آفتاب یزد – گروه زندگی: روده یکی از مهمترین اعضای بدن است.رودهها از کنترل خواب تا بهبود عملکرد دستگاههای بدن و … را بر عهده دارند اما در معرض ابتلا به بیماریهای مختلف نیز هستند که یکی از آنها کولیت اولسراتیو که میتواند کیفیت زندگی افراد را بسیار کاهش دهد. این بیماری با نامهای رکتوکولیت هموراژیک یا التهاب زخمیشونده روده بزرگ و به اختصار UC نیز شناخته میشود. این بیماری معمولا درمان قطعی ندارد اما میتوان آن را به سمت بهبودی و درمان، کنترل نمود.با توجه به اهمیت موضوع آفتاب یزد در اینباره با دکتر ستار جعفری، فوق تخصص گوارش و کبد و دکتر محمد طاهر، فوق تخصص گوارش و کبد و دکتر محمد جعفر فره وش، فوق تخصص گوارش و کبد، دکتر فروغ البرزی، فوق تخصص گوارش و کبد گفتگو کرده است.
در ابتدا دکتر طاهر در اینباره میگوید: بیماری کولیت اولسراتیو یک بیماری مزمن و التهابی روده است که معمولا افراد را در سنین ٢٠ تا ۴٠ سال یا سنین ۶٠ تا ٨٠ سال در گیر می کند.
وی اظهار داشت: عواملی چون تغذیه در دوران کودکی و ژنتیک و سایر عوامل محیطی در ابتلا افراد به بیماری کولیت اولسراتیو نقش دارند.
این فوق تخصص گوارش و کبد بیان کرد: مهمترین علامت بیماری کولیت اولسراتیو اسهال خونی به همراه زورپیچ شکمی است اما برخی از این بیماران ممکن است دچار تب یا کاهش وزن شوند.
وی ادامه داد: برخی از این بیماران کولیت اولسراتیو نیز دچار عوارض و علایم خارج روده ای نظیر التهاب مفصلی، درگیری مجاری صفراوی (PSC) و علائم چشمی می شوند.
دکتر طاهر توصیه کرد: به محض ایجاد علائم گفته شده افراد باید به پزشک متخصص گوارش مراجعه کنند که پس از انجام برخی از آزمایشات کولونوسکوپی و بیوپسی روده برای تشخیص این بیماری انجام شود.
این فوق تخصص گوارش و کبد میگوید: عمدتا بیماری کولیت اولسراتیو، روده بزرگ را به صورت یکپارچه در گیر می کند و در کولونوسکوپی زخم هایی در روده دیده می شود که به همین دلیل نام این بیماری کولیت اولسراتیو یا کولیت زخمی گذاشته شده است.
وی ابراز کرد: درمان بیماری کولیت اولسراتیو شامل داروهای موضعی و خوراکی و تزریقی می شود. از بین داروها نکته مهم این است که استرویید یا کورتون از جمله پردنیزولون به هیچ عنوان به عنوان داروی درازمدت در درمان این بیماری کاربرد ندارد زیرا عوارض بسیاری دارد لذا باید فقط کوتاه مدت (حداکثر ٢ ماه) استفاده شود.
دکتر طاهر گفت: از جمله عوارض بیماری کولیت اولسراتیو در صورت عدم کنترل دارویی بروز سرطان روده است که برای تشخیص زودرس آن توصیه می شود که پس از ٨ سال از شروع بیماری، کولونوسکوپی هر یک تا دو سال را افراد انجام دهند.
- کولیت اولسواتیو، التهاب مخاط پوشاننده کولون است
در ادامه نیز دکتر فره وش در اینباره اظهار داشت: کولیت اولسراتیو یا کولیت زخمی یا بیماری التهابی روده بدین شرح است که در آن کولون که آخرین قسمت لوله گوارش است و مواد غذایی هضم نشده وارد میشود واکثرا معده هضم میشود و شکسته میشود و در روده کوچک مواد لازم مانند پروتئینها و کربوهیدراتها و ویتامینها جذب میشوند.
وی افزود: قسمتی از مواد غذایی که جذب نمیشود وارد روده بزرگ میشود که بیشتر شامل سلولز و مواد غذایی باقیمانده است که که به همراه آب وارد روده شده و آنجا توسط میکروبهای مفیدی که در روده وجود دارد وارد کولون شده و تغییر میکنند و آب آن جذب میشود و به شکل جامد در آمده و آماده میشود که از بدن در زمانی که انسان آموزش دیده دفع گردند.
این فوق تخصص گوارش و کبد مطرح کرد: کولیت اولسواتیو، التهاب مخاط پوشاننده کولون است که در واقع داخلیترین لایه کولون دچار التهاب و زخم میشود وبیمار دچار اسهال،دفع خون و بلغم و دل درد میشود.
وی افزود: بسته به وسعت محل ابتلا میتواند این درگیری کوچک باشد و محدود به رکتوم باشد یعنی قسمت انتهایی و راست باشد و یا محدود به سمت چپ باشد و گاها کل روده نیز درگیر شود که در این موقع زخم و خونریزی وسعت آن زیاد است و بیمار مجبور میشود که مکرر به دستشویی برود و
زور و پیچ دارد و هنگامی که به دستشویی میرود، متوجه میشود که لخته خون دفع میکند .دکتر فره وش ادامه داد: دفع لخته خون باعث بروز علامتهایی مانند احساس دل پیچه و دل درد و علایم دیگری مانند کم خونی و التهاب در بدن که همراه با تب میتواند درگیری در قسمتهای دیگر بدن را مانند درگیری مجاری صفراوی و کبد چشم، مفصل و پوست را ایجاد کند که البته در همه موارد مشاهده نمیشود.
این فوق تخصص گوارش و کبد بیان کرد: تشخیص کولیت اولسراتیو با انجام کولونوسکوپی است که نوعی آندوسکوپی است که به کمک آن میتوان روده بزرگ را مشاهده و زخمها را دید و از آنها نمونهبرداری کرد و معمولا برای کسانی که اسهال، بلغم یا خون در مدفوع که چند هفته ادامه دارد استفاده کرد.
وی تصریح کرد: در تشخیص افتراقی اسهالهای خونی عوامل انگلی ومیکروبی هم قرار میگیرند که معمولا آنها کوتاه مدت هستند ولی در کولیت اولسراتیو علایم در فرد چندین هفته یا ماه ادامه پیدا میکند تا بهتر شود و سپس در هفتههای آتی خودش را مجددا نشان میدهد.
دکتر فره وش گفت: سیر کولیت اولسراتیو در واقع مزمن و طولانی مدت است لذا به همین خاطر درمان و مراقبتها و مراجعات مکرر به پزشک متخصص گوارش را میطلبد و بر اساس علایم بالینی و اسهال و دفع خون و کم خونی و علامتهای التهابی در این افراد تحت نظرقرار میگیرند.
این فوق تخصص گوارش و کبد افزود: نوع خفیف بیماری کولیت اولسراتیو که در آن دفعات اسهال معمولا کمتر از سه بار در روز است و فرد کم خونی و تب ندارد اما در موارد شدید فرد بیش از 10 بار دچار اسهال و دفع خون و بلغم میباشد که دچار کم خونی و کمبود ویتامین ها،لاغری و تب میشود.
وی ابرازکرد: درست است که اغلب افراد دچار نوع خفیف بیماری کولیت اولسراتیو میشوند و معمولا با مصرف داروهای ساده بیماری شان قابل کنترل است اما در برخی موارد این بیماری در افراد شدید و حتی به ندرت نیاز به انجام اقدامات جراحی و برداشتن روده در این افراد انجام میشود.
دکتر فره وش عنوان کرد: راه درمان بیماران مبتلا به کولیت اولسراتیو، مصرف داروهای ضد التهابی است که اغلب به صورت خوراکی و یا از طریق شیاف استفاده میشوند اما درصورتی که بدن افراد به این داروها جواب ندهد از داروهای ضد التهابی قوی مثل کورتن استفاده شود که سیستم ایمنی را ضعیف میکند و اگرهمچنان به این نوع داروها نیز بدن بیمار جواب نداد از داروهای جدید بیولوژیک که معمولا تزریقی هستند و سیستم ایمنی را به طور اختصاصی در روده کنترل میکنند استفاده میشود.
این فوق تخصص گوارش و کبد میگوید: به ندرت بیماری کولیت اولسراتیو شدید میشود و وقتی که بدن فرد به درمان دارویی جواب نمیدهد نیاز است که کل روده خارج شود و روده باریک را به مقعد وصل کنند و یک کیسهای درست میکنند که دفعات اجابت مزاج برای بیماران کمتر باشد.
وی بیان کرد: در صورت عدم درمان و کنترل بیماری کولیت اولسراتیو در دراز مدت علاوه بر اینکه قسمتهای خارج از روده مانند کبد، مجاری صفراوی یا پوست یا چشم مخصوصا در نوعی که سرتاسر روده درگیر التهاب شدید میشوند، خطر ابتلا به سرطان کولون نیز در آنها افزایش مییابد.
دکتر فره وش ادامه داد: در صورت ابتلا به بیماری کولیت اولسراتیو پس از هشت سال، هر یکسال یکبار انجام کولونوسکوپی توصیه میشود تا اگر ضایعات ابتدایی را مشاهده کنند و در صورتی که بیماران ضایعات پیش سرطانی دارند اقدام به برداشتن روده میشود. این فوق تخصص گوارش و کبد افزد: طبق تحقیقات انجام شده پس از ده سال احتمال ابتلا به سرطان در این افراد دو برابر میشود لذا توصیه میشود که این بیماران همیشه تحت نظر باشند زیرا از خصوصیات این بیماری است در برخی از دورهها خفیف میباشد و تکرار نمیشود و دربرخی موارد نیز شدید میشود که برای کنتر ل بیماری از داروهای قوی مانند داروهای تزریقی تضعیفکننده سیستم ایمنی استفاده میشود که به آنها داروهای بیولوژیک گفته میشود.
وی مطرح کرد: بیماری کولیت اولسراتیو به راحتی قابل کنترل است و مانند هر بیماری مزمن دیگر بیمار باید با پزشک خود مکررا در ارتباط باشد. این بیماران از مواردی که باعث تشدید بیماری میشود باید خودداری کنند.
دکتر فره وش میگوید: رعایت بهداشت تغذیه در ابتلا به این بیماری بسیار اهمیت دارد لذا افراد از مصرف سبزیجات و آب و مواد غذایی که حاوی انگا و میکروب هستند باید خودداری کنند.
این فوق تخصص گوارش و کبد بیان کرد: در صورت ابتلا به بیماری کولیت اولسراتیو، افراد میتوانند باردار شوند البته باید زیر نظر پزشک باشد و اکثرا میتوانند داروهایشان را در دوران حاملگی استفاده کنند اما در مورد مصرف داروهای بیولوژیکی احتیاطهایی لازم است که متخصصین گوارش،بیماران را راهنمایی میکنند. وی اضافه کرد: خانمهایی بارداری که به بیماری کولیت اولسراتیو مبتلا هستند بارداری آنها بدون مشکل است و بر روی نوزاد نیز تاثیر ندارد منتها بارداری باید در مرحلهای باشد که بیماری در مرحله خاموشی باشد زیرا در مرحله حاد میتواند موجب تولد زودهنگام نوزاد شود زیرا مادر باید داروهای بیشتری مصرف کند.دکتر فره وش اظهار کرد: بیماری کولیت اولسراتیو هرچه زودتر تشخیص و درمان زودتر شروع شود میتواند نتیجه درمان بهتر باشد. نکته بسیار مهم این است که افراد مبتلا به این بیماری نباید داروی خود را خودسرانه قطع کنند لذا همیشه باید تحت نظر پزشک باشند و سالها دارو مصرف کنند و نباید نگران شوند زیرا مصرف آنها عارضه دارد.
این فوق تخصص گوارش و کبد عنوان کرد: بیماری کولیت اولسراتیو درمان قطعی ندارد که بتوان آن را از بین برد بنابراین به دلیل اینکه التهاب خاموش باشد تا صدمه به دیگر اعضاء بدن نزند میتوان این داروها را سالها برای بیمار تجویز کرد و اگر هم نیازی به تغییردر دوز دارو باشد حتما تحت نظر پزشک متخصص گوارش باید انجام شود.
وی خاطرنشان کرد: سن شیوع این بیماری بیشتر بین 15 تا 25 سالگی است البته پس از 55 الی 60 سالگی نیز پیک دیگری از این بیماری وجود دارد و در اطفال زیر 10 نیز امکان ابتلا به این بیماری کم است.
دکتر فره وش میگوید: این بیماری بیشتر خاص کشورهای غربی است. در انگلستان از هر 400 نفر یک نفر کولیت اولسراتیو مبتلا است و در امریکا از هر هزار نفر، یک نفر به این بیماری مبتلا است و به نظر میرسد که در کشورهای آسیایی مانند ایران کمتر از این رقم باشد ولی به مرور زمان با پیشرفتهای اقتصادی وتغییر شیوه زندگی وبهتر شدن وضعیت بهداشتی این بیماری شیوع بیشتری پیدا کرده است.
این فوق تخصص گوارش و کبد تصریح کرد: به طوری که گفته میشود با میزان وضعیت بهداشتی و اقتصاد با میزان شیوع بیماری کولیت اولسراتیو ارتباط دارد لذا در ایران نیز این بیماری در حال افزایش است.
وی گفت: عوامل ژنتیکی نیز در میزان ابتلا افراد به این بیماری نقش دارد. در صورتی که بیماری در یک قل باشد در قل دیگر نیز امکان ابتلا به این بیماری بسیار است و اگر یک فرد در خانواده به بیماری کولیت اولسراتیو مبتلا باشد امکان ابتلا دیگر اعضاء خانواده نیز 20 درصد وجود دارد و نیز عوامل محیطی و بروز استرس در تشدید این بیماری اهمیت دارد.
- علل مختلفی باعث بروز بیماری کولیت اولسراتیو میشود
در ادامه نیز دکتر البرزی در اینباره خاطرنشان کرد: بیماری التهابی روده، یک از بیماریهایی است که امروزه شیوع آن روزبه روز در حال افزایش است و معمولا از این جهت تشخیص آنها اهمیت دارند که علایم آن با برخی از بیماریهای دیگر اشتباه گرفته میشود و بدین خاطر فرد دیر به پزشک مراجعه میکند و دچار عوارض این بیماری میشود. وی مطرح کرد: بیماران مبتلا کولیت اولسراتیو معمولا دارای علایمی مانند بروز دردهای شکمی،اسهال،خونریزی، دلپیچه و احساس زور پیچ، دفع مخاط و بلغم از مقعد را دارند و گهگاهی تب و کاهش وزن نیز هستند. این فوق تخصص گوارش و کبد میگوید: با توجه به این نکته که ممکن است دردهای شکمی در بیماران مبتلا به کولیت اولسراتیو به صورت دورهای اتفاق بیفتد اغلب آنها دیر به پزشک مراجعه میکنند و لذا بسیار مهم است که اگرفردی دچار چنین علایمی است سریعا به پزشک مراجعه کنند.
وی مطرح کرد: بیماری کولیت اولسراتیو،ماهیتا بیماری است که سلولهای رودهای دچار التهاب میشوند و در نتیجه مخاط روده زخم میشوند و خونریزی رخ میدهد. دکتر البرزی بیان کرد: علل مختلفی باعث بروز بیماری کولیت اولسراتیو میشود مانند علل ژنتیکی، التهاب،ابتلا به بیماریهای خود ایمنی و حتی تغغیرات آب و هوا و محیطی و آلودگیهایی که در محیط وجود دارد نیز میتواند زمینه ساز ابتلا افراد به این بیماری باشد.
این فوق تخصص گوارش و کبد گفت: با توجه به تحقیقات انجام شده علت اصلی ابتلا به این بیماری تاکنون مشخص نشده و آنچه میتوان گفت این است که تغییر شیوه زندگی ما به سبک غربی باعث شیوع ابتلا افراد به این بیماری شده است.
وی افزود: افزایش مصرف غذاهای فست فود، گوشت قرمز، آلودگیهای هوا به طور کلی باعث شده میزان ابتلا به بیماری کولیت اولسراتیو در ایران که در گذشته کم بود، افزایش یابد. دکتر البرزی ابراز کرد: تشخیص بیماری کولیت اولسراتیو پس از مراجعه فرد با انجام یکسری آزمایشات خونی،مدفوع و کولونوسکوپی صورت میگیرد و پس از تشخیص درمان مناسب توسط پزشک توصیه میشود. این فوق تخصص گوارش و کبد ادامه داد: پس از تشخیص بیماری کولیت اولسراتیو و تجویز داروی مناسب توسط پزشک آنچه مهم است، مصرف مناسب و به موقع است. با توجه به اینکه تاکنون علت اصلی ابتلا به این بیماری مشخص نیست و عوامل مختلفی دخیل هستند برای این افراد اغلب داروهای سرکوبکننده سیستم ایمنی تجویز میشود.
وی هشدار داد: در صورتی که داروهای سرکوبکننده سیستم ایمنی به صورت خودسرانه توسط فرد قطع گردد در اغلب مبتلایان دچار عود بیماری میشوند.
دکتر البرزی عنوان کرد: بر اساس وضعیت بیمار ان مبتلا به کولیت اولسراتیو، داروهای مختلفی وجود دارد که بنا به صلاحدید پزشک و وضعیت بیمار تجویز میشود و این افراد باید با پزشک خود جهت انجام چکاپ در ارتباط باشند.
این فوق تخصص گوارش و کبد ادامه داد: بیماران بدین خاطر باید مراجعات مکرر داشته باشند که در معرض عوارض مختلف این بیماری مانند ابتلا به بیمارهای کبدی، مفصلی و حتی به ندرت سرطان دستگاه گوارش قرار نگیرند.
وی بیان کرد: جهت بهبود روند درمان بیمار ان مبتلا به کولیت اولسراتیو آنچه اهمیت دارد این است که افراد نباید در معرض استرس، اضطراب، بیخوابی قرار بگیرند زیرا این عوامل میتواند باعث بروز تشدید این بیماری شود.
دکتر البرزی توصیه کرد: بیمار ان مبتلا به کولیت اولسراتیو غذاهای حاوی مواد نگهدارنده مصرف نکنند و ترجیحا از یک رژیم غذایی مدیترانهای که شامل سبزی است و گوشت قرمز کمتری است بهره ببرند و از مصرف فست فودها خودداری کنند زیرا میتواند باعث تشدید علایم بیماری گردد.
این فوق تخصص گوارش و کبد گفت: به طور کلی نکته مهم این است که این بیمارا ن تشخیص به موقع داشته باشند و درمان را سریع آغاز کنند و آن را جدی بگیرند و قطع نکنند و مراجعات منظم به پزشک را مدنظر قرار دهند.
- بیماری کولیت اولسراتیو درمان قطعی ندارد
در ادامه نیز دکتر جعفری در اینباره اظهار داشت:بیماری کولیت اولسراتیو یک بیماری التهابی روده است که باعث التهاب و زخمهای طولانی مدت در دستگاه گوارش میشود.
وی علایم و نشانههای بیماری کولیت اولسراتیو را اینگونه تشریح کرد: علایم و نشانههای بیماری کولیت اولسراتیو عبارتند از اسهال، دفع خون و چرک در مدفوع، خونریزی از مقعد، احساس فوریت برای دفع، دردهای شدید شکمی همزمان با حرکات روده.
این فوق تخصص گوارش و کبد خاطرنشان کرد: بیماری کولیت اولسراتیو علاوه بر دستگاه گوارش بر سایر اعضای بدن نیز تاثیر میگذارد و منجر به التهاب مفاصل و مشکلات پوستی میشود.
وی بیان کرد: طول مدت ابتلا به بیماری کولیت اولسراتیو به بیش از پنج سال میرسد و درمان قطعی ندارد و تنها به وسیله داروها کنترل میشود. البته این امکان وجود دارد که فرد درمان پیدا کند.
دکتر جعفری میگوید: اکثر افراد مبتلا به کولیت اولسراتیو علائم خفیف تا متوسط دارند. دوره کولیت ممکن است متفاوت باشد، برخی افراد دارای دورههای طولانی مدتی هستند.
این فوق تخصص گوارش و کبد اظهار داشت: برای تشخیص بیماری کولیت اولسراتیو معاینه و آزمایشهایی مانند کولونوسکوپی، آزمایش خون، معاینه مقعد، آزمایش مدفوع و… لازم است. این آزمایشها کمک میکند تا پزشک شما کاملا متوجه شود که بیماری شما کولیت روده است. چون علائم این بیماری با کرون روده، سندروم روده تحریک پذیر و یا دیورتیکولیت مشابه است، ممکن است در تشخیص دچار اشتباه شوند.
وی میگوید: بیماری کولیت اولسراتیو مزمن بوده و علاج قطعی آن زمان بسیار طولانی را میطلبد؛ بنابراین آموزش نحوه زندگی با آن مهم است. بیمار باید تحت نظارت دائم قرار گیرد، تا در جهت جلوگیری از بدتر شدن شرایط به او کمک شود. دکتر جعفری بیان کرد: مقدار مصرف این داروها باید با مراجعه مکرر به پزشک تنظیم شود. مصرف کامل و به موقع داروها منجر به بازیافت سلامتی شده و از عوارض بعدی جلوگیری میکند. درمان قطعی این بیماری خارج کردن روده بزرگ به وسیله جراحی میباشد که تنها در بیمارانی که علایمشان با استفاده از داروهای مختلف کنترل نمیشود،
انجام میشود.
این فوق تخصص گوارش و کبد عنوان کرد: داروهای تجویز شده در مراحل اولیه ابتلا به بیماری کولیت اولسراتیو، داروهای ضد التهاب و سپس داروهای سرکوبکننده سیستم ایمنی هستند.
وی تصریح کرد. سن ابتلا به بیماری کولیت اولسراتیو در دهه دوم زندگی است و پیک دوم آن در دهه پنج تا هفتم است.
دکتر جعفری در پایان گفت: دوری از استرس و عدم مصرف غذاهای
فست فود در کنترل این بیماری موثر است لذا توصیه میشود که افراد از سبزیجات بیشتر مصرف کنند.