| کاربران محترم: دسترسی به صفحات داخلی روزنامه از ساعت 12 میسر می باشد |
AFTAB YAZD NEWSPAPER
شنبه, 16 اسفند 1399 
Saturday 6 March 2021
Saturday 6 March 2021RSS فیدخوان
روزنامه در یک نگاه
Instagram.com/aftabyazdزمان انتشار: 24 مرداد 1397
صفحه خبر: اقتصادی
نابسامانی اقتصاد ترکیه
ترکیه در حال حاضر حدود ۲۲۰ میلیارد دلار بدهی خارجی دارد و با بحران ارزی مواجه است و در همین زمان با تحریم‌های آمریکا نیز مواجه شده است. در اولین روز ماه آگوست، وزارت خزانه‌داری ایالات متحده در بیانیه‌ای اعلام کرد که واشنگتن دو تن از وزیران دولت ترکیه را به‌دلیل حبس ناعادلانه یک کشیش آمریکایی تحریم کرده است.
به دنبال آن ترکیه نیز به دستور رجب‌طیب‌اردوغان اعلام کرد، دارایی‌های دو مقام رسمی آمریکا یعنی وزیر کشور و وزیر دادگستری را ضبط کرده تا پاسخ اقدام واشنگتن را داده باشد. این مسئله نگرانی بازارها را به دنبال داشت و منجر به سقوط نرخ پول ملی ترکیه شد.
با افزایش تنش‌ها میان دو کشور، وضع تحریم‌های جدید چندان غافلگیرکننده نیست. اما هنوز مشخص نیست که آیا تصمیم وزارت خزانه‌داری آمریکا چقدر جدی است. پس از آنکه ترامپ اعلام کرد، در مورد دسترسیِ معارف از مالیات ترکیه به بازارهای آمریکا تجدیدنظر می‌کند، لیر ترکیه یکی از بدترین بحران‌های ارزی طی یک دهه گذشته را تجربه کرد.
در ششم آگوست و به دنبال تصمیم جدید ترامپ، پول ملی ترکیه ۵٫۵ درصد افت کرد. این بزرگ‌ترین افت روزانه قیمت لیر طی ۱۰ سال گذشته بوده است. تنها طی یک سال گذشته، لیر حدود یک‌سوم از ارزش خود را از دست داده است. همچنین گزارش‌ها نشان می‌دهد، از زمان آغاز کار اردوغان به عنوان نخست‌وزیر در سال ۲۰۰۳، لیر ۷۰ درصد افت داشته است.
از سوی دیگر تورم در این کشور نیز رو به افزایش است. نرخ تورم در ماه گذشته ۱۶ درصد اعلام شده که این بالاترین نرخ تورم از سال ۲۰۰۳ بوده است. سقوط لیر موجب شده تعدادی از شرکت‌های بزرگ و مهم در ترکیه با بدهی‌های سنگینی مواجه شوند. اما پس از پیروزی دوباره اردوغان در انتخابات ریاست‌جمهوری، وی حالا کنترل بیشتری در مورد سیاست‌های پولی و مالی کشور دارد.
حمایت مردم ترکیه از لیر
در این میان، خبرهای دو هفته اخیر از خبرگزاری‌های بین‌آلمللی حاکی است که رئیس جمهور ترکیه برای حمایت از پول ملی فراخوان صادر کرده و این مسئله با استقبال مردم و اصناف این کشور مواجه شده است. در پی افزایش نوسانات شدید ارزی و سقوط بی سابقه ارزش لیر مقابل ارزهای خارجی به‌ویژه دلار، رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه بار دیگر از مردم کشورش خواست تا برای حمایت از پول ملی هرچه دلار و یورو و یا طلا دارند را به بانک‌ها ببرند و به لیر تبدیل کنند تا از این طریق بر توطئه‌های اقتصادی علیه ترکیه غلبه کنند.
در این راستا بخش عمده‌ای از مردم و اصناف ترکیه از فراخوان رئیس جمهور کشورشان حمایت کرده‌اند. در عین حال شماری از تشکل‌های صنفی طی اطلاعیه‌هایی اعلام کرده‌اند که از این حرکت ملی میهنی حمایت می‌کنند.
برخی از آرایشگاه‌های مردانه اعلام کرده‌اند که برای کسانی که دلار تبدیل کنند، کار رایگان انجام می‌دهند. یکی از رستوران‌ها نیز طی اطلاعیه‌ای با مضمون مشابه از مشتریان خود خواسته تا ارزهایشان را به لیر تبدیل کنند تا ساندویچ ترکی مجانی میل کنند. یک فرش فروشی نیز به مشتریان خود در ازای ارائه قبض تبدیل 2000دلار به لیر ترک یک تخته فرش 10 متری هدیه می‌دهد.
پافشاری اردوغان بر لیر
در واکنش به این موضوع، اردوغان گفت:
«از استقبال گسترده هموطنانم از فراخوان تبدیل پس‌اندازهای خود از دلار به لیر که از جمعه قبل آغاز شد، قدردانی می‌کنم. اما هنوز کافی نیست و باید در این زمینه پافشاری بیشتری انجام دهیم.»
اردوغان افزود: «ملت ما نباید به لابی بهره، سود برساند. زیرا لابی بهره در یک رقابت قرار گرفته‌اند. در این رقابت نه با تکیه بر منابع خود بلکه با بهره بردن از سپرده‌های مردم اقدام به رانت خواری برای خود کرده و سپس با آنها نیز فخرفروشی می‌کند. متاسفانه برخی‌ها بر کسب درآمد از راه‌های آسان (بهره) اصرار دارند. من معتقدم که دولت و بانک مرکزی پس از این در این زمینه حساس تر خواهند بود. بانک‌های دولتی هم در این زمینه باید الگو باشند.»
مقایسه شرایط ایران و ترکیه
این همه در حالی است که کشورمان نیز در آشفتگی وضعیت اقتصادی کم از ترکیه ندارد. ارزش پول ملی ایران از اوایل سال جاری تا کنون به شدت افت کرده، تورم در بازه زمانی یادشده افزایش شدیدی یافته و موج سنگینی از گرانی بر بازارهای مالی کشور سایه‌انداخته است. بخشی از این شرایط به واسطه تحریم‌های جدید آمریکا و خروج این کشور از برجام اتفاق افتاده است. از سوی دیگر به باور تحلیلگران، ساختارهای اقتصادی کشورمان با مشکلات جدی مواجه هستند که خروج از آنها امری زمان‌بر و پرهزینه است.
در چنین موقعیتی، تیم اقتصادی دولت و بانک مرکزی طی چندین مرحله اقدام به اخذ و اجرای تصمیماتی اقتصادی کرد که متاسفانه چندان با اقبال عمومی مواجه نشد. برخی کارشناسان، علت این امر را بی‌اعتمادی مردم نسبت به مسئولان و سیاست‌های آنها می‌دانند.
عوامل عدم پیروی مردم از تصمیمات دولت
در این راستا، دیدگاه اصغر مهاجری، جامعه‌شناس را جویا شدیم. مهاجری درباره عوامل عدم پیروی مردم از تصمیمات دولت گفت: «در اینجا باید پرسید مگر مردم ایران در دهه‌های گذشته مانند دهه اول انقلاب از تصمیمات مسئولان حمایت نمی‌کردند؟ مسلما پاسخ مثبت است. این در حالی است که الان مردم کشورهایی مانند ترکیه از پول خود مایه می‌گذارند، اما مردم ما جان خود را نیز در این راه فدا می‌کردند.»
1. فرسایش سرمایه اجتماعی
مهاجری افزود: «اما متاسفانه سرمایه اجتماعی در کشور ما دچار فرسایش شده است و زمانی که این اتفاق در جامعه‌ای می‌افتد، همه اعضای سرمایه اجتماعی ضربه می‌بینند و کارایی خود را از دست می‌دهند؛ مثلا شفافیت، پویایی و اعتماد که اضلاع سرمایه اجتماعی هستند، نیز دچار فرسایش می‌شوند و این اتفاقی است که در کشور ما افتاده است. البته بحث کنونی درباره سرمایه اجتماعی افقی است، نه سرمایه اجتماعی عمودی.»
وی تاکید کرد: «این یکی از دلایل بسیار محکم است و بیش از یک دهه است که ما دچار فرسایش سرمایه اجتماعی هستیم. در دهه گذشته، این موضوع یکی از پنج چالش مهم در ایران بوده است. این درحالی است که در سال 97، فرسایش به یکی از سه مسئله اصلی کشورمان تبدیل شده است.»
2. عمیق شدن نابرابری‌های اجتماعی
و سلب اعتماد مردم
این جامعه شناس ادامه داد: «همچنین یکی از مهم‌ترین دلایل بروز این پدیده، عمیق شدن نابرابری‌های اجتماعی است که به صورت مستقیم به عدم اعتماد و همراهی مردم با سیاست‌های دولت مرتبط می‌شود.»
3. کوچک شدن قشر متوسط جامعه
مهاجری خاطرنشان کرد: «یکی از عامل‌های مهم دیگر که خیلی روی عدم حمایت سیاست‌های دولت توسط بدنه اجتماعی موثر بوده این است که طی حدود 10 سال گذشته، قشر متوسط جامعه ایران هر روز در حال کوچک‌تر شدن است. بدین معنا که قشر متوسط جامعه که سوپاپ اطمینان جامعه و حافظ ارزش‌ها و هنجارهای جامعه است و انجام امور جامعه به طور عمده توسط آن انجام می‌شود، مدام درحال لاغرتر شدن است.»
وی تصریح کرد: «جامعه‌ای در فراز و فرودها دچار مشکلات جدی خواهد شد که قشر متوسط ضعیفی دارد. چون بهترین‌های جامعه از نظر وفاداری به ارزش‌های جامعه، تعهد به کشور، هویت اجتماعی و ملی، بهره هوشی، مهارت و تکنیک و... را قشر متوسط تشکیل می‌دهد. اما قشر متوسط جامعه ما آن قدر لاغر شده که براساس گزارش بانک مرکزی در سال 1396، سرعت این کوچک شدن قشر متوسط 15 درصد بیشتر از کوچک شدن قشر ضعیف جامعه است.»
این جامعه شناس اظهار داشت: «وقتی قشر متوسط از دست برود، یعنی همه نیروهای خوب، نظام ارزشی و اخلاقی، مهارت‌ها، فکر و‌اندیشه، هنر و... از دست رفته‌اند. به عبارت جامعه‌شناسان، سوپاپ اطمینان جامعه در این حالت از بین می‌رود. این درحالی است که اکنون در شرایطی قرار داریم که باید از قشر متوسط برای نجات جامعه و کشور استفاده شود.»
4. حاکمیت بلامنازع ارزش‌های مادی
مهاجری افزود: «همه اینها به اضافه عامل چهارم یعنی حاکمیت بلامنازع ارزش‌های مادی طی دو دهه اخیر در عدم همراهی با سیاست‌های دولت تاثیر گذاشته‌اند. ما برخلاف شعارهای زیبایی که در حوزه ارزش‌های معنوی می‌دهیم، ملاک‌ها و ارزش‌های جامعه ایرانی را تا حدودی به حاکمیت ارزش‌های مادی تبدیل کرده‌ایم.»
وی تاکید کرد: «بنابراین چون در چنین شرایطی، افراد از طریق یک زندگی سالم یا درآمد تعریف شده فعلی نمی‌توانند به ارزش‌های مادی دست یابند، هر کس به شیوه‌ای در تلاش برای فراهم کردن اسباب این ارزش‌های مادی است. در این میان یک فرد سه هزار میلیارد و دیگری 100 میلیارد را از آن خود می‌کنند و شخصی نیز به دزدی‌های کوچک می‌پردازد! این نظام ارزش‌های مادی درحال حاضر در کشور ما آنقدر قدرت دارد که می‌تواند هر کسی را خلع سلاح کند.»
5. تصمیمات غیرهوشمندانه سیاسی
مهاجری در ادامه گفت: «این چهار عامل درحوزه اجتماعی و فرهنگی بر موضوع بحث ما موثر هستند. اما در حوزه سیاسی، مردم اعتقاد دارند که سیاست‌های نظام مدیریتی ما هوشمندانه نیست. همچنین هژمونی قدرت‌ها در منطقه در عرصه بین‌الملل رعایت نمیشود. جامعه همه این موارد را فهم می‌کند، بنابراین نمی‌توان با موعظه و اظهارنظر، حمایت مردم را جلب کرد و از آنها خواست که شبیه مردم ترکیه رفتار کنند.»
وی اظهار داشت: «تنها راه این مسئله، تغییرات ساختارهایی است که نام برده شد تا ما بتوانیم به یک مدیریت سیاسی هوشمند باثبات که براساس منافع ملی تصمیم می‌گیرد، دست یابیم و سپس بتوانیم حمایت همین مردم را داشته باشیم.»
با توجه به آنچه ذکر شد، در اهمیت جلب اعتماد مردم و استفاده از قدرت همیاری و همراهی آنها برای رسیدن به ثبات اقتصادی در وهله اول و دستیابی به اهداف بلندمدت اقتصادی در وهله دوم شکی وجود ندارد. در این راستا بهره‌گیری از تجربیات موفق کشورهایی مانند ترکیه احتمالا می‌تواند راهگشا باشد.
ارسال ديدگاه
