که نه سختی کاری داریم و نه حقوق‌مان کفاف می‌دهد، ولی همچنان با علاقه کار می‌کنیم.
>تلاش برای جلوگیری از ترک تحصیل دانش‌آموزان
در ادامه با معلم دیگری وارد گفت‌وگو شدیم؛ معلمی که در شهرستان ملارد، از شهرستان‌های استان تهران به کار معلمی آن هم از نوع تدریس در کلاس چندپایه مشغول است. وی با بیان اینکه در حال حاضر مدیر-آموزگار محسوب می‌شود، صحبت‌های خود را اینطور آغاز کرد: کاری که ما می‌کنیم واقعا کاری جهادی است و معلمانی که در شرایطی مشابه من قرار دارند، غیر از اینکه مدیریت مدرسه را برعهده دارند، باید برای چند پایه تحصیلی با کیفیتی برابر و رعایت عدالت تدریس کنند. این معلم در مورد وضعیت فعلی خود توضیح داد: ما به هر سه مقطع ابتدایی، متوسطه اول و دوم درس می‌دهیم و مشکلات این شکل از درس خواندن را به مسائل زندگی عشایری و کمبودهای اقتصادی آنها اضافه کنید تا ببینید حقیقتا کار ما چقدر دشوار و پیچیده است. وی ضمن بیان اینکه حدود ۳۰ مدرسه چندپایه در شهرستان ملارد وجود دارد، خاطرنشان کرد: کلاس‌ها در فضای مدرسه برگزار می‌شود، اما کلاس‌ها دارای چند پایه دانش‌آموز هستند در واقع یک مدیر-آموزگار اداره کل مدرسه و دانش‌آموزان را برعهده دارد. همین حالا که مدرسه ما دو پایه است؛ برای کلاس‌های اول، دوم و سوم ابتدایی یک معلم داریم و برای سال چهارم، پنجم و ششم هم یک معلم دیگر داریم. او افزود: در این منطقه به دلیل کم بودن تعداد دانش‌آموزان، مجبوریم برای اینکه دانش‌آموزان تحصیل را رها نکنند به این شکل کلاس‌ها را برگزار کنیم. آموزش و پرورش تعریفی دارد که براساس آن تا ۱۵ سقف دانش‌آموز یک مدیر-آموزگار باید حضور داشته باشد تا تعلیم و تربیتآن‌ها را برعهده بگیرد. اگر تعداد دانش‌آموزان به ۲۰ نفر رسید، باید دو نفر مدرسه را اداره و تدریس کنند و به طور کلی وقتی تعداد دانش‌آموز تا این سقف تعیین شده باشد، معلم به منطقه اعزام می‌کنند.او در ادامه تصریح کرد: ما به صورتی برنامه ریزی می‌کنیم که اول از همه وقت کم نیاوریم؛ گاهی یک تهدید تبدیل به فرصت می‌شود. به عنوان مثال دانش‌آموزان پایه ششم وقتی دروس پایه چهارم را تدریس می‌کنم، می‌توانند بر درس‌های سالهای قبل مرور کنند و شاید رفع اشکال هم صورت بگیرد و تعمیق یادگیری رخ می‌دهد و در مورد سایر پایه‌های تحصیلی هم این اتفاق می‌افتد که همان فرصت در عین شرایط سخت و تهدید آمیز است، اما با این وجود همیشه درگیر کمبود وقت هستیم.این معلم ۴۶ساله ادامه داد: واقعا طبیعی است که یک کلاس تک پایه فرصت‌های بیشتری برای تدریس دارد، اما مروری که از پایه‌های مختلف در کلاس ما رخ می‌دهد شاید تا حدی کمبود زمان را جبران کند البته شاید به کیفیتکلاس‌های تک پایه نرسیم، ولی ما همه تلاش‌مان را می‌کنیم. این مدیر-آموزگار در ادامه در خصوص جلوگیری از بازماندگی از تحصیل به کمک مدارس چندپایه در مناطق محروم یادآور شد: ما در حال حاضر دانش‌آموز بازمانده از تحصیل نداریم و علتش وجود همین مدارس چندپایه است که به بچه‌های محروم منطقه امید می‌دهد، ولی واقعا شیوع کرونا و کمبود تجهیزات ارتباطی برای حضور در فضای مجازی در این شهرستان، موجب افت تحصیلی برخی از دانش‌آموزان ما شد، ولی وقتی کلاس‌های چندپایه مرتب تشکیل می‌شود هم دانش‌آموزان استقبال می‌کنند هم افت تحصیلی آنها برطرف می‌شود، اما کمبودهای رفاهی به هر حال در آموزش این دانش‌آموزان اثرگذار است.
انتهای پیام
